Butler(Esperanto-English)Dictionary

13:00 1/03/2016 : updated using (Notepad++)
( clic > < here )
Experimental transcription ➞ HTML (Hight Text Markup Langage)
by
Gilbert Lemaître & Bernhard Pabst
in file
http://esperilo.be/butler.htm

Esperanto - English

Dictionary

Montagu C. Butler

London 1967

Revised Edition

Bernhard Pabst

Berlin 2014

Butler, Montagu C. Esperanto – English Dictionary (London 1967). Reviziita eldono fare de Bernhard Pabst. Berlino: Reviziinto 2014. Kontakto: bernhard.pabst[ĉe]gmx.de (anstataŭigu [ĉe] per @).

Titolpaĝo de la eldono 1967:

ESPERANTO - ENGLISH

DICTIONARY

Montagu C. Butler

Member of the Academy of Esperanto

Member of the Lingva Komitato (1918-1949)

Published by the British Esperanto Association (Inc.)

140 Holland Park Avenue, London, W.ll

1967

Teksto de la kvara paĝo, eldono 1967:

Printed by

The Blackburn Times, Northgate, Blackburn

The publishers wish to express appreciation

and thanks to the printers for the excellent

and expeditious production of the dictionary

WORKS BY THE SAME AUTHOR

Original works:

Step by Step in Esperanto.

First Lessons for Young Children.

Linguaphone Rapid Esperanto Course.

Hints for Speakers.

Klasifo de Esperantaj Temoj.

Raporta Stenografio.

Himnaro Esperanta.

Kantaro Esperanta.

Muzika Terminaro. (With Frank Merrick)

Proverbs: Esperanto-English.

Raporta Stenografio 5-a Eldono 1920

Step by Step in Esperanto 8-a Eldono 1965

Kantaro Esperanta 1926, 358 Songs.

Himnaro Esperanta 1966, 279 Hymns.

Translated :

Linguaphone Conversational Course (Esperanto).

La Vivo de Nia Sinjoro Jesuo. (Charles Dickens),

(with E. S. Pay son) Luno de Israel. (Rider Haggard)

(with others) La Fina Batalilo

Also numerous monographs, and an extensive unpublished work "For advanced students" in ten typescript volumes, which may be consulted in the B.E.A. library.

CONTENTS / ENHAVO

CONTENTS / ENHAVO 5

Enkonduko al la prilaboro 2014 7

PREFACE 9

Postnotoj al la ‘Preface’ 11

ARRANGEMENT OF MATTER 14

SIGNS 15

ABBREVIATIONS (SUBJECTS) 15

ABBREVIATIONS (WORDS) 16

BOOK TITLES 18

Enkonduko al la prilaboro 2014

La komitato de Esperanto-Asocio de Britio, posteulo de la iama Brita Esperanto-Asocio, dankinde konsentis pri skanado kaj libera rehavigado de la klasika vortaro Esperanto-Angla de Montagu C. Butler el la jaro 1967. La skanita dosiero aperis en formo de bildo-pdf, ne estis do komputile traserĉebla. Per tekst-rekona programo la pdf-dosiero estas transformita al traserĉebla kaj prilaborebla dosiero kaj – parte – adaptita al la bezonoj de ĉefe komputil-ekrana anstataŭ libroforma konsultado. Intertempe komenciĝis la laboroj aktualigi ĝian vortprovizon, aldonante vortojn el la Oficialaj Aldonoj 8 (1974) kaj 9 (2007), la liston de rekomenditaj landnomoj k.t.p.

Kvankam ĝi aĝas jam preskaŭ 50 jarojn, la vortaro Esperanto-Angla de Butler (1967) daŭre meritas tian prilaboritan reaperon kaj oftan konsultadon, eĉ de Esperantistoj, kiuj ne aŭ ne bone regas la anglan. Ĝis en nia epoko la vortaro elstaras pro sia "klasikeco" bazita ĉefe sur la verkaro de Zamenhof (ofte precize citita) kaj la multaj sinonimoj, kiuj faras ĝin kvazaŭ tezaŭro. Ĉe bazaj vortoj kiel "levi", "preni", "ĵeti" k.t.p. oni facile trovas 20 ĝis 30 kunmetaĵojn kaj derivaĵojn apud la baza radiko, krome lavangon de vortoj, kiujn oni kutime kombinas kun ili (ekz. "ĵeti pilkon" kaj dekduon de aliaj aĵoj, kiujn oni kutimas ĵeti). Aldoniĝas abundo de referencoj al simil aŭ kontraŭsencaj vortoj (sinonimoj kaj antonimoj). Ĝi listas ne nur izolitajn vortojn, sed prezentas ilin tiel, kiel ili en la praktiko kutime aperas, nome en tipaj kombinaĵoj. Pro tiuj ecoj, la vortaro estas tre helpa por komencantoj, eĉ tiuj kun nur ioma, ekzemple lerneja kono de la angla.

Relative malmultaj detaloj ne plu estas aktualaj. Butler ekz. registras "ofendi leĝon", nuntempe ne plu rekomendinda esprimo el Plena Vortaro de 1930/1934. La nomo de la azia regiono, nomita en la angla Bengal, laŭ Plena Ilustrita Vortaro (2005) estas Bengalio, laŭ Butler Bengalo, kiu laŭ PIV tamen estas ano de la ĉefa gento vivanta en Bengalio. La nuna rekomendita formo de la afrika lando Bocvano, ĉe Butler aperas kiel Botsvano. Kelkajn malmultajn tiajn detalojn ni jam ĝisdatigis. En la nuna maŝinlegebla formo similaj arkaismoj estas facile aktualigeblaj.

La eldono de 1967 aperis en poŝformato kun amplekso de precize 450 paĝoj de 18 x 12 cm. Tiu aranĝo kaŝas la veran amplekson kaj riĉecon de la vortaro. Ĝi nome estas tre densigita per kompleksa sistemo de mallongigoj, inspirita de la angla stenografio. Tiel ekzemple la ofta angla finaĵo ation kiel en consultation en la originala vortaro estas redonita per –atn (consultatn), t.e. la vokaloj „io“ estas ellasitaj. Simile la finaĵo –ive aperas kiel –v, la vokaloj i kaj e estas forstrekitaj (impressive → impressv). Ekzistas trideko de pliaj similspecaj mallongigoj. Tiu eco siatempe ebligis limigi la paĝonumeron kaj tiel la preskostojn. Ĝi tamen malfaciligas la legadon kaj postulas iom da sperto de la uzanto, precipe de komencantoj kun limigita kono de la angla. Por la nuna elektronika eldono la aspekto de malaltaj preskostoj ne plu estas grava. Pli gravas intuicia komputila serĉebleco. Ni pro tio remetis la de Butler „ŝparitajn“ literojn, tiel ke oni povas serĉi je „consultation“ kaj „impressive“ anstataŭ je „consultatn“ kaj „impressv“. Simile ni penis fari la indikojn de fakoj pli facile kompreneblaj, ekz. ŝanĝis la originalan „(bt)“ por „botanics“ (botaniko) al „(bot)“, „(ch)“ al „(chem)“ (chemistry - kemio) k.t.p.

Derivaĵojn de anglaj vortoj la libroeldono indikas per referenco al majuskle skribitaj traduko(j) de la baza esperanta vorto. Tiel ekz. „facila“ estas tradukita anglen (i.a.) per „Facil/e“, ĝia derivaĵo „facilaĵo“ (i.a.) per „f-ity“. Tiun oni devas mense rekompletigi al facil/ity, facility. Por la elektronika versio ni remetis la klartekstan „facility“, tiel ke oni povas komputile serĉi la vorton. Okaze la libro kombinas plurajn koncizigajn metodojn, tiel ke restas nur plu volapukeca litersekvo: „falĉ-i“ – ekzemple - estas tradukita (i.a.) per „Mow, Reap”, tiel ke la traduko de “falĉisto” estas indikita per “m-(r-)er”, kiu signifas “m-er, r-er” aŭ klartekste “mower, reaper”. En tiu laste nomita formo la tradukoj nun estas troveblaj en la elektronika versio.

Fundamentajn kaj oficialajn vortojn la libroeldono indikas per majuskla skribo. Ni ŝanĝis al natura uskleco kaj indikas la „Akademian“ statuson de vorto per sigeloj, ekz. „[UV]“ = radiko trovebla en la Universala Vortaro, „[F]“ = radiko trovebla en la Fundamento de Esperanto ekster la ĝusta alfabeto de la Universala Vortaro (ekz. *BEN-i → ben-i [UV]).

La rezulto de tia kaj multaj similaj prilaboradoj celantaj pli grandan, „komputil-taŭgan“ redundancon montras jenaj ekzemploj:

Libroeldono 1967		Elektronika eldono 2014
*FACIL-a, Easy (w.s.), Facil/e, Light·1 (simple, opposite difficult): ~a labor-(lingv-problem-task-voj-)o. 2 light (malpeza): ~a man(-mor-paŝ-plum-vent-)o. 3 (neforta, neintensa): ~a dorm-(ridet-suspir-)o. 4 easy, frail, weak: ~a mor-(virt-)o. ~e, l-ly, readily, with f-ity. ~e forges-(pardon-parol)i. ~e lernebla, e. to learn. ~aĵo, f-ity, convenience. ~eco, ease. (pli)~igi, f-itate, l-en, simplify. f alleviate, ease, mitigate. ~~i kor-(labor-)on. ~igo, ~iĝo, relief, respite, simplificatn (El 8/15). ~anima, airy, frivolous, reckless (Jg 9/4). ~kora, l-hearted. ~mova, agile, nimble, quick, spry. ~pieda, l-footed. Mal~a. difficult, arduous, hard, knotty, tough, trying. ~~e (apenaŭ, pene), with difficulty. ~~aĵo (baro), difficulty, obstacle. ~~igi, hinder.		facil-a [UV], easy (w.s.), facile, light- 1 (simple, opposite difficult): ~a laboro, lingvo, problemo, tasko, vojo. 2 light (malpeza): ~a mano, movo, paŝo, plumo, vento. 3 (neforta, neintensa): ~a dormo, rideto, suspiro. 4 easy, frail, weak: ~a moro, virto. ~e [F], lightly, readily, with facility. ~e forgesi, pardoni, paroli. ~e lernebla, easy to learn. ~aĵo, facility, convenience. ~eco, ease. (pli)~igi, facilitate, lighten, simplify, f alleviate, ease, mitigate. ~~i koron, laboron. ~igo, ~iĝo, relief, respite, simplification (El 8/15). ~anima [F], airy, frivolous, reckless (Jĝ 9/4). ~kora, light-hearted. ~mova, agile, nimble, quick, spry. ~pieda, light-footed. Mal~a, difficult, arduous, hard, knotty, tough, trying. ~~e (apenaŭ, pene), with difficulty. ~~aĵo (baro), difficulty, obstacle. ~~igi, hinder.
FAKT-o, Fact, thing certainly known to be true, or have occurred. ~o historia. Jama ~o, fait accompli. ~oj donitaj, data. ~a, ual, actual, based on f., de facto. ~e, actually, in (as a) f. Dum ~e, whereas. Compare efektiv, real. \|\| ~itivo, (gr) -itive, causative, e.g., ig.		fakt-o [OA], fact, thing certainly known to be true, or have occurred. ~o historia. Jama ~o, fait accompli. ~oj donitaj, data. ~a, factual, actual, based on fact, de facto. ~e, actually, in (as a) fact. Dum ~e, whereas. Compare efektiv, real. faktitiv-o, (gram) factitive, causative, e.g., ig.
*FALĈ-i (-n), Mow, Reap, cut (grass etc.). […]. ~isto, m-(r-)er. ~maŝino, m-(r-)ing machine, grass-cutter. […].		falĉ-i (-n) [UV], mow, reap, cut (grass etc.). […]. ~isto, mower, reaper. ~maŝino, mowing machine, reaping machine, grass-cutter. […].
[balanc]iĝado, rock-(swing-toss-)ing		~iĝado, rocking, swinging, tossing.

Tekstrekona prilaboro de skanita vortaro ĉiam estas tikla afero. La du lingvoj, la ŝanĝo inter normala, kursiva kaj grasa skribo, la multaj mallongigoj kaj specialaj simboloj (ekz. la tildo ~) kaj ankoraŭ aliaj faktoroj, malfaciligas aŭtomatan, perkomputilan simbolrekonon. Tio ankaŭ kaj speciale validas por la prilaboro de la Butler-vortaro, presita per tre malgranda skribo (okpunkta Times New Roman). Malgraŭ zorga kontrollegado estas tre probable, ke restas skan-eraroj. Tipaj problemoj estis la distingo inter majuskla kaj minuskla I / i (Irlando, insulo), minuskla l (libro) kaj la cifero 1 (unu). Oftaj estis misinterpretoj de minuskla e (erinaco) kiel minuskla c (citrono) aŭ inverse, ekzemple en la ofta esperanta silabo –ec aŭ la angla mallongigo „dce“ (dance), la malĝusta ekkono kaj intermiksado de minusklaj j (jes), ĵ (ĵus) kaj kursiva f (fabelo) kaj de ankoraŭ pluraj aliaj grafike similaj literoj kaj simboloj. Atentigojn pri tiaj eraroj kaj ĉiun komentojn ni petas sendi al la kontaktadreso indikita sur p. 2.

Enhave ni ŝanĝis preskaŭ nenion ĝis nun, ĉefe nur aldonis la liston de rekomenditaj landnomoj de la Akademio (2009). Aktualigo kaj modernigo, ekz. per registrado de la 8a kaj 9a Oficialaj Aldonoj de 1974 kaj 2007, per aldono de vortoj el „modernaj“ fakoj informatiko k.t.p., estas ankoraŭ farenda.

La anglajn tradukojn ni lasis tute senŝanĝe, eĉ se ni foje havis la impreson, ke ne ĉiu plu estas laŭ la nunaj kutimoj. Aparte ni atentigas pri la averto de Butler, ke la uzo de ligo-streketoj ”is not, and is not intended to be, a guide to their use in English prose”.

Berlino, en Majo 2014

Bernhard Pabst

PREFACE

[Ni redonas tie ĉi - enhave senŝanĝe, inkluzive de la piednotoj – la originalan antaŭparolon de Butler el la jaro 1967. La ruĝaj ciferetoj (¹) referencas al niaj klarigoj kaj komentoj en la “Postnotoj al la ‘Preface’” malsupre – BP]

For over fifty years the English-Esperanto Dictionary [i.e. Esperanto-English Dictionary] compiled by Edward A. Millidge¹ in 1912², with various reprints and revisions, has been the trusted guide of English-speaking Esperantists. Mr Millidge was completing a new and enlarged edition when, in 1941, a bomb destroyed his precious manuscript. Before his death in 1942 [read: 1941], he told me that if for any reason he were unable to bring out a new edition, he hoped I would undertake the task. And when, later, others repeated this request, I could not well refuse, though very conscious of my inadequacy.

Mr Millidge’s dictionary is, of course, the basis of the present work. But since I alone am reponsible for all additions, changes, and imperfections, I hesitate to give this book his name.

Every lexicographer must draw largely on the work of previous writers. In general I have followed the Plena Vortaro and its Supplement³, which, though not official, are universally recognized as of great weight. Only seldom have I ventured to differ. Examples have been freely drawn from these and many other works. Some duplication is due to the fact that all quote largely from Zamenhof⁴. I attach special importance to examples from La Biblio⁵, as being Zamenhof’s greatest translation, and the world’s best known literature.

I have throughout consulted 70 Esperanto technical vocabularies⁶, and 40 other works. Bird-names are largely from Nomaro de Svedaj Birdoj (1950, 1953)⁷, and Stojan’s Ornitologia Vortaro⁸. I am very grateful to many friends, too numerous to mention, for most valuable collaboration; and especially to Mr C. D. A. Capp⁹, for whose continuous help and encouragement I find no adequate words to express my indebtedness.

Contents. A dictionary is, of course, only a selection from the wealth of the language. I have wished to give the words most likely to be useful to the ordinary English speaker; and in order to save space have omitted many words mainly of antiquarian, local, or national interest. The omission of a word does not mean that its use is deprecated. The inclusion of a word, on the other hand, does not necessarily mean that its use is recommended.

Neologisms. These should be used only when certainly needed; not to replace well-established forms in the Fundamento.[1]

Technical Terms. Many words found indispensable by the specialist mean little to the man in the street. I have included those most commonly met; others are given in the fakaj terminaroj. As with other languages, many terms have two forms: (a) in technical language (t.l.) and (b) in ordinary language (ordinary language). Both have their place according to circumstances. In non-technical use a clear ordinary language form is often preferable to the t.l. of the specialist.

Abbreviations¹⁰. The use of these is, I hope, justified by saving in space.

Compound words are placed logically under the final root. Thus, ĉielarko, lumturo, come under ark, tur, not under ĉiel, lum. But no invariable rule is possible. Flagoj and Veloj seem better listed under these headings, but boatoj and ŝipoj under the first root.

Adjective-noun compounds are similarly listed at the second root. Thus, maraglo, mara aglo, come under agl. If one of such alternatives is given, the other may usually be inferred.

Hyphens. The use of hyphens in this work is not, and is not intended to be, a guide to their use in English prose.

Pseudo-affixes¹¹. Which are preferable: “international” forms with -acio, -ika, -atoro, and the like; or “regular” formations from a single root? E.g., is it better to use four roots (kooper-i, kooperaci-o, kooperator-o, kooperativ-ismo), or one only (kooper-i, ado, isto, -ismo)? Zamenhof says (L.R.) that though both uses have the right to exist, one may hope that the “international” irregularities will eventually be dropped as archaisms, and that one may even advise this. Millidge inclined to the international forms. Present usage, however, is against them. Certainly -acio should be rejected when it means nothing more than -ado or –aĵo.[2]

Some proposed misanglicisms, e.g., dumping-o, fadingo, instead of dump-ado, fado; and mitingo (which means nothing more nor less than kunveno), are deliberately omitted.

Root-endings¹². How far should ~ino, -ulo, ~ilo, and the like be modified to avoid apparent clash with suffixes? No invariable rule is possible. Usage varies: much can be said on both sides. For botanical and zoological terms (not chemical terms) -eno seems generally better than -ino[3]. Albumen and albumin; mandaren and mandarin; are differentiated. I have followed F in preferring -olo to -ulo: the only F exception is betulo.[4] Both ovol and ovul (Humpty-Dumpty!) are met. F and OV sometimes use ~ilo, sometimes -elo. In case of doubt -elo may be preferable.[5]

Technical affixes (e.g., -iv, -iz, -oz) have been used sparingly, for technical terms. For the suffix ojd, and in various similar forms, I follow a very respectable minority in preferring -ojd (one syllable) to -oid (two syllables, suggestive of -id).¹³ Thus: sferojdo, hemorojdo. Both forms are found and admissible. In every living language such questions arise: e.g., in English, -ise or -ize.

Interjections may be (a) official (Nu!); or (b) formed from Esperanto roots (Peston! Mis! Ek! Aĉ!); or (c) (in a translation) simply transcribed from the original (e.g., Bailey’s Ĝi! in Petrolo¹⁴); or (d) assimilated from a national language. Kawasaki¹⁵ and Waringhien¹⁶ have collected many such expressions from Zamenhof and other writers, and have classified and defined them. Few are really international, and such lists are somewhat tentative. Almost any sound (like English Well! No! or Esperanto Nu! Ne!) may express many different meanings according to context and intonation, and we need not tabulate and memorize every possible shade of meaning in every context. On the other hand, if one pricks one’s finger one cannot wait to consider which of various possible alternatives may best express one’s feelings!

Similar remarks apply to onomatopoeic words and expressions. English is rich in these; but their equivalents in other languages, equally rich, are very varied and different. Edmond de Amicis¹⁷ (Lingvo Internacia¹⁸, Aug. 1914) lists 13 Italian verbs used in Florence to describe the sound made by the teeth in crunching new bread. A comparison of 25 English onomatopoeic words, which an Englishman might suppose to be international, with their equivalents in other languages, showed that only two of them are common to all. But a translator from an English text may legitimately use the English "plop" to express the sound of a pebble dropping into water, even if that word is not in the Esperanto dictionary. Time and literature are gradually stabilizing usage in these matters.

Vibration frequencies are calculated by equal temperament from A = 440.

Postnotoj al la ‘Preface’

Edward Alfred Millidge: Naskiĝis en Kingston on Thames je 1865-07-13, mortis je 1941-03-22 (probable ne 1942, kiel erare skribas Butler), estis angla komercisto kaj de 1903 esperantisto. Li i.a. estis kunredaktoro de “The British Esperantist”, aŭtoro de multaj artikoloj kaj de la miniatura lernilo “ŝlosilo” (“A Key to Esperanto“), krome membro de la Lingva Komitato kaj de la Akademio de Esperanto, el kiu li eksiĝis en julio 1932. Pliajn detalojn vd. en Vikipedio. Pri lia vortaro de 1912 vd. sub 2.
Millidge, “English-Esperanto Dictionary”: Butler celas la vortaron Esperanta-Angla de Millidge, sed erare indikas “Angla-Esperanto”. — Jam en 1905 Millidge komenciĝis kolekti materialon el ĉiaj fontoj, precipe el la verkoj de L.L. Zamenhof por sia vortaro, aperinta unuan fojon en 1912 kiel parulo al la alidirekta vortaro Angla-Esperanta de Joseph Rhodes (1908), kiun Butler – iom surprize – eĉ ne mencias, sed probable ja konsultis. Same kiel la vortaro de Butler, ankaŭ la Millidge-vortaro registras multajn derivitajn vortojn kaj esprimojn kun ilia angla signifo. Kvankam represita ĝis 1956, ĝi tamen baze restis sur la stato de 5-a eld. de 1924. Postaj prilaboroj temis nur pri indiko de la oficiala stato de jam registritaj vortoj kaj unu paĝo de 27 intertempe oficialigitaj, sed ne jam notitaj vortoj:

Millidge, Edward A[lfred] (1865-1941) [W]. The Esperanto-English Dictionary. London: Stead’s Publishing House, 1912. xix, 480 p. — 17 x 11 cm. BIL 1910. ĉ. 55.000 kapvortoj.

2a eld. 1913. 496 p.

3a rev. plil. eld. 1919. 500 p.

5a rev. plil. eld. London: Ernest Benn Ltd, 1924. xx, 483, [5] p.

represo 1931 de la 5a eld. 1924.

repr. Rickmansworth: The Esperanto Publishing Co. Ltd, 1942. xx, 489, [2] p. — Kun listo de la vortoj oficialigitaj per la Oficialaj Aldonoj 2 (1919), 3 (1921), 4 (1929), 5 (1934) kaj 6 (1935) sur p. 482 ss; pr. Billing & Sons Ltd, Guildford & Esher. 17 x 10 cm.

repr. 1947 de la eld. 1942.

2a repr. 1956 de la eld. 1942.

Suplemento 1957: Broadribb, Donald R. (1933-2012) [W]; Nace, P.E.. A Supplement to the Esperanto-English Dictionary of Millidge. New York: [D.R. Broadribb & P.E. Nace], 1957. ii, 14 p. — 415 kapvortoj.

Kiel forte la vortaro de Butler imitas la strukturon de tiu de Millidge montras specimena vortaro-artikolo el Millidge (stato 1924 / 1956). Jen la komenco de litero P):

P Twentieth letter of the alphabet; consonsant, pronounced as in English.

pac^f-o, peace, repose from strife; ~a, of peace, peaceful, pacific, at peace; ~ama peace-loving; ~ema, peaceable, mild, pacific; ~ulo, ~emulo, a man of peace; ~e, at peace, in peace, peacefully; ~igi, [...]; ~iga, [...]; ~iganto, [...]; ~iĝi, [...]; inter~o, [...]; mal~o, [...]; mal~eto, [...]; mal~i, [...]; mal~iĝi, [...]; mal~igi [sinsekvo tia, ~iĝ antaŭ ~ig] [...]; mal~ema, contentious, quarrelsome; sen~a; restless, agitated. Cf. disput’, kverel’, kviet’, trankvil’.

pacienc^f-o, [...].

Plena Vortaro and its Supplement: PV de 1930, en ĝia prilaborita versio de la 2a eld. 1934 kaj PVS de 1954 estis la fakta kvazaŭ-normo, kiam Butler verkis sian vortaron. Multaj vortaroj kun Esperanto kiel fontlingvo, ellaboritaj inter 1933 (Nylén, Esperanto-sveda) kaj 1967 (Butler), baziĝas sur PV aŭ PV kun PVS. En 1970 tiun gvidan rolon transprenis la posteulo de PV, nome Plena Ilustrita Vortaro (PIV). Prilaboritaj eldonoj aperis en 2002 kaj 2005. De 2010 tiu lasta estas ankaŭ rete konsultebla je vortaro.net. Ni planas iom post iom adapti Butler al la moderna uzo, kiel ĝin redonas PIV 2005. Jen la bibliografia datumoj de PV:

Grosjean-Maupin, E[mile]; Esselin, A[lbert]; Grenkamp-Kornfeld, S[alomon]; Waringhien. G[aston]. Plena Vortaro de Esperanto. Paris: Sennacieca Asocio Tutmonda, 1930. xv, 517, [1] p. — pr. Centra Presejo Esperantista, V. Polgar, Paris. 20 x 15 cm. Kutima siglo PV 1930. Difinoj en Esperanto. Ĝia 2a eld., korektita de Waringhien kaj poste ĉiam senŝanĝe represita ĝis 1996 estis multfoje tradukita aŭ adaptita al vortaroj de la tipo Esperanto – xy. Kun ĝia posteulo PIV 1970 ĝi pro tio fariĝis la plej enflu-hava vortaro de Esperanto. Multaj recenzoj kaj studoj, vd. apartan ĉapitron. 6.902 kapvortoj.

2a rev. eld. 1934. 511, [1] p. — pr. Granchamp, Annemasse. 20 x 15. Kutima siglo PV 1934 aŭ simple nur PV.

3a eld. 1947. — 20 x 14cm.

Supl. Waringhien, G[aston]. Suplemento. 1954. 63, [1] p. — pr. Munier, Paris. 21 x 16. 1.176 kapvortoj.

4a eld. inkl. Supl. 1953 [1954]. 511, 63, [1] p. — 14 x 10 cm.

5a eld.

6a eld. 1960? 511, 63 p.

7a eld. Japanio, 1964. 511, 63 p. — 17 x 12cm.

8a eld. Nagoya 511, 63 p. —

9a eld. Nagoya: 1979. 511, 63 p.

10a eld. Parizo: SAT, 1988. 511, 63 p.

11a eld. Paris: SAT, 1996. 511, 63 p. — Ĉiuj eld. post 1964: 17 x 12 cm.

“quote from Zamenhof”: Vd. la liston de mallongigaj nomita “Book Titles”. Ili troveblas nuntempe in la Plena Verkaro Zamenhofa (PVZ), red. de Itô Kanzi dum preskaŭ 20 jaroj de 1973. Ofte de Butler cititaj fontoj kiel ekz. la (plej parte nur post la morto de Zamenhof publikigitaj) Fabeloj de Andersen (FA) troveblas ankaŭ en la interneto je la adreso tekstaro.com.
Biblio: Pri la traduko de la Biblio al Esperanto oni laboris dum preskaŭ 20 jaroj de 1907 ĝis 1926. Zamenhof transprenis la taskon traduki la Malnovan Testamenton. Lia manuskripto tamen trairis la – ankaŭ lingvan - filtrilon de brita komisio. Rezulte oni ne povas esti tute certa, ke iu formo vere estas Zamenhofa. La vortumo de Butler “Zamenhof’s greatest translation“ povas esti misgvida. Prave la diversaj eldonoj de PIV distingas inter aplik-ekzemploj sendube de Zamenhof (markitaj per ^Z) kaj tiuj el la Biblio (markitaj per ^X). — La Biblio troveblas plurloke en Interneto. Tradukokomparon ebligas http://unbound.biola.edu/.
70 Esperanto technical vocabularies: Vd. Ockey, Edward; Sutton, Geoffrey. Bibliografio de vortaroj kaj terminaroj en Esperanto 1887-2002, publikigita 2003 en la retejo de Universala Esperanto-Asocio, www.uea.org. Daŭrigo ĝis 2013: Pabst, Bernhard. Berlina Komentita Bibliografio de Vortaroj kaj Terminaroj de Esperanto 1887-2013 (BKB). Berlino 2014 (malneta pdf-dosiero).
Nomaro de Svedaj Birdoj: Gerdman, Birger. Nomaro de svedaj birdoj - sveda latina esperanta. Stockholm: Sveda sekcio de ISAE, 1953, [14] p. — Por pli modernaj ornitologiaj terminaroj, aperintaj post 1967, vd. la bibliografiojn menciitaj sub 6.
Stojan’s Ornitologia Vortaro: Stojan, P.-E. [Piotr Jevstafijevič]. Ornitologia Vortaro oklingva de birdoj Eŭropaj. Prova litografa eldono de la aŭtoro. Moskvo: Librejo “Esperanto”, 1911, 216 p. (596 nomoj).
C. D. A. Capp: Angla esperantisto, i.a. kuntradukinto de la Angla Antologio 1000-1800 (1957).
Abbreviations: Multaj “stenografiaj” mallongigoj uzataj en la originalo “por ŝpari spacon” estis rekompletigitaj en tiu prilaborita eldono por faciligi perkomputilan serĉadon, vd. la enkondukon al la eldono 2014.
Pseudo-affixes: Temas pri “eterna” diskuto de Esperanto. Butler aludas al jena Lingva Respondo (LR 52A) de Zamenhof el la jaro 1911:

“Kelkaj samideanoj forte malaprobas la uzadon de vortoj kun pseŭdosufiksoj cio, toro k.t.p. (ekzemple: “civilizacio”, “redaktoro” k.t.p.); ili diras, ke de tiaj vortoj ni devas preni nur la radikan formon (ekzemple: “civiliz”, “redakt”) kaj ĉiujn devenajn formojn uzi nur kun sufikso aŭ finiĝo pure Esperanta (ekzemple: “civilizo”, “redaktejo”, “redaktisto” anstataŭ “civilazacio”, “redakcio”, “redaktoro”). Kompreneble, se tia vorto, kiel ekzemple “redaktejo”, estus tute identa kun la vorto “redakcio” kaj povus ĝin perfekte anstataŭi, certe neniu el ni plendus, se la vorto “redakcio” baldaŭ malaperus el nia lingvo; sed se iu diras, ke la formoj pseŭdosufiksaj estas kontraŭ-Esperantaj, aŭ ke ili prezentas malaprobindan enkondukon de novaj vortoj, mi opinias, ke li eraras. Tiaj formoj, kiel ekzemple “redakcio”, “civilizacio” estas nek kontraŭ-Esperantaj, nek novaj, ĉar laŭ la №15 de nia gramatiko ili plene apartenas al nia lingvo jam de la unua momento de ĝia naskiĝo. Ni povas esperi, ke pli aŭ malpli frue la pseŭdosufiksaj vortoj “fremdaj” fariĝos arĥaismoj kaj cedos sian lokon al vortoj “pure esperantaj” ni povas eĉ konsili tion; sed postuli tion ni ne povas, ĉar la diritaj vortoj ne sole havas en nia lingvo (laŭ la №15) plenan rajton de ekzistado, sed ankoraŭ dum longa tempo multaj el tiuj pseŭdosufiksaj vortoj estos pli oportunaj, pli naturaj kaj pli kompreneblaj, ol la ilin anstataŭontaj vortoj “pure Esperantaj”. Ne venis ankoraŭ la tempo, ke ni estu tro pedantaj. Estas vero, ke sekve de nia toleremeco ni por kelkaj vortoj havos dum kelka tempo formojn duoblajn (ekzemple: “evolucio” kaj “evoluo”); sed ŝajnas al mi, ke estas multe pli bone havi en la unua tempo ian “embarason de riĉeco”, ol malutili al si per ia ne sufiĉe matura dekreto, elĵetante el la lingvo vortojn, kies elĵetindeco ne estas ankoraŭ por ni tute certa. [Respondo 55, Oficiala Gazeto, IV, 1911, p. 222].“

De tiam, tra la epoko de la Butler-vortaro, ĝis al niaj tagoj nenio ŝanĝiĝis kaj spite de ĉiuj teoriaj konsideroj, esperantistoj daŭre sendas leterojn al „redakcioj“ aŭ „redaktoroj“ (foje al „redaktistoj“ aŭ „redaktantoj“).

Root-endings: Temas pri alia “eterna” diskuto en Esperanto. En la unua periodo Zamenhof laŭeble aliigis radikojn, kiuj finiĝas per la samaj literoj kiel esperantaj sufiksoj por eviti (ŝajn )koliziojn. Tiel la Fundamenta formo estas delfeno, kvankam la internacia formo de la vorto donus *delfino, kiu “kolizias” kun la sufikso por krei virinajn formojn –in (tiel nomitaj “falsaj parencoj”). En 1911 Zamenhof klarigis, ke li ne plu tiel farus, se li kreus la lingvon nun. Ofte la ebleco de miskompreno estas pure teoria, la ŝanĝo for de la internacia formo malfaciligas lernadon – kio estu delf-ino? – La parto de Lingva Respondo 52B pri “falsaj parencoj” tekstas:

“Tio sama [principo] estas ankaŭ kun la diversaj finiĝoj, kiujn mi en la unua tempo ŝanĝadis pro ilia simileco kun Esperantaj sufiksoj, sed kiujn mi nun ordinare ne ŝanĝas, sekve mi konsilas uzi –ilo, -ino, -ulo k.t.p. [1911, PVZ IX, 236]”

Detale pri la demando, kiu tuŝas preskaŭ ĉiujn esperantajn sufiksojn, vd. nun: Kavka, Josef. Homonimoj en Esperanto, konsiderataj nomenklature. Dobřichovice: KAVA-PECH, 1996.

–oid aŭ –ojd: Jam Butler koncedas, ke la subtenantoj de “ ojd” estas “respektinda malplimulto”, dum la plimulto pledas por “ oid”. Duonan jarcenton pli poste la demando probable estas decidita favore al “ oid”. Ĝi estas la formo preferata de PIV de 1970 ĝis 2005 kaj pro tio trovebla en plej multaj modernaj vortaroj dulingvaj, kiuj baziĝas sur ĝi.

Bailey, Petrolo: William Bailey (1866-1946) estis angla muzikisto kiel Butler. Esperantisto de 1905, li jam kunlaboris ĉe la vortaro de Millidge kaj kontrolis la tradukojn de la Biblio (vd. supre). “Petrolo!” estas traduko de li el Upton Sinclair, aperinta en Londono 1936.

Kawasaki: Kawasaki Naokazu (1902-1991) estis japana esperantologo kaj membro de la Akademio. Li i.a. kontribuis al la Enciklopedio de Esperanto (1933) kaj al la Nova Vortaro Esperanto-Japana (1963).

Waringhien: Gaston Waringhien (1901-1991) estis franca profesoro pri literaturo kaj grava kunlaboranto de PV 1934, ĉefredaktoro de PIV 1970, kunaŭtoro de la Plena Analiza Gramatiko (PAG, 5a eld. 1985) kaj multjara membro kaj prezidanto de la Akademio. Dum jardekoj li estis unu el la plej influhavaj intelektuloj de Esperanto.

Edmond de Amicis: itale Edmondo de Amicis (1846-1908) estis itala verkisto, de kiu aperis pluraj tradukoj al Esperanto inter 1906 kaj 1936 kaj denove en la 1980-aj jaroj.

Lingvo Internacia: Apud la “Revuo” la plej grava internacia Esperanto-periodaĵo antaŭ la unua mondmilito, kiu aperis inter 1895 kaj 1914. Ĝi estas rete konsultebla je www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/19056.htm.

ARRANGEMENT OF MATTER

1 The Root. If followed by “[UV]”, “[OA]” or “[F]” it is official. If marked by “[UV]” it is in the Universala Vortaro (UV) of the Fundamento. If followed by “[OA]”, it is in an Oficiala Aldono (OA). A few roots used in the Fundamento are not listed in the UV. These are indicated by “[F]”.

Other roots are not officialized, but can be used with discretion.

The Fundamento remains unchangeable for all time, as a stabilizing influence. The national-language translations in the UV contain some errors of spelling or of meaning; these were officially corrected about 1922 (see Fundamento, Albault): nevertheless in reprints the Fundamento remains unaltered as an historic document. Not every OA root is beyond criticism: a very few (in my opinion) need reconsideration by the Academy (e.g., budĝet).

I have corrected a few mistranslations found in various dictionaries, e.g., at nap, rap.

2 Grammatical Termination (-o, -i, -a). This denotes that the root is substantival, verbal, or adjectival, in character. With a very few roots (see korekt) usage is hybrid (duklasa). The termination is given as a guide to current usage, but means no more than this: it is not sacrosanct, nor intended to support any particular theory.

3 Bracketed indications. After a verb, (-n) suggests a direct object; a preposition suggests a prepositive (= an indirect object introduced by a preposition); (abs) (nt) suggest an absolute or an intransitive use. Thus: plaĉ-i (-n, al, abs) means that one may say Tio min plaĉas, Tio plaĉas al mi, or (absolutely and elliptically) simply Tio plaĉas. Sopiri (al, por, je) means that one may say sopiri al (por, or je), but it does not rule out the use of other prepositions, or of the direct object: sopiri (-n).

Such indications merely record common usage. There is no rule that certain verbs must or must not take a direct object. Most “transitive” verbs can be used elliptically with no expressed object. Most direct objects can be replaced by a prepositive, and vice versa. Context, clarity, and the meaning of the root, are the best guide.

4 Similar expression, or definition, in Esperanto. As an aid to clarity, or as an ordinary language equivalent of the technical language term: e.g., akordiono (tirharmoniko); lemno (akvolento).

5 English definition, with near synonyms, to aid the translator. Various shades of meaning are shown by 1, 2, 3, f (= figurative use).

6 Latin name. Scientists differ on many of these, or revise them. I have endeavoured to give the latest names.

7 Derivatives, in the following order: X-termination; X-suffix; X-another root; prefix-X; another root-X. Thus: ludi, ludilo, ludpeco, reludi, damludo. No attempt has been made to list the innumerable possible formations from one root. If the elements of the grammar are known, the meaning of adresita, readresi, is obvious. Nevertheless, such forms may be included in order to suggest suitable English equivalents. The use of ~ant, ~at, implies similar forms with ~int, ~it, ~ont, ~ot.

8 Other roots for comparison.

SIGNS

[UV]	A root listed in the Universala Vortaro of the Fundamento.
[F]	A root used in the Fundamento, but not so listed.
Rim.:	N.B. Note (rimarko).
>	Wider meaning than; including; some species are; a species is.
<	Narrower meaning than; part of the meaning of; a species of.
(...)	Alternatives. E.g., ~(ad)o = ~o or ~ado according to meaning. Hermet(ik)a means hermeta or hermetika, no preference indicated. Other things being equal - an important reservation - the shorter form is usually preferable.
=	Gazono = razeno means that both terms are found, and are more or less synonymous: the second seems preferable.
[.]	Not recommended. E.g., ilustr[aci]i means that ilustri is better than ilustracii.
[Ne = ]	Popular error or misusage to be avoided. Thus: konsekvence [Ne = consequently] means “Warning: konsekvence does not mean consequently”. See flos and ŝat.

ABBREVIATIONS (SUBJECTS)

(ac)	acoustics
(adj)	adjective
(adv)	adverb
(agr)	agriculture
(alg)	algebra
(anat)	anatomy, physiology
(ant)	antiquities
(arch)	architecture
(arit)	arithmetic
(as)	astronomy
(av)	aviation
(Bb)	Bible
(bev)	beverage
(bid)	building
(bio)	biology
(bot)	botany
(box)	boxing
(Bud)	Buddhism
(cal)	caligraphy
(carp)	carpentry
(cer)	ceramics
(cgm)	card game
(chem)	chemistry
(chs)	chess
(cin)	cinema
(cl)	clothing
(col)	colloquial, s
(com)	commerce, finance
(comp) [6]	computer science
(conj)	conjunction
(cul)	culinary
(cy)	cycling
(dance)	dance
(dec)	decoration
(des)	design
(drs)	draughts
(ecc)	ecclesiastical
(econ)	economics
(el)	electricity
(ent)	entomology
(eth)	ethnology
(etym)	etymology
(fac)	facetious
(fin)	finance
(geog)	geography
(geol)	geology
(geom)	geometry
(gm)	game
(gram)	grammar
(her)	heraldry
(Hin)	Hinduism
(hist)	history
(hor)	horology
(hort)	horticulture
(ich)	ichthyology, fishes
(ins)	insurance
(intj)	interjection
(intvl)	interval (musical)
(iron)	ironical
(jur)	jurisprudence
(lin)	linguistics
(lit)	literature
(log)	logic
(m.i.)	musical instrument
(mar)	maritime, nautical
(mat)	mathematics
(mec)	mechanics, -ism, engineering
(med)	medicine, pathology
(met)	meteorology
(metr)	metrology
(mil)	military
(min)	mineral, mining
(mod)	modern
(mot)	motoring
(mt)	metallurgy
(mus)	music
(myth)	mythology
(nt)	intransitive
(num)	numismatics, coin
(nwk)	needlework
(obst)	obstetrics
(occ)	occultism
(onom)	onomatopoeic
(opt)	optics
(org)	organ
(orn)	ornithology, bird.
(pal)	palaeontology
(pej)	pejorative
(pfx)	prefix
(ph)	physics
(phar)	pharmacy, drugs
(phi)	philosophy
(phlt)	philately
(phon)	phonetics
(phot)	photography
(pleon)	pleonasm
(pol)	politics
(ppfx)	pseudo-preffix not official
(psfx)	pseudo-suffix not official
(prep)	preposition
(pron)	pronoun
(pros)	prosody, poetry
(psy)	psychology
(pyr)	pyrotechnics
(rad)	radio
(rc)	roman catholic
(rel)	religion
(rh)	rhetoric, figure of speech
(ry)	railway
(sctg)	scouting
(Sfx)	suffix
(soc)	sociology
(sp)	sport
(sten)	stenography
(surg)	surgery
(taut)	tautology
(tech)	technology
(tel)	telegraphy, telephony
(tex)	textile
(th)	theatre
(thl)	theology
(trig)	trigonometry
(typ)	typography
(vb)	verb
(vet)	veterinary
(vn)	violin
(zoo)	zoology

ABBREVIATIONS (WORDS)

Noto 2014: Kvankam ni penis malŝlosi multajn “vort-mallongigojn”, ni redonas la originalan liston el la eldono de 1967 ĉi tie, okaze ke ni pretervidis rekompletigi iun mallongigitan formon.

* : malŝlositajn vort-mallongigojn

a.	also (= another form also used)
abbrn *	abbreviation
abs. *	absolute
abt *	about
a.f. *	also figuratively
agn *	again (against)
Am. *	American
anr *	another
artfcl *	artificial
auth-tv *	authoritative
auth-ty *	authority
bcm *	become
bgn *	begin
bld *	build
bn *	been
btwn *	between
cm *	come
cmbn *	combine
cd *	could
char. *	character
clr *	colour
cp *	compare replaced by the arrow (➞) used in : http://vortaro.net/
cmpnd *	compound
crltv *	correlative
def. *	definite (indef)
den. *	denotes
diffce *	difference
difft *	different
dn *	down
e.g.	for example
Eng. *	English
esp. *	especially
Esp. *	Esperanto
e.w. *	early writings
fam. *	family
fem.	female, feminine
flwr *	flower
fm *	from
Fr.	French
frt *	fruit
f.w. *	from which
g-	genus
G.	German
gen.	general (generally)
Gk	Greek
govt	government
gt *	great
gv *	give
Heb.	Hebrew
hv *	have
I.	Italian
i.a.	inter alia (among others)
intl *	international (intnl)
i.o. *	instead of
L.	Latin
lang. *	language
mn *	mean (meaning. mns)
m.s. *	many species
mtrl *	material
nn	noun
n.s. *	narrow sense
ntn *	nation * (ntnl, intnl)
num. *	numerous
o-a *	one another
obj. *	object (objn, objv)
obs. *	obsolete
offl *	official
o.l. *	ordinary language
opn *	opinion
opp. *	opposite
orig. *	original
o’o *	one’s own
o’s *	one’s
pn *	person (pnl, impnl)
pple *	people
pplr *	popular
pr.	pronounce
prob.	probable, probably
Pt	part
pwr *	power
quality	quality
qn *	question
qty *	quantity
q.v. *	which see
R.	Russian
reg. *	regular
rnd *	round (arrnd, surrnd)
rt *	root
sev. *	several
shd *	should
sim. *	similar
sm *	some (smthg, smtms, smwht)
s-o *	someone
Sp. *	Spanish
sp. *	species
subj. *	subject (subjv)
substce *	substance
tgthr *	together
thg *	thing
t.l. *	technical language
tm *	time
twd *	toward
us. *	usually
vrs *	various (vrty)
wd *	would, word, -ward
wmn *	woman, women
w.s. *	wide sense
wtht *	without
Z.	Zamenhof

-ce	-ence (sentce)
-flns *	-fulness
-g	-ing (lovg)
-lsns *	-lessness
-mt	-ment (treatmt)
-n	-ion (concessn, relatn)
-sm *	-some (handsm)
-v	-ive (excessv)

Under each entry an English word with a Capital Initial may be represented by its first letter; the doubled letter representing the plural. Thus, under Attribute: a., aa., = attribute, attributes. Use of diagonals: Abb/ot, -ey, -ess = abbey, abbess.

BOOK TITLES

Malnova Testamento

(Ge)	Genezo
(El)	Eliro
(Le)	Levidoj
(No)	Nombroj
(Rd)	Readmono
(Jos)	Josuo
(Jĝ)	Juĝistoj
(Ru)	Rut
(1 Sa)	Samuel
(2 Sa)	Samuel
(1 Rĝ)	Reĝoj
(2 Rĝ)	Reĝoj
(1 Kr)	Kroniko
(2 Kr)	Kroniko
(Ez)	Ezra
(Ne)	Neĥemja
(Es)	Ester
(Ij)	Ijob
(Ps)	Psalmaro
(Se)	Sentencoj
(Pr)	Predikanto
(Alt)	Alta Kanto
(Jes)	Jesaja
(Jer)	Jeremia
(Pl)	Plorkanto
(Jeĥ)	Jehezkel
(Da)	Daniel
(Ho)	Hoŝea
(Jl)	Joel
(Am)	Amos
(Ob)	Obadja
(Jona)	Jona
(Mi)	Miĥa
(Na)	Naĥum
(Ĥb)	Ĥabakuk
(Ce)	Cefanja
(Ĥg)	Ĥagaj
(Ze)	Zeharja
(Mal)	Malaĥi

Nova Testamento

(Mt)	Mateo
(Mk)	Marko
(Lk)	Luko
(Jn)	Johano
(Ag)	Agoj
(Ro)	Romanoj
(1 Ko)	Korintanoj
(2 Ko)	Korintanoj
(Ga)	Galatoj
(Ef)	Efesanoj
(FIp)	Filipianoj
(Kol)	Koloseanoj
(1 Tes)	I Tesalonikanoj
(2 Tes)	II Tesalonikanoj
(1 Tm)	I Timoteo
(2 Tm)	II Timoteo
(Tit)	Tito
(Fl)	Filemon
(He)	Hebreoj
(Ja)	Jakobo
(1 Pe)	I Petro
(2 Pe)	II Petro
(1 Jo)	I Johano
(2 Jo)	II Johano
(3 Jo)	III Johano
(Ju)	Judas
(Ap)	Apokalipso

(2 Sa 3/6) = II Samuel, ĉapitro 3, verso 6.

Others

Noto 2014: La bibliografiaj indikoj post la semikolo estas aldonitaj por ĉi tiu prilaboro. Plej multaj el la referencitaj tradukoj de Zamenhof estas rete konsulteblaj je tekstaro.com.

(BE)	The British Esperantist
(E)	Ekzercaro; 2a eld. 1898, poste senŝanĝe represita en F.
(F)	Fundamento; 1a eld. 1905; nun komentita 9a eld. 1963 aŭ postaj senŝanĝaj represoj.
(FA)	Fabeloj (1 FA, 2 FA, 3 FA, 4 FA); trad. el Andersen, postmorte aperinta
*(GD)	Georgo Dandin; trad. el Molière, Paris: Hachette 1908.
*(Gm)	Gimnazio, trad. el Ŝolom Alejĥem, Paris: Hachette 1909
*(H)	Hamleto; trad. el Ŝekspiro, Nurnbergo: Tümmel 1894. 3a eld. Paris: Hachette ĉ. 1904.
*(If)	Ifigenio; trad. el Goethe, Paris: Hachette 1908.
*(K)	Fundamenta Krestomatio; 1a eld. Paris: Hachette 1903. Lasta prilaboro: 17a eld. 1954, fotorepr. 1969 (kun komentoj). La unuopaj eld. okaze estas malsamaj.
(LR)	Lingvaj Respondoj (1962 edition [t.e. 6a eld]); nun plilarĝigita 7a eld. 1990, PVZ kromkajero 8
(LZ)	Leteroj de Zamenhof; 2 vol., I – 1901-1906, II- 1907-1914. Paris: SAT 1948.
*(M)	Marta; trad. el Orzeszkowa, Paris: Hachette 1910.
(OV)	Originala Verkaro; ed. Johannes Dietterle, Leipzig 1929.
(P)	Proverbaro; Paris: Hachette 1910. Multaj postaj eld. kaj prilaboroj, ekz. Stafeto 1974, repr. Pekino 1990, k.a.
*(Rj)	Rabistoj; trad. el Ŝiller’, Paris: Hachette 1908.
*(Rn)	Rabeno; trad. el Heine, Paris: Hachette 1909.
*(Rz)	Revizoro; trad. el Gogol, ĉ. Paris: Hachette 1907.

* References are to the original Hachette edition.

A [F], letter A. (ac) 440 vibroj sekunde. A-be (bemola), A flat. A-is (diesa), A sharp. A natura, A natural. Aboco-libro, ABC-book. ~kordo, A-string. ~vorto (adjektivo), adjective.

-a [UV] (-rilata), adj. ending; denotes relation or quality corresponding to the root. The simple form -a is usually sufficient, but more precise forms are available if wanted. It shows I (noun root): 1 RELATION, (a) Genitive (-de -o), belonging to. Homo, mano, mia libro. (b) Material ( = consisting of). Ora vazo, silka tuko. (c) Possession (~~-hava, -porta). Korna besto. (d) Multitude (= Mult-a, -plena, -riĉa, -oza). Ŝtona vojo. (e) Order. Dun. (f) Preposition (ĉe)rivera promeno, (en) Haga kongreso, (por)poŝa tranĉilo, (pri)muzika leciono, (pro)domsi elspezo. 2 QUALITY, APPEARANCE (= -aspekta, -eca, -forma, -ojda, -simila, ŝajna; kvazaŭa Anĝela voĉo, reĝa sinteno. II (verb root): 1 RELATION, (per)skriba respondo, (por)montra. fenestro, (pri)ama poemo. 2 QUALITY (= -anta, -eca, -ema, -iva, -hava, -plena). Helpa mano, nutra manĝo, rifuza gesto. Rim.: Compare -a (quality), -anta (action). Ama vorto, word of love; amanta filo, loving son.

abak-o, abacus (wide sense). (mat) ~~ kalkulilo. (arch, carp) = kapitela (balustra) supro.

abat-o, [UV] abbot. ~ejo, abbey. ~ino, abbess.

abdik-i (-n) [OA], Abdicate, relinquish, renounce, surrender (rajtojn, tronon); resign (oficon). ~o, abdication. ~into. ➞ demet, eksiĝ, forlas, rezign.

abdomen-o, abdomen. ~a, abdominal. ➞ ordinary language ventr.

abel-o, [UV] Bee (Apis). Labor~o, worker bee. Vir~o, drone. ~aro, ~svarmo, swarm of bees. ~ejo, apiary, bee garden. ~ino, fem. bee. ~isto, beekeeper, apiarist. ~ujo, ~korbo, hive, skip. En ~ujon ne blovu. ~bredo, ~kulturo, apiculture. ~reĝino, queen-b. ➞ burd, merop, vaks, vesp.

aberaci-o, (as, bi, opt), aberration, deviation from type. ~o kromata, planeda, sfera. ~a, aberrant. ➞ delokiĝ, devojiĝ, devi, variaĵ.

abi-o, [UV] fir tree (Abies), typical silver f. (A. alba). Granda ~o, giant fir (A. grandis). Greka ~o, Greek fir (A. cepha- lonica). Hispana ~o, (pinsapo), Spanish fir (A. pinsapo). Kristnaska ~o, Christmas tree (more correctly Norvega piceo). ~a frukto (strobilo), fir cone. ~a ligno (a. pinligno), fir wood, deal. ~a pinglo, fir needle. ➞ cug, duglasi, pice, pin, pini.

abism-o [OA] (profundegaĵo), (geol) abyss, bottomless chasm, lowest depth, deep gorge (Ge 1/2). La profundaj ~oj de la oceano. ~a, abyssal. ~a roko. f abysmal. En~iĝi (fali en ~on), sink into the depths, be engulfed, overwhelmed, swallowed up. f Fremda animo estas ~o sen limo. ➞ faŭk, senfund.

abiturient-o, [OA] secondary school student past leaving-exam stage. ~a diplomo, school-leavg (higher-school) certificate. ➞ bakalaŭr.

ablativ-o, [UV] ablative case. ~o absoluta.

abneg-i (-n), deny one’s, give up, renounce. ~i kredon, rajton. Sin ~i, sacrifice one’s interests. ~(ad)o [abnegacio [OA]], renunciation, self-denial (-sacrifice). ➞ abdik, altruism, rezign, sinofer.

abol-i (-n) (forigi), abolish, do away with, make an end of. ~i leĝon, moron, sklavecon. ~o, abolition, annulment, repeal, recission. ~iĝi, ~ismo. ~isto, abolitionist. ➞ nulig.

abomen-o [UV] (al, antaŭ, kontraŭ). abomin/ation, abhorrence, detestation, loathing. ~i (-W, -(‘ =senti ~on), abominate, abhor, execrate, loathe (Ps 139/21). ~i mensogon (mensogi). ~(ind)a, abominable, detestable, loathsome, odious, revolting. ~a ago, odoro. Kiel ~el How disgusting! ~(ind)aĵo, abomination, atrocity. (Se 11/1). Tiu kafo estas ~aĵo (wretched stuff). ➞ antipati, naŭz. opposite log, simpati.

abon-i (-n), [UV] subscri/be for (to), pay for temporary use of, take in. ~i gazeton, loĝion. ~o, ~pago, ~prezo, subscription. ~antaro, subscribers, circulation. ~igi (ion, iun), canvass, get subscribers for, get to s. ~ilo, subscription form. ~into, subscriber. ~bileto, ~karto, season ticket. Mal~i, cancel subscription. ➞ kotiz.

abort-i (nt) [OA] (fuŝnaski), abort, have premature delivery, miscarry, f be fruitless, come to nothing, remain undeveloped. ~a, abortive, arrested, fruitless, undeveloped. ~o, miscarriage, premature birth. ~aĵo, ~ito, abortion. ~igi, cause abortion. ~igilo, abortifacient. ~isto. ➞ antaŭtemp, nevivipov; rudiment; fiask, senrezult.

abrad-i, abrade, rub or scrape off, wear away by rubbing. ~o, abrasion. (med) rough or sore place on skin caused by this. ~a, abrasive. ~aĵo, abrasive substance, e.g., emery. ➞ erod.

abrikot-o, [UV] apricot. ~arbo, apricot tree (Prunus armeniaca).

abrotan-o, southernwood, lad’s love (Artemisia abrotanum). ➞ artemizi.

abrupt-a, [OA] Abrupt (wide sense), hasty, sudden; disconnected, precipitous, sharp, sheer, steep, f blunt, brusque, rough, short. ~a halto, malsupreniro, stilo. (mus) ~a modulaĵo. ~e demandi, foriri. ~aĵa, craggy, rugged. ~ulo. ➞ neatendit, subit; brusk, krud, krut; klif.

absces-o, [UV] Abscess, gathering (El 9/9). Gingiv~o, gumboil. ~i, form an a. ➞ frostoŝvel, furunk, pus(tul), tumor, ulcer.

abscis-o, (geom) abscissa.

absid-o, (ecc, arch), apse. ➞ apsid.

absint-o, [UV] 1 wormwood (Artemisia absinthium) (Rd 29/18). 2 ~aĵo, ~likvoro, absinthe. ~ismo, absinthism. ➞ artemizi, vermut.

absolut-a [FE], absolut/e (wide sense), unconditional, unqualified, unrestricted). ~a oboe, povo, reĝo, regulo. ~a dezerto (J1 2/3). ~a vantaĵo (Ps 39/5). (gram) without relation to context. ~a participo. (chem) (mus) pure. ~a alkoholo. muziko, piĉo, silento. ~e, absolutly, completely, entirely. ~e ne, not in the least. La ~o, the A. ~ismo (pol) (thl), absolutism. ~isto, absolutist. ➞ nedepend, senescept, senkondiĉ, senlim-, senrezerv; pur, senmiks. opposite relativ.

absolv-i (-n, de) (malkondamni), absolve, acquit, exonerate, shrive, free from blame. [Ne= finish studies, pass exam.]. ~o, absolution, acquittal, discharge, formal forgiveness, remission. ➞ indulgenc, pardon, pekliberig, sen-kulp(-pek)ig.

absorb-i (-n) [OA], (tute okupi), engross, absorb (the attention, mind). ~a, engrossing. ~iĝi (de, en, per), be engrossed (wrapped up) in, bury one’s in. ~ata, engrossed (buried, intensely interested, wrapped up) en sia laboro. ➞ profundiĝ, sorb.

abstin-i [OA] (sin deteni) (de), abstain (keep one’s away, refrain) from, indulging in something, e.g., alkoholo, tabako, viando. ~o, abstinence, (pol) abstention from voting. ~ema, abstemious, sparing in use of. ~emo, sobriety. ~ismo, temperance movement. ~ulo, abstainer, teetotaller. ➞ fast, moder, sobr, vegetar, kontraŭ-.

abstrakt-i (-n) (de) [OA], abstract; disengage attention from, isolate, separate in thought. ~a, abstract, not concrete. ~e, in the abstract. ~o, ~ado, ~aĵo, abstraction, withdrawal. ➞ apartig, nereal, spekulativ, teori. opposite konkret.

absurd-a, [OA] absurd, irrational, nonsensical, preposterous, ridiculous, unreasonable. ~a ideo, konkludo, suspekto. ~aĵo, ~eco, absurdity. Rekta ~o. Pruvo per ~o. Redukto al ~o. ~igi, stultify. ➞ kontraŭlogik, malkonsekvenc, malraci, sensenc, sinkontraŭdir.

abund-a (grandkvanta) [OA], abundant, ample, copious, luxuriant, plentiful, profuse. ~a manĝo, rikolto. ~aj haroj, larmoj. abound, be plentiful, luxuriate. ~(ec)o, abundance, more than enough, profusion (Ij 21/23). Mal~a, rare, scanty, scarce. Super~a, tro~a, superabundant, excessive. ➞ amas, luks, malmank, plenplen, riĉ, sufiĉeg, svarm.

abutil-o, mallow bush, flowering maple (Abutilon).

abutment-o, (arch) abutment, buttress, pier (of arch, bridge), prop. ~aĵo, cordon.

-ac-oj, (bot) (sfx) denotes family (-aceae). Lili~oj, liliaceae. Roz~oj, rosaceae. (zoo) Krust~oj, crustacea. ~a, crustaceous.

acer-o, [UV] Maple (Acer). ~o Norvega, Norway m. (A. platanoides). Platan~o, great or sycamore m. (A. pseudoplatanus), ordinary language "sycamore". ~a sukero. ➞ platan, sikomor.

aceren-o = perĉo.

acet-, (chem) acet-. ~a, acetic. ~ato, acetate. ~atacido, acetic acid. ~ileno, acetylene ~ometro, acetimeter. ~ono, acetone.

acid-a, [UV] acid; sharp to taste, sour, tart. ~a frukto, salo. f biting, severe. ~a humoro, provo, respondo. ~o, acid. Gras~o, fatty a. Abomena ~aĵo. ~eco, acidity. ~eta, acidulous. ~igi, ~izi, acidify. ~ometro, acidimeter. ➞ akr, amar, korod, maldolĉ, pik, ranc. ➞ Sulfat~o, sulphuric a., Sulfit~o, sulphurous a., Sulfid~o, hydrosulphuric a., forming sulphacidates, -ites, -ides, respectively.

Acor-oj

-aĉ, [OA] pej. [sfx officialized in 1910], denotes disparagement, contempt, dislike = abominble, horrid, odious, wretched, vile; (col) awful, don’t think much of it, "rotten". Dom~o, hovel; hund~o, cur; infan~o, brat; virin~o, hag. Bel~a, tawdry; dik~a, bloated; humil~a, grovelling; mol~a, flabby. Babil~i, jabber; konstru~i, jerry-build; skrib~i, scrawl. ~a, poor, "rotten", etc. ~aĵo, trash. ~iga, pejorative. ~ulo, wretch. ~aspekta, unsightly. ~odora, stinking. Aĉ! (interjection), Awful! Rotten! Tosh! etc. ➞ fi, fuŝ, mis, ve. Rim: ➞ -aĉ (colloquial, subjective), denotes unfavourable opinion: fi- (objective, stronger), denotes shamefulness, moral badness. ➞ vivaĉi, drag out a miserable existence; fivivi, live a wicked life.

aĉakaturo (noteto), (mus) acciacatura, crushing-note.

aĉet-i, (-n) [UV] buy, purchase. ~i kontante, kredite, pogrande. ~anto, ~isto, buyer, purchaser. ~ebla, for sale. ~propono, offer. Antaŭ~i, buy in advance. El~i, redeem. El~a mono, prezo, ransom. El~into, Redeemer. Kun~anto, co-purchaser. sub~i, [UV] (korupti, ŝmiri la manon), bribe, corrupt, suborn. ~ebla, venal. ➞ akapar, butikum, klient, pag, prez, vend.

-ad [UV] (sfx denotes Action). 1 ~ado (a) (with noun root) adds the idea of action (~~la ago -i, -ation, -ing). Krono, a crown; kron-ado, coronation, crown ing. Najlo, a nail; najl~o, nailing. Sango, blood; sang~o, bleeding, (b) (with verb root) denotes action in general, as distinct from an isolated act or an abstraction. Bato, a blow; bat~o, beating. Vivo, life; viv~o, living. Mi amas lud~on, I like playing (to play). 2 ~adi reinforces the idea of action. The action is (a) Continued, persistent. Kur~i, keep on running. (b) Repeated (= often, continually). Mi salt~is (kept on jumping about) la tutan tagon. Vizit~i, often visit, (c) Habitual, customary. (En junulaj tagoj mi) kant~is, (used to, was accustomed to, would often) sing. Ada, ade, continually, unceasingly.

adaĝ-o, (mus) adagio, leisurely movement.

adapt-i (-n al) [OA] (alĝustiĝi, konformiĝi), adapt, adjust, fit, suit; alter, modify, make suitable. ~aĵo, adaptation. ~ebla, adaptable, ~iĝi (sin ~i), adjust one’s (to), (el) ~ilo, adapter. ➞ akomod, alfar, laŭ, modif.

adasism-o, (pros) rhyme by repetition of a sfx, e.g., diradas, kuradas; beleco, boneco. ~isto.

adekvat-a, adequate, proportionate to what is necessary, sufficient. ~eco, adequacy. Ne~a, inadequate. ➞ ekvivalent, sufiĉ, taŭg.

aden-ito (~ojda, ~omo), (technical language) = aden-itis (-oid, -ome); (ordinary language) = gland-inflamo (~eca, ~eca tumoro).

adept-o, [OA] 1 adept, expert, person fully proficient. 2 initiate, insider. ~o de E., good Esp-ist. ~a, proficient, skilled. ~igi (inici). ➞ ekspert, spert, kompetent, lert, majstr; aliĝint, disĉipl.

adher-i (nt, al), adhe/re, cleave to, stick. ~(aĵ)o, adhesion. ~ema (algluiĝema), adhesive, sticky, tacky. ➞ algluiĝ, alteniĝ, koher; resti ĉe.

adiant-o (harfiliko), maiden-hair fern (Adiantum).

adiaŭ, [UV] (interjection) (etym. = Al Dio), Adieu! Good-bye! (-n, al) (diri ~), bid farewell to, take leave of. ~a (farewell) kiso, kunveno, letero. ~o, leave-taking, parting. ~oj, farewells. ~diro, valediction. ➞ Ĝxis la revido.

adici-i [OA] (sumigi), (arit) add (tot) up, cast. ~o, addition. ➞ aldon, kalkul.

adjekt-o, (gram) circumstantial complement (of a predicate).

adjektiv-o, [UV] (a-vorto), adjective. ➞ atribut, epitet.

adjunkt-o, assistant (colleague, deputy) to an official. ➞ asesor, helpant, koleg.

adjutant-o, [OA] (mil) adjutant (2 Rĝ 25/19). ~o kampa, ĝenerala, aide-decamp. ➞ help.

administr-i (-n), [UV] administer, manage (affairs, estate); carry on, conduct, direct. aferojn, bienon, distrikton. ~a, administrative, executive. ~a komitato. ~ado, administration. ~anto, manager. ~antaro, Board of M-ment. ~ejo, gen. offices. Mis~i. [administraci-o [OA] = ~o, ~ado, ~antaro, ~ejo]. ➞ direkt, gvid, konduk, organiz, reg.

admir-i (-n), [UV] admire, look up to, think fine. ~o, admiration. Rigardi ~e (kun ~o). ~i bildon, pejzaĝon, verkon. ~egi, marvel at. ~inda, admirable. ➞ estim, respekt, ŝat; plaĉ, rav.

admiral-o [OA] (mar), admiral. ~a ŝipo, flagship. ~ar(ej)o, admiralitat-o, [OA] admirality. ➞ atalant, limenit.

Admiralt-oj.

admon-i (-n), [UV] admonish. 1 exhort, advise, "talk to", warn (Jĝ 14/15). 2 censure, reprimand. ~o, admonition, advice, reproof. Re~o, Deuteronomy. Lit~o, "curtain lecture". ~a, admonitory. De~i, dissuade from … ing, advise not to … ➞ avert, konsil, moralig, riproĉ.

adob-o, adobe, (a) sun-dried clay, (b) hut made from this.

adoks-o, (bot) moschatel (Adoxa).

adolesk-a, adolescent, between childhood and maturity, growing up, teen-aged, ~ulo.

adolt-a, adult, grown-up, mature, of age. ~o, adult ➞ plenkresk, matur.

adonid-o, (bot) pheasant’s eye (Adonis).

adopt-i (-n) [OA], adopt. 1 (infanon, etc), ~a, by adoption, adoptive (patro), adopted (infano). ~intoj (~aj gepatroj), parents by adoption. ~ito, adopted child. 2 take for and use as one’s own, embrace, take up. ~i kutimon, lingvon, metodon, nomon. ➞ fil(iri)ig; akcept, alpren, alproprig.

ador-i (-n), [UV] adore. 1 Worship as deity (Ne 8/6). ~ejo, sanctuary, shrine, place of w. ~kliniĝi (antaŭ), bow in w. 2 admire profoundly, idolize, regard with utmost respect and affection. Vivanton ni malhonoras, mortinton ni ~as. ~inda, adorable. ➞ apoteoz, kult, preĝ; ameg, ŝateg.

adrenalin-o, (chem) adrenalin.

adres-o [F][OA], address, destination for mail. ~o Londona, telegrafa, Sub la ~o, at the address. ~i (-n) (al), address, direct, send, f ~i al iu dankon. [Ne= alparoli]. ~aro, ~libro, address , directory. ~loko, place of destination. ~ilo, addressing machine. Mis~i. Re~i, readdress, forward. ➞ direkt.

adstring-a, Astringent, (med) binding, styptic, f severe, -aĵo, a. ~i, constrict. ➞ acid.

adulari-o (lunŝtono), (min) moonstone, species of glassy feldspar.

adult-i [UV] commit adultery. ~(em)a, adulterous. ~ul(in)o. Sang~o, incest. ➞ fals, fi-miks.

adurol-o, (phot) adurol.

advent-o, [OA] (Kristalveno) advent. ~a dimanĉo. ~ismo, (rel.) ~isto.

adventic-a, adventitious, casual, from without. ~a membrano, radiko. (jur) ~a heredaĵo.

adverb-o, [UV] adverb. ~a klaŭzo. ➞ e-vort.

advokat-o, [OA] (jur) 1 advocate, barrister, counsel. ~o por la diablo. 2 one who pleads for another, speaks for a cause; intercessor (Jo 2/1). ~i (pro), plead; support, speak for (on behalf of). ~aro, the bar. ~iĝi, be called to the bar. ➞ defend, pled, proparol.

adz-o, adze. ~i, cut with an a.

aer-o,, [UV] air, atmosphere, f kastelo en ~o. (En)~a, of air, airy, aerial. ~eca, etherial, light. ~(iz)i, inflate. ~umi, [UV] air, aerate, expose to air. ~umi ĉambron, panon, tolaĵon. ~umado, air-conditioning. ~omanka, stuffy. Sen~a (vakua), airless. ➞ atmosfer, vent; freŝ, liber; trablov, ventum.

Aero- (pfx): -batiko; ~bia (~viva); ~dino; -dinamiko; -dromo; ~gramo (air letter); ~lito, [OA] (stony meteorite); ~logio, ~naŭto, ~naŭtiko (aeronavigado); ~plano, [OA] ~stato, ~statiko. ➞ aviad, balon, biplan, meteorit, monoplan.

afabl-a (al, kontraŭ), [UV] affable, friendly, kindly. ~a vorto. ~e rigardi, saluti (1 Sa 30/21). Kiu agas ~e, vivas agrable. ~aĵo, ~eco, affability, courtesy, kindness. Havu la ~econ .../’, be so good as to … ~ulo. mal~a, [UV] surly, rough, ungracious. ➞ amik, bonvol, ĝentil, komplez.

afazi-o, aphasia, loss of power of speech. ➞ afoni.

afekci-o, (psy, med) affect/ion. 1 mental state, emotion. 2 bodily disorder. ~i (-n), affect, move, touch (feelings). ~a, affective, emotional. ➞ ekscit, emoci, impres, influ, kortuŝ; atak, kapt, perturb.

afekt-i [UV] (ŝajnigi). 1 (nt) act affectedly, attitudinize, be affabed (unnatural), mince, put on airs (side), show off, simper, smirk, strut. ~i antaŭ la spegulo. 2 (-n), assume a character, imitate, pretend to be (do, feel, have). ~i drinkulon, saĝon. ~i nescii. ~o, affabation, pretence, show, studied display. ~(em)a, affabed, artificial, assumed. ~aĵo, mannerism. ~ulo, poseur. Kia ~ulo! Doesn’t he put on airs! Ne~a, Sen~a, unaffabed, simple. Bel~a, dandified, foppish. Distance, distant, haughty, reserved. Ĉasta, honta, prudish. Moral~o, pi~o, cant. ➞ formal, imit, poz, rol. opposite natur, senart, simpl. [Ne= efik, influ, kortuŝ, rilat].

afeli-o, (astr) aphelion, orbital point farthest from sun. ➞ apsid, apoge. opposite periheli.

afer-o, [UV] Affair. 1 Object, thing. Kolekti siajn ~ojn (belongings). Senpova kolero, ridinda ~o. 2 business, concern, matter. ~o de gusto, matter of taste; de la koro, love-affair; de honoro. Malbona ~o, sorry business. Al la ~o! To business! Tio ne estas via ~o, that is no business of yours. Havi ~on kun, deal (have to do) with (4 FA 43/28). La ~o estas, the thing is that. Pri kio estas la ~o? What is it all about? Tio estas alia ~o (alters the case, is another question). Nia A~o, our movement. ~oj, business dealings (transactions). Paroli pri ~oj, talk shop. La ~oj estas la ~oj, business is business Ŝtataj ~oj, matters of state. ~ema, businesslike. ~isto, businessman. ~papero, business document. Ĉef~o, great thing, main point. Mult~a, ~oplena, busy. ➞ objekt, tem, negoc.

aferez-o, (rh) aphaeresis, "front-cut", e.g., (a)migdalo, (forte)piano, (omni)buso, (tele)fono, (violon)ĉelo. ➞ apokope.

Afgan-ujo / Afganio AF

afid-o (plantlaŭso), aphis, green fly (Aphis). ~a sukero, honey-dew. ~omanĝa, aphidivorous.

afiks-o, [OA] affix (= prefix or suffix).

afin-eco, affinity, relationship, structural resemblance. (chem) (kombiniĝemo), attraction, chemical affinity. ~a, having affinity with.

afiŝ-o, [OA] bill, placard, poster. Man~o, hand-bill. ~i i-n), display a placard, put up a notice. ~ejo, ~kolono, hoarding. ~isto, bill-sticker. ~ulo (sandviĉulo), sandwich-man. ➞ anonc, aviz.

aflikt-i, (-n) [OA] afflict, distress (with bodily or mental sufferg), grieve, pain. ~o, affliction, distress, misery, trouble. ~igi (pri, pro), be afflicted, distressed, cut up; grieve, take to heart (Ge 6/6). ➞ ĉagren, dolor, prem.

afoni-o, (senvoĉeco) (med) aphonia. ~a, voiceless. ➞ afazi.

aforism-o, [OA] aphorism, short pithy maxim. ➞ aksiom, lakon, maksim, mot, sentenc.

afrank-i, (-n) [OA] frank, pay postage (carriage) on, stamp. ~ita letero, stamped letter. ~(aĵ)o, postage, ~ite, postage paid, "post free". ~maŝino, stamping machine. ~ŝulda marko, postage-due stamp. ➞ stamp.

Afrik-o, [OA 8] Africa. Sud-Afriko ZA.

afrikans-o, africans language.

afrikat-o (phon), affricative (c, dz, ĉ, ĝ).

afrodit-o (mara pikvermo), sea mouse (Aphrodite).

aft-o (buŝveziketo), aphtha, ~oj, thrush. ~a febro, foot and mouth disease.

afust-o, [OA] (mil) gun carriage.

ag-i (kun, kontraŭ) (nt), [UV] act, behave. ~i affable, juste, noble. ~i, sur (-n). ~o, act, action, deed. Vortojn ŝparu, ~ojn faru. ~oj, (Bb) Acts. ~ado, action(s) (1 Sa 29/6). Libereco de ~ado. ~ado subĉiela, field work. ~ada (Executive) Komitato. ~(em)a, active, energetic. ~maniero, method. Kontraŭ~i, counteract. Kun~i, cooperate, work hand in hand. Mis~i, Re~i, react. (➞ reakci). ➞ akt, aktiv, efik, funkci, kondut, proced, sinokup.

agac-i (-n, abs) [UV]. 1 (dentojn, nervojn), grate, jar upon, set on edge. 2 (tun), annoy, get on one’s nerves, irritate. Tio (min) ~as. ~a, aggravating, annoying, irritating, provoking. ~iĝi, be set on edge (Jer 31/2). ➞ inch.

agam-o, agama lizard (Agama).

agami-o, (orn) agami heron, trumpeter (Agamia).

agap-o, (rel) agape, love-feast.

agapant-o, African lily (Agapanthus).

agar(agar)-o, (pharm) agar-agar, preparation from Gracilara confervoides (agaragar) or from Gigartina.

agarik-o (lamenfungo), agaric (Agaricus), genus of gill-bearing fungi, especially Kamp~o, (common edible or field) Mushroom (A. campestris). ~a saŭco, m-ketchup. The horse-m is A. arvensis. ➞ fung, ŝampinjon.

agat-o, [OA] (min) agate. ➞ kalcedoni, kvarc, obsidian, oniks, opal.

agav-o, agave (Agave). ~o Amerika, American aloe, century plant. ~a vino, pulque. ➞ alo, sisal.

agend-o (memorlibro), engagement -(memorandum-) book. ➞ aferlist, program, tagord.

agent-o (pernio) [OA], agent. Reklam~o, advertising agent. Bien~o, komerc~o, patent~o, ŝip~o. ~ejo, agency bureau. Edziĝ~ejo. ➞ komisiit, maklerist, perul.

agerat-o, floss-flower (Ageratum).

agit-i (-n) [OA], 1 agitate, move; shake (arbon, botelon), stir (tniksafon). La hundo (ĉevalo) ~as (wags, whisks) sian voston. 2 disquiet, disturb, excite, trouble. ~i la merkaton. ~ata, broken (dormo) choppy, rough (maro); restless (paciento); troubled (animo). Haroj ~ataj (ruffled) de la vento. ~(ad)o, agitation, movement, shaking, waving. ~iĝi, be agited, in ferment, toss (in sleep). ~ilo, mixer, stirring rod. ~isto, agitator. ➞ kirl, sku; ekscit, ribelig; demagog.

agl-o,, [UV] eagle (Aquila). Fiŝ-o (pandiono), osprey. Imperiestra ~o, imperial eagle. Kri~o, spotted eagle. Reĝ~o, golden eagle. ~a, aquiline. ~a flugilo (El 19/4). ~ejo (~onesto), eyrie. ~ido, eaglet. ~oŝtono (aetito), eaglestone. ➞ akrevid, penetrem; cirku, folk, gipaet, haliaet.

aglomer-i, ~iĝi, agglomer/ate, collect (crowd) into a mass. ~(aĵ)o, (geol) agglomeration. ➞ konglomer.

aglutin-i (-ojn) (kunglui), agglutinate, unite as with glue. ~a agglutinative. E-o estas lingvo ~a (combining independent unchangeable roots to express compound ideas). ~iĝi, (vundoj) close up, heal. ➞ cikatr, glu.

agnat-a, agnate, descended from same male ancestor; of same clan or nation. ~o, a. ➞ afin, parenc.

agnosk-i, officialy recognize. ➞ konfes, rekon.

agnostik-a, agnostic, (rel) denying possibility of knowledge about God. ~ismo, agnosticism. ~ulo, a.

agoni-i, (nt) [OA] be dying, at the point (in the throes) of death: breathe one’s last, f La tago ~as. ~o, death agony (struggle). ~ante, with one’s dying breath, at one’s last gasp. ➞ angor, mort, stertor. [Ne= agony (dolorego)].

agorafobi-o, fear of open spaces (public places). ~ulo. opposite klostrofobi.

agord-i, (-n) [UV] (mus) (put in) tune, syntonize. pianon. (rad) ricevilon. f attune. ~i ammon, parolon. ~o, tun, tuning. Kanti, ludi, pensi ~e, in t. ~ilo, tuning hammer (peg). ~isto, tuner. Mal~a, out of tune. Mis~i, put out of tun. f set at variance. ➞ akord, fork, harmoni, piĉ, temper.

agr-o, cultivated field. ~aro, landed property. ~ara, agrarian.

agrabl-a, (al, por) [UV] (plaĉa, plezuriga), agreeable, pleasant, pleasing, nice; gratifying (memoro); prepossessing, winsome (vizaĝo). Vi ne estas ~aj al mi (Mai 1/10). ~aĵo, amenity, pleasure. Mal~a, disagreeablea, offensive, invidious (tasko). ➞ bonven, log, simpati. opposite ĉagren, ĝen, ted.

agraf-o, [OA] Clasp, Hook, or similar fastener; buckle (rimena); catch, hasp (fenestra)’, clasp (albuma)’, clip (for papers), staple (binding). (bid) cramp-iron, dowel. ~i, fasten (per ~o); clip together (paperojn); do up (robon); hook up (kurtenon). ~ilo, stapler. ~ingo, eye (in hooks and eyes). Mal~i, unclasp, undo, unfasten, unhook. ➞ kramp.

agregat-o, aggregate, collected amount; (ph) mass of homogeneous particles, (bio) closely packed, clustered. ➞ aglomer, amas.

agres-i (nt) (iniciati kverelon), be the aggressor, assume the offensive. ~o, aggression, unprovoked assault. ~anto, aggressor, assailant. ~(em)a, aggressive, offensive, provocative, disposed to aggression.

agrikultur-o = agrokultivo, terkultivo, agriculture, farming.

agrimoni-o, (bot) agrimony (Agrimonia).

agronom-o, [OA] agronomist. ~io, [OA] agronomy, husbandry, rural economy, scientific agriculture.

agropir-o (hundherbo), couch (dog) grass, quitch, twitch (Agropyron). ➞ cinodont.

agrostem-o (bot), corn-cockle (agrostemma githago).

agrostid-o, bent grass (Agrostis).

aguti-o, (zool., ordinary language) agouti (Dasyprocta).

aĝ-o, [UV] age. 1 (in years) Havi la ~on de (Ez 3/8). be … years old. Je mia ~o, at my time of life. Kiain mi havis vian ~on (was your age). Kiom~a vi estas? (Kiom vi ~as)? How old are you? ~a tri jarojn, three years old. Mi estas pli ~a (older) ol vi. Grand~a, aged. Matur~a, grown-up. Mez~a, middle-aged. plen~a, [UV] of age. Plen~(ec)o, majority. Plenaĝulo, adult. Sam~a, contemporary 2 Epoch, generation, period. La ora (ŝtona) ~o, the golden (stone) age. ➞ adolt, beb, infan, jun; epok, jar.

aĝi-o, [OA] agio (charge on currency exchange). Bank~o, bank rate. ➞ kurtaĝ, makler, valut.

aĝiot-i, speculate in stocks, ~ado, stock-jobbing. ➞ arbitraĝ, spekul.

aha! (interjection) aha! denotes irony, surprise, suspicion, triumph. li kriis.

ahem! (interjection) cough to attract attention, gain time, etc.

aĥ! (interjection, emotional variant of ha!). Ah! Alas! Heigh ho!

ailant-o, ailanthus, tree of heaven (Ailanthus). ➞ lak.

air-o, hair-grass (Aira).

aj! aŭ! (both Z.), (interjection). Oh! Ow! Den. sudden twinge of pain.

ajapan-o, ayapana (Brazilian tree) (Eupatorium triplinerva).

ajl-o, [UV] garlic (Allium sativum). ~a radiko. ➞ ampelopraz, askelon, cep, pore, ŝenopraz.

ajn, [UV] denotes indef-ness. 1 (with ki-correlative) = -ever, -soever (Ps 39/5, 58/5). Kio ~, (two words, no hyphen) what(so)ever. Manĝu kion ~, Eat anything (you like) (whatever it may be). 2 (with i-correlative): similar meaning. Manĝu ~ ion eat anything (it doesn’t matter what). 3 (with neni -correlative): nenio nothing at all, absolutely nothing. 4 (with ĉi-correlative): ĉio absolutely everything. ~a (=ia ajn). En ~a triangulo ABC, in any triangle ABC. S-ro ~ulo, Mr X, Mr So-and-so.

ajug-o, (bot) bugle (Ajuga).

ajut-o, delivery tube, jet, to regulate flow of liquids; mouth-piece of artificial fountain. Ŝpruc~o, spray nozzle. ➞ blovtub.

-aĵ, [UV] afx (➞ -age in package, denotes concrete idea). thing (object, matter, stuff). Viaj ~oj, your things (goods, etc.). I. (adj. root): = io -a. Bel~o (= io bela), a beautiful thing. Nov~o (= io nova), news, novelty. II. (vb root): = (a) (active) = io -anta; (b) (passive) = io -ata, as shown by context, or by addn of ant or at. Examples: 1 Nutr(ant)~o, nourishment; okaz~o, happening; rest~o, remainder; sorĉ~o, spell. 2 kre(at)~o, creation; aĉet~o, purchase; cit~o, quotation; hered~o, heritage. III. (noun root): = io. (a) rilate al: Lit~o, bedding; ret~o, network, (b) farita el: Lan~oj, woollens; ov~o, egg-dish, (c) farita de: Arane~o, spider’s web; majstr~o, masterpiece. Rim.: ➞ -aĵo (concrete), -eco (abstract). Acid~o, something acid, ~eco, acidity. Montru amikecon per amik~oj. Rim.: ➞ -aĵo, -ilo. With a passive meaning the distinction is clear: kudr(at)~o, sewing; kudrilo, needle. With an active meaning the distinction is finer; sometimes either form will serve. Generally -aĵo = substance, material; -ilo = object, tool. Hejt~o, fuel; hejt-ilo, stoking-iron. Rim.: Sometimes -aĵo is contracted to -o. Neĝa kovr(aĵ)o, produkt(aĵ)oj de la tero. Rim.: ➞ -aĵ, -ul. Bon~o = io bona, bona afero. Bonulo = iu bona, bona homo.

aĵur-a (tru-plena), open-work, perforated, pierced. ~a segado, fretwork ~a ŝtrumpo. ~a silueto de la Eiffel-turo. ➞ puntec, travidebl.

akaci-o, [OA] acacia (Acacia). Araba ~o, gum arabic tree. ~a ligno (El 25/10). ➞ kateĉu, robini.

akademi-o, [OA] academy. 1 Society or institution for cultivating or promoting art, literature, or science. La Franca ~o. La ~o E-ista. ~o de muziko. 2 Place of learning or study = altlernejo, gimnazio. ~a, academic. ~a demando. ~ano, academician.

akalef-o (marurtiko), sea-nettle (Acalepha) > hidrozo, meduz. ➞ fizali, polip.

akant-o, (bot) acanthus (Acanthus). ~o sendorna, bear’s breech, (arch) ~a folio, a. (ornamaĵo).

akantias-o, piked dog-fish (Acanthias).

akapar-i (-n) [OA], corner, buy up, monopolize. ~i tritikon. f bag (secure) la plej bonajn sidlokojn. ~i atenton. ~o, corner, monopoly. ➞ kartel, monopol, trust.

akar-o, [UV] mite, tick (Acarus). Fromaĝ~o (tiroglifo), cheese-mite. Rikolt~o (lepto), harvest-mite. (-tick.). Skabi~o (sarkopto), scab mite. Ŝaf~o (iksodo), sheep-tick.

akcel-i (-n), [UV] accelerate, put on pace, quicken, speed up. ~i la pulson, trafikon, la paŝojn. f advance, expedite, hasten. ~i progreson. sciencon. ~(ad)o, acceleration. (astr) ~o luna, stela, tajda. (ph) rate of increase in velocity. ~a forto, accelering force. ~a pedalo. ~aĵo, ~ilo, (ch) (mec) (phot) accelerator. ~iĝi, go faster, ~ita movo, (ph) progressively quicker motion. ~mezurilo, accelerometer. Mal~i, retard, slacken, slow down. ~~ilo, retarder. ➞ plirapidig, progresig. opposite brems, prokrast.

akcent-o, [UV] accent (wide sense), stress. ~o prozodia, oratora, silaba, tonika. (mus) ~o forta, strong accent of bar. ~i (-n), accentuate, emphasize, give prominence (importance) to. f intensity. la antaŭlastan silabon. (mus) ~ita noto, pulso. Sen~a, unstressed, weak. Sen~a silabo. ➞ emfaz, relief, substrek; (super)sign. Rim.: Akcent is gen. used for stress of syllables, emfaz for stress of words or meaning.

akcentor-o = pronelo.

akcept-i [UV] (-it) (wide sense), accept, take, consent to receive. 1 (preni), take what is offered. ~i artikolon, donacon, honoron. 2 (adopti), adopt, take to one’s. ~i formon, mienon. 3 (allasi), admit, agree to, allow the truth of. ~i argumenton, ekskuzon, proponon. ~i kiel fakton, take for granted. 4 acquiesce in. ~i defion, inviton, kondiĉon. 5 (bonvenigi), welcome. ~i gaston, vizitanton (Mai 1/9). 6 (preni sur sin), honour (kambion), undertake (oficon). ~o acceptance. ~a tago, at-home day. ~anto, drawee (of bill). ~ebla, admissible, eligible. ~ejo, reception room. ➞ konsultej. ~inda, acceptable, welcome. Mal~i, decline, blackball, rebuff, refuse, reject, repulse.

akcesor-a, [OA] accessory, additional, adventitious, subordinate, contributive. ~a afero, profito. Ludi ~an rolon, play a minor part. ~a garantio, collateral security. ~aĵo accessory adjunct, smaller article. Flankenlasi ~aĵojn, ignore minor details. ~ulo, accessory ➞ apart, flank, neĉef, neprincip, suplement.

akci-o, [OA] (com) share. ~a, joint-stock (banko), limited (kompanio). ~a makleristo, share dealer.

akcident-o, [OA] accident. 1 disaster, mischance, mishap. ~o fervoja, smash. ~o persona, casualty. Esti trafita de ~o (havi ~on), come to grief. Alveni sen~e, safely. 2 (phi) unessential property (quality). ➞ hazard, malfeliĉ, neintenc, okaz, (mus) kromsign.

akcipitr-o, [UV] goshawk (Accipiter). ➞ falk, milv, niz.

akciz-o, [OA] excise duty. ~i, excise. ~ebla, ~opaga, excisable. ➞ dogan, impost.

aken-o, (bot) achene. ~a tufo (papuso), pappus.

akile-o (milfolio), milfoil, yarrow (Achillea millefolium). ➞ ptarmik.

akir-i (-n) [UV] (havigi al si), acqui/re, come to have, gain, get, obtain, secure, win. ~i favoron, on, influon, laboron, permeson, profiton (1 Sa 1/18). Kiel ~ite, tiel perdite. ~ita gusto, karakterizaĵo. ~aĵo, acquisition. ~ebla, obtainable. ~eblaĵo (Jos 11/14), ~ema, acquisitive. Batal~o, milit~o, rab~o, venk~o, (predo), booty, loot, plunder, prey, spoil. Flat~i (elflati), win by flattery (coaxing, wheedling). Plor~i, get by tears. Re~i, recover (breath, etc.). ➞ gajn, kapt, konker, obten, rikolt.

aklam-i (-n, al, abs) [OA], acclaim, applaud, loudly cheer, hail, welcome. Oni ~is lin reĝo. ~o, acclamation. Elektita per ~o. La ~ado estis longa. ➞ aplaŭd, hurai, omaĝ, ovaci, salut, vivu!.

akn-o, [UV] pimple, acne. Suferi de ~oj. Pus~o, pustule. ~(ohav)a, ~oza, pimply. ~ulo.

akolad-o, ~i, 1 accolade (ceremonio kavaliriga). 2 (mus, typ) (kuniga krampo), brace, bracket ( }.

akolit-o, (rc) acolyte.

akomod-i (-n al), accommodate, adapt, adjust, arrange, fit, suit (to circumstances or wishes). Sin ~i al, adapt one’s to, come to an arrangement (get on) with, (opt) ~i (fokusi) okulon al distanco. ~ebla, adjustable. ~iĝema, accommodating, obliging. ➞ adapt, alfar, alĝustig, kompromis.

akompan-i, [UV] accompany. 1 act as companion to, attend, escort, go with. ~i blindulon. 2 (mus) ~i kant(ist)on. ~ata de, accompanied by, to the accompaniment of. ~(aĵ)o, accompaniment. ~anto, companion. ~isto, accompanist. ➞ eskort.

akonit-o, aconite, friars’ caps, monk’s -hood, wolf’sbane (Aconitum). ➞ erantid.

akor-o, (bot) sweet flag (Acorus).

akord-o, [OA] accord, agreement (of feelings, ideas, opinions, etc.), conformity, harmony. Komuna ~o, common consent, (gram) concord (e.g., agreement of adj. with noun). (mus) chord. Sept~o. Sestri~o. ~o diatona, kromata, maĵora, minora, rompita, tonika. ~i (esti en ~o), agree, be consistent (in harmony), conform, correspond, square, tally), (colour) match. ~a kun, compatible with. ~igi, make to agree, reconcile. ~igi du vidpunktojn. ~iĝema, conciliatory. Mal~o, conflict, discord. ➞ agord, konkord, konsent, unuec; sest, triad.

akordeon-o (tirharmoniko), (m.i.) accordion.

akr-a [UV] (wide sense), sharp, keen. 1 (= akuta, pika, tranĉa): fine-edged, pointed. ~a angulo, dento, glavo, krajono, tranĉilo. 2 (= klara): clear-cut, well-defined. ~a impreso, silueto. 3 (of sound): harsh, shrill. ~a disonanco, sono, tono. 4 (of taste): ac(r)id, biting, pungent, tart. ~a gusto. 5 (= penetrema, subtila): acute, keen, quick, sensitive. ~a cerbo, okulo, rigardo. 6 (= dolora, forta, trapika): intense, painful, severe. ~a doloro, frosto, vento. 7 (= maldolĉa, morda, sarkasma): acrimonious, bitter, harsh. ~a riproĉo, voĉo. ~igi, sharpen, whet, put an edge on. ~~a ŝtono, hone, whetstone. Krajon~~ilo, pencil sharpener. Leda ~~ilo (razrimeno), strop. ~evida, sharp-sighted. Mal~a, blunt, dull, muffled. ~~igi, deaden, soften, tone down. ➞ damp, dies, obtuz, sufok.

akre-o, acre, ~aro, acreage.

akredit-i (-n), accredit, give standing to, send with credentials (~aĵoj). ~i ambasadoron. ➞ kredit, legitim, plenpov, rajtig.

akrid-o, [UV] Locust (Acridium) > the true locusts and grasshoppers with short antennae. ~o migra, migratory 1. > pakitelo; melanopolo (Am); skistokerko (N. Africa). ~aro (El 10/14). ➞ gril, katidid, lokust.

akrobat-o, [OA] acrobat, tumbler, etc. (av) ~aĵo, stunt. ➞ ekvilibr, gimnast, ŝnurdanc.

Akrocefal-o = kanbirdo.

akromat-a, (opt) (senkolora), achromatic. ~eco.

Akrostik-o £~a, acrostic.

aks-o, [UV] 1 (mezlinio), (mat, opt), axis, straight central line (real or imaginary). ~o magneta. ~o de globo, kristalo, rotacio, vido. f central organ. ~o de alianco, movado. (av) ~o flurezista, leva, longa, normala, transa, drag (lift, longitudinal, normal, lateral) a. 2 (mec) axle (tree), cross-shaft, pin, spindle (on which wheel etc. revolves). Pedal~o, krank~o, rad~o, ~o fiksita, kuplita, libera, movebla. ~a, axial. ~ingo (nabo), hub, nave. ~ujo (~lagro), axis box, bearings. ➞ pivot, spindel, ŝaft.

aksel-o, [OA] 1 (anat) armpit. 2 (bot) axil. ~a, axillary. ➞ aks.

aksiom-o, [OA] axiom, established principle, self-evident truth, truism. ~o Eŭklida. ~a, axiomatic. ➞ aforism, evident, postul.

aksiometr-o, (mar) steering indicator, tell-tale.

aksis-o, axis (or spotted) deer (Axis).

aksolotl-o, axolotl, larval form of Ambistomo tigra.

akt-o, [OA] act (wide sense) [Ne= action (ago)]. 1 (th) act. Komedio tri~a. Inter~o, interval. 2 (jur) brief, deed, title, legal or official document. ~o de Parlamento. ~oj publikaj, public registers. Akuz~o, bill of indictment. Nask~o, Mort~o, birth (death) certificate. Transdon~o, deed of conveyance. Vend~o, bill of sale. ~aro, dossier. ~isto, registrar. ~ujo, portfolio. ➞ ag, atest, leĝ.

akte-o, baneberry, herb Christopher (Actaea).

aktin-a (chem, phot) actin/ic. ~ometro, actinometer.

aktini-o, 1 (chem) actinium (Ac). 2 (zoo) (maranemono, mara rozo), sea anemone (Actinia).

aktiv-a [UV] (agema), active (wide sense). 1 acting, alert, diligent, effective, energetic. ~a armeo, intereso, membro, servo. ~a komerco, brisk trade. 2 (gram) ~a voĉo. 3 ~o (com), assets, credit. ➞ hav, kapital, kredit, posedaĵ. ~igi, actuate, stimulate. ~igi poke (revive) la fajron. ➞ funkciig, instig, stimul. (phi) ~ismo, ~isto, activism, activist. Ne~eco, inaactivity. Retro~a, retroactiva. opposite pasiv.

aktor-o, [OA] (th) Actor, player. ~aro, company. Ĉef~o, star a. ➞ dram, mimik, prezent, teatr.

aktual-a [OA] (hodiaŭa, nuntempa). present(-day), of present interest, current, immediate, now existing. Ne=actual (efektiva, fakta). ~aĵo (~a demando), question of present interest, of the hour (moment). ~a valoro, present value. Prezoj ~aj, ruling prices. ~e, at the present time, just now.

aktuar-o (ins) actuary. ➞ asekur, statistik.

akumul-i (-n) (amasigi), accumulate, amass, heap (pile) up, hoard. ~aĵo, accumulation. (el) ~ilo, accumulator, storage battery. ➞ bateri, pil.

akupunktur-o, (med) acupuncture.

akurat-a [OA] (Justatempa), punctual, prompt, regular, to time. ~a alven -(ferm-)o. [Ne= accurate (ĝusta, senerara)]. ~e, punctually, when due. ~e pagi, veni. ~e je la oka, at 8.0 sharp. Ne~a, unpunctual, irregular, late. ➞ preciz, regul.

akustik-o, acoustics. La ~o de la ĉambro. ~a, acoustical.

akuŝ-o,, [UV] (obsolete) labour, confinement, childbirth, delivery. ~o antaŭtempa, premature delivery. ~i, be brought to bed. ~ant(~ul)ino, woman in labour (travail) (Ps 48/6). ~ejo, lying-in hospital, nursing-home. ~igi (-n), deliver of a child, attend in child-birth. ~ist(in)o, [UV] accoucheur, midwife, obstetrician (El 1/19) (LR 20). ~arto (obstetriko), obstetrics. ➞ abort.

akut-a, [OA] Acute (wide sense). 1 (akra): sharp, penetrating. ~a observo. 2 (med) (kriza, severa; opposite kronika). ~a atako, kataro. 3 (geom) ~a angulo. ➞ obtuz. 4 (typ) ~a supersigno (´), acute accent. ~eco, acuity.

akuz-i, (-n, ke, pri) [OA], accuse, blame for, impute to, lay fault on. Our) charge (tax) with, indict (Rd 19/18). ~o, accusation, charge, indictment (Ez 4/6). ~anto, plaintiff. ~ato, accused, defendant. Mis~i, accus falsely. ➞ denunc, imput, plend.

akuzativ-o, [UV] Accusative (case). ~o de almovo (direkto), a. of direction. ~igi, put into the a.

akv-o, [UV] 1 water. ~o dolĉa (opposite sala), kur(ant)a, star(ant)a. Ban~o, kran~o, mar~o, mineral~o, pluv~o, roz~o, sankt~o, sod~o, trink~o. Muel~o, mill race (stream). Tegment~o, cavesdroppings. Turn~o, eddy, whirlpool. Verŝ~o, waste water. 2 water solution, or fluid of similar appearance. Fort~o, aqua fortis (nitric acid). Kalk~o, lime-water. Kolonja ~o, eau de Cologne. Reĝ~o, aqua regia (mixture of nitric and hydrochloric acids). Ŝaŭm~o ("Sod~o"), aerated water. Spruc~o, spindrift, spray. ~(ec)a, of water, aquatic, aqueous. ~(um)i (-n) (Ge 13/10). ~(um)ilo, watering can. ~uma ĉaro, watering cart. ➞ asperg, irigac, verŝ. ~aro, waters. ~ero (~oguto), drop of water. ~ejo (Le 11/36). ~ujo, cistern, reservoir, tank (Pr 2/6). ➞ cistern. Sankt~ujo, holy water stoup. ~e saturita, waterlogged. El~ĝi, emerge. En~igi (mergi, trempi), immerse. Sen~a (seka), waterless, thirsty (tero). Sen~igi, dehydrate, dry. Sub~igi, submerge. ➞ dren. Sub~iĝi, sink. ➞ alfundiĝ, sink. super~i [UV] (inundi), deluge, flood, overflow. ➞ diluv, inund.

akvafort-o, [OA] etching, metal-plate engraving. ~i, etch. ~aĵo, etching. ➞ akvatint, mezotint.

akvarel-o [OA] (akvopentraĵo), watercolour (painting). ~a farbo, watercolour. ~e, in watercolours. ➞ akv.

akvari-o, [OA] aquarium, tank for fish (plants).

akvamarin-o, (min) aquamarine (bluverda berilo). ~a, bluverda.

akvatint-o, (phot, typ), aquatint. ~aĵo, a. ➞ mezotint, lavum, tuĉ.

akvedukt-o (akvokondukilo), aqueduct, culvert.

akvilegi-o, [OA] (bot) columbine (Aquilegia).

al [UV] (malde), (prep) To, towards. Den. 1 Approach: Iri, veni. Iri ~ Oslo = iri Oslon. Rim.: Strictly, al denotes aim: -n = al+ĝis (the aim is reached). 2 Direction, aim. Of action: Doni, pagi, sendi La vojo ~. Of feeling: Esperi, fidi, minaci, sopiri ~. Of thought: Diri, ordoni, respondi ~. Of will: Abomeno, amo, favoro, inklino ~. 3 Concern, relation. Cedi, plaĉi, rilati, servi, ŝajni ~. 4 (= direktita al) (➞ de): Amo ~ Dio; akcepto ~ la reĝo; kontentigo ~ soifo; mortigo ~ malamiko; provo ~ solvo. 5 (= por): Akiri ~ si (ion); deziri, konveni ~. 6 (= ĝis): ŝanĝi ~ io = ŝanĝi en ion. ~aĵo, annexe. PFX; ~iĝi ally one’s to, join. ~iĝilo, membership form. ~paŝi, step towards, approach, (av) ~teriĝo, landing flight. ~veni, arrive (Ge 33/18). Sometimes denotes addition: ~diri, ~doni, to add.

PHRASES: Ekiri ~ Oslo, start for Oslo. Kaŝita al mi per kurteno, hidden from me by a curtain. Kio estas ~ vi? What is the matter with you? ~ mi estas varme, I feel hot. Lavi al si la manojn (= siajn manojn), wash one’s hands.

al-o, outstanding sidepart: aisle (preĝeja); arm (semafora); blade (helica, remila); flank (armea); fluke (ankra); mudguard (aŭta); panel (triptika); sail (ventmuelila); wing (konstruaĵa, naza, partia, pizflora). (av) Direkt~o, tail fin.

-alo, 1 (bot sfx) denotes order (-ales) e.g., roz~oj, rosales > ribacoj kaj rozacoj. 2 (ch sfx) den aldehydes and acetals e.g., etan~o, ethanal.

alabastr-o, [OA] ~a, alabaster. ➞ gips, marmor.

alarm-i (-n) [OA], (give the) alarm, rouse to vigilance, warn of danger (J1 2/1). ~o, a., alert, call to arms or for help, (air-raid) warning. [Ne= timig], ~a horloĝo, a-clock. ~a sonorilo, communicate cord, tocsin. ~isto, alarmist. ~ilo, alar(u)m. Brul~ilo, Fajr~ilo, fire-alarm.

alaŭd-o, [UV] (orn) Lark (alauda). Arb~o, wood-lark (Lullula). Kamp~o, sky-lark. Mont~o, shore-lark (Eremophila). Tuf~o, crested-lark (Galerida). ➞ delfini.

alb-o, alb; surplice reaching to feet. ➞ surplis.

alban-o, [OA 8] Albanujo, Albanio [OA 8] AL

albatros-o, albatross (Diomedea).

albed-o, (as, opt) albedo.

albin-o [OA 4], (bot) (med) albino. ~eco, ~ismo, albinism.

albit-o (min) albite, white feldspar. ➞ feldspat.

albug-o (med) albugo.

album-o, [OA] album. Foto~o. Skribi en ~o. ~o liberfolia, loose-leaf album. ~folio, album leaf. ➞ memorlibro, skizlibro.

albumen-o, albumen. 1 (bot) endosperm from grains, etc. 2 (ovblanko, ovalbumino), white of egg (Ij 6/6).

albumin-o, (chem) albumin, protein soluble in water, coagulable by heat. Lakt~o, ov~o. (phot) albuminize, coat with a. ~ojdo, albuminoid. ~urio, albuminuria, Bright’s disease.

alburn-o, 1 (bot) (sukligno), sapwood. 2 (ich) (blankfiŝo), bleak (Alburnus).

alcion-o, [UV] 1 (orn) (Blufiŝisto) (better alcedo), kingfisher (Alcedo). 2 (myth) halcyon, f ~aj tagoj.

alcioni-oj, alcyonaria (soft corals), cow-paps, dead man’s fingers.

ald-o, [OA] (male) alto, falsetto, highest male voice. ~(ul)o, alto singer. ~hobojo, English horn, cor anglais. ~(violon)o, viola. ~a klefo, A-clef (with C on middle line). ➞ kontralt.

aldehid-o, (chem) aldehyde.

Alderne-o.

ale-o, [OA] (arbvojo), tree-lined garden path (lane, walk), woodland avenue, (av) Flug~o, flight-way. ➞ avenu.

alegori-o, [OA] allegory, figurative tale (=extended metaphor). ➞ parabol.

alegr-o, (mus) allegro (=lively). ~eto, allegretto.

alektor-o, denotes various partridges (chucor, red-legged, etc.) (Alectoria).

alen-o [OA] (truigilo), awl, punch (El 21/6).

alergi-o, (med) allergy. ~a, allergic.

aleron-o, (av) aileron, wing-tip.

alez-i, bore by grinding, smooth or enlarge the bore (of gun, cylinder, or other tube). ~ilo, reamer. ➞ bor, frez.

alfabet-o, [UV] alphabet. ~a ordo.

alfenid-o, German (nickel) silver (various alloys of Cu, Zn, Ni).

alfresk-a (subĉiela), open-air, out-of- doors. ~a manĝo, koncerto.

alg-o, [OA] seaweed in gen. (Alga). ~oj brunaj, ruĝaj, verdaj. ➞ fuk, zoster.

algebr-o, [OA] algebra.

Alĝeri-o [OA 8] DZ,

alĥemi-o [OA 2], alkemi-o [OA 8], alchemy. ~isto, alchemist.

ali-a [UV] (malsama, neidenta), other. 1 (adj.) different. Tute ~a afero. ~aj domoj, ~aj homoj. iu ~a. someone else. ~a vin laŭdu, let someone else praise you (Se 27/3). Neniu ~a, ol (krom), no one other than. 2 (pron) La ~a, the other one. Unu la ~an, each other. Unu la ~ajn, one another. Kritiki ~ajn, criticize others De ~a, someone else’s, ~e, otherwise. l = in another way (alimaniere). 2 = (or) else, if not. ~ ne, not otherwise (4 FA 202/25). ~(aĵ)o (io ~a), something else. Tio aŭ ~o, this or that (Pr 11/6). Nek io, nek ~o, neither one thing nor the other. ~eco, difference, dissimotherity. ~igi (~iĝi), alter, change. ➞ metamorfoz, ŝanĝ, transform. ~ulo, another (some other) person. ~ulaj aferoj, other people’s business. ~ula kampo, another’s field. ~dir(~vort)e, in other words. Inter~e, inter alia, among other things. Kun~e, with other things. Sen~e (just that and) nothing more. ➞ ankoraŭ, ceter, diferenc. if A proposed crltive series alial ... is inadmissible (alia, alie, having other meanings). Nevertheless, alies (col)=someone else’s, though unorthodox, is useful.

alianc-o, alliance. 1 in marriage. 2 (pol) confederation. Triopa ~o, triple alliance. ~ano, ~ito, ally. ~iĝi, join, (side) with. ➞ feder, koalici, interlig, unuiĝ.

aliari-o, garlic mustard, hedge garlic, Jack by the hedge (Alliaria). ➞ sizimbri.

alibi-o, [OA] (jur) alibi. Prezenti (Pruvi) ~on.

alidad-o, alidade, movable index-arm of quadrant etc.

aligator-o, [OA] alligator (Alligator).

alil-o, (chem) allyl.

aliment-o, maintenance, support, sustenance. ~i, feed, keep going, supply. ~i fabrikejon per elektro; fajron per karbo; ĵurnalon per novaĵo. ~a valoro, food value. ~a fako, catering department. ~a karto, ration card. ~a pago, (jur) alimony; ~tubo, alimentary canal. ~ado, provisioning. ~aĵo, foodstuff. ~ilo, (mec) feeder.

aline-o, [OA] (typ) indentation (break) at begining of paragraph. ~a, indented. ~izi, break up (copy) into paragraphs. ➞ paragraf.

alis-o, (bot) alison (Alyssum).

alism-o (akvoplantago), water-plantain (Alisma). ➞ sagitari.

aliteraci-o, alliteration (e.g., la vojo, la vero, kaj la vivo (Jn 14/6). Vd Ge 15/17; Rd 32/14, 28; Se 12/28.

aliz-o, common whitebeam (Sorbus aria). Various species, Kimra, Kornvala, salik-folia, Sveda. ➞ aŭkupari, sorp.

alizarin-o, alizarin, madder dye. ➞ rubiaj.

alk-o, [UV] (zoo) elk, (Am) moose (Alces).

alka-o, (orn) auk. ~ego, great auk (Alea impennis). ~eto, little auk ➞ fraterkol, uri.

alkal-o, alkali, e.g., sodo. Ter~o, alkaline earth e.g., kalko. ~a, alkaline. ~eco, alkalinity ~ojdo, alkaloid.

alkali-o (alkala metalo), alkali metal (Li, Na, K, Rb, Cs, Fr). Ter~o, alkaline earth metal (Ca, Sv, Ba, Ra).

alkekeng-o, winter cherry, strawberry tomato (Physalis alkekengi).

alkemil-o (dama mantelo), lady’s mantle (Alchemilla). Kampa ~o, parsley piert.

alkohol-o, [OA] alcohol, spirit(s). ~o industria, methylated spirit. ~a, alcoholic, spirituous. ~a fermento. ~a lampo. ~aĵo ~a (fluido), alcoholic liquor, tincture. ~ismo, alcoholism. ~izi, alcoholize. ~ulo, alcoholic. ~ometro. Sen~a, free from alcohol. ➞ abstin, drink, likvor, -ol, rektif.

alkov-o [OA] (litniĉo), alcove, vaulted recess in wall or hedge (especially for bed).

almanak-o, [OA] almanac, annual calendar. ➞ kalendar.

almenaŭ, (adv) 1 (ne malpli ol; se ne pli; minimume). at Least (not less than). ~ du jaroj, two years at least Se mi havus ~ pencon!, If I had but a penny! 2 (ĉiuokaze); (eĉ se ne ... tamen); merely (Es 7/4). ~ li iros, He, at least, (at any rate, anyway) will go. Se vi ne helpos, ~ ne malhelpu!. ~ provu!

almoz-o, [UV] alms, charitable relief. akcepti ~on. don?i ~on. pet?i ~on. ~(pet)i, beg (Ij 20/10). Viv?i ~e, by charity. ~isto, almoner. ~ujo, alms box. ~ulo, almsman. ~ulejo, almshouse. ~o¨don?ema, charitable.

aln-o, [UV] (bot) alder (Alnus). ~o blanka, grey a.

alo-o, [OA] (bot) aloe(s) (aloes) (Ps 45/8). ~aĵo, bitter aloes. ➞ agav.

aloj-o, (mt) Alloy. a. f Feliĉo sen~a. ➞ amalgam.

alonĝ-o (plilongigo), extension, allonge (document), leaf (table).

alopat/io, allopathy. ~o, allopath. ➞ homeopati.

alopekur-o (vulpa vosto), foxtail grass (Alopecurus).

alopias-o, thresher (fox) shark (Alopias).

alotrop-o, Allotrop/e. ~a, -ic.

alos-o (ich) shad (Clupea alosa).

Alp-o, Alp. ~a, -ine. ~a bastono, -enstock. ~a korno, -ine horn. ~a planto, rockery plant. ~ano, -ine dweller. ~isto, -inist.

alpak-o, (zoo) alpaca (Lama pacos). (tex) ~a drap-(fel-lan-led-)o.

alt-a, [UV] high, lofty. 1 (vertically): ~a arbo, homo, monto. ~a maro, high tide. 2 great, outstanding: ~a estimo, nivelo, ofico, prezo, temperaturo, tensio. 3 (nobla): ~a celo, penso, sento. (Bb) A~a Kanto, Song of Solomon. 4 (mus) high-pitched. ~a sono, voĉo. ~piĉa piano. ~(ec)o, altitude, elevation, eminence, height. ~o, (bridge) clearance, headway. ~o super-mara (above sea-level). ~e, highly, on high, aloft. ~e taksi, rate highly. rigardi ~en, look upwards. ~aĵo, high place (1 Sa 9/13). ~aĵeto, bank, hillock, mound. ~igi, exalt, raise. Prez~igi (fin) bull. ~iĝi, rise, soar, (av) ~iĝrapido, rate of climb. ~indikilo, height indicator. ~kreska, tall. ~lernejo, high-school. ~limo, (fin) ceiling. ~ometro, altimeter, height gauge. mal~a, [UV] low. ➞ bas, profund. mal~igi, abase, lower, reduce, (fin) bear. La Plej~ulo, the Highest. Pli~igi, advance elevate, promote.

altan-o (altejo), (arch) artificialy raised place, high look-out (balcony, terrace, etc.). ➞ balkon, belvidej, teras.

altar-o, [UV] altar. ~a tuko, altar-cloth.

alte-o, [UV] (bot) marsh mallow (Althaea). Roz~o, hollyhock. ➞ malv.

altern-i (nt), [UV] alternate, succeed one another by turn. Ruĝo ~is kun bluo. Ĉe la tablo ~is viroj kaj virinoj. ~a, alternating, in turn, each after one of the other kind. ~aj anguloj, folioj, rimoj. ~aj linioj, every other line, (agr) ~a kultivado, rotation of crops. ~a kurento, alternating current. ~e, by turns, turn and turn about. ~(ad)o, alternation. ~ado de lumo kaj ombro. (bid) (brika) junt~o, bond. ~igi, interchange alternatly. ~igi virojn kaj virinojn. ~ilo, alternator, generator for alternating current.

alternanco, alternance. ➞ ŝanĝ, vic.

alternativ-o,, [OA] alternative, either of two possible courses, one of various possibilities. ~a, mutually exclusive. ~a propono, signifo. ➞ elekt, selekt.

altitud-o, (as) (geog) (geom) altitude, height.

altruism-o (malegoismo), altruism.

altruist-o, altruist. ~a, altruistic. ➞ filantrop, homam, neprofitem, sindon, sinforges.

aluat-o, howler monkey (Alouatta).

alucit-o, alucite, plume-moth (attacking corn) (Alucita).

alud-i [UV] (-n, al, pri) allude (refer indirectly or covertly) to, mention (touch) in passing. ~o, allusion, implied reference. Por saĝulo sufiĉas ~o. ~o vualita (insinuo), hint, innuendo. ➞ menci, tuŝ.

alumet-o, [UV] match. ~o sendanĝera, vaksa. ~ujo, matchbox.

alumin-o, (chem) alumin/a, A1₂O₃. ~ato, aluminate. ~izi, aluminize. ➞ alun, korund.

alumini-o, [OA] (chem) aluminium (Al), ~aĵoj, aluminium-ware.

alun-o, [UV] alum. ~ado, (phot) hardening in alum bath. ~ito (ŝton~o), alum stone, alunite.

aluvi-o, alluvium, water-borne deposit. ~a, alluvial.

alveol-o (kaveto), alveolus, cavity, socket. ~o buŝa, denta, pulma; cell (of honeycomb). ~hava, ~oza, alveolate, cellular, honeycombed, pitted. ➞ cel.

am-i (-n), [UV] love (has wide sense of Fr aimer). 1 Love, feel affection for: ~i edzon, infanon. 2 be attached to (fond of), care for, delight in, like: ~i muzikon, like (be fond of) music. Kiu ~as honoron, ~u laboron. Teatr~anto (FE). Ŝi diris, ke neniu ŝin ~as (cared for her). ~ata de la tuta mondo, a universal favourite. Eĉ por pomo putranta troviĝas ~anto. 3 (with infinity): ~i danci, love (to dance). Vi ~as preni, ~u redoni. ~ema, ~oplena, of 1ove, loving, affectionate, fond, tender. ~o, love. Havi (senti) ~on al iu (io). Pro ~o al, for the love of. Malsana de ~o (Alt 5/8). ~ataĵo, (Jes 44/9). ~at(in)o, loved one, beloved, darling, sweetheart. ~egi (-n), love passionately, adore, ~eto, liking ("a tiny seed of love") for. Mi nur ~etas lin. ~igi (-n), endear. ~igilo, love-potion. ~inda, lovable (➞ ĉarm, plaĉ). ~afero, ~intrigo, ~rilato, love-affair. -deklaro, ~esprimo, ~ĵuro, ~konfeso, ~letero. ~dezira, ~sopira, thirsting for love. ~vundita, love smitten. Ek~i (-n), en~iĝi (al iu, en iuri) fall in love. En~igi, captivate, enamour. Ge~antoj, lovers. Mal~o (kontraŭ), enmity, hatred. Mal~inda, hateful, odious, detestable. Pli~i (ol), prefer (to). Sen~a, loveless, cold, indifferent, unloving. Mon~a, mercenary, sordid. Mon~o, cupidity. Sin~o, self-esteem, egoism. ➞ ador, amor; amindum; favor, fremd, simpati; ŝat; karesem, tener.

amalgam-o, (chem) amalgam, alloy with mercury, f merger, ~i, amalgamate, f combine, unite. ~i ideojn, societojn. ~iĝi, amalgam ➞ aloj, kunfand, miksaĵ.

amand-o, kernel of fruit. ĉeriz~o, cherry stone.

amanit-o, amanita fungus (Amanita) > ~o bulba, verda, deathcap (A. phalloides), Muŝ~o (muŝfungo), fly agaric (A. muscaria).

amar-a, [OA] bitter (to taste). ~a bedaŭro, doloro, kritiko, riproĉo. Dolĉ~o, (bot) bitter sweet (Solanum dulcamara). ➞ acid, akr, gal, maldolĉ.

amarant-o, amaranth, love-lies-bleeding, Prince’s feather; pigweed (Amaranthus). ~a, amaranthine, purplish.

amarilid-o, belladonna lily (Amaryllis belladonna).

amas-o, [UV] (great unorderly) accumulation, mass; heap, pile. ~o da mono, ŝtonoj, ŝuldoj. f concourse, crowd, multitude, swarm, throng. Miks~o, hotch-potch, jumble, litter, medley, mess. Neĝ~o, snow-drift. Pajl~o, straw stack. popol~o, [UV] crowd, multitude, mob, populace. popol~ano, man in the street. Sterk~o, dunghill. ~a (grandara), mass. ~a buĉad-(kunven-)o. Flugi, kolektiĝi ~e, swarm (El 38/8). ~igi, accumulate, amass, collect, heap up, hoard. ~iĝi, come (crowd) together. ~produkto, mass product. ➞ akon, aglomer, greg, kolekt, mas, svarm.

amator-o [OA 8], amateur; one fond of, connoisseur, fancier, ~a, amateur, amateurish, unprofessional, unskilful. ~e, as a hobby, for the love of the thing, amateurishly. ~i, be an amateur, dabble. ➞ am, dilet, nemeti, neprofesi, ŝat.

ambasad-o. [OA 8] (ambasadoro kun ties sekvantaro, konsilantaro ktp.) embassy.

ambasador-o [OA 2], 1 ambassador. 2 official deputy, messenger. ~ejo (ambasado), embassy.

ambaŭ, [UV] (ĉiuj du) (pron), both. ambaŭmanoj, ambaŭokuloj. ambaŭ tie, neither. ambaŭ ne povas, neither can. ambaŭdekstra, ambidexterous. ambaŭflanka, on both sides (Jen 45/7). ambaŭflanke presita. ambaŭmane, with both hands. ambaŭseksa, hermaphrodite. ambaŭtranĉa, two-edged. ➞ kaj ... kaj. IT ambaŭ la is usually avoided (LR/121). But ambaŭ la knaboj venis, and la knaboj ambaŭ venis, follow English usage (though la ambaŭ knaboj does not, and are defensible) (➞1 Kr 12/15) (➞2 FA 67/29, 130/21; Rd 9/17)

ambici-a, [OA] (altaspira), ambitious, desiring distinction (glory, honour, power, etc.). f high-flown, pretentious, showy (of style, work). ~o, ambition. ~i, aspire to, be ambitious of, covet, pursue with ardour. ~ulo, careerist, pusher. Sen~a, disinterested, modest. ➞ aspir, gloram, honoram, streb.

ambigu-a, ambiguous.

ambistom-o, species of salamander (Ambystoma). ➞ aksolotl.

ambl-i (nt) ~o, amble. 1 (horse) lift two feet on same side together. 2 go at an easy pace.

ambon-o (early ecc arch), ambo, platform, pulpit (Ne 8/4, 2 Kr 6/13).

ambos-o, [UV] 1 Anvil. Inter martelo kaj ~o. ~o dupinta, two-beaked a. 2 (anat) ear-bone.

ambr-o, [OA] amber(gris), substance from sperm whale. ➞ sukcen.

ambrosi-o, (bot) ragweed (Ambrosia). ➞ setieci.

ambrozi-o, [OA] ambrosi/a, food of the gods, f something delightful to taste or smell. ~a, ambrosial. ~a gust-(manĝ-odor-)o.

ambulanc-o [OA] (kampa hospitalo), ambulance, field hospital.

ameb-o, (zoo) amoeba, microscopic animalcule.

amel-o, [UV] starch. ~o jod-(terpom-tritik -)a. ~(ec)a, starchy, ~a glao, starch-paste. ~i, starch (clothes, etc.). ➞ dekstrin.

amen! [UL] (interjection) Amen! So be it! Mi al ĉio diras ~o diablon ne forpelas.

amend-i (-n), (jur, pol), amend, correct, improve, make better, modify (text of project, etc.). ~o, amendment. ➞ modif, plibonig.

ament-o, (bot) amentum, catkin. ~acoj, amentaceae.

Amerik-o. [OA 8] America.

ametist-o, [OA] amethyst, mauve vrty of quartz colored by manganese.

amfi- (Gk pfx = on both sides), Amphi-.

amfibio, [UV] (av, zool), amphibian. ~a, amphibious. ~a animalo, tanko.

~bolo, (min) -bole > hornblende, (rh)

amfibologio (dusencaĵo), amphybology, ambiguous speech.

amfibrako, (pros) amphibrach ("). ~okso, (ich) lancelet (Amphioxus). ~podoj, -pods, > sand-fleas / (-hoppers).

amfiteatr-o, [OA] theatre, building with rising seats round central space. ➞ aren.

amfium-o, blind eel, Congo snake (Amphiuma).

amfor-o, [OA] (ant) amphora; two- handled vase, (astr) Aquarius.

ami-o, (ich) bowfin (Amia).

amiant-o, amianthus, silky vrty of asbestos.

amidol-o, (phot) amidol.

amik-o, [UV] friend. ~o bona, intima, nova. ~o en ĝojo kaj ploro. ~(iĝem)a, friendly, amicable, sociable. ➞ afabl. ~a helpo, konsilo, nacio, riproĉo, servo, vento. ~e, as a friend. be friends, on good terms. ~aĵo, friendly act, greeting. ~aro, circle of friends. ~eco, friendliness, friendship. ~iĝi, become (make). I ~iĝema, sociable. ~ino, girl (lady) friend. Kor~o, bosom friend. Mal~o, foe, enemy. Mal~a, hostile, inimical. Mal~igi, set at variance. Re~iĝi, be reconciled. ➞ kontraŭ, malam. Fianĉ~o, best man. Pseŭd~o, false friend. Re~igi, reconcile. Sen~a, friendless. II ~o, (rel) Friend, Quaker.

amil-o, amyl (C₅H₂).

amin-o, amine (NH₂).

amindum-i (kun), [UV] Court, make love to, woo. ~ado, c-ship. ➞ am, flirt, koket, okulum, svat.

amirid-o (Amyris), genus of American trees > Jamaican rosewood.

amnesti-o [OA], amnesty, act of oblivion, gen. pardon. ~i (-n).

amnezi-o (perdo de memoro), amnesia.

amni-o, (obsolete), amnion. ~a, (amniotic) fluido. ➞ oment.

amodit-o, sand-eel, launce (Ammodytes).

amofil-o, marram gass (Ammophila).

amom-o, ginger-wort (Amomum) (Ap 18/13). ➞ azar, kardamon.

amoni-o, ammonium (NH4). ~a klorido = salamoniako.

amoniak-o, [UV] ammonia (NH₃), or solution of this.

amonit-o, ammonite fossil.

Amor-o, Cupid, god of love (1 FA 34/11). f amour, sexual love. ~a, amatory, amorous. ~a revo. ~i, be amorous, ~oveka, sexy. ➞ amem.

amorc-o, cartridge (percussion) cap. ➞ eksplodigil, prajm.

amorf-a (senforma), amorphous, shapeless, structureless, non-crystalline.

amortiz-i (-n), [OA], amortize, progressively diminish, abate, weaken. Absorb (ŝokon); allay (doloron, febron); break the force of (falon); cool, damp (pasion); extinguish, liquidate, pay off (ŝuldon); subdue (lumon). ~o, deadening, etc. ~a kaso, sinking fund. ~ebla, (com) redeemable. ~ilo, damper. ➞ damp.

ampelopraz-o, wild leek (Allium ampeloprasum).

ampelops-o, (bot) ampelopsis creeper (Ampelopsis) > Virginia creeper.

amper-o, ampere, unit of current. ~metro, ammeter. ➞ kulomb.

ampleks-o, [UV] compass, dimension, extent, magnitude, proportions, range, scope, volume. Interna ~o, capacity. Natura ~o, natural size. Surfac~o, superficies. ~o de ideo, instrumento, organizo, voĉo. ~i (-n), comprise, cover, include, reach, take up. La ĉielo de ĉieloj ne povas vin ~i (1 Rĝ 8/27). Egal~a, sam~a, of the same scope (size). Grand~a, mult~a, vast~a, capacious, comprehensive, extensive, wide. ~~a agado, scio, verko. ➞ dimensi, enhav, grand, skal, spac, volumen.

amplif-i (-n), Amplif/y, enlarge, expand, increase strength of. (el) ~i kurenton, oscilon, tension. f add details. ~o, -ication. ~ilo, -ier. ~ilo (mal)altfrekvenca. (phot) enlarger.

amplitud-o, (ph) amplitude. ~o de ondo. ➞ ampleks.

ampol-o [OA 8], ampulla, (hollow) bulb, bulging extension. 1 (pharm) bottle with long neck and bottom bulge. 2 bulb for electric light or thermometer. 3 (bio) dilated end of duct or vessel. ~forma, flask-shaped. ~tubo (pipeto), pipette.

amput-i (-n). [OA], (surg) amputate, cut off. ~i membron. f cut down, curtail. ➞ fortranĉ.

amulet-o, [OA] amulet, charm worn against evil. ➞ talisman.

amuz-i (-n, per), [UV] Amus/e, entertain, tickle the fancy of. ~o -ment (reed), pleasant diversion. ~a, -ing, diverting, droll. ~aĵo, -ment, pastime. ~aĵeto, plaything. ~iĝi (Je, kuri), a. (enjoy) one’s, be -ed (laugh) at. Bone ~iĝi, have a good time ~iĝo, -ment (felt). ~ilo, toy. ~isto. entertainer. Kortega ~isto, court fool, jester. Mal~i, bore. ➞ distr, gajig, malenuig, ridig, komik, ludil, ted.

-an, [UV] (sfx) = man (belonging to). 1 Member, unit. Akademi~o, academician; polic~o, policeman. 2 Inhabitant of, dweller in. Afrik~o, African; orient~o, oriental. 3 Adherent, disciple, follower, partisan, one on the side of, pro-. Krist~o, Christian; vegetar~o, vegetarian.

~o, adherent, member, etc. ~aro, [UV] band, circle, company, group, party, troop. ~iĝi, become a member, join. ~kotizo, membership subscription. ➞ ist, ul.

-an, (ch afx), denotes paraffin hydrocarbons. Met~o, et~o, prop~o, but~o, pent~o.

anabapt/ismo, ~isto, anabapt-ism, ist. ➞ rebapt.

anafor-o (ripetita frazkomenco), (rh) anaphora (Mt 5/3-11).

anagal-o, [OA] pimpernel, poor man’s weatherglass (Anagallis).

anagir-o, (bot) bean trefoil (Anagyris).

anaglif-o, anaglyph. 1 embossed ornament. 2 (phot) stereoscopic picture in superimposed complementary colours. ➞ relief.

anagram-o, [OA] anagram, e.g. evil, Levi, live, veil, vile.

anakardi-o, cashew nut, ~arbo, c. tree (Anacardium).

anakolut-o (pensrompo), (rh) anacolution, breaking the sequence of thought (Mk 11/32; Lu 5/14).

anakond-o, (zoo) anaconda (Eunectes). ➞ boa.

anakronism-o, [OA] anachronism.

anal-oj (jarkroniko), (hist) Annal/s, yearly records, narrative of historical events. ~isto, -ist. [Ne = jarlibro]. ➞ kronik.

analfabet-o, ~a, illitera/te (nelegiv-ulo, ~a), ~eco, -cy.

analitik-o, (log) (mat) analytic/s. ~a. -al. ~a geometrio.

analiz-i (-n) [OA], analyse, examine minutely the constitution of, reduce to primary parts. ~i argumenton, solvaĵon, substancon. Juĝa ~o (1 Sa 12/7). ~o kvalita, kvanta. En la fina ~o. when all is said and done, all things considered, (gram) ~i (a., parse) frazon. (lit) abstract, outline, precis. ~a. analitical. ~ema, critical. ~isto, analyst. Sin~o, introspection.

analog-a, [OA] Analog/ous, parallel, similar. ~(aĵ)o, -ue, -y. ~eco, agreement, resemblance of form or function. (log) rezonado laŭ ~eco, reasoning by -y, from parallel cases, (lin) imitation of construction or inflection.

anamirt-o, fish (Indian) berries, "cockles" (Anamirta).

ananas-o, [UV] pineapple (Ananas sativus)

anapest-o, [OA] (pros) anapaest (""-).

anarĥi-o (anarki-o), [OA] Anarch/y, absence of government, disorder, pol. confusion. ~ismo, ~isto, -ism, -ist (a. anark-ism, -ist). ➞ ĥaos, nihil, senbrid, senord.

anarkik-o (mara lupo), sea-wolf, wolf- fish (Anarchicas lupus).

anas-o, [UV] ~ino, Duck (Anas). ~oj, denotes ducks in gen. Brunkapa ~o, common pochard. Fajf~o, wigeon. Histrion~o, harlequin duck. Krik~o, teal. Kuler~o, shoveller. mol~o [UV] (= somaterio), eider. Pintvosta ~o, pintail. Rok~o, scaup (Aytha marila). Sovaĝa ~o, wild duck, mallard. ~ido, -ling, ~iri, waddle. Vir~o, drake. ➞ fuligol, kerkedol, klangol, melanit, merĝ, nirok, somateri, streper, tadorn.

anastatik-o (Jeriĥa rozo), rose of Jericho (Anastatica).

anatem-o, (ecc) Anathem/a, ban, curse by the Church, excommunication. Sub ~o (Jos 6/17). f execration, imprecation. ~i (-n), -atize, curse. (Rd 7/2,26), ~aĵo, (~ito), accursed thing (person). ➞ ekskomunik, elpel, malben.

anatom-io,, [OA] Anatom/y. ~a, -ical, structural. ~(iist)o, -ist.

anfi-o, Reed, tongue, of m.i. ~instrumento. ~o libera, free r. ~a familio.

anĉov-o, [OA] spiced Anchovy or sprat. ~a butero, a-paste. saŭco. ➞ engraŭl, sprot.

andant-o, (mus) andant/e (= moderately slow) ~ino, -ino.

Andoro AD

andren-o, andrena, solitary bee (Andrena).

andromed-o, andromeda, bog rosemary, heathwort (Andromeda).

andropogon-o, genus of grasses (Andropogon) > broom sedge.

androsem-o, tutsan (Hypericum androsemum). ➞ hiperik.

anekdot-o [OA] (rakonteto), anecdot/e, narrative of detached incident. ~a, -al. ~aro. ~ema, garrulous. ~isto.

aneks-i (-n) [OA], Annex. 1 (pol) take possession of (teritorio etc.). 2 append. ~(aĵ)o, 1 -ation. 2 annex, addition to document, building. ~ismo, ~isto, -ation -ism (-ist). ➞ proprig, preni por si.

anelid-o, annelid, segmented (or bristle) worm (Annelida).

anemi-o (sangmanko), Anaem/ia, unhealthy pallor. ~o pereiga, pernicious a. ~a, -ic, lacking blood. ~igi, impoverish, weaken, ~ulo, -ic.

anemon-o [OA] (ventrozo), Anemone, wind-flower. Paska ~o, pasque flower (A. Pulsatilla), f Mar~o, sea-a (aktinio).

anerojd-a, aneroid. ~a barometro.

anestez-i (-n), (sensentigi), Anaesthe/tize. ~o, -sia, local insensibility. ~aĵo, ~ilo, -tic. ~isto, -ist. ➞ kloroform, narkot.

anet-o, (bot) dill (Anethum). ~akvo, d-water.

aneŭrism-o, (med) aneurism, localized dilatation of artery. ➞ varik.

angelik-o, [OA] (bot) angelica (Angelica).

angi-o, blood-vessel, lymph-vessel. ~a, vascular.

angil-o, [UV] Eel (Anguilla). Mar~o (kongro), conger. Sabla ~o, sand-e. ~ejo, e-pond. ➞ kongr, muren.

angin-o, [OA] Angina. Brust~o (a. brustangoro), a. pectoris. ➞ tonsilit.

Angl-ujo, Anglio [FE]

anglikan-o, anglican, churchman, member of the Church of England (~a eklezio). ➞ cant.

Angol-o AO

angor-o, [OA] anguish, severe bodily or mental pain, intense distress (Ce 1/15). Brust~o, angina pectoris. Mort~o, pangs of death. ~a, harrowing, heart-rending, poignant. ➞ agoni, doloreg.

angostur-o, Angostura (Cusparia angostura). ~a ŝelo, a-bark. ~a likvoro, a-bitters.

angul-o, [UV] 1 (geom) Ang/le. ~o akuta, obtuza, acute (obtuse) angle. ~o orta (ort~o), right a. Vid~o, a. of sight, (av) Driv~o, staŭl~o, trak~o, drift-, stall-, track-angle. (mec) frot~o, prem~o, friction-(pressure-) angle. 2 Corner (malvasta loko). ~o de ĉambro, domo, kameno. ~o de la kamparo. Kaŝ~o, nook, recess. ~a, angular; bony (vizaĝo); rugged (konturo). Iri ~en (ĉirkaŭ la ~on), turn the c. ~aĵo (~fero, ~relo) a-iron, V-rail. ~eco, angularity. ~eto, niche, nook. ~ilo, square. ~mezurilo, protractor. ~ŝtono, cornerstone (Ij 38/6). Egal~a, equiangular. En~igi, corner. t= premi al la muro (senelirejo). Rekt~a, rectangular. > oblongo. Strat~o, street c. Tri~o, (geom, m.i.), triangle. similar kvin~o (pentagono), pentagon.

angvis-o, (zoo) blindworm, slowworm (Anguis).

anĝel-o, [UV] Angel. ~o falinta, malbona. Gard~o, guardian a. f lovely or innocent being. ~(in)o mia! ~a, -ic. ~a kanto, vizaĝo. ~aro, host of angels. (col) ~eto, little cherub. Ĉef~o, arch-a. ➞ diabl, kerub, seraf, skvaten, spirit.

anĝelus-o, Angelus. 1 prayer. 2 (~a sonorilo), a-bell.

anhel-i (spiregi), (nt) be out of breath, breathe hard, gasp, pant. ~i pro kurado. ~antaj ĉevaloj. "Rapidu!" ŝi ~is (gasped).

anhidr-a, (chem) anhydr/ous, water-free. ~a kalko, quicklime. ~ido, -ide. Sulfata (sulfita) ~ido. ~ito, ~ite (Ca S0₄).

anil-o, Anil, indigo plant (Indigofera anil). ~ido, -ide.

anilin-o [OA] (fenilamino), Aniline. ~a nigra, a-black. ~a presado. ~a ruĝo (fuksino), fuchsine, magenta. Roz~o, ros-a.

anim-o, [UV] Anim/ating spirit, soul. 1 (immaterial being): La senmorteco de la ~o. 2 (emotional being) (1 Sa 18/1): Nobla ~o. Lia tuta ~o ribelis kontraŭ tio. 3 (heart, central part): Li estis la ~o de la entrepreno. 4 (life) (Ge 1/30, Ps 33/19): Ellasi sian ~on. ~a, of the soul. -ate, breathe life into, enliven, quicken, inspirit. ~ita (actuated prompted) de ĵaluzo; (buoyed up) de espero. ~eco, -ation. ~ismo, -ism. Bon~a, benignant, good-natured Egal~a, calm, even- tempered. ~~eco, equity. Facil~a (Ce 3/4), fickle, frivolous, hare-brained. grand~a, [UV] high-souled, magnanimous. Larĝ~a, liberal-minded. Malgrand~a, mean, small-minded. Re~i, re-a. Simpl~a, ingenuous, naive, simple-minded, straightforward, unaffected. Sobr~a, sober-minded. Trankvil~a, placid. Unu~a, unanimous. Vent~a, flighty, scatter-brained, ➞ inspir, psik, spirit. Opp korp, mens.

animal-o [OA 8], Animal, living being, member of the ~a regno (a. kingdom). ~ismo, -ism

animalkul-o, animalcule.

aniz-o, [UV] Anise (Pimpinella anisum) ~a semo, aniseed, ~likvoro, a- cordial. ➞ ilici (stel~o).

ankaŭ (adv), [UV] Also, too. ~ mi kantos, I, too, will sing. Amiko de amiko estas ~ amiko. Ne nur …, sed not only … but a. ➞ ceter, krom. Precedes the word to be emphasized.

ankiloz-o (artika rigidiĝo), ankylosis, stiffening of joints. ~igi, ~iĝi.

ankoraŭ (adv), [UV] 1 (ĝis nun, ĝis tiam) (shows continuation, no change) = Still, Yet, till (up to) now (tm in question). Li ~ kantas, he (was and) is s. singing. Virino - juna. Rim.: Place ankoraŭ before a negative word. ~ ne, not y., s. not. Li - ne kantas, he (was not, and) is s. not singing, he is not singing y. ~ neniam, never yet. A7~nenion scias, we know nothing yet, we s. know nothing. 2 (denove, plue, ree), s.(y.) another (more, besides). ~ kelke da vortoj, s. (y.) a few words more. - alia, yet another. Ni bezonas ~ du, another two (two more). Kion What else? ➞ ali, bis, jam, krom, pli, plu. Rim.: Use jam ne, not ne ankoraŭ.

ankr-o, [UV] Anchor. Flot~o, sea-a, drogue. ~o granda (malgranda), sheet (ketch) a. ~i (-n, abs) (ĵeti ~on), anchor, cast (drop) a. ~i ŝipon. f fix firmly. ~ita, at anchor. ~ejo, anchorage. ➞ rod. ~iĝi, f settle down. ~otreni, drag a. ➞ grapl, ŝtok.

ankuz-o, (bot) alkanet, anchusa (Anchusa).

anobi-o (frapskarabo), death-watch beetle (Anobium). ~a larvo, bore-worm, ~borita (vermborita), worm-eaten.

anod-o, (el) anode, positive pole or terminal.

anodont-o, swan mussel (Anodonta).

anofel-o, malaria gnat (Anopheles), ordinary language moskit.

anomali-o, [OA] anomaly, departure from normal, irregularity. ~a, anomalous, abnormal, exceptional. ➞ aberaci, nenormal.

anomur-o, hermit crab (Anomura). ➞ pagur.

anon-o, custard apple, etc. (Anona).

anonc-i (-n, al, pri; ke), [UV] announce, advertise, give out, give public notice of, make known, notify, proclaim; break (malbonan novaĵon); intimate presence of (vizitanto); publish (banns). Esti preĝej~ita, have one’s banns read, (cgm) declare. ~o, announcement, notice, notification, proclamation. Edziĝ~o, gazet~o. Lum~o, illuminated sign, (rel) Annunciation. (mus) ~o (a ~sekcio) (de fugo, sonato), exposition. ~ado, advertising. ~anto, (th) ~isto, compere, publika ~isto, town crier. ~ilo, prospectus. ~agento, ~oficejo, advertising agent (agency). ➞ afiŝ, aviz, inform, publik, reklam, sciig.

anonim-a, [OA] Anonym/ous, nameless, unnamed. ~a bonfaranto, aŭtoro, letero. ~eco, -ity. ~ulo, a. person. ~a societo, joint-stock (limited liability) company. ➞ inkognit, nekonat, pseŭdonim, sennom, sensubskrib.

anorak-o, (cl) anorak.

ans-o (tenilo). 1 knob (porda, tirkesid). 2 other outstanding pt; bight, loop (ŝnura); ear (sonorila); haft (ponarda, riglila); handle (korba, kruĉa; tasa); sash-fastener (fenestra); shank (butona). ~eto, ring of metal. ~igi (meti ~e), put akimbo (la brakojn), (org) Tir~o, stop. ➞ klink.

anser-o, [UV] ~ino, Goose (Anser). ~oj> geese (in gen.), ~o blankfrunta, white- fronted g.; blankvanga, barnacle g.; faba, bean g.; griza, greylag; Kanada, Canada g.; kolringa, brent g.; neĝa, snow g.; ruĝkola, red-breasted g. ~a. anserine, silly, f ~a haŭto, g-flesh. ~ido, gosling. ~bleki, gaggle. ~vice, in single file. Vir~o, gander.

anstataŭ, [UV] instead of. 1 (prep) = as a Substitute for, in place (default, lieu) of, for. Mi iris ~ li. ke ĉiu iru. 2 (conj) (before infinitive). Li dormis ~ labori (instead of workg). Skribu al li, ~ (skribi) al mi. Write to him instead of (writg) to me. Iri dekstren, ~ (iri) maldekstren. ~a, proxy, spare, refill. (➞ provizor, vie). ~e, instead, as a s., in exchange, in (his) stead. ~e de, in exchange for. ~i (-n), [UV] act (be a s.) for, be in (fill, take) the place of, represent, understudy. Mi ~os vin. ~aĵo (surogato), s. ~anto, ~ulo, s., proxy. ➞ agent, vikari. ~igi A per B; replace A ‘by B(=s. B for A, put B in place of A). ~igo, substitute, supersession. Ne~igebla, irreplaceable. Rim.: The accusative after anstataŭ is useful to avoid ambiguity. Petro batis Paŭlon ~ (bati) Vilhelmon. Vilhelmo word mean instead of W’s doing so). Mi helpos vin ( ~~ al vi) ~ Petron (al Petro). ~ Petro word mean Peter’s doing so. But Z. sometimes omits the accusative where no ambiguity is possible, e.g., ~ kafo li donis al mi teon (E/26). Vd. LR.77.

anstrom-o, (ph) angstrom.

-ant, [UV] (ending of present active participle) = -ing. Fal~a folio, falling leaf. Instru~e, (by, in, when, while, teaching), oni lernas. Li staris, nenion dir~e (without saying anything). IT -anto usually means a person (=-antulo). Rigard~o, looker-on. But it may also mean an object (=-antaĵo), Divid~o, divisor.

antagon/ismo, antagon/ism, active opposition. Veki ~ismon, -ize. -isto, -ist, adversary, opponent. ➞ konflikt, kontraŭul, batalant, opon, opozici.

antanaklaz-o, (rh) use of word with different meanings in same sentence, e.g., "The more I think of it, the less I think of it." ➞ Mat 8/22, vortludo.

antaŭ [UV]. I (prep): Before (place or time), (a) PLACE: = before, in front of. (Position): stari ~ la domo, iri ~ la domon. Jxeti perlojn ~ porkojn. (Priority): ~ ĉio, Above (first of) all, especially (➞ precip). Aferoj ~ plezuro. (In the presence of): Parolu ~ li, speak in his presence. Timo ~(or al) Dio, fear of God. (From): Kaŝu nenion ~ (or de) mi, Hide nothing from me. (b) TIME (= pli frue ol): (a) b., earlier than. ~ tiam, b. then ~ la oka, b. 8.0. (b) Ago (= b. now, in the past): ~ du jaroj, two years ago. ~ longe, long since. ~ nelonge, recently, not long ago . ~a, antecedent. X Fore, front. La ~a vico. 2 Former, previous, prior, quondam. En ~a vivo. ~e, X (fronte), ahead, in advance, Li marŝis ~e. 2 First, previously, ~e pensu, poste agu. Jam ~e, beforehand. ~(ir)i, precede. ~en, forward(s), onward(s), to the front. ~enigi, further, help on, promote. ~enema, forward, progressive, pushing. ~(aĵ)o, (fronto), fore (part), front, prow; vamp (ŝuo). ~eco, precedence, priority. ~ulo, fore-runner, predecessor. Mal~e(n), at (to) the back (rear), abaft, aft, astern, behind. Kap~e, head foremost.

II. antaŭ PFX. Ante-, fore-, pre-. X ~brako, forearm. ~ĉambro, anteroom. ~klarigo, preamble. 2 ~dati, antedate. ~historia, prehistoric. ➞ anticip, baldaŭ, fru, iam, pra; opp post.

III. antaŭ ol (rarely, antaŭ kiam): (conj) = before, ere. ~~ mi venis, b. I came. ~~ vi iros, b. you go. ~~ morti, b. dying. Parolu ~~ li (parolas), speak b. he does.

Antarkt-o [OA 9], ~a [OA 9]. la A~a cirklo; A~a klimato; A~a glacio.

antem-o, anthem, British species of motet, usually with Biblical words.

antemid-o. Chamomile (Anthemis). ~o fetora, stinking c. ~o flava, yellow c. ~o grenkampa, corn c. ➞ kamomil, matrikari.

anten-o, [OA] 1 (ent, zool) feeler, horn (➞ palpil, tentakl). 2 (rad) aerial. ~o direktebla, dissenda, frama, libera, pendanta, riceva. ~a drato, aerial wire.

antenari-o, (bot) cat’s foot, mountain everlasting (Antennaria).

anter-o, (bot) anther, pt of stamen containing pollen.

anti- = kontraŭ, anti-, against, opposed to. ~alkohola, ~biotika, ~febra, ~klerikala, ~sepsa, ~tusa; ~ciklono, ~klimakso, ~militismo, ~semito.

antiar-o, antiar, Javanese tree (Antiaris). ~o toksa, upas tree.

anticip-i (-n), [OA], Anticipat/e. 1 act (take, use) in advance. ~i pagon. 2 be beforehand, before another, forestall. ~i agon. 3 realize in advance, bank (reckon) on. ~i konkludon de argumento. 4 expect, fore-see (taste), have a previous impression, look forward to. ~i deziron, eventon, sukceson. ~o, -ion, foretaste, instinctive prevision. (rh) prolepsis (Mt 3/9); ~a (antaŭdata), in -ion (advance). ~a pago. (mus) ~a noto, -ion note. Pagi, danki, ĝui ~e.

antidork-o (saltantilopo), springbok. (Antidorcas).

antidot-o (kontraŭ), antidote. ➞ kontraŭrimed, kontraŭvenen.

antifon-o, (mus) Antiphon; versicle sung by one choir in response to another. ~a, -al, sung alternately, decani against cantoris. ~a kantado. ~aro, -ary. ➞ antem, ĉant.

Antigvo kaj Barbudo AG

antikv-a, [UV] antiqu/e. 1 ancient, from old time, of the past. ~a ceremonio, lingvo, tempo, urbo. 2 Old-fashioned. ~a mebl -(rob-)o. De ~e, of olden time. ~aĵo, object. of ancient art, relic. ~aĵisto, dealer in -ities. ~eco, -ity. ~isto, -arian. ➞ arkaik, arkeolog, malmodern, malnovmod, praform, pratemp.

antilid-o, kidney vetch, lady’s fingers (Anthyllis).

antilokapr-o, prongback, pronghorn (Antilocapra).

antilop-o, [OA] antelopo (Antilope) (Rd 14/5). ➞ antidork, antilokapr, cefalof, gazel, kama, oriks.

antimon-o, [UV] (chem) antimony, stibium (Sb).

antinomi-o, antinomy, contradiction, discrepancy (in a law, or between laws or opinions). ➞ paradoks.

antiop-o, (ent) Camberwell beauty butterfly, mourning cloak (Nymphalis antiopa.)

antipati-o (al, inter, kontraŭ) [OA], antipathy, constitutional or settled aversion, strong dislike. ~oj kaj simpatioj. ~a, repugnant, to which one has aversion. ~a homo, kutimo. Li estas por mi ~a, I dislike him. ➞ abomen, alergi, malestim, malinklin, naŭz, opposite simpati.

antipirin-o, (med) antipyrin.

antipod-o, [OA] Antipod/es, other side of earth. ~a (diametre kontraŭa), direct opposite. Lando ~a. ~ano, ~ulo, -ean.

antiren-o (leonfaŭko), (bot) snapdragon, bunnie’s mouth (Antirrhinum).

antitez-o, [OA] (rh) antithesis, contrast of ideas, phrases, words (Mk 2/27; Jes 59/9; 65/13,14).

antoksant-o, vernal grass (Anthoxanthum). ~o odora, sweet v-g.

antologi-o, [OA] anthology, collection of choice poems, etc. ➞ krestomati.

antonim-o, (rh) antonym, word with opposite meaning.

antonomazi-o, (rh) antonomasia, use of epithet or descriptive phrase instead of proper name.

antracit-o (ŝtonkarbo), anthracite.

antraks-o, anthrax, inflammatory skin lesions. 1 of sheep and cattle. 2 in man by infection from this. ➞ absces, furwk, karbunkol.

antrisk-o > beaked parsley, bur chervil (Anthriscus). ➞ cerefoli.

antrop- (hom-), (ppfx) anthrop-. ~ocentra, -ocentric. ~ojda (homsimila), -oid.

antropolog-o, [OA] ~io, [OA] -ologist, -ology. ~ometrio, -ometry, ~omorfismo, (rh) -omorphism, attribution to God of human form or personality.

antus-o = pipio.

Anunciaci-o [UV] = anonco (rel).

anus-o, (anat) An/us. ~a. -al.

aorist-o, (gram) aorist, tense with limitation.

aort-o, [OA] aorta, chief artery from heart.

apaĉ-o, apache, 1 West American indian. 2 city rough, hooligan.

apanaĝ-o, ap(p)anage, allowance to royal children. 2 perquisite.

aparat-o, [OA] apparatus. 1 outfit, plant, set, tackle. 2 appliance, device, gear, mechanism. 3 instrument, machine. ~o administra, fota, fotografa, telegrafa. Gas~o, gas fittings. (anat) ~o digesta, reprodukta, spira. ➞ ekip, il(ar), instrument, maŝin, organar.

apart-a, [UV] Separ/ate. 1 apart, distinct, independent, particular, reserved. ~a ĉambr-(fak-kovert-kupe-)o. ~a loko por ĉio. 2 one’s own., e.g., special, out of the ordinary, unique. ~a intereso, trezoro (Mai 3/17). (typ) ~aj literoj, movable type. ~e, -ately, (e)specially; aloof, aside, in a stage whisper. ~aĵo, -s. compartment, section(Ge 6/14); ~eco, characteristic, speciality. ~ejo. ~igi (-n de), -ate, isolate, segregate, set apart (aside) (Ge 1/4); devote, reserve. ~igo, distinction (El 9/4). ~iĝema, unsociable, ~ismo, -ism. Nc~igebla, in-able, indissolubly bound. ➞ fak, flank, komun, malkun, precip, sol, special.

apartament-o [OA] (ĉambraro), apartments), flat, suite (of rooms).

aparten-i (al), [UV] 1 belong to. Ĝxi ~as al mi ~~ Ĝi estas mia, it is my property. 2 appertain (be appropriate or due) to. be the affair of, depend on, relate to. Lingvaj decidoj ~as al la Akademio. La honoro ~as al vi. Tio ne ~as al (does not fall within) miaj devoj. Ne ~as al mi (~i), It does not behove (fall on) me, is not incumbent on me (to). 3 Be one (or, part) of. Mi ~as al la komitato. ~aĵo, (Ge 2/1).

apati-o, [OA] Apath/y, indifference, insensibility to suffering, mental indolce. ~o de la publiko. Afekti ~on, Levi el ~o, rouse. ~a, -etic, listless. ➞ indiferent, malvigl, nesentem, senenergi, senpasi.

apatur-o, purple emperor butterfly (Apatura).

apeks-o, apex, peak, tip, top. vertex. ~a, apical.

apel-i [apelaci-i [OA]] (alvoki proteste aŭ por subteno), Appeal. ~i al publika opinio (sento de justo, supera tribunalo). ~i kontraŭ verdikto. ~o, appeal. ~a tribunalo, court of a. ~anto, appelant. Juĝo sen~a, final judgment. ➞ sin turni.

apenaŭ [UV] (etym = kun peno), Hardly, Only Just, barely, scarcely. 1 (achievement): (= preskaŭ ne): only with difficulty. Mi ~ povas vidi (= mi preskaŭ ne povas vidi), I can hardly (o.j., scarcely) see, I can see only with an effort. ~ kaŝita, thinly disguised. Rim.: Conversely, apenaŭ ne = preskaŭ (Ps 73/2). Li ~ ne dronis = li preskaŭ dronis), he almost (all but, well nigh) drowned, barely escaped drowning. 2 (time) (nur ĵus): ~ ŝi venis. she had hardly (o.j.) come. ~ li ricevis ĝin, no sooner had he got it (than). (Ge 40/10, 1 Sa 4/18, 1 Rĝ 14/17, Ps 37/36) 3 (measure) (ne pli ol): not more than, at the most. Mi rest is ~ du horojn. ~a, almost imperceptible.

apendic-o, (anat) appendix. ~o vermoforma. ~ito, appendicitis.

aper-i (nt), [UV] Appear. 1 (ekesti, vidiĝi): become visible (manifest), come into view, show, turn up. ~i ĉe la pordo (antaŭ la publiko). Jam ~is la primoloj. 2 (sin montri): present one’s. ~i antaŭ la tribunalo. 3 (eldoniĝi): be published. La libro ĵus ~is. ~o, appearance, -ing (➞ epifani). ~aĵo, ~anto, apparition, phenomenon (➞ fenomenon, fantom, vizi). ~eti, show the tip of one’s nose. ~igi, bring out, cause to a., reveal. ➞ malkaŝ, malkovr. (phot) (riveli), develop. ~igilo, developer. Ek~i, break out, crop (loom) up. mal~i, [UV] disappear, pass away, vanish. ~~i kiel vaporo (ŝtono en maron). ➞ forpas, neniiĝ, mort, pere, vaporiĝ. ~~ema (efemera), ephemeral, passing. ~~igi, efface, remove (➞ detru, elimin, forig, forviŝ, vual). ~~inta, missing. Re~i, reappear. ~~antoj, ghosts (Ibsen). [Ne= seem (aspekt, mien, ŝajn)].

aperitiv-o (alcoholic) aperitif, appetizer.

apertur-o, [OA] (malfermaĵo) (Ge 7/11, El 39/23, Jos 10/22), Aperture, gap, mouth, opening, orifice. ~o de buŝo, fenestro, kamero, puto, tubo, vesto. Son~oj de turo (1 FA 36/40). ➞ bus, fend, luk, tru.

apetit-o,, [OA] Appet/ite. desire (inclination) for food, etc, relish. Bremsi (curb), Perdi (lose) la ~on. Bonan ~on! ~i (al), crave for, desire. ~odona, ~veka, -izing. Manĝi bon~e, heartily. Sen~a, without a. ➞ dezir, gust, ĝu, palatoplaĉ.

api-o, [OA] smallage, wild celery > fool’s watercress (Apium). ➞ celeri, petrosel.

apik-a, steep, vertical, (mar) Ankri ~e (superankre), up and down.

apios-o, (bot) earthnut (Apios).

aplanat-a, (opt) aplanatic. ~a lenso.

aplaŭd-i (-n, al, abs), [UV] applaud; express approval, especially cheer, clap. ~i oratoron, spektaklon. f commend, publicly praise. ~i ies kuraĝon. ~o, applause, loud approbation. ~egi (tondre ~i), (th) bring the house down. ~ema, appreciative. ~istaro, (th) hired clappers. ➞ aklam, gratul, laŭd, ovaci.

aplik-i (-n, al) [OA], Appl/y, bring to bear on, employ (use) for special purpose, put into contact with, practice, turn to account, utilize. ~i epiteton, kataplasmon, leĝon, metodon, regulon, sperton. Sin ~i al, a. one’s to. ~itaj sciencoj. ~o, -ication. ~o (de bandaĝo), devotion (al studado). ~ebla, ~iĝi, (be) -icable. ➞ adapt, almet, praktik, rilatig, utilig, uz. [Ne= apply (sin turni al)].

aplomb-o, [OA] 1 assurance, balance, coolness, equilibrium, poise, self-confi- dence (self-possession). Vi havas ~on, you’re a cool customer. 2 (~aĵo), cheek. Kia ~o! What impudence! ~a, cool. Sen~a, shaky, wobbly. ➞ sinfid.

apocen-o, dog-bane (Apoeynum). ~o kanaba (Hinda kanabo), Indian hemp (A. cannabium).

apog-i (-n, je, kontraŭ, per, sur) [UV] (subteni), Support. 1 Place (rest) on for s. ~i la kapon sur la mano(j)n. 2 Give s. to. ~i kandidaton, proponon; muron per trabo. Sin ~i (al, sur), lean, rest. s. one’s against (upon) (Jeh 29/7). f rely on, use as basis. ~i sin sur la fakto, ke … ~o, s. (Ij 24/23). ~o morala. ~a relo, stango, trabo, prop, shore. ~ilo, something to lean against, or on, s., brace, prop, rest, stay, staff, strut, back (de seĝo), rail (de ŝtuparo) (balustraro) (El 21/19). Kap~ilo, head-rest. Libr~ilo, book-end. Man~ilo, handrail. Menton~ilo, (vn) chin-rest. Mur~ilo (abutmento), Trus~ilo, brace, strut. ~iĝilo, staff (Ps 23/4). ➞ baz, help, ste, strut.

apoge-o, [OA] (astr) apogee, furthest point from earth, f climax. Esti ĉe (en) la ~o (at the height, in the hey-day) de sia famo. ➞ afeli, klimaks, kulmin, zenit. Opp perige.

apoĝatur-o, (mus) appogiatura, leang note.

apokalips-o, apocalypse, revelation, especially (Bb) Revelations. ~a, -tic. ➞ rivel. apokope-o (fintranĉo), (rh) apocope, elision of last part of word., e.g., aŭt(o-mobil)o, fot(ografaĵ)o, kin(ematograf)o, taksi(metr)o, tram(veturil)o. ➞ aferez, sinkop.

apokrif-o, [OA] Apocryph/a. ~a, of the A., -al. f of doubtful authenticity, false, spurious. ➞ fals, neaŭtent.

apolog-o, [OA] = fablo.

apologi-o, apolog/ia, defence, explanation, vindication. ~o de Sokrato, pro sia kredo [Ne= ekskuz, pardonpet]. ~i (pro). defend, justify. ~isto, -ist. ~arto, -etics, ➞ defend, pravig.

apopleksi-o, [OA] Apople/xy, cerebral haemorrhage. Atako de ~o, stroke. be -ctic. ~eca, ~ema, ~ulo, -ctic. ➞ paraliz.

aposiopez-o (subita silento), (rh) aposiopesis, breaking off, leaving hearer to supply words unsaid. (Ps 6/3; Da 4/21, Ag 23/9).

apostat-o, Aposta/te. f turncoat. ~i, -tize, renounce one’s faith (party, vows). ~eco, ~iĝo, -cy. ➞ prozelit, renegat.

aposterior-a, (log) a posteriori, based on fact and experience; (log) inductive, reasoning from effects to cause, (lin) derived from natural langs. Esperanto estas ~a lingvo.

apostol-o, [OA] 1 Apostle, especially one of the 12 (Mt 10/2). 2 f pioneer, missionary, leader of reform. ~a kredkonfeso. ~ado, ~eco, apostleship. ➞ misi, pionir, propagand.

apostrof-o, [OA] apostrophe. 1 (gram) sign of elision. 2 (rh) (alparolo), exclamatory address (especially to absent person or thing). ~i (-n), apostrophize (both meanings). ➞ alparol, elizi.

apotek-o, [OA] chemist’s shop, drugstore. ~aĵoj, drugs, medicine. ~isto, druggist, pharmaceutical chemist. ➞ drog, farmaci, ĥxemi.

apoteoz-o, [OA] Apotheos/is, deification, deified ideal. -ize.

apozici-o, [OA] (gram) apposition. ➞ apud- met, epitet.

apr-o, [UV] wild boar (Sus ~orofa). ~ino, wild sow. ➞ fakofer, pork, (ich) ~ofiŝo, boarfish (Capros).

apret-i (-n), dress, finish, glaze, get up, stiffen (leather, textile, etc), (av) dope. ~ado, ~aĵo, dressing, etc. ~isto, finisher. ➞ glazur, pretig.

aprez-i, appraise, estimate the artistic value of.

April-o, [UV] April. ~a pluvo, ŝerco, vetero.

aprior-a, a priori, based on theory instead of facts and experience, (log) deductive (reasoning), from cause to effect, (lin) theoretical, artificial. Solresol estis ~a lingvo.

aprob-i (-n), [UV] 1 Approv/e (of), be pleased (hold) with, commend, like. ~i agon, ideon, planon. 2 authorize, certify, confirm, recognize, sanction. Profesoro ~ita. ~o, -al, certificate (of document), commendation, consent. Mal~i, dis-a, censure, condemn. ➞ laud, sankci; certig, diplom. opposite kondamn.

apsid-o, (astr) apsis: Ap-(peri-)helion (of planet); apo-(peri-)gee of moon. ~a linio, line of apsides (joining these). ➞ absid.

aptenodit-o, ➞ pingven.

apterig-o (a. kivio), (orn) kiwi (Apteryx).

apud (a. apude de), [UV] (prep) 1 (flanke de)’. at (the side of), beside. 2 (Najbare, proksime, de): by, close to, near. Tablo ~ la seĝo. Sidu ~ mi. Metu ĝin ~ min. ~a, adjacent, adjoining, contiguous, neighbouring. ~a domo. ~e, alongside, at the side, near by, close. Staru ~e. ~(est)i, be near (➞ limtuŝ). ~eco, ~esto, proximity. ➞ ĉi, flank, najbar, nekst, proksim.

apus-o, (orn) swift, martinet. (Apus).

-ar, [UV] (sfx) Collection (group, set) of (several or all) units of the same kind, regarded as a whole. It forms "nouns of multitude", (a) (people): band, bevy, circle, company, crew, crowd, gang, host, team, (b) (animals): brood, flock, herd, litter, pack, swarm, etc. (c) (Objects): code (reguloj), forest (arboj), peal (sonoriloj), set (verkoj), suite (ĉambroj), etc. E.g., adres-(amik-best -hom-kamp-klav-pin-plant-tend-)aro, which see Rim.: An ar-word denotes a unity, complete in itself. Vagonaro is more than aro da vagonoj; it is the combination we call a train. A vort~o is not any group of words, but a dictionary. ~o, group, etc. ~iĝema, gregarious, social. ➞ amas, band, greg, grup, hard, kolekt, kompleks, sum, svarm, trup. opposite er.

ara-o, (orn) macaw (Ara).

arab-o [OA 8], Arab.

arabesk-o, [OA] (des, mus) arabesque.

arabid-o, rock cress (Arabis).

aragonit-o, (min) aragonite.

arak-o, (bev) arrack, rice brandy.

arakid-o (ternukso), groundnut, monkeynut, peanut (Arachis).

arali-o, aralia (Aralia). ~o dorna, angelica tree (A. spinosa).

arane-o, [UV] Spider. Akva ~o (argiron- ekto), diving spider. Birdomanĝa ~o (avikulario), bird-eating s. ~o diadema, garden-s. Dom~o (tegenario), house-s. Nigra ~o, black widow. ~aĵo, ~a reto (teksaĵo), s’s web, cobweb. ~ojdo, arachnid. ➞ atip.

aranĝ-i (-n, ke, por, pri), [UV] Arrange (wide sense) 1 (ordigi) put in order; ~i ĉambron, kravaton, liton, tablon. 2 (reguligi) adjust, dispose of, settle. ~i aferon, disputon, proceson. 3 form plans for, get up, manage, organize, take steps: ~i akcepton, feston. Komunikon, kongreson. 4 (mus) (adapti): ~i solkanton kiel kvarteton. ~o, -ment. Pari ~ojn, Bon~o (Se 8/14), Har~o, coiffure. ~ema, contriving, ingenious. Antaŭ~i, pre-a. Antaŭ~ita decido. En~i set (gems). Mal~i, dis-a, jumble, put out of order, upset. Fin~i, conclude, settle. Sulk~i kampon, (Jes 28/24). ➞ konfuz, malordig, renvers.

araŭkari-o, monkey puzzle, Chili pine (Araucaria).

arb-o, [UV] Tree. Kia la ~o, tia la frukto. Frukt~o, fruit-tree. Nuks~o, nut-tree. Pan~o, breadfruit tree. (artokarpo). Tulip~o (liliodendro). Vaks~o (miriko). ~a, arboreal. ~aro, [UV] forest. ~ara (-oza, -oriĉa), sylvan, well-wooded. ~ara gardisto, ranger. ~areto, grove, small wood. ~arigi, afforest. ~(ar)ismo, forestry, woodcraft. ~(ar)ismano, woodcrafter. ~(ar)isto, forester, ~etaĵo, [UV] brushwood, bush, scrub. ~etaro, coppice, plantation, thicket. ~ido, sapling. ~idejo, nursery. ~okulturo, arboriculture. Pra~aro, virgin forest. Sub~aĵo, undergrowth (-wood). Re~arigi, reforest. ➞ arbed, arbust, bosk, lign, vepr.

arbalest-o [OA] (ŝultra pafarko), crossbow.

arbed-o, shrub branching from base, e.g., ribo, kratago. Rim.: The distinction between arbed and arbust seems doubtfully useful: perhaps arbed might be dropped.

arbitr-a, [UV] Arbitrary. 1 At discretion. 2 capricious, despotic, high-handed, overbearing. ~a ago, elekto, juĝo, povo, regulo. ~o, caprice, choice, discretion, free will, good pleasure, option. Laŭ la ~o (at the mercy) de. Agi ~e (laŭ sia ~o), at will. ~i, lay down the law. ~aĵo, a. act. ➞ bontrov, kapric, libervol, propradecid; despot, tiran.

arbitraci-o, [OA] Arbitrat/ion, settlement by arbiter. ~a kortumo, court of a. ~a decido, settlement by a. ~a komisiono, board of referees. ~e, by a. ~i, arbitrate, decide by agreed judge(s). ~anto (Ij 9/33), -or, arbiter, judge, mediator, referee, umpire. ➞ akordig, aranĝ, juĝ.

arbust-o, [OA] shrub, bush (trunk woody at base, herbaceous at top), e.g., frambujo (➞ arbed). ~aĵo, ~aro, brushwood, scrub, shrubbery. Dorn-o (Jĝ 9/14). Pik~o (Jes 5/6). ➞ vepr.

arbut-o, arbutus, strawberry-tree (Arbutus). ~a arbo, frukto. ➞ frag.

arĉ-o, [UV] (mus) Bow, fiddlestick (kun haroj kaj stango). ~kordo, b-string. f havi plurajn kordojn por sia ~o.

ard-a, [OA] Ard/ent, burning, glowing, hot, fiery, blazing, scorching (suno), live (karbo), raging (febro). f eager, fervent, fierce, keen, lively, passionate. ~a atako, deziro, parolo, sento. ~anta (forno) (Da 3/6). ~o, -our, eagerness, enthusiasm, fervour, zeal. Seks~o, rut. be a. (burning hot). La fajro, forno ~as. ~aĵo, glowing matter. Karb~aĵo, embers, live coals. ~ilo (mufo), (gas) mantle. Blank~a (inkandeska), white hot. Ruĝ~a (brulruĝa), red hot. ➞ brul, flam, varmeg; fajr, fervor, pasi.

arde-o, [UV] heron (Ardea) (Le 11/19). Nokt~o, night heron. (Nycticorax). ~o purpura, purple heron. ➞ egret.

ardez-o, [UV] Slate (min). ~a lato, roof s. ~ejo, s-quarry. ~(kolor)a (blugriza), s-gray. ➞ skist. 2 (skrib~o), writing-s. ~a krajono (grifelo), s-pencil.

are-o, Area, extent of surface, region, tract, (bid) court, yard. Plank~o, floor space, f province, range, scope (de kompetento, influo, tribunalo). (av) Alteriga ~o, landing-a. Sam~a, of equal a. ➞ ampleks, aren, surfac, teren, volumen, zon.

arek-o, betel palm (Areca), Kateĉu~o, catechu-palm (A. catechu), ~a nukso, areca nut. ➞ kateĉu.

aren-o, [UV] arena, central area, f field, scene of conflict, (box) ring. Eniri la ~on, enter the lists (fray). ➞ batalej, luktej.

arenari-o (Arenaria). 1 (bot) sandwort. 2 (orn) (ŝtonturnulo), turnstone.

arenikol-o, lugworm (Arenicola).

areol-o (areeto), (bot) (zool), areola, small surrounding area, patch, spot.

areometr-o [OA] = hidrometro.

areopag-o, areopagus, site of Gk tribunal, f authtive impartial tribunal.

arest-i, [UV] Arrest, apprehend, seize, take in charge (into custody), catch attention. Sub ~o, under a., in custody. ~ejo, cell, detention room. ~igi have -ed. give into custody. ~ito, prisoner, ~ordono, warrant of a. ➞ gard, kapt, karcer, malliber.

argan-o (a. gruo), (mec) Crane, derrick. ~o kun stango, jib. c. Mura ~o, wall c. ~o sur relponto, travelling c. Svinga ~o, swing c. ➞ gru, puli, turnil, vine.

argant-o, species of tick > Miana bug (Argas).

argemon-o, devil’s fig, prickly or Mexican poppy (Argemone).

argen-o, fritillary butterfly (Argynnis).

Argentin-o AR, Argentina.

argil-o, [UV] Clay. Fajr~o, pip~o, skist~o, fire-(pipe-) c., shale. Kalk~o (marno), marl. Modla ~o. Potista ~o, potter’s c. ~eca, ~oza, -ey, argillaceous. ~a pipo, tero. ~a dometo (planko), mud hut (floor). ~aĵo, crockery, earthernware, pottery. ➞ kaolin, porcelan, terakot.

argironet-o (akva araneo), diving spider (Argyroneta).

argon-o, (chem) argon (A).

argonaŭt-o, 1 (myth) argonaut. 2 (zoo) paper-sailor(-nautilus) (Argonauta).

argument-o, [UV] Argument, reasoning advanced (Ij 23/4) ~o ĝusta, valida. Tiri ~on el, infer (deduce) from. ~i (pri, ke, kontraŭ), argue, maintain by reasoning. ~i pri ĉio, ~i, ke. ~ado, debate. ~ema, -ative. Kontraŭ~o, objection. For~i, argue away. ➞ diskut, inferenc, pruv, rezon, silogism.

arĝent-o, [UV] Silver (Ag) ~a, s. ~a kulero, monero, pokalo. ~a nitrato (oksido). f silvern, silvery, silver-toned. ~a brilo, rido, sono, voĉo. ~(iz)i, plate, cover with s. ~aĵ(ar)o, s-plate, etc. ~itaĵo, s-plated article. ~ero, s-coin.

ARĤ- = ARK- (RK as an alternative for RĤ was approved by LK in 1922 and confirmed in OA 8, 1974: “La ses formoj: alkemio, arkaismo, arkitekturo, kemio, mekaniko kaj monarko estas oficialigitaj kiel paralelaj al la Oficiala alĥemio kaj al la Fundamentaj arĥaismo, arĥitekturo, ĥemio, meĥaniko kaj monarĥo.”).

arĥaism-o [F] (a. ARK- [OA 8]), archaism, obsolete word or phrase; imitation of this. ➞ arkaik.

arĥitektur-o [UV] (a. ark- [OA 8]) architecture.

ari-o, [OA] 1 air, melody, tune. 2 Aria. ~eto, ditty. 2 arietta.

arid-a, arid, barren, dry, parched.

arier-o, (mil) rear, hinder pt. ~gardo, rear-guard.

aril-o, (bot) aril, extra seed-covering.

arist-o, (bot) (zoo) arista, awn, beard( gre/ta), bristleOKa). ➞ ar.

aristokrat-o [OA 1], Aristocra/t, nobleman. ~a, -tic. ~aro, -cy, nobility, f best representatives (of intellect, etc). ~eco, -cy, high birth, quality, etc. ~ismo = aristokrati-o [OA 8], regime in which pol. power belongs to the -cy.

aristoloki-o, birthwort (Aristolochia). ➞ serpentari.

aritmetik-o [OA] (nombroscienco), arithmetic.

ark-o, [UV] 1 arc, curve, pt of circle or other conic section. 2 (el) arc: ~lampo. 3 Arch: Kurba, ogiva, triumfa, volba ~o ~o de fenestro. 4 (pafarko). (mil) Bow: Malstreĉi la ~on, unbend the bow f relax. Apog~o, flying buttress. Balanc~o, rocker (de brakseĝo). Ĉiel~o, (pIuv~o), rain-bow. Mian ~on mi metos en la nubon (Ge 9/13). Nebul~o, fog-b. Pied~o, instep. Pint~o (ogivo), ogive. Vest~o, coat- hanger. ~aĵo, [UV] (volbo), arch. ~o ĉiela, subtera. ~aĵo de ponto, (tunelo). ~aĵa, arched, vaulted. ~aĵaro, arcade, cloister. ~igi (fleksi), arch, bend, camber, curve, hump. ~igi branĉon, la brovojn, la porson (kato). (Paf)~isto, bowman, archer, (astr) Sagittarius.

arka-a, see arkaika.

arkad-o, [OA] Arcade, archway, passage arched over. Blind~o, blind a. ➞ galeri, klostr, kolonaĵ, pergol.

arkaik-a, [OA] (arĥ- [OA]) (a. arka-a). archaic, antiquated, no longer in gen. use, primitive. ~a diro, parolo, forto. ~aĵo, ~eco (= arkaismo, arĥaismo [OA 8]). ➞ antikv, eksmod, malmodern, primitiv.

arke-o, (Bb) (Noah’s) ark (Ge 6/14). ➞ kest. tabernakl.

arkeologi-o, [OA] arkeolog-o [OA] (a. arkeologi/ist-o) (a. arĥ- [OA]), archeology, archeologist.

arkipelag-o [OA] = insularo, archipelago.

arkitekt-o [OA] (a. arĥ- [OA]), architect.

arkitektur-o [OA] (a. arĥ- [OA]), architecture, science or style of building.

arkitrav-o, architrave. 1 main beam resting on column(s). 2 moulded frame.

arkiv-o [OA] (arĥ- [OA]), archives, files, records. 1 (dokumentaro). 2 ( = ~ejo), place where these are kept, records office. Formeti en ~on. Regna (Ŝtata) ~o. ~isto. archivist, filing clerk, keeper of records, registrar. ➞ registr.

arkivolt-o, archivolt, undercurve of arch, moulding on this.

Arkt-o [OA 9] (~a regiono), the Artic. ~a [OA 9] (nordpulusa), Arctic, north polar. A~a cirklo, A~a klimato, A~a Oceano. opposite antarkt.

arkti-o, tiger moth (Arctia caja). ~a (lana, ursa) raŭpo, woolly bear. ➞ lap.

arktostafil-o, bearberry (Arctostaphylos).

arleken-o [UV] (burleskulo). Harlequin, buffoon, clown, mountebank. Vestita ~e, in motley. ~aĵo, -ade, slapstick. ➞ grotesk, klaŭn, petol.

arm-i (-n kontraŭ), [UV] 1 Arm (against), accoutre, equip (fit out, furnish, provide) with arms. urbanojn. Sin ~i, a. one’s, take up with arms. 2 brace, fortify, strengthen. ~ita betono, reinforced concrete. ~ita drato, fadeno, vitro. Ne ~ita (naked) okulo. ~(ad)o, armament, -ing. Limigo de ~ado. 3 (her) ~oj (arms) de urbo. ~aĵo (armaturo), -our, accoutrement, mail, plate, sheathing. ➞ kiras, ŝild, ŝirmil. ~iloj, arms. ~ilejo, (arsenate), -oury, arsenal. ~il(far)isto, armourer. ~ilportisto, armour bearer. ~itoj, -ed men. Mal~i, Sen~(il)igi, disarm. Re~ado, rearmament. Sen~a, defenceless, unarmed. ➞ armatur, ekip.

armadel-o, armadillo. 1 = dazipo. 2 (~eto) armadillo, species of woodlouse (➞ dazip, onisk).

armatur-o (fortigaĵo), Armature (wide sense). brace, defensive cas-(cover-sheath-)ing, framework, reinforcement (betona), truss (traba), roofing (tegmenta), f backbone, sinews (de entrepreno). ~o betona, fera, ligna; mura, tegmenta, volba; horizontala, vertikala. (el) ~o de magneto. ~i, furnish with an a. ➞ armaĵ.

arme-o, [OA] Army, force(s), host. ~o aer-(ŝtat-)a. Mar~o, navy. Sav~o, Salvation a. Ter~o, ground forces, f body, host. ~o de akridoj, oficistoj. ~ano (soldato). ~estro (generate). ➞ amas, legion, militistar, svarm, trup.

Armenujo, Armenio [OA 8] AM.

armeri-o, (bot) thrift (Armeria) ~o mara, sea pink.

armilari-o, honey fungus (Armillaria).

armistic-o (batalhalto), armistice, short temporary truce.

armoraci-o (ordinary language kreno), horse-radish (Armoracia).

arnik-o, [OA] (bot) arnica (Arnica) mountain tobacco. ~aĵo, tincture of a.

arog-i (al si) (-n, -i), Arrog/ate to one’s, claim unduly, have the audacity, presume (Da 7/25). ~i al si privilegion, rajton, ~anta [UV] (ofende fiera), arrogant, forward, high-handed, overbearing, presumptuous, uppish. ~~a fripono, maniero, parolo.

~~(ec)o, -ance, "cheek", effrontery, presumption. ~~aĵo, piece of impudence.

arok-i, (chs) castle. ~o, castling. ➞ tur.

arom-o, [OA] Arom/a, subtle pervasive quality, delicate fragrance, sweet smell. ~o de kafo, teo, supo, vanilo; de floroj, spicoj. Balzama ~o. f ~o de romaneco. ~a, -atic, balmy, fragrant (El 30/23). ~aj lilioj. (cul) ~aj herboj, mixed herbs. ~i, (nt) be fragrant. ~aĵo, -atic substance, spice. ~igi, -atize.

arorut-o (marant-amelo), arrow-root, ➞ marant.

arpeg-o, [OA] ~i, (mus) arpeggio.

arsen-o. Arsen/ic (As). ~a, -ical. ~ato, arsenate. Plumb~ato, zink~ato. ~atacido, a-acid. ~ido, -ide. -iko, [UV] white a. (~oza oksido) (As₂0₃).

arsenal-o (armilaro, armilejo), arsenal, armoury, (also figuratively)

arsin-o, (chem) arsine (As H₃).

art-o, [UV] Art. 1 artistry, dexterity, knack, skilful workmanship. 2 object. to which this is applied (Ps 58/5). ~o aplikita, dekora. Naĝ~o, Nigra ~o, black magic. ~(ec)a, ~(oplen)a, of art, artistic (El 38/23). ~a bindo, lingvo, verko. ~e laborita (El 26/1). 1 done by art. 2 artificial. ~e farita lumo, spektaklo. ~aĉo, meretricious art. ~aĵo, ~objekto, ~verko, work of art. ~ismo, ~sento, artistry, artistic talent. ~isto, -ist. ~isma, ~ista, ~plena, artistic. ~amanto, art lover. ~laborejo, studio. Bel~oj (beletro), fine arts. Kontraŭ~a, inartistic, clumsy, crude, uncultured, unskilful. Sen~a (naiva, natura, simpla), without art, artless, naive, natural. Paroli sen~e, speak unaffectedly. ➞ afekt, artifik, inĝeni, lert. opposite natur.

artemizi-o, mugwort, wormwood. (Artemisia). ➞ abrotan, absint, drak- unkol.

arteri-o, [OA] (anat) Arter/y. Kol~o (karotido), carotid a. f (trafikvojo), channel of communication or supplies, -ial road, thoroughfare. Gas~o, gas main. ~a, -ial. ~a sango. ~ito, -itis. ~osklerozo, -oschlerosis, hardeng of the aa. ➞ aneŭrism.

artifik-o [UV] (lert-ruz-aĵo), artifice, contrivance, device, dodge, expedient, stratagem, subterfuge, trick (Ps 10/2). ~o de advokato, ĵonglisto, komercisto, milito. ~a, artful, crafty, cunning, tricky. ~i, concoct, contrive, devise, work up. Sen~a (senkaŝa, natura, simpla), artless, guileless, ingenuous, sincere, straight- forward, without subterfuge. ➞ elturniĝ, intrig, lert, mistifik, ruz.

artik-o [UV] (anat, mech), Articul/ation, Joint; connection, hinge, link, (bot) node. Genu~o, man~o, pied~o. ĉarnir~o, glob~o. ~(ohav)a, j-ed. ~a stango, a-ated rod. ~i, a-ate, connect by j. (phon) divide into syllables or words., pronounce distinctly. ~ado, a-ation, clear utterance. ~igi silabojn. De~(El~)igi, dis-j. (-locate), put out of j., uncouple. En~igi, set, reassemble. ➞ artrit, artropod, junt, sinovi.

artikl-o, (com) article of commerce, commodity. ➞ var.

artikol-o, [UV] Article. 1 (gram) "La" estas ~o determina, difina. 2 (lit) composition. Ĉef~o, leading a. ~o pri Esp-o. [3 = artiklo (K176/27)]. ➞ afer, af, objekt, var; ese, traktaĵ.

artileri-o, [OA] Artillery. 1 (kanonaro), cannon, ordnance. ~o kampa, 2 (kanonistaro). ~ano, (kanonisto), a-man, gunner.

artiŝok-o, [UV] globe artichoke (Cynara). ➞ heliant, kardort.

artokarp-o (panarbo), breadfruit tree (Artocarpus).

artrit-o, [UV] artikinflamo), arthrit/is. ~a, -ic. ➞ podagr, reŭmatism, sinovi.

artropod-oj, (artikpieduloj), (zool) arthropoda.

arumo, (bot) arum (Arum), especially A. maculatum, cuckoo-pint, lords and ladies, wake-robin. ➞ kala, kardamen.

arvikol-o, water-vole (Arvicola). ➞ mikrot.

-as, [UV] ending of present tense. Den. state or action (a) at the time of speaking: li dormas (nun). Mi vidis, ke li dormas (was sleeping), (b) in general: Oni dormas (kutime) en la nokto. ~tempo, present tense.

as-o, [UV] ace, the "one" on cards, dice, etc. ➞ atut.

asafetid-o, asafoetida, gum from farolo.

asbest-o, (min) asbestos. ➞ amiant, amfibol.

ascend-i (supreniri), ascend, come (go slope) up(wards), climb, mount, rise, ~i mont-(river-tron-)on. ~o, ascen-sion-t. ~i al la ĉielo. ~a aero, vento. (av. ~ometro, rate-of-climb meter. ~otago, Ascension day, Holy Thursday.

ascidi-o, (zoo) sea-squirt (Ascidium). ➞ nepent, utrikl.

asekur-i (-n, kontraŭ), [UV] 1 Assur/e, secure value of property if lost, or specified sum on death: ~i domon, la sort-(viv-)on. 2 Insur/e against accident (damage, fire, loss, risk): Laboro ~as kontraŭ mizero. Fajr~o (~o kontraŭ fajro), Fire i-ance. Viv~o (~o pri vivo), Life i-ance. ~a kompanio (societo), i-ance company. ~a pago, premium. ~isto, underwriter. ~agento, i-ance agent. ~ito, party i-ed. ➞ cert-(sekur-sendanĝer-)ig, protekt.

asemble-o, (jur, pol), Assembly, gathering of deliberative body, legislative council. ~a ĉambro.

aseps-a (sensepsa), Asep/tic, free from putrefaction. ~o, -sis, (state or treatment). ➞ antiseps, sen-ĝerm(-infekt). ~igi, -ticize.

asert-i (-n, ke) [OA], Assert, affirm, claim, declare, maintain, state. ~i sian rajton. ~o, -ion, positive statement. Laŭ ~o, ostensibly, professedly, self-styled. ~(em)a, -ive, dogmatic. Sin~a, insistent on one’s rights. ➞ certig, pretend.

asesor-o,, [OA] assessor, valuer. Jura ~o, adviser to judge or magistrate. ➞ taks.

asfalt-o [OA] (terpeĉo) asphalt. 1 solid or plastic pitch (El 2/3). 2 mixture of this with sand, etc., for road-surfacing. (cover with) a. ~a kartono, roof (tarred) felt.

asfiksi-o, Asphyxi/a, suspended animation. ~i (-n), -ate. ~ita de gasoj. ~iĝi, be -ed. ➞ komat, sufok.

asfodel-o, asphodel, king’s rod (Asphodelus). ➞ narcis.

asign-i, [UV] Assign (wide sense), designate- 1 allot, ear-mark, formally make over, set apart for definite purpose. (al iu) lokon, parton, rolon, salajron, seĝon, sumon, taskon. 2 appoint, fix, grant, settle, specify. ~i horon, limon, lokon, rendevuon. 3 ascribe, attribute, impute; date (to event), motive, reason (for action). ~o, -ment, -ation, appointment, allotment, formal transferee. ~(aĵ)o, (com. jur) draft, order, ticket, voucher. ~anto, drawer. ~ato, drawee. ➞ apart-(dispori)ig, destin, difin, trans-ced(-don-pag), mandat.

asimil-i (-n) [OA], assimil/ate. 1 absorb into the system, digest. ~i nutron. 2 make one’s own., take in. ~i ide-(instru-metod-popol-)on. f "Manĉestro" estas ~ita formo de "Manchester". ➞ digest, enig, encerbig, enkapig; aneks, proprig.

asimptot-o, (mat) asymptote.

asindeton-o, (rh) asyndeton, omis sion of conj., "no-ands" (Mk 7/21-22). ➞ polisindeton.

asist-i, 1 Assist officialy [not merely helpi], be in attendance, back up, support, take pt in. Du kuracistoj ~is ĉe la lito. ~i juĝist-(pastr-profesor-)on. ~anto, -ant, deputy, locum tenens, subordinate worker. 2 ~o, -ance, relief. Publika ~o, public -ance. Ŝtata ~o, State relief. ➞ adjunkt, asesor, helpant, sub-, vie-.

asiz-o, Assize. ~a kortumo, court of a., "the aa".

ask-o, (bot) ascus, spore sac. ~ofungoj (askomicetoj), ascomycetes, cup-fungi.

askalon-o (a. ŝaloto), shallot (Allium ascalonicum).

askarid-o, ascaris, intestinal pin-(round-) worm (Ascaris).

asket-o, ~a, Ascetic, ~ado, ~eco, ~ismo, -ism.

asklepiad-o, butterfly-weed, pleurisy-root, swallow-wort (Asclepias).

asoci-o, [OA] Associ/ation. 1 organized body for common aim. ~o Esperantista, komerca. 2 connection, relation. ~o de ideoj. ~i (-n kun), -ate, form into an -ation or partnership. (rilatigi) connect mentally. ~a, allied, in -ation, -ate, joined. ~ado, -ation, fellowship, intimacy, interchange. ~ano, member of an a. ~iĝi (sin ~i), bem a partner, combine for common purpose. ~ito, -ate, partner. ➞ kombin\ alianc, klub, kompani, lig, societ, uni.

asonanc-o, [OA] Asson/ance, rhyming of accented vowels (but not of consonants) e.g., mola, bona. ~i, be -ant. ➞ aliteraci.

asparag-o, [UV] asparagus (Asparagus).

aspekt-i (-a, -e) [OA], Appear to be, Look (Ne 2/2). kiel (kvazaŭ), 1. like (as though). ~o, 1., a-ance, aspect, expression, exterior (Da 3/19). (astr) aspect, e.g., of planet (➞ kvadratur, sizigi). (gram) aspect of vb. ~e, in -ance. Malgranda ~e, granda intelekte. ~igi (-n), make 1. Bel~a, Bon~a, good-(nice-)looking, handsome. ➞ allog, plaĉ; montriĝ, ŝajn; eksteraĵ, fizionomi, mien.

asperg-i (-n) [OA] (Le 14/7). Sprinkle. ~i florojn, ~i iun per sankta akvo. ~a kaliko. ~ilo, sprinkler, aspergillum. ➞ akv, surŝprucig, surverŝ.

asperol-o (~ulo), Woodruff, squinancy- wort (2FA 88/4) (Asperula). ~o odora, sweet w.

asperug-o, (bot) mad wort (Asperugo).

aspid-o, [UV] asp (Vipera aspis) (Ij 20/14,16). fany small venomous serpent.

aspik-o (vianda feleo), aspic, meat jelly.

aspidistr-o (bot) aspidistra.

aspir-i (-n, al, pri) [OA] (Ge 4/7), Aspir/e after (to do), be ambitious of (eager for), desire earnestly, seek after. la manon de fraŭlino. ~(ad)o, -ation. ~anto, -ant, candidate (for), suitor (➞ kandidato). ~ema, -ing (➞ ambici, suprencel). ➞ cel, dezir, sere, sopir.

aspirin-o (acetilsalicilatacido), aspirin.

aspleni-o, spleen wort (fern) (Asplenium).

aspr-a, raspy, rough, rugged (surfaco), crabbed, cross-grained, harsh (naturo, stilo). ~o, asperity.

astak-o, species of kankro (crayfish) (Astacus).

astat-o, (chem) astatine (At).

aster-o (astrofloro) (4 FA 127/14), aster, star-wort (Aster) > Michaelmas daisy. ➞ kalistef, lekant, stelari.

asteri-o (astrofiŝo, marstelo), starfish (Asterias).

asterisk-o (steleto), (typ) asterisk (*). ~i, to a.

asterojd-o, (planedeto), asteroid, minor planet.

astigmat-a (nefokusiva), (opt) astigmat/ic. ~eco, -ism.

astm-o, [OA] Asthm/a. Fojn~o, somer~o, hay fever. ~ulo, -atic. Kontraŭ~a cigaredo. ➞ angin.

astr-o, [OA] heavenly body, luminary, orb (sun, star, planet, etc.). f (film) "star", -ofiziko, ~onaŭto. ~a, astral.

astrala (theosophy), astral.

astragal-o, 1 (anat) ankle-bone. 2 (bot) milk-vetch (Astragalus). ➞ tragakant. 3 astragal, ring-moulding round cannon- mouth or column.

astrolab-o, astrolabe, mediaeval sextant.

astrologi-o, [OA] astrolog/y. -o, -er (Da 4/7).

astronomi-o, [OA] Astronom/y. Radio~io. ~o, -er. ~ia, -ical. f immense.

-at, [UV] ending of pres. passive. participle. ~a, -ed. ~o (usually = -atulo). Kon~o, acquaintance. Pun~e, li. . . While (when, etc.) being punished, he . . . ~as (~is, ~os), unofficial abbreviation for est-as (-is-os) ~ata. II -ato (chem) -ate, salt of -ic acid. Nitr~o, nitrate: nitratacido, nitric acid.

atak-i (-n), [UV] Attack. 1 Assail, assault, fall (set) upon. ~i landon, popolon. f ~i demandon, kredon. ➞ kritik, kontraŭ- disput. 2 begin, tackle, wire into. ~i laboron, manĝon. Rusto ~as (eats into) feron. ➞ difekt, korod, mord. Febro min ~is (➞ kapt, traf). ~(em)a, agressive, bellicose, quarrelsome. ~ema humoro. ~o, a., onset, onslaught. ~o (sally) kontraŭ sieĝantoj. (med) a., bout, fit, stroke. ~o de grip-(koler-pasi-)o. Aer~o, air-raid. Flank~o. Surpriz~o, surprise a. ~egi, charge, storm. ~eto, twinge. Kontraŭ~i, counter-a. Ne~ebla, unassailable. ➞ atenc, ekbatal, invad, sieĝ.

ataksi-o. Ataxy, tabes, irreg-ty of function causing loss of control of movement. Ir~o, locomotor ataxy.

atalant-o (ruĝa admiralo), red admiral butterfly (Vanessa atalanta).

ataŝe-o, Attache, junior official of embassy. ~a teko, a-case.

atavism-o, [OA] Atav/ism, resemblance to ancestors, rever sion to type. ~a, -istic. ~a instinkto, trajto. ➞ pra, refal.

ate/ismo, [OA] Athe-ism, disbelief in existance of God. -isto, [OA] -ist.

atel-o (aranea simio), spider-monkey (Ateles).

atenc-i (-n) [UV] (fari ~on kontrau), make a criminal attempt on, outrage (2 Sa 2115) [Ne = attempt (pen, prov)o], ~i honon, temon, liberon, monujon, privilegion, virton, vivon. ~o (Ps 21/11), criminal attempt, infringement (of), violation. Tiu propono estas ~o kontraŭ la lingvo. Majest~o, lese majesty. Seks~o, rape. ➞ atak, insid, krim.

atend-i (-n, ĝis, por), [UV] 1 Wait, await, be on the look-out for, pause (tarry), hoping to see, etc. ~u por mi. ~i amikon, decidon, novaĵon, respondon. ~u kaj vidu! ~u, ĝis mi venos. ~i kaŝe (Ij 31/9); starvice, in a queue; time, dread, be apprehensive; vane, wait in vain, be disappointed. ➞ resti ĝis. ~ejo, -ing room. ~ema (pacienca), patient. ~igi, keep -ing. Ĝis~i, wait until. Sen~e (senhezite, senprokraste), at once, without delay. 2 f await; be destined (in store, ready) for. Manĝo, morto, surprizo vin ~as. [Ne= atenti (pay attention), ĉeesti (attend meeting)]. 3 ~i, ke -os, expect, regard as likely to happen. Rim.: For this meaning ekspekti (which see) is increasingly used. ➞ antaŭvid, anticip, desapont.

atent-a, [UV] Attent/ive, careful, heedful, mindful, observant (Ne 1/6). ~o, attention. Streĉa ~o. Meti, turni ~on al io (sur ion). ~i (-n, pri, ke. abs), be a., pay (give) -ion to, consider, heed, follow, mind, look on as important, obey, observe, see to, take notice of (Da 11/37). ~i averton, konsilon, paŝon, regulon. ~u! -ion! Look out! Take care! (mar) Stand by! ~u, ke vi ne falu. Take heed lest you fall, mind you don’t fall. ~igi (iun pri io), call (direct, turn) -ion to (➞ avert, rimarkig). ~inda (grava), worthy of -ion, to be heeded. Mal~i (preterlasi), disregard, ignore, take notice of. Mal~a, inattentive, distrait, listless, Ne~inda, negligible. Sen~a, careless, heedless, unheeding. ➞ gard, zorg, streĉi okulojn, orelojn.

atenu-i (-n), Attenuat/e, reduce in force or value, thin out. ~ita, -ed, rarified.

atest-i (-n, kontraŭ, por, pri, abs), [UV] Attest, (bear) Witness to, certify, solemnly declare, testify. Griza barbo saĝon ne ~as. ~(il)o, -ation, certificate, testimonial, verification. (acting) warrant. ~o pri kapablo (konduto), certificate of proficiency (good conduct). Karg~o, bill of lading. Konfid~o, credentials, letter of recommendation. Pag~o, Ricev~o (kvitanco), receipt, voucher. San~o, bill of health. ŝuld~o, promissory note. ~(aĵ)o, deposition, evidence, testimony (El 25/16). ~anto, w. (No. 35/30). Vidanta ~anto eye-w. (4 FA 27/32). ~igi, call to w. (Re 4/26). ➞ certig, konfirm, pruv, viz.

ating-i (-n, ke), [UV] Reach, attain (to). 1 (alveni, ĝisiri, trafi): arrive at. ~i aĝon, alton, celon, supron, urbon, la vesperon de sia vivo. 2 (etendiĝi): Extend, stretch. ~i ĝis la maro. 3 (akiri, gajni, trafi): accomplish, achieve, gain, obtain, succeed in getting. ~i konsenton, prezon, rezulton, sukceson. ~(aĵ)o, achievment. ~ebla, accessible (➞ sub la mano). ~eco, ~odistanco. ~opovo, reach, extent (to which), range, scope. Kur~i, catch up, overtake. Mal~i, fail to reach, miss. Ne~ebla (ekster ~o), unattainable, out of reach.

atip-o, leaping (trap-door) spider (Atypus).

atiri-o, lady fern (Athyrium).

Atlant-a, Atlantic. ~a oceano. Trans~a, trans-ic.

atlas-o, [OA] 1 (myth) Atlas. 2 (tex) satin, glossy silk fabric. Virino en ~aĵoj. f ~a haŭto. 3 (anat) atlas, first cervical vertebra. [Ne= atlas (maparo)].

atlet-o, [OA] Athlet/e. ~a, -ic. ~eco, ~ismo, -ics. ➞ sport.

atmosfer-o, [OA] Atmospher/e. 1 (astr) gas round heavenly body. ~o de Marso, la tero). 2 Air in gen. 3 (ph) unit of pressure. f (etoso), impression produced by environment. ~a premo, -ic pressure.

atol-o (korala rifo), atoll, ring-shaped coral reef round lagoon.

atom-o, [OA] Atom. 1 (chem) ~a bombo, energio, pezo, pilo, teorio. 2 Minute object., mote, speck. Sen ~o da vero, without a jot of truth. ~eco, -icity. ~igi, -ize. ~ismo, -ism. ➞ valent.

atoni-o, atony, debility, sluggishness, want of tone.

atrabil-a, atrabilious. 1 melancholy, 2 acrimonious, irritable. ➞ gal, melankoli, splen.

atribu-i, [OA] attribut/e, ascribe, assign, father on, put down to, 1 as belonging to: ~i signifon al vorto, poemon al Z., 2 as due to (effect of): ~i morton al ŝoko, satton al vegetarismo. ➞ aljuĝ, asign, imput.

atribut-o, [OA] Attribute. 1 essential characteristic, inherent property. La ~oj de Dio. 2 emblem (symbol) appropriate to office or person. [3 (gram) avoid, as ambiguous: in G. a, = epiteto, in Fr. a.=predikato.] ➞ atribu, ec, kvalit.

atripl-o, [UV] orache, mountain spinach (A triplex). ➞ kenopodi.

atrofi-o. Atroph/y, emaciation, wasting away. ~i, ~iĝi, be (become) -ied. ➞ ftiz, marasm, nekresk.

atropin-o, atropin, alkaloid of beladono, which see

atropos-o (mortkapo), (ent) death’s head hawk-moth (Aeherontia atropos). < sfingo.

atut-o, [UV] Trump (card) (also figuratively). ~i, play a t. Super~i, t. higher.

aŭ (conj), [UV] 1 or (alternatvs). Jes ~ ne? 2 aŭ ... aŭ. either ... or. 3 (alie, se ne), otherwise. Ĉesu! ~ mi ekkrios. 4 (alinome) or (=otherwise called). Kabe (~Bein). (log) ~a (disiga) silogismo. aŭbad-o, (mus) aubade, music for dawn.

aŭbrieti-o, rock cress (Aubrietia).

aŭd-i [UV]. 1 Hear (Ps 135/17). ~u! Hear! Hear! 2 (de, pri; ke) (ekscii, informiĝi), get news. Mi ~as, ke. Mi ~is hazarde, it came to my ears. Unu vido pli taŭgas, ol dek ~oj. ~a, audit-ive-ory, aural. ~ado, h-ing, audition (Pr 1/8). ~antaro, audience. (Klar)~ebla, audible, distinct. ~iĝi, be heard. ~igi, cause to h. (or be heard). ~igi surdulon (sian voĉon). (tel) ~ilo, aŭskultilo). Kap~ilo, headphone. Dis~igi (brodkasti), broadcast. Ek~i, catch the sound of. El~i (preĝon), give ear to. Malbon~a, hard of h-ing. Ne~ita, unheard (of), unexampled. Mis~i, mis-h. ➞ aŭskult.

aŭdac~a, Audac/ious, bold, daring, impudent. ~a ago, diro, paradokso. ~o, -ity, cheek, impudce, Pardonu mian ~on (presumption). ~i (maltimi), dare (have the face) to …, risk … ing. ➞ aplomb, kuraĝ, riskem.

aŭdienc-o (ĉe) [OA], (formal) Audience, interview, sitting [Ne= aŭskultantaro]. Konsenti, peti, ricevi ~on. ~ejo, a-chamber. ➞ akcept, alias, intervju.

aŭditori-o [OA] (aŭskultejo), auditorium, concert hall, lecture room, etc. ➞ lekciej, prelegej.

aŭgur-i, [OA] Augur, anticipate, forbode, foreshadow, ~o, omen, portent; f presage, promise. ~o pri sukceso. ~ado, -y, divination. ~isto, diviner, soothsayer (1 Sa 28/7, 8, 9.) Bon~a, of good omen. Malbon~a, of ill omen, that bodes no good. ➞ antaŭ-sign(-vid), aŭspici,profet, prognoz, sort. »

Aŭgust-o, August.

aŭkci-o, [OA] ~i, Auction. Aĉeti, vendi ~e (per ~o), by a. ~a vendo, propono. ~ejo, a-room. ~isto, -eer.

aŭkub-o, spotted (variegated) laurel (Aucuba).

aŭkupari-o, rowan tree, mountain ash (Sorbus aucuparia) ➞ aliz, sorp.

aŭl-o, aula, court, f La ~oj de la ĉielo. ➞ aŭditori, solenej.

aŭr-o, aura, subtle emanation. ➞ arom.

aŭreol-o [OA] (lumrondo), aureola, glory, nimbus. 1 (glorkrono, nimbo), halo round head of saint. ~o (radiance) de gloro. 2 (met) halo of moon, or round sun in eclipse, f (famo, prestiĝo), ~o de sukceso (venko). La ~o de edzeco (3 FA 42/6).

aŭrik-a, (mar) fore and aft. ~a velo.

aŭrikl-o, auricle. 1 (kor~o), upper cavity of heart. 2 (orel~o, ~konko), lower lobe of ear.

aŭrikol-o, 1 (bot) auricula, bear’s ear (Primula auricula). 2 (mol) ear-shell (Auricula).

aŭrikulari-o, auricularia. 1 (zoo) larval sea-cucumber (➞ holoturi). 2 (bot) (orelfungo), ear-fungus.

aŭror-o, Auror/a. 1 (ĉielruĝo). ~o materia (materia ruĝo), dawn, colour of sky at sunrise. ~o vespera (vespera ruĝo), sunset sky. 2 (polusa lumo), ~o arkta (antarkta), Northern, Southern lights, A. Borealis (Australis). f promising beginning. ~o de vivo (nova epoko). ~a, -al.

aŭskult-i (-n, al, abs) [UV] (atente audi)- Listen; give ear (to), hearken (Ps 138/3)- Rifuzi ~i, turn a deaf ear. f follow, obey. ~i konsilon. ~(ad)o, 1-ing. (med) auscul- tation. ~antaro, audience, ~ejo, auditorium. ~ilo, (tel) receiver, (med) stethoscope (stetoskopo). ~umi (brust~i), (~e esplori), sound (pulmojn). El~i, hear to the end. Sub~i (~i kaŝe), eavesdrop. ➞ atent, obe, sekv.

aŭspici-o, auspice, omen, portent for the future. Favora ~o. 2 ~oj, auspices, patronage, protection, Sub la ~oj de la BEA. ➞ favor, patron, protekt.

Aŭstr-ujo, Aŭstrio, AT, Austria.

Aŭstralazi-o, Australasia.

Aŭstrali-o [OA 8] AU, Australia.

aŭtentik-a [OA] = aŭtenta, authentic, genuine, of undisputed origin, reliable, trustworthy, ~a dokumento, kopio, subskribo. (mus) ~a kadenco, modalo. ~eco, authentity. Oni dubas pri ĝia aŭtenteco (3 FA 55/15). ~igi, authenticate, establish genuineness of, make valid. Mal~a (apokrifa), false, imitation, spurious. ➞ malfals, original, valid, ver.

aŭto- (ppfx) (= mem-, de si mem), auto-, self-.

aŭtobiograf-io, [OA] ~o, autobiography, autobiographer.

aŭtogen-a, autogenie. ~giro, -giro, rotaplane.

aŭtoliz-o, autolysis. ~sugesto, autosuggestion, (av) ~kuro, taxying. (m.i.)

aŭtopian-o, (pianolo), pianola.

aŭt-o, (ordinary language) abbreviation of aŭtomobilo. ~i Motor. ~ejo (~a remizo, garaĝo), garage. ~ismo, -ing. ~isto, -ist. ~buso, m-omnibus. ~ĉaro, charabanc, m-coach. Kiras~o, armoured car. Raŭp~o, caterpillar tractor. Ŝarĝ~o, (open) lorry, (covered) m-van. (mot) Trejn~o, learner’s car. Trup~o. ➞ kamion, motor, ŝofor, veturig.

aŭtodidakt-o (sininstruinto), self-taught person.

aŭtograf-o [OA] (memskribo), Autograph, author’s own MS or writing, especially signature. Kolekto de ~oj. ~a dokumento. ~i, a., write in one’s own hand. ➞ manuskript.

aŭtoklav-o, autoclave (altpremilo), especially (cul) pressure cooker.

aŭtokrat-o, [OA] Autocra/t, absolute ruler, f dictatorial overbearing person. ~a, -ic. ~aro, ~eco, ~ismo, -cy. ~io, [OA] absolute government, absolutist state. ➞ absolut, despot.

aŭtomat-o, [OA] automat/on, self-acting mechanism. Pes~o, Poŝtmark~o, Vend~o. ~a, automatic, self-acting, working by itself, f mechanical, unconscious. ~a laboro, movo, ripeto. Ripeti ~e. ~eco, ~ismo, automatism. ~igo, automation. ➞ robot.

aŭtomobil-o, [OA] ( = aŭto ordinary language) Automobile, motor-car.

aŭtonom-a, [OA] autonomous, self-governing. ~eco, autonomy, home rule, self-government. ➞ memstar, sendepend, sinreg.

aŭtor-o [F], Author, writer, f originator. ~eco. -ship. ~ino, -ess. ➞ elpensint, kreint, komponint, verkint, literatur, pair, tantiem.

aŭtoritat-o [F]. Authorit/y. 1 Power right to enforce deference or obedience. ~o de estro, leĝo. ~o morala. 2 book, quotation, etc., considered decisive. Citi ~ojn, quote chapter and verse. ~o, -ative. ~a juĝo. Paroli ~e (kun -o). ~(ul)o, person of weight, expert. Esti ~o pri fajenco. ➞ potenc, pot; decid, ekspert, kompetent.

aŭtotipi-o (retkliŝa procedo), (typ) halftone. ~aj punktoj, h-t dots.

aŭtun-o, [UV] Autumn, (Am) fall, f season of decay. ~a, -al. ~a ekvinokso. ➞ krepusk. velk, vesper.

av-o, [UV] Grandfather. ~o patrinflanke (g. on the mother’s side). Prage~oj, great-grandparents. Prapra~o, great-great-g.

avanc-i (antaŭeniri), (nt) 1 (mil) Advance. 2 get on, go (move) forward, make headway. ~o, a. ➞ antaŭpag, promociiĝ, rangaltiĝ.

avangard-o (antaŭgvardio), advance guard, pioneers, van(guard). ➞ arier.

avantaĝ-o, Advantag/e, better position, favourable circumstance, precedence, superiority. Havi ~on (super). Ricevi ~on, reap a benefit. Tiri ~on el, take a. of, turn to account. ~a, advantageous, beneficial, favourable. ~a kondiĉo, propono. Mal~o, disadvantage.

avar-a, [UV] Avaric/ious. 1 Monavida, amavida, covetous, grasping, greedy. 2 (troŝparema), close-fisted, mean, miserly, niggardly, stingy. ~i (-n, je, pri), be chary of (sparing with), stint. ~i helpon, laŭdon. Patro ~as, filo malŝparas. ~(ec)o, avarice, cupidity, greed, eager desire to gain and keep. ~ulo, [UV] miser, screw, Mal~a (donema), generous, open-handed. ~~a je promesoj. ➞ avid, domaĝ. ŝparem.

avatar-o, (hin) (comp) avatar (virtuala figuro).

avel-o, [UV] hazelnut, cobnut, filbert. ~arbo, h-bush (-tree) (Corylus avellana).

aven-o, [UV] oat/s (grain or grass) (Avens). ~(ec)a, oat(en).~a pajlero, supo. ~faruno, o-meal. ~flokoj, o-flakes. ~kaĉo, o-meal porridge.

aventur-o, [UV] Adventur/e, Venture, daring (hazardous) enterprise, unexpected (exciting) experience. Serĉi ~ojn. ~ama, ~ema, ~oplena, a-ous, enterprising, v-some. ~e, at a v., at random, in a happy-go-lucky fashion. ~i, v., dare (to enter upon). ~isto, a-er. Mis~o, mis-a. ➞ aŭdac, danĝer, risk.

aventurin-o, Aventurine, ~a feldspato, a-feldspar, sunstone. ~a kvarco, a-quartz.

avenu-o (aleego), avenue, wide tree-bordered approach to house.

averaĝ-o, average (arithmetical mean). La ~o de 3, 4, 5, 20, estas 8. ➞ mez -grand-valor-a.

averi-o, (ins) Average, apportionment of damage or loss to ship or cargo. ~o aparta, ĝenerala, particular (general) a. ~isto, a-adjuster. ~raporto, a-adjustment. ➞ damaĝ, difekt, ruin.

avert-i (-n, ke, pri, kontraŭ, abs), [UV] Caution, Warn [Ne = avert], 1 admonish, put on guard (Jeĥ 33/9). ~i pri danĝero, eraro, risko. 2 ~i (ke oni ne fari) (ne fari), advise against doing (not to do). ~o, c., admonition, warning. Ni forgesas ~on, ni memoras la sperton. Storm~o, gale w-ing. ~a, c-ary. ~a letero, reminder. ~eto, broad hint. ~ilo, c-board, sign of w-ing. Antaŭ~i, fore-w, give notice, tell beforehand. Sen~e, unawares. ➞ admon, antaŭsciig, atentig, malkonsil.

aviad-o [OA] (aera navigado, flugarto), aviation. ~i, travel in aircraft. ~a malsano, flying sickness, ~ilo (aeroplano, flugmaŝino), aeroplane. ~ilo batala, mara, skolta. Ŝip~ilo, ship plane. Veter~ilo, weather aeroplane. ~ila ŝipo, aircraft carrier. ~isto, aviator, airman. ➞ aeroplan, flug, glisil, helikopter.

avid-a (al, je, pri), [UV] Covetous, eager (hungry, thirsting) for, grasping, greedy. ~i (deziregi posedi), cast c. eyes on, crave (hunger, long, yearn) for, hanker (lust, sigh) after. ~i gloron, laŭdon, ripozon. ~aj brakoj. Aŭskulti, rigardi ~e. ~eco, avidity. ~ega. insatiable. ➞ ambici, aspir, avar, cel, soif, sopir. Rim.: -avida (as a sfx): = -amo, -ema. Glor~a, thirsting for glory. Mon~o, avarice, cupidity, greed. Rang~o, tuft-hunting. Sang~a, bloodthirsty.

avikulari-o, bird-eating spider (Avicularia).

aviz-o, [UV] Notic/e, announcement, information, intimation, notification, (com) advice. ~o al la publiko, "Take Notice". Doni ~on, ke … . Presigi ~on en gazeto. ~o skriba, n. in writing. (Atendi) ĝis plua ~o, till further notice. Antaŭ~o, previous n. Liver~o, delivery note. Ricev~o, acknowledgment, receipt. ~i (-n pri), advise, announce, give notice of, inform, notify. ~letero, letter of advice. ➞ avert, inform, komunik, sciig.

avocet-o, (orn) avocet (Recurvirostra avocetta).

avokad-o, avocado pear (Persea).

azale-o, azalea (Azalea) < rododendr, which see

azar-o, asabaracca, wild ginger (Asarum).

azarol-o, azarole, Neapolitan medlar, fruit of ~arbo (Crataegus azarolus).

azedarak-o, azedarach, bead-tree, white cedir (Melia azedarach).

azen-o, [UV] Ass, donkey. (Asinus). f blockhead, dolt (type of ignorance or stupidity). ~i (agi stulte). ~a, asinine. ~aĉo, moke. ~aĵo, stupidity. ~ido, ass’s colt (foal). Forveturis ~ido kaj revenis ~o. ~ino (Jer 2/24). ~bleki, bray. Vir~o, jackass. ➞ hemion, onagr.

Azerbajĝan-o AZ, Azerbaijan, a. Azerbaidzhan.

azil-o [OA] (rifuĝejo), asylum, place of refuge or safety, sanctuary por fuĝantoj, kadukuloj, malriĉuloj, senhejmuloj. Serĉi ~on en preĝejo. ~petanto.

Azi-o, Asia.

azimut-o, azimuth, arc from zenith to horizon. ~o magneta, vera. ~a angulo, cirklo, kompaso. ~aj (polusaj) koordinatoj.

azot-o [UV] = nitrogeno.

B-o [F], letter B. (ac) 493 -8 vibroj sekunde.

B natura, B natural. B be (B bemola), B flat.

ba! (interjection) denotes contempt, indifference, unbelief. Bah! Fiddlesticks! Nonsense! Pish! Pooh! Pshaw! Rubbish!

babil-i (-n, pri, abs), [UV] Chatter; babble, chat, prattle. ~aĉi, crackle, clack, gab, jabber. ~ado, ~aĵo, c., chit-chat, gossip, idle talk, tittle-tattle(Ij 30/9). Intima~ado. ~ema [UV] (parolema), garrulious, loquacious, talkative. ~(em)ulo, c-box, gossip, tell-tale. Dis~i, El~i, blab, blurt out, El~i sekreton, let the cat out of the bag. ➞ klaĉ, klak; malkaŝ, perfid.

babirus-o, (zoo) babirusa, wild hog (Babirussa).

babord-o (ruĝa flanko), (mar) port.

bacil-o, [OA] bacillus (rod-shaped bacterium). ~o tetana, tifa.

badminton-o (gm) badminton.

bagatel-o [UV] (malgravaĵo), mere trifle, bagatelle, something negligible, (mus) short unpretentious piece. Aĉeti por ~o, buy for a mere song. ~a, insignificant, paltry, petty, trivial. ~ema (detalema, pedanta), mean, pettifogging, small-minded, straw-splitting. ~igi (-n), make light of. ➞ neatentind, negrav, sensignif, senvalor, trivial; bilardet.

bagn-o (punlaborejo), convict prison. ~o flotanta, galleys, hulks.

Baham-oj BS

baj! (interjection), (a. Iu lu!), Hushaby! (to lull a child to sleep), usually Baj! Baj! or Baju! Baju!

bajonet-o, [UV] (pikklingo), bayonet. ~i, b.

bak-i (-n), [UV] bake. 1 cook by dry heat. ~i panon. 2 (➞ kalcin), dry (harden) by heat, fire (pottery). ~i brikojn. Nove ~ita, newly baked. Sun~itaj fruktoj. f Nove ~ita Esp-isto. ~(it)aĵo, -ed cakes, meats etc.; a "batch". ~ejo, b-house, bakery. ~isto, baker. Tort~isto, confectioner. ~istestro (Ge 41/10). ~ujo, ~forno. oven. ➞ pulvor.

bakalaŭr-o, bachelor (B.A., B.Sc., etc.). (the meaning varies in different lands). ➞ magistr.

bakanal-o, bacchanalia. f drunken revel. ➞ orgi.

bakarat-o, (cgm) baccarat.

bakelit-o, bakelite, synthetic plastic material.

bakŝiŝ-o, backsheesh.

bakteri-o, [OA] bacterium.

bakteriolog-o, bakteriologi-o, bacteriologist. bacteriology.

bal-o (danckunveno) [F], Ball, dance [Ne= pilko]. La reĝino de la ~o. Kostum~o, fancy-dress ball. ~ejo, ~ĉambro, ~salono, ball-room. ~robo, ~vesto, ball-dress.

bala-i (-n), [UV] Sweep, clean with broom. ~i la ĉambron, plankon, straton. f Lumradio ~as la teron; robo ~as la grundon; vento ~as la stepon. ~aĵo, -ings. ~ajujo, dust-bin, rubbish-box. ~ilo, broom. Branĉ~ilo, besom. Franĝ~ilo, mop. Kaŭĉuka ~ilo, squeegee. Mekanika ~ilo, carpet s-er. ~ileto (plum~ilo), feather duster, whisk. ~indajo (PI 3/45). (Strat)~isto, road s-er, scavenger. ~maŝino, road-ing cart. For~i, s. away (up), make a clean s. of. For~i polvon. La vento for~is la nubojn. ➞ bros, ŝvabr.

balad-o, [OA] ballad. 1 narrative, poem in short verses. 2 musical setting of this. E.g., Sea-drift (Sibelius). 3 sentimental song with several verses, more or less to same melody, e.g., Home Sweet Home. 4 instrumental piece with idea of a narrative e.g., ~oj de Chopin. 5 (pros) Ballade, poetic form.

balalajk-o, balalaika (Russian m.i.).

balan-o (mar-glano), acorn barnacle (Balanus). ➞ lepad.

balanc-i (-n), [UV] Rock, Swing (especially up and down), balance, toss. ~i infanon en hamako, surgenue. La floroj (mandareno) ~is (nodded) la kapon. ~i la kapon (jese), skui la kapon (nee). Rim.: In some lands ~i nee, skui jese. ~a seĝo, rocking chair. ~iĝi, (nt), rock, swing, dangle, oscillate, pitch, roll, sway, toss, f fluctuate, ~iĝado, rocking, swinging, tossing. ~ilo (~tabulo, baskulo), see-saw (➞ pendolo, svingilo), swing. ~arko, rocker (de seĝo, lulilo). ~ĉevalo, rocking horse. ➞ rul, sku, sving, ŝancel. [Ne= bilanc, ekvilibr, kompens, pesil, sald].

balancier-o, (hor) (mec) balance-beam (-wheel).

balanen-o, nut weevil (Balaninus).

balast-o, [OA] Ballast, (bid) Sabla ~o, sand cushion (filling), f (senutilaĵo, superaĵo, fluaĵo). Nenecesa neologismo estas ~o. Kun ~o, in ballast. ~i (ŝipon) (preni ~on), lade with (take in) b. ~a ŝarĝo, dead freight. Sen~igi (malpezigi) ŝipon, lighten. ➞ balaaĵ, rub.

balat-o, balata, gum from bully-tree (Mimuops balata). ➞ gutaperk.

balbut-i (-n, abs), [UV] Stammer, splutter, stutter, have impediment in one’s speech, f falter out (ekskuzon). ~ado, -ing. ~ulo, -er. ➞ kartav, lisp.

baldaken-o, [UV] hanging canopy (over bed, throne, etc.).

baldaŭ [UV] (post mallonga tempo), (adv) Soon, promptly, shortly. Mi ~ revenos. ~ poste, soon afterwards. Pli ~ sooner, earlier. Kiel eble plej ~ as soon as possible (abbr: asap). ~a, early, prompt, Ĝis ~a revido, La plej ~a (4 FA 133/10). ~eco, proximity (of event). ~igi, hasten, bring near. ➞ fru, post-ne-long, tuj.

Balear-oj, Balearic Islands.

balen-o, [UV] Whal/e (Balaena), ~o ĝiba, dorsa, hump-backed whale. ~o spermaceta (kaĉaloto), sperm w. ~aĵo, (~osto) [UV] (barto), whalebone. ~ido, w-cub. ~ino, w-cow. -blanko, ~vakso (spermaceto), spermaceti. ~boato, ~ŝipo, w-er. ~ĉasŝipo, w-catcher. ~kaptado, w-ing. ~oleo, w-oil, train oil. ➞ focen.

balenoptero, rorqual, blue or finback whale (Balaenoptera).

balet-o, [OA] ballet. ~ist(in)o, b-dancer.

balg-o, 1 (folding) Bellows. 2 accordion pleating. ~o akordion- (intervagon- kamer-)a. (org) (Pump)-o (~blovilo), b. Treti la ~on, blow the b.

balist-o, (mil) ballista.

balist-o (ich) trigger-fish (Ballistes).

balistiko, [OA] ballistics, science of projectiles.

balkon-o, [OA] balcony. 1 Outside balus- trated platform with access from upper- floor window. 2 (th) tier of seats between dress circle and gallery Unua ~o, dress circle. ➞ altan, galeri, teras, verand.

balon-o, [OA] 1 Balloon (aerostato), ~o direktebla, libera, ligita. Pilot~o, pilot-b. Sond-o, sounding-b. 2 (gm) large rubber ball. Boks-o, punching-ball. 3 b-flask, bulb. ➞ retort, f Prov~o, feeler, ~eto, child’s toy balloon. ~isto, -ist.

balot-i (-n, por, pri, kontraŭ, abs) [OA], (elekti ~e), (vote by) Ballot, secret vote. ~(ad)o, (election by b.) ~ilo, -globo, -papero, b-ball, voting paper. ~ujo, b-box. ~rajto, franchise. ➞ elekt, voĉdon.

balote-o, (bot) black horehound (Ballota). ➞ marubi.

balte-o (ŝultrorimeno), baldrick, shoulder belt (for sword, etc.). Kartoĉa ~o, bandolier.

balustr-o, banister, baluster, short pillar supporting rail, usually pearshaped in middle. ~aro = balustrado.

balustrad-o [UV] (apoga relo, balustraro), banisters (of balcony, staircase, etc), balustrade, hand-rail(ing), side-rail(ing).

balz-o, balsa (corkwood) tree (Ochroma). ~a ligno, b-wood.

balzam-o, [OA] Balsam, balm. 1 natural resin. ~o Kanada, kopaiva, Perua, tolua. 2 (phar) ointment from this. ~o trankviliga. f consolation, something with soothing influence. Laboro estas ~o kontraŭ ĉagreno. ~a, balmy (➞ ambrozi). ~i (en~igi), embalm (Ge 50/2). ~arbo, b-tree, any tree yielding b. ➞ mirh.

balzamin-acoj, [OA] Balsams (Impatiens) > touch-me-not (I. noli-tangere).

balzamit-o, (bot) costmary (Chrysanthemum balsamita).

bambu-o, [UV] bamboo (Bambusa). ~a bastono, kano.

ban-i (-n, en, per), [UV] bathe (someone), immerse. ~i infanon. f ~ata de la maro, larmoj, lumo, roso. La ondoj ~is la marbordon. ~o, Bath. ~o (mal)varma. Aer~o, pied~o, sun~o, ŝpruc~o. Pluv~o, duŝ~o, douche, shower-b. Sid~o, hip-(sitz-)b. S]Jong~o, tub. Ŝvit~o, vapor~o, Turkish b. Ŝlim~o, mud-b. (phot) Fiks~o, rivel~o, ton~o. ~ejo (~domo), the baths. ~iĝi (sin ~i), have a b., bathe. Okul~ilo, eye b. ~ujo, ~kuvo, b-tub. ~ĉambro, b-room. ~gasto (~eja paciento). ~kostumo, ~vesto, -ing dress. ➞ duŝ, lav, macer, ru, tremp.

banal-a, [OA] Banal, Commonplace; everyday, hackneyed, stale, trite. Paroli pri ~aj aferoj, engage in small talk. ~a vero, truism. ~e, in a b. (c.) manner. ~aĵo, something c., trite, etc., platitude. ~aĵo el la ĉiutaga vivo. ~eco, b-ity. ➞ gurd, ordinar, seninteres, stereotip, ŝablon, trivial.

banan-o, [OA] banana, fruit of ~arbo (Musa sapientum).

band-o, [UV] Band, party, set, troop (Ho 7/1) (us. contemptuous). ~o de junuloj. La tuta ~o, the whole gang, crew. ~estro, leader of the b. ~iĝi club together. 2 (mus) b., ludantaro. ~o faza, latuna, mandolina. ➞ grup, hord, trup, orkestret.

bandaĝ-o (ĉirkaŭligaĵo) [OA], Bandage, binding band (strip). Hernia ~o, truss. Perioda ~o, sanitary towel. ~i vund(it)on, b., bind up (Ij 5/18). ~i brakon, vundon (Ho 6/1). ~i la okulojn, blindfold. ➞ pans, vind.

banderol-o,, [OA] 1 ribbon-like scroll, band, streamer, (mil) lance-pennon. 2 strip for closing or wrapping, adhesive tape, especially postal wrapper. ~eto, cigar-band, etc. Sub ~o, in a wrapper. ➞ bend, ruband, stri.

bandit-o (vojrabisto) [OA], bandit, gangster, highwayman, outlaw.

bangal-o, bungalow, one-storied house.

Bangladeŝ-o BD.

banĝ-o, Banjo. Citra ~o, zither-b. Variants: ~olino, ~ulelo.

banjan-o, Banyan, Indian fig-tree (Ficus indica).

bank-o, [OA] (com) Bank (firm or building). Akcia ~o, joint-stock b. Diskonta ~o, discount b. Eldona ~o, b. of issue. Ŝpar~o, savings b. ~estro, -er, b-manager. ~(ofic)isto, b-clerk (-official). ~bileto, ~konto, ~libro. En~igi, pay in (➞ invest, lok, ➞ bankier, kas.)

banked-o, Banquet, dinner with speeches. ~ejo, b-ing hall.

bankier-o, [OA] (bankestro, bankposedanto), banker. ➞ bank.

bankiz-o (glacia kampo polusa), ice-bank (-floe, -pack).

bankrot-i (nt), [OA], go Bankrupt, default, fail, smash, f Ĉiu peno ~is. ~o, -cy, collapse, failure. Fraŭda ~o, fraudulent -cy. ~(int)a, (insolventa), b., insolvent. ~into, ~ulo, b. ~aranĝo, composition.

bant-o, [UV] Knot, bow (of ribbon, etc.). Am~o, love-k. Kap~o, top-k. ~igi (tie) kravaton. ➞ kokard, laĉ, maŝ, nod, rozet.

bantam-o, (zool) bantam cock.

baobab-o, baobab (monkey-bread) tree (Adamsonia digitata).

bapt-i (-n), [UV] Bapt/ize, christen. 1 (rel) (Mt 28/9). 2 f (nomi), ~i sonorilon, ŝipon. (fac) water: ~i lakton, vinon. ➞ dilu. ~o, -ism. ~a, -ismal. ~a atesto, registro. ~a nomo (antaŭnomo), Christian name, ~an(in)o, [UV] co-sponsor, fellow godparent, gossip. ~ejo, -istry. ~isto, -ist. (a) member of rel. sect, (b) -izer. Johano la ~isto, ~ujo, ~a baseno, pelvo, font. ~ofilo, [UV] godson. ~opatro, [UV] godfather. ➞ anabapt, aspering.

bar-i (-n), [UV] (fermi vojon, malhelpi trairon), Bar, block (up), dam, obstruct, stop up. ~i eniron, fluon, komunikon, progreson, straton. ~i (al iu) la vojon (1 Sa 15/2). Oppose, prevent progress, stand in the way of, thwart. ~o, 1 b. (Mi 2/13), hindrance, impediment, restraint, stop, Lingvaj ~oj. 2 bar, rail, rod. (sp) ~oj horizontalaj, paralelaj. ~o de trinkejo (tribunalo), bar in public-house (court of justice). ~aĵo (concrete sense), b., dam, obstruction, weir, (mar) (sabla) ~aĵo. sand-bank, mud deposit. ~ilo, [UV] barrier, fence, etc. (a. bariero) (Ps 62/3). Balon~ilo, balloon barrage. Dorn~ilo, drat~ilo, barbed wire fence. Flotanta ~ilo, boom. Inter-ilo, partition. Plekto~ilo (hurdo), hurdle, wattle fence. Ŝtup~ilo, stile. ~ludo (gm), prisoner’s base. Cirkaŭ~i, enclose, hem in, fence (hedge) around, pen. f bound, circumscribe, limit, restrict (PI 3/7). ➞ bufed, blok, brid, obstrukc, stop; heĝ, palisar.

barak-o, [OA] barrack, hut, temporary shanty for soldiers, workmen etc. ~aĉo, wretched hovel. ~aro, barracks, hut camp, huttage, shedding. ➞ bud, kaban, kazern.

barakt-i [UV]. Struggle (against), contend (grapple) with, flounder, kick (fling one’s) about, move convulsively, writhe. ~i kontraŭ la morto. ~i kiel fiŝo ekster akvo. ~i (splash about) en akvo. ~i (wallow, welter) en koto, f Nova ideo ~is en lia kapo. ~a (konvulsia), convulsive. ~ado, kicking, struggle. ~eti, fidget. ➞ agoni, lukt, rezist, tordiĝ.

Barat-o (= Hindujo, Hindio) IN.

barateri-o, (jur) (mar), barratry.

barb-o, [UV] Beard. ~o pinta, goatee. ~o potenca, sed kapo sensenca. Ridi en sia ~o, laugh in one’s sleeve, (bot) awn (a. aristo). Kapra ~o, goat’s beard (bot) = tragopogo. ~ulo, -ed man. Blank~ulo, griz~ulo, grey-b. Blu~ulo, blue-b. ~umo, barb (of anchor, fish-hook, etc.). ~fiŝo, barbel (Barbus). Plen~a, fullbearded. Ruĝ~a, redbearded, Sen~a, beardless, smooth-faced.

Barbad-o BB, Barbados.

barbar-o, [OA] Barbar/ian. 1 (orig) = negreko. Hence 2 (~a ulo), coarse, cruel, rough, rude, vulgar, uncivilized, uncultured, wild, person. ~a, -ic, inhuman, uncouth, etc. ~a kutimo, lingvo. ~aĵo, ~eco, barbarity, savagery, etc. ~ismo, (lit) (➞ solecism), unclassical (unorthodox) use of language. ➞ huligan, kruel, sovaĝ, vandal.

barbare-o (bot) winter cress (Barbarea).

barbastel-o, barbastelle bat (Barbastella).

barbed-o (mil) barbette.

barbikan-o, (mil) barbican, outer defence, outwork.

barbir-o, [UV] Barber, hairdresser (Jeĥ 5/1). ~a, tonsorial. ~ejo, b’s shop, toilet saloon. ~i, work as a barber. ➞ barbist, frizist, kombist, razist.

barbiturat-o, (phar), barbiturate.

barĉ-o, [UV] borsch, Russian red beetroot soup.

bard-o, [OA] bard. 1 Celtic minstrel. 2 (wide sense) lyric singer, poet. Skandinava ~o, scald.

Barejn-o BH.

barel-o, [UV] Barrel, cask, drum. ~o malplena sonas plej laŭte. Haring~o, herring-b. (tech) b., cylinder (de horloĝo, kapstano, revolvero). ~ego, hogshead, tun. ~ero, ~daŭbo, ~tabulo, stave. ~eto, firkin, keg. ~igi (ventrodikiĝi), bulge, swell out. ~isto, cooper. ~bendo, ~ringo, hoop. Naĝ~o, signo~o, (buo), buoy.

barelief-o [OA] = malaltreliefo.

barem-o, ready-reckoner, scale (of prices, etc.).

barĝ-o (platfunda ŝarĝboato), Barge, lighter, scow. ~isto, -ee.

bari-o, barium (Ba). ~a sulfato (~a spato), barytes (Ba So₄). ➞ barit.

barier-o [OA] (barilo, bartrabo) any obstacle barring access, advance, entrance; barrier, fence, gate, toll-bar, turn-pike, ~o levebla. Meti ~on inter du personojn. Rul~o, Turn~o, swing-gate, turn-stile. ~isto, gate-keeper, toll-keeper. (geog) Granda ~a Rifo. ➞ apartigil.

barikad-o, [OA] barricade, defence barrier against attack. Detrui ĉiun ~on, break dp all opposition. ~i straton. ➞ baraĵ.

baringtoni-o, (bot) barringtonia (Barring- tonia).

barit-o, baryta (Ba O). ~papero, art paper.

bariton-o, [OA] baritone (voice, part, singer).

bark-o, [UV] barque. 1 3-5-masted vessel, mainly square-rigged. 2 (wide sense) (boato), any small sailing-boat or ship. ~o fiŝista. Ceremonia ~o, state barge. ~o de Ĥaron, Charon’s ferry.

barkarol-o (gondola kanto), barcarolle, boat-song.

barograf-o, barograph, recording barometer.

barok-o (arch) baroque, 17th century ornate style. ~a, f grotesque, irreg-ly shaped, odd, quaint, whimsical. ➞ fantazi, strang, rokok.

barometr-o, [OA] barometer, weather glass. ➞ anerojd, barograf.

baron-o, [OA] Baron (title). ~eco, ~lando, -y. ~(edz)ino, -ess. ~eto, -et.

baroskop-o, (met) baroscope.

bart-o (balenosto), whalebone, (cl) (corset) busk.

bas-o, [OA] (mus) 1 Bass (voice, part, singer). ~o obstin-(ripet-)a, basso ostin- ato, ground-b. ~a voĉo, ~ulo. 2 Lowest of a class of instruments. ~(violon)o (kontrabaso), double- b. similar ~klarneto, -tamburo, ~trombono, ~trumpeto. ➞ burd, cifer, kief, stri.

basen-o, [OA] Basin (wide space for water). 1 (pelvego). ~o de fontano, da akvo (Na 2/8). 2 wet dock, reservoir, etc. ~o havena, kluza, tajda. 3 (geol) ~o rivera, river b. ➞ akvuj, cistern, kolektuj, kuv. [Ne= pelv, lavovaz.]

baset-o, basset (dog).

basetkorno (tenora klarneto), (mus) basset horn.

basi-o (buterarbo), butter-tree (Bassia).

bask-o, [UV] (coat) tail, loose pt under waist, skirt. Liaj ~oj (his train) plenigis la templon (Jes 6/1). f apron-strings.

baskul-o (balanctabulo), rocker, see-saw. ~a ĉevalo (seĝo), rocking horse (chair). ~a vagono, tip wagon. ~i, rock, tilt, tip.

bast-o, [UV] Bast, inner bark. ~aĵo, something made of bast, matting, rope, etc. ~a mato, b. mat.

bastard-o, [OA] Bastard, person born out of wedlock. ~a, b., f hybrid, counterfeit. ➞ eksteredz, neleĝ; fals, hibrid.

bastil-o, (hist) bastille, Parisian state prison.

bastion-o, [UV] (mil) bastion, f bulwark, defence stronghold (Ij 13/12), e.g., ~o de libereco. ➞ defendil, rempar, ŝirmil.

baston-o, [UV] Stick, staff (usually wooden). ~o de pilgrimanto. ~o ombrela, paŝtista, policana. Apog~o, lam~o, [UV] crutch. Bilard~o, cue. Hok~o, crook, crosier. Montra ~o, pointer, Mont~o, alpenstock. Pik~o, ice-axe. Promen~o, walkg-s. Reĝ~o, sceptre. Rul~o, (cul), rollg-pin. Spad~o, sword-s. Ŝpin~o, distaff. Takt~o (taktilo), baton. ~i (-n), baste, beat, cane. ~ado, bastinado, caning on soles of feet. ~ego (klabo), bludgeon, club, cudgel, truncheon. ~eto, cane, rod, switch, stick, e.g., de vakso. Manĝ~etoj, chop-ss. Ung~eto, orange-s. ➞ apog-(bat-)il, fost, kan, paliset, stang, vering.

bat-i (-n, abs), [UV] Beat (wide sense) smite, strike: ~i hundon, kremon, tamburon, la bruston, horon. ~u la feron, dum ĝi estas varmega. ~i la takton (takti), b. time. (Pun)-i infanon. Altan arbon ~as la fulmo. ~ita (buffeted) de la ondoj. 2 (nt) La pulso ~as. Lia koro ~is vivege. La maro ~as kontraŭ la klifojn. ~o, 1 blow, hit, knock. ~o mortiga. ~o de la sorto. ~o finfara, finishing stroke, quietus, (ac) ~oj, beats (from interference). ~ado, -ing, (battering, throbbing, rolling) of (drum, wings); hitting, licking, trouncing; palpitation. (mus) ~anta anĉo, beating reed. ~egi, bash, flog, hit violently, thrash. ~ilo, bat, battledore, mallet, racquet. Ov~ilo, egg beater whisk Tambur~ilo, drumstick. Ter~ ilo, rammer. Al~iĝi, collide. Dis~i, smash to pieces (➞ dispecig, frakas, venk). El~i, knock out. En~i, stave in. Inter-iĝo, brawl, fray, scrimmage, scuffle. Kun~i, clap (manojn), gnash (dentojn). Re~o, repercussion. Tra~i (vojon), force (make) a way through. Korno~i, butt, gore. Pied~i, kick. Pugno~i, fisticuff, punch, thump. Venko~i, smite (in battle) (➞ konker). ➞ baston, verg, vip. H Bat, denotes continuous, repeated action; frap, a single blow.

batal-i, [UV] (nt, inter, por, pro; kun A kontraŭ B; sometimes kun B), do Battle, combat, fight. ~i kontraŭ la sorto. ~o, b., engagement. Aer~(klas~mar~)o. Fin~o (agonio). Lud~o, match. Miks~o, melde, fray, scrimmage, scrum. Vet~o, fight for wager, prize-fight. ~e, (1 Sa 14/22). ~anto, combatant, fighter, warrior. ~ejo, ~kampo, b-field. ~ema, combative, pugnacious, quarrelsome. ~eto, skirmish. ~ilo, [UV] weapon (Ij 20/24). ~preta, up in arms. Ek~i, join b. Kontraŭ~i, oppose, resist. Kun~anto, comrade-in-arms. Pro- anto, champion, defendant. ➞ atak, barakt, konflikt, lukt, milit.

batalion-o, [OA] battalion, unit of infantry.

batat-o, sweet potato (Ipomoea batatas).

bateri-o, [OA] battery. 1 (mil) = kanon-aro- ejo. 2 (el) = pilaro. ~o alttensia (anoda), H T b. Plenigi (Ŝargi) ~on.

batik-o (tex) batik.

batist-o, [OA] (tex) batiste, species of cambric. Delikata ~o, lawn.

batologi-o, (rh) vain repetitions (Mt 6/7).

batos-o, (rh) bathos, fall from sublime to ridiculous; descent after a flight of eloquence into the commonplace.

batrak-o, batrachian, frog-like animal.

baŭdruĉ-o (orbatista haŭto), goldbeater’s skin.

baŭksit-o, (min) bauxite.

baŭm-i, (of horse) rear, rise on hind feet.

bav-i (salivi), dribble, slaver, slobber; foam (froth) at mouth (of horse, mad dog). ~o spittle (of toad), slime (of snail).

baz-o, [OA] Bas/e, basis, starting-point, foundation, common ground, determining principle, main ingredient. ~o de kolono, monto, triangulo (Ij 28/9). (baseball) b„ home, (chem) b. of salt, (mil) basis of operations. ~o aera, mara. (surv) b-line. f ~o de argument-(kred-sistem-teori-)o; ground (de suspekto). ~a, -ic. ~a hipotez-(sal-)o. Argumento ~e falsa, fundamentally unsound. ~i (-n) (fundamenti), b., found. ~i opinion, sin. ~iĝi (sur), rest on. Ŝtono -angula, cornerstone (Ps 118/22). Sen~a, b-less, ungrounded. ➞ fund(ament), grund, starej, ter; piedestal, plint, sokl; pilk.

bazalt-o, [OA] (min) basalt. ~a, -ic.

bazar-o [UV]. 1 bazaar, oriental marketplace. 2 (covered) market. ~o fiŝa, flora, legoma. ~o de malnovaĵoj. ~a tago, market-day. ~ulo, street hawker, itinerant vendor, cheap-jack. 3 fancy fair; bring and buy, jumble sale, sale of work. ➞ foir, merkat, vendhal.

bazel-o, Malabar nightshade (Basella).

bazidi-o (spor-klabo), basidium, ~a fungo (~omiceto). ➞ ask.

bazili-o, sweet basil (Osimum basilicum). ➞ ocim.

bazilik-o, [OA] (arch) basilica.

bazilisk-o, [OA] basilisk. 1 fabulous reptile, cockatrice. 2 small American lizard (Basiliscus). f ~a rigardo, b-glance, evil eye.

be-o (a. bemolo). (mus) Flat. A-be, A b- Bebeo, double f. ~igi, flatten, lower a semitone. Unu~a tonalo, F. ~flanke, first f. key. ~gamoj, ~tonaloj, f-keys. Tonalo du~a, key of two ff. (Bt>, G min). opposite -is (=dies).

be-i, (a. ba-i), baa, bleat (sheep, goat, calf).

beat-a, blessed, blissful. ~(ec)o, bliss, perfect joy, supreme happiness. ~iga, beatific. ➞ ben.

beb-o, (ordinary language) Baby, babe, infant-in-arms. ~zorganto, b-sitter. ~ovestoj, b-linen.

bed-o, [UV] (garden) Bed, plot (Alt 6/2).

Brasika ~o, cabbage patch. Flor~o, flower b. Fram~o, cold frame. Sem~o, Varm~o, hot-b. En~igi, b. out. [Ne= lit.]

bedaŭr-i, (-n, ke; abs), [UV] Regret, be sorry (about, for) (Na 3/7), ~o, r. ~o kaj ĉagreno ŝuldon ne kovras. ~egi, bewail, deplore, lament. ~inda, -table, deplor- (lament-)able, unfortunate. ~inde (dom- aĝe), r-tably, to (my) sorrow. ~esprimo, excuse. Sen~e, with composure. ➞ domaĝ, lament, malĝoj, pet, plor.

bedeli-o, bedellium. 1 species of balsam-tree (Commiphora), 2 its resin (No 11/7).

beduen-o, bedouin, Arab of the desert.

begin-o, Beguin/e, Flemish lay nun. ~ejo, -age.

begoni-o, (bot) begonia (Begonia).

bej-o, bey, Turkish governor.

bej-a (ruĝbruna), bay (of horses).

bejl-o, (cricket) bail, cross-piece.

bek-o, [UV] Beak, bill (of bird); nose, nozzle, snout, tip. ~o de ankro. Flam~ (gas~)o (flamingo), gas burner, beak (ambosa); lip (pokala); mouthpiece (klarneta); nib (pluma); peak (sela); prow (boata)’, spout (kafkruĉa). ~(pik)i, peck, f ~eti (kiseti), peck. Kruc~o (orn) cross-bill (Loksio).

bekabung-o, (bot) brooklime (Veronica beccabunga).

bel-a, [UV] Beaut/iful, charming, fair, handsome, lovely, noble. ~a ago, infano, kanto, penso, sekso, tago. ~aj vortoj, ~a okazo, fine opportunity. ~a kruro, shapely leg. ~o, -y. La ~aĵoj (b-ties) de la lando. ~aĉa, tawdry. ~eco, loveliness. ~ega, glorious, gorgeous, magnificent, splendid. ~egeco (Ĥg 2/3). ~eta (plaĉa), agreeable, comely, nice, pretty (Alt 1/5). (Pll)~igi, -ify, adorn, embellish, smarten, f gloss (draw a veil) over. ~igaĵo, e.g., kremo, pudro, ŝminko (Es 2/9). ~igejo, ~igistino. ~ulo, [UV] -y. La dormanta ~ulino. ~aspekta, fair (Ge 24/16). ~forma (Ge 29/17). ~sona, euphonious. Mal~a, ugly. ~~ega, hideous. ~~ulo, fright. ~~ulino, hag. Super~a (sublima), superb. ➞ admirind, elegant, plat, rav.

beladon-o, [UV] belladonna. 1 deadly nightshade (Atropa belladonna), 2 drug from this.

belemnit-o, belemnite, fingerstone, cuttlefish fossil.

beletr-o (= beletristiko [OA]), belles- lettres, literary works, ~isto, man of letters.

belfrid-o (sonorilejo), belfry. ➞ kampanil.

Belg-ujo, Belgio [OA 8] BE.

Beliz-o BZ

belon-o, garfish, needlefish, gar-pike, etc. (Belone).

Belorus-ujo, Belorusio BY.

belveder-o (belvidejo homkonstruita), belvedere, raised ground (point) from which to view scenery. ➞ altan, balkon.

bembek-o, bembex wasp (Bembex).

bemeri-o, (bot) boehmeria < ramio.

bemol-o, (mus) flat. (ordinary language abbreviation be, which see).

ben-i (-n, abs) [OA], Bless. 1 invoke God’s favour on: Pastro ~as kunvenon, patro ~as filon. 2 praise, laud: ~i ies memoron. ~ata estu Dio. 3 konsekri; ~ita akvo, holy water. ~i panon, preĝejon. 4 (feliĉigi), Dio min ~is per sano, infanoj. ~(ad)o, blessing, benediction, benison. ~(aĵ)o, blessing, gift, godsend. ~iĝi (Ge 12/3). ~peti, ask a blessing. Mal~i, curse, ➞ anatem, ekskomunik, kondamn; blasfem, bat, frap. curse, execration, imprecation, malison. Malben’! (interjection) Hang it all! ~~inda, ~~ita, accursed.

bend-o, Band, tape, ribbon (narrow strip of material with parallel edges). ~o el kaŭĉuko, papero, ledo, tolo. ~o de filmo. Brak~o, arm-band, brassard. Har~o, bandeau, head band. Lad~o, hoop-iron. Mentona ~o, bonnet-string, chin-strap. Mezura ~o, tape measure. Pans~o (bandaĝo). Rad~o, tyre. Solida ~o, solid tyre. Son~o, magnetic tape (recording). Spektra ~o, spectrum b. Ŝtal~o, steel tape, Tapiŝa ~o, carpet strip. Vic~o, spare tyre, (mec) Kuranta (transporta) ~o, belt conveyor. ~i la har-(okul-)ojn. ➞ ĉirkaŭlig, ĉirkaŭvolv. Sur~igo, tape recording. ➞ banderol, ligil, stri, zon.

benediktan-o, benedictine monk.

benefic-o (ecc) Benef/ice; living, (th) -it, charity performance. ~a nokto (prezento). ~ulo, -iciary, incumbent.

bengal-o, ~a, Bengali (person, language). Bengali-o, Bengal.

benign-a, benign, gentle, gracious; kindly, mild, salutary.

Benin-o BJ

benjet-o (fritaĵo), (cul) fritter. Pom~o.

benk-o, [UV] Bench, form, long wooden seat: ~o lerneja. Working-table: Ĉarpentista (rabota) ~o. Labor~o, workbench. Preĝ~o, pew. Rem~o, thwart. Ŝtup~oj de amfiteatro. ~eto, stool. Pied~eto (skabelo), foot-stool. ~ĉaro (~veturilo), char-a-banc. ➞ taburet.

benz- (ch pfx) Benz-. ~eno, -ene (C₆H₆)- Nitro~eno. ~idino, -idine. ~ilo, -yl.

benzin-o, [OA] motor-spirit, petrol (Am gasoline) for cars, motors, etc. Rafinita ~ino, benzine. ~inujo, ~inpumpilo. ~instacio, filling-station.

benzinoat-o, -oate. ~oino, -oin. ~olo, -ole (trade name for crude -ene).

benzo-o, gum benzoin (Benjamin), resin from ~arbo benjamin tree (Styrax benzoin). ➞ storak.

ber-o, [UV] berry. ~aro, bunch, cluster (grapolo). vin~o, [UV] grape. sekvin~o [UV] (rosino), raisin; sekvin~eto (korinto), (grocer’s) currant.

berberis-o, barberry (Berberis). ~a bero. ➞ mahoni.

beret-o, beret. Skota ~o, tam-o-shanter.

bergamot-o, Bergamot orange, fruit of ~arbo (b-tree) (Citrus bergamia). ~oleo, b-oil, essence of b. ~piro, b-pear.

beriber-o, (med) beriberi.

beril-o, [OA] (min) beryl > aquamarina.

berili-o, (chem) berylium (Be).

berserk-o, berserk(er), Norse warrior. i~ (nt), go b., strike at random (with frenzied fury), run amok.

best-o, [UV] (animalo nehoma), Animal, Beast. ~o dom-(sovaĝ-)a. Poŝ~o, marsupial (marsupialo). Rabo~o, b. of prey. Ŝarĝ~o, b. of burden, f brutal (brutish) person. ~a, of an a. ~aĉa (a. bestia), bestial, beastly. ~aro, collection of aa., herd, fauna. Kin timas ~aron, ne iru arbaron. ~ejo, menagery, zl-ical gardens or park. ~eto, animalcule, insect, etc. ~igi. brutalize. ~kuracisto (veterinaro), veterinary surgeon. Fi~etoj, vermin. ➞ faŭn.

bet-o, [UV] Beet (Beta). Ruĝa ~o, b-root. Blanka ~o, chard, spinach b. (B. cicla). Furaĝa ~o, fodder-b., mangle-wurzel. Mara ~o, sea-b. (B. maritima). Suker~o, sugar-b. ➞ bare. [Ne= veto].

betl-o, betel (Piper betle). ~ofolioj.

beton-o, (arch) concrete. ~i, c. Armita ~o (fer~o), reinforced c. Cel~o, cellular c. ~miksilo, cement-mixer. En~igi, set in c. ➞ konkret.

betonik-o, wood betony (Betonica). ➞ stakis.

betul-o, [UV] Birch (tree) (Betula). ~o nana, dwarf b. ~aro, ~ejo, b-forest.

bevel-o (klinrando), Bevel, sloping edge. ~i, b., slope. ~ita (~e tranĉita) spegulo. ~ilo. b. ➞ oblikv.

bezoar-o, (phar) goat-stone.

bezon-i, [UV] 1 (-n), (stand in) Need (of), be short of, require, suffer from lack of, want. ~i monon, ripozon. ~i trinki. 2 be under obligation to. Ni ne ~as iri (Ne necesas, ke ni iru), we n. not go. La infanoj ne devis (kompreni), ĉar infanoj ne ~as ĉion scii (3 FA 11 /22) (didn’t have to understand, they need not know every- thing). ~a (necesa), -ful, necessary, requisite. ~(aĵ)o, n., emergency, necessity, requirement, want. En okazo de ~o. ~aĵoj, requirements. ~egi (urĝe ~i). Laŭ~e, at n. Ne~a, sen~a. n-less, superfluous. Mon~a, necessitous. ➞ dezir, mank, postul.

bi- (ppfx) = rf«. (chem) Bi-, denotes acid salts e.g., bikarbonato.

bibi-o, dung fly (Bibio).

bibli-o [OA] (Sankta Skribo). Bibl/e. ~a, -ical, Scriptural. ~a Societo, B- Society.

biblio- (ppfx) (= libro-), biblio-.

bibliofilo (libramanto), bibliophile.

bibliograf-io, [OA] -o, [OA] bibliography, bibliographer.

bibliotek-o, [OA] Librar/y. 1 (librejo), library, reading-room. ~o cirkulanta, publika, prunta. 2 (librujo), book-case. 3 collection of books. 4 title of series. La ~o "Epoko".

biceps-o, (anat) biceps.

bicikl-o [OA] (ordinary language abbreviation ciklo), (bi)cycle. Motor~o. ~i, ride this. ~eto, child’s b. ~isto, -ist. ➞ tandem, velociped.

bid-o, bead. 1 (tru-globeto). ~oj lignaj, vitraj; de abako, rozario, sur vesto. 2 globule.

bident-o, bur-marigold, (Bidens).

bien-o, [UV] Estate, grounds, land(ed property). Reĝa ~o, crown land. ~aro, domain, manor, territory. ~eto (Farm~o), croft, farm. ~etulo, crofter, etc. ~ulo, landowner, man of property, laird, squire. ~administranto (ekonomo), steward of e. ~domo, manor house. ~etato (kadastro). Sen~igi, dispossess, evict, oust from.

bier-o, [UV] Beer, Ale. Malforta ~o, small a. Nigra ~o, stout, Pala ~o, pale ale. Zingibra ~o, ginger beer. ~(vend)ejo, a-house, b-shop. ~farejo, brewery. ➞ porter.

bifstek-o, [OA] (bovaĵ-tranĉo), beef-steak.

bigami-o, bigamy. ~ulo, bigamist. ➞ monogami, poligami.

bigarad-o (maldolĉa oranĝo), Seville (bitter) orange (Citrus bigaradia).

bigl-o, beagle (dog).

bignoni-o (trumpeta floro), bignonia, trumpet flower (Bignonia).

bigot-a [OA] (ekscese, neracie, fervora, fanatika), bigoted, intolerant, narrow-minded. ~eco, bigotry. ~ulo, bigot.

bikin-o, (cl) bikini.

biks-o, arnotto tree (Bixa).

bikŝu-o, monk (Southern Buddhism). ➞ bonz.

bikvadrat-a, (mat) biquadratic.

bil-o (negocebla valorpapero), (com) bill, note, security. ➞ akci, bilet, obligaci.

bilanc-o, [OA] Balance(-sheet). Prov~o, trial b. ~a konto, kalkulo, b-account, ~i konton (fari ~on), strike a b. ➞ balanc, inventar, kont, said.

bilard-o [OA], Billiards. ~i, play b. ~a bastono, globo, tablo. ~ejo (~salono), broom. ➞ ~eto, bagatelle.

bilbok-o (kaptotaso), (gm) cup and ball.

bild-o, [OA] Picture, delineation, image, likeness, representation, view. Mov~oj, moving pictures. Lum~o, screen projection (➞ diapozitiv). Sankta ~o (ikono). Transigebla ~o, transfer. Vitro~o (diafana ~o), stained glass. Vort~o, word-p. ~aro (~libro), p-book. ~igi al si, p. to one’s. ~flanke, on the p-side. ➞ desegn, figur, ilustr, kinem, kopi, pentr, portret, prezent.

bilet-o, [OA] Ticket [Ne= letero], ~o enira, fervoja, loteria, sezona, teatra. Bank~o, bank note. Kontrol~o, check-t. Pas~o, pass-check. Reven~o, return-t. Ŝanĝ~o, transfer (through) t. Aĉeti, fordoni, trui ~on. ~(vend)ejo, t-office. ~eja fenestro (giĉeto). ~ujo, t-case, card-case. ~kontrolisto, t-collector. ➞ bil, kontrol.

bilĝ-o (drenangulo de holdo), (mar) bilge. ~akvo, bilge-water.

bilharzi-o, bilharzia, parasitic flat-worm.

bilion-o, billion. Rim.: Avoid as vague, unless defined. In USA, Italy, France, = 10⁹(miliardo). In England, Germany, = 10¹². ➞ miliard.

binar-a (duelementa, duera, duparta, dutema), binary.

bind-i (-n), [UV] Bind (books, etc.). ~i kartone, lede, tole. ~ado (~arto), -ing. Libro~ado, ~(aĵ)o (kovrilo), binding, cover. ~o bovidleda, plasta. ~ejo, -ing works. ~ilo, -ing appliance (tool). ~isto, binder. Duon~aĵo, half-ing (leather at back and corners only).

binokl-o, [OA] binoculars, field glass. ~o kun tenilo, lorgnette. ~o kampa, prisma, teatra. ~eto, opera glass.

binom-o, binomial. 1 (mat) (duterma), ~a koeficiento, teoremo. 2 (dunoma), ~a nomenklaturo, sistemo.

bio- (Gk ppfx = viv-) bio-.

biogenezo, biogenesis.

biografi-o, [OA] -o, [OA] biograph/y, -er.

biokemi-o, biochemistry.

biolog/io, -o, biolog/y, -ist.

biontologi-o, natural history.

biplan-o, biplane. ➞ aeroplan, monoplan.

bir-o, (mar) (met) bearing, ~i, determine the direction of an object. ~ilo, direction finder. Radio~ilo (radaro), radar.

bird-o,, [UV] Bird, Fowl. ~o doma, hejma, sovaĝa. ~a, avian. Akvo~o, water-f. Fajr~o (fenikso), phoenix. Kat~oj, catbirds (Aeluredo, Dumetelo, Galeoskopto). Kan-o (akrocefalo), warbler. Kort~oj, AT., poultry. Lir~o (menuro), lyre-b. Log~o, decoy. Miel~o (melifago), honey-sucker. Ombrela ~o (cefaloptero) umbrella-b. Rabo~o, b. of prey. Ŝtorm~o (petrelo), petrel. Zum~o (kolibro), humming-bird. ~aro, flock (flight) of birds, birds. in gen. ~ejo, aviary. ~ido, fleding-(nest-)ling. ~ino, hen-b. ~bano, ~nesto, ~kaptisto, b- catcher. ~timigilo, scare-crow. Vir~o, cock-b.

biret-o, [OA] biretta, square cap of some clerics.

birg-o, thief-crab (Birgus) < paguro.

Birm-o [OA 8] MM, Burma (former name of Myanmar).

bis! [OA] (ankoraŭ unu fojon! Denove! Ripetu!) (interjection), Again! Encore! Once more! Repeat! ~i (ion, iun), Encore, recall. ~aĵo, an e. item.

bisekc-i (-n), (mat) bisect.

bisin-o, (tex) byssus, ”fine linen” (El 39/27, Lk 16/19). ~aj vestoj (Ge 41/42). ➞ bisus.

biskot-o (rebakita pano), rusk.

biskvit-o, [UV] 1 Biscuit, (Am) cracker. Ŝipa ~o, ship’s b. 2 bisque, unglazed white porcelain.

bismut-o,, [UV] (chem) Bismuth (Bi).

bison-o (a. bizono), Bison (Bos bison). Eŭropa ~o, wisent (B. bonasus). ➞ bubal.

bistort-o, adderwort, bistort, snake-weed (Poligonum bistorta).

bistr-o, bistre (brown pigment from soot). ~a, blackish-brown, swarthy.

bisturi-o, [OA] (surg), bistoury, small slender knife, straight or curved, sharp- or probe-pointed > lancet, skalpel.

bisus-o (mar-silko), byssus, mussel silk. ➞ bisin.

bit-o, (mar) bitt, mooring-pin on ship. ~eto, cleat. ➞ bolard.

bitis-o, (zoo) puff adder (Bitis).

bitum-o [OA] (teroleo, tervakso), (ordinary language) bitumen, ~a karbo, soft coal (opposite antracit), ~aj kavoj (Ge 14/10). ~aj substancoj = asfalto, gudro, peĉo. ~(iz)i, bituminize.

bivak-o, [OA] bivouac, encampment, night’s resting-place in open camp out without tents (2 Sa 11/11). ~a fajro, watch fire. ➞ barak, tend.

bivalv-o, (ordinary language klapkonko) (molusko duklapa), bivalve.

bizanc-a, (arch) (art) Byzantine.

bizar-a, bizarre, eccentric, fantastic, grotesque, mixed in style, queer, semibarbaric, strange, whimsical. ~aĵo, whim.

blag-o (ŝerca mensogo), blarney, cajoling talk, fib, humbug, pretentious nonsense, tall story, trick. ~i, hoax, play a trick on, pull one’s leg. Li nur ~as, talks with his tongue in his cheek. ~ulo, joker, wag. Sen~e! honest Injun! No joking! Really! ➞ bluf, ŝaĵnig.

blakstoni-o, yellow-wort (Blackstonia).

blamanĝ-o, (cul) blancmange.

blank-a, [UV] 1 White. ~a lumo, raso, ~a klavo de piano, ~a Monto, Mt. Blanc. ~a vermo (larvo melolonta), larva of cockchafer. Neĝe ~a, snow-w. 2 clean, pure, stainless, ~a tolo; colourless, ~a fono, unused, ~a paĝo. (com) Blank, ~a akcepto, ĉeko, kredito, subskribo. ~o, white (colour, paint, etc.), ~o de la okuloj. (gm) w. (side or pieces), (dominoes) duobla ~o, double w. (typ) space. Balen~o (spermaceto). ov~o, [UV] w. of egg. Plumbo~o (ceruzo), w~lead. Zink~o (zinkoksido), zinc-w. ~e vestita, dressed in w. ~aĵo, something w. ~eta, w-ish. ~igi, -en, blanch, bleach, w-wash, etc. Nigran kornikon sapo ne ~igas. f (senkulpigi), excuse, w-wash. ~(haŭt)ulo, w. man. ~arda, ~e varma, w-hot, incandescent. ~barba, ~hara, hoary-headed, w-haired.

blanked-o, form (to be filled up).

blaps-o (Blaps) > churchyard beetle. ➞ blat.

blasfem-i, [OA] blaspheme (Ij 1/5), (curse and) swear, talk impiously, use bad language [Ne= profan], ~a, blasphemous, profane. ~aĵo, oath, profanity. ~anto, ~ulo, blasphemer (Se 1/22). ➞ fur, sakr.

blat-o,, [UV] cockroach (Blatta) > the “blackbeetle” of the kitchen.

blazon-o, [OA] heraldic shield, (coat of) arms, armorial bearings, crest. ~i, describe heraldically, inscribe with arms, f proclaim. ~scienco (heraldiko). ~ŝildo, escutcheon, heraldic shield. ➞ heraldik, insign.

blefarit-o (palpebra inflamo), blepharitis.

blek-i [UV] (krii), (utter its) cry (any prolonged sound made by an animal). Bov~i, low, moo. ĉeval~i, neigh, whinny. Hund~i, howl. Kat~i, caterwaul (➞ miaŭ), Kapro~i, bleat. Korv~i, croak. Ŝaf~i, baa. ~egi, bellow, howl, roar (Jes 5/30). f shout, yell, etc. Ŝi ne kantas, ŝi nur ~as. ~o, cry (as above).

blekn-o, hard fern (Blechnum).

blend-o, blende, zinc sulphate ore.

bleni-o, (ich) blenny (Blennius).

blesbok-o, blesbok (Damaliscus).

bleti-o, bletia orchid.

blind-a [UV] (senvida), Blind, sightless, f (without discernment, fanatic), ~a dogmo, fervoro, furiozo, konfido, obeo. ~(ul)e, -ly. ~e imiti, pafi, sekvi. ~e palpi, grope, (av) Flugi ~e. ~eco (Ge 19/11). ~igi (Jes 6/10). f ~igita de pasio. ~ulo, b. man. ~ularo, the b. ~ulejo, b-institution. ~(ul)igi, bandage (in gm). ~umi (lum~igi, dazli), dazzle. ~umo, 1 glare. 2 black-out. ~kapto, ~ludo (gm) b-man’s buff. ~okaze, by chance (1 Sa 6/9). Mal~igi (vidigi), open eyes of b. (also figuratively). Kolor~a, colour-blind.

blit-o, strawberry blite (Blitum capitatus).

blizard-o (blindiga neĝoŝtormo), blizzard.

blok-o, [OA] 1 (unupeca maso), Block, boulder, chunk, bulky unhewn piece, lump. ~o betona. ~o de amboso. (mec) Glit~o, slide b. Ligna ~o (ŝtipo). Rul~o (pulio). (vn) block. 2 (komplekso, tutaĵo), several things compressed into or regarded as one. (el) ~o de plakoj, element, (pol) coalition of parties. Dom~o, b. of houses. Kalendara ~o, tear-off calendar. Not~o, scribbling-pad. Skiz~o, sketching-b. ~a, massive, ~e, in one piece (the lump), ~i (haltigi, obstrukci, senmovigi), b. (entry, etc.) (cricket) b. (ball), (mil) barricade, close, (ry) b. (line). ~ado, -ing, ~aĵo, (typ) reversed type £). ~ilo, clamping device. ~litero (typ) b-letter. (ry) ~sistemo. ~stano, b-tin. Mal~i, release, set free. ➞ bar, bul, mas(iv).

blokad-o, [OA] ~i (= blok-ad), (mil, mar), blockade. ➞ bojkot.

blokhaŭs-o, (mil) blockhouse, detached fort, log rampart, (mar) armoured conning-tower.

blond-a, [UV] blond(e), fair; (orbruna), light auburn. ~o platina, platinum b. ~igi la harojn. ~ul(in)o, b. ~hara, flaxen-haired.

blov-i (-n), [UV] Blow. ~i teon, trumpeton, vitron. ~(ekscit)i la fajron. (nt) ~i sur teon, (per trumpeto). La vento ~as (moviĝas). ~o, blow(ing). ~a, -y, windswept. ~ado de venteto. Neĝa ~ado, snowstorm. Neĝa ~aĵo, snow-drift. ~ega, boisterous. ~ego, blast. ~eto, breeze. ~ilo (Jer 6/29), bellows. Balga ~ilo, (pair of) bellows. Orgen~isto, organ-er. Ki’fro~isto. ~estingi (kandelon), b. out. (org) ~meĥanismo. Dis~i (nubojn), disperse. En~i (Ge 2/7), inflate, insufflate. Ek~o, gust, puff, squall. La eksplodo el~is la ŝtopilon. For~i ĉapelon, fumon, polvon. Kontraŭ~o, down draught. Sen~a (aero) (kalma), calm, still. Tra~o, air current, draught. Tro~i (instrumenton), over-b (= senintence sonigi harmonon). Plen~i vangon, velon, b. up. distend, inflate, puff out. Plen~itaj (pursed) lipoj. Turn~o (polva), eddy (of dust). ➞ briz, vent.

blu-a, [UV] Blu/e. ~a ĉielo, okulo. f ~a sango. ~a krajono. Kontuz~a, black and blue. Mallume ~a, dark b. Nigre ~a, livid. ~o, blue (colour). Cejana ~o, cornflower b. Ferocianida (Prusa) ~o, Prussian b. Marista ~o, navy b. ~i, be blue. Bati ~aĵon subokule, give a black eye. ~ega, deep b. ~eta, -ish. ~igi, make b. ~igaĵo (lav~o), laundry b. ➞ cejan, kobalt, safir, ultramar; endimion, kampanol.

bluf-i (nt), bluff, act or speak so as to deceive one’s opponent. Nur ~o, mere bluff (2 FA 60/25). ~anto, ~ulo, bluffer. ➞ blag, bombast, ĉarlatan.

blut-i (farunon), bolt, sift.

bluz-o [OA] (mallonga kitelo), blouse (male or fem.), loose linen or cotton upper garment, belted at waist, or tucked in the skirt. Ĉemiza ~o, jumper. ~eto, smock-frock.

bo-, [UV] (pfx) = In Law, rein By Marriage to the relatives of one’s husband (wife). Parenci ~e, be related b.m. ~patr(in)o, father (mother) i.l. ~gepatroj, parents i.l. ~nevo, nephew b.m. ~parenciĝi kun, ally one’s b.m. (Ge 34/9). ➞ stif.

boa-o, [UV] 1 tree boa (Boa). Also (ordinary language) other great crushing snakes. ➞ anakond, konstriktor, piton. 2 (kolpelto), boa (fur).

boac-o [OA 9] (norda cervo [UV], rangifero), reindeer. (Am) caribou. (Rangifer).

board-o, (velado) board; the course and distance made by turning to windward (between tacks). ➞ lof, tak.

boat-o, [UV] Boat, craft, small open oared or sailing vessel. Balen~o, flug~o, kanal~o, motor~o, rem~o, sav~o, whale (flying, canal, motor, rowing, life) boat. Faldebla ~o. Korba ~o (koraklo), coracle. Plat~o, punt, wherry. Ŝlim~o, mud barge. ~ado, -ing. ~ano, b-man. ~ejo (~remizo), b-house. ~estro, cox(swain). ~eto, dinghy, jolly-b. ~isto, b-man. ➞ bark, gondol, kanot, ŝipet.

bobel-i, (nt) (onom) Bubbl/e, be -ing. ~o, bubble. ~ado, -ing. ➞ efervesk.

boben-o, [UV] Bobbin, Coil, drum, reel, spool; roll (de filmo, papero, kotono, rubando); (dratvolvaĵo): ~o indukta, inductor. Bar~o, choke coil. Esplora ~o, search c. (Glit)~o, shuttle (Ij 7/6). ~i, spool, wind. ~(vind)ilo, b-winder. ~istino, b-winder. ➞ ĉirkaŭrul, vine, vind, volv.

bobolink-o, bobolink, rice-bunting (Dolichonyx oryzivora).

Bocvan-o BW, Botswana.

boĝi-o, (ry) bogie, truck under locomotive.

boj-i [UV] (hundobleki), bark, bay, howl. Hundo ~as, homo vojas (P.). f ~i kontraŭ, attack. ~o, bark, (interjection) Boj, boj! (a. baŭ, ŭaŭ), Bow wow. ~aĉi, snarl. ~eti, yap. f grouse, whine. ➞ blek, jelp.

bojkot-i (-n) [OA], ~o, boycott. ➞ evit, proskript.

bok-o (tondil-argano), (mar) sheer legs.

bokal-o, wide-mouthed short-necked bottle or jar, carboy, glass jar, fish- globe.

boks-i [OA] (pugnobatali), Box, spar. ~ado, ~arto, -ing, pugilism. ~isto, boxer, prizefighter.

bol-i (nt), [UV] Boil, bubble up, foam, seethe. La akvo (poto) ~as (Ps 46/3; Ij 41/20). f mia sango ~as. ~i de kolero, senpacienco. ➞ ekflam, ekscitiĝ. ~(ad)o, ebullition, effervescence. ~egi, boil furiously, bubble over. ~eti, simmer, sing. ~igi (-n), (cause to) b., cook by -ing. ~igi akvon (ovojn, terpomojn). ~ilo, (kaldrono), -er, kettle, etc. ~ujo, water heater, copper. ~grado, ~punkto, -ing point. ~varma, -ing hot. f Ek~o, sudden outburst. Super b. over. ➞ bobel, brog.

bolard-o, (mar) bollard, mooring-post on quay. ➞ bit, fost.

boler-o, bolero (dance and music).

bolet-o, bolet fungus (Boletus) > cep (B. edulis). ~o amara, bitter bolet. (B. felleus).

bolid-o (ordinary language) bolide, globular lightning, fire-ball, large explosive meteor. ➞ meteor.

Bolivi-o [OA 8] BO, Bolivia.

bolŝev-ismo, ~isto, Bolshevism, -ist. ~ista, -ic.

bolt-o, Bolt, pin, sliding bar. Ekspansia ~o, expan sion b. Fundamenta ~o, king b. Ŝekla shackle. Ŝraŭba ~o, screw bolt. ~ingo, nut. Mal~i, unbolt. ➞ aks, ralik, rigl, spindel, ŝpal.

bolus-o, 1 (pilolego), bolus, large pill (for animal). 2 (min) bole, coarse red pigment.

bomb-o, [OA] Bomb. Atoma ~o, atom b- Fuzea ~o, time b. Gas-o, gas b. Kiraspika ~o, armour-piercing b. Supereksploda ~o, H.E.b. Artileria ~o, shell. Bruliga (incendia) ~o, incendiary b. Submara ~o, depth charge. ➞ burd, grenad, obus.

bonibaks-o, silk-cotton tree (Bombax).

bombard-i (-n) [OA] (bombadi, kanonadi), bombard, shell, f ~i per ŝtonoj. ~i per demandoj, komplimentoj, konfetoj, petoj. (org) ~a sekcio (por laŭtegaj vicoj). ~ilo, howitzer (haŭbizo), mortar. ~isto, bombardier.

bombardon-o (bastubjo), (m.i.) bombardon.

bombast-o, [OA] Bombast, pompous talk. ~a, -ic, inflated, turgid. speak -ically. ➞ fanfaron, parad, pav, pomp, ŝvelparol.

bombazen-o, (tex) bombazine (silk and wool twill).

bomben-o, fire-bellied toad (Bombina).

bombicel-o (silkvostulo), waxwing (Bombycilla garrulus).

bombiks-o, mulberry silkworm moth (Bombix).

bombili-o, bumble-fly, bee-fly (Bombilius). ➞ burd.

bombon-o, [OA] sweet (meat), comfit, lollipop. Ĉokolada ~o. ~ujo, sweetmeat- box. ➞ dolĉaĵ, konfitaĵ, sukeraĵ, pastel, pralin.

bon-a, [UV] Good (wide sense). 1 admirable, nice, pleasing, satisfactory: ~a edzino, faro, konsilo, libro, manĝo, stilo, tero. Tio eble estas la plej ~a, perhaps that is best (4 FA/20). ~an tagon! Good day! Ne sufiĉe ~a, not g. enough. 2 praiseworthy, upright, well-behaved, virtuous: ~a homo, infano, konduto. 3 expedient, proper right: Estas ~e tion fari. 4 benevolent, kind: ~a humoro, koro. Estu tiel ~a, kiel, Be so good as to. 5 beneficial: ~a dormo. ~a por la sano. 6 capable, clever, efficient: ~a instruisto, pianisto, ŝoforo. 7 sound, valid: ~a ekskuzo. ~e, [UV] well, rightly, properly. ~e (dirite)! Well said! (interjection) Agreed! Bravo! Hear, hear! O.K.! Right! ~o, good (Ge 2/17, Ps 13/6, 23/6). ➞ ~eco, [UV] -ness (abs, quality). ~aĵo, g. thing. ~ega, Al, capital, excellent, fine, first class. ~egulo, jolly g. fellow. ~ege! Splendid! ~eta, fair, so so, tolerable. ~ulo, g. man. mal~a, [UV] bad. Ne ~~a, not bad. ~~e, badly, ill. ~~(aĵ)o, evil, mischief. ~~igi, injure, spoil (➞ difekt). ~~iĝi, deteriorate. Pli~a, better. ~~igi, ameliorate, amend, improve, make better. ~~igisto (us. pej), reformer. Re~igi, repair, restore. Super~i (4 FA/76). ➞ admirind, aprobind, afabl, ĝust, kompetent, prav, taŭg, traf, valid, virt.

boned-o (~a velo), (mar) studding sail, stunsail.

bonit-o, (ich) bonito, allied to skombro and tinuso.

bont-i (nt), (av) bont. ~o -ing. ➞ lop.

bonz-o, bonze, Japanese or Chinese Buddhist priest. ➞ bikŝu.

bor-i [UV] (tratrui) (-n, tra), Bore, drill (No 21/18). ~i truon, vojon. ~i (~fosi) grundon, burrow, tunnel; sink a shaft. ~ilo, auger, bit, piercer. ~ilo ekspansiebla, expansion bit. Klik~ilo, ratchet-bit. Kork-ilo, corkscrew. Kubut~ilo, bitbrace. Najl~(Turn~)ilo, bradawl, gimlet. (bot) Neĝ~ulo (galanto), snowdrop. ~maŝino, -ing machine. Tra~i barelon, lignon, monton (lj 30/17), b. through, broach, perforate, f (la koron). Ŝraŭb~i, threadcut. Verm~ita, worm-eaten. ➞ dril.

Bor-o (chem) Bor/on (B). ~ato, -ate. ~atacido, -ic acid.

borag-o, (bot) borage (Borago).

boraks-o, [UV] (chem) (min) borax, hydrated sodium borate. Kruda ~o, tincal.

bord-o, [UV] 1 border, boundary, frontier, margin, side. ~o de abismo, arbaro, ŝipo. (brim) ~o de ĉapelo, glaso. 2 bank, brink, edge, shore. ~o de lago, maro, rivero (Jos 3/15). ~a, adjacent. adjoin, be contiguous, ~e de, on the border of, along. ~ulo, lands-(shore-)man. ~ŝipo, coaster. Al~(Sur~)iĝi (nt), land. Al~iĝejo, landg- place, jetty, pier. Apud~a, coast(al). Sen~a, shoreless, open, vast. Super~iĝi (superakvi), overflow (banks). Mar~o (plaĝo, strando), beach, coast, sea-front (-shore-side), strand. River~a, riparian. ➞ border, edr, eg, flank, kaj, later, lim, marĝen, rand, sojl.

bordel-o, [OA] brothel, ~ulino. ➞ malĉast, prostitu.

border-i (-n), [UV] (be or put a) border, edge, fringe, line, skirt. (bind). ~i poŝtukon. ~i maton per franĝo, rubando. Vojo ~ita de foso, parapeto, de poploj. Okuloj ~itaj de nigraj haroj. ~(aĵ)o, braid, edging, list, selvedge, welt; (hort) border, continuous bed round garden or pt of garden. ➞ bord, kadr, orl, zon.

born-o = klemo.

bors-o, [UV] (Stock) Exchange, money- market (loko aŭ negocado). Labor~o, Labour E. ~isto, member of S.-E. ➞ aĝiot, makler, merkat.

bos-o, boss, bump, bruise, hump, protuberance, swelling, (arch) embossment, (phren) bump. ~i, bag at the knees (pantalono). ~igi, emboss, f bring into relief, heighten, set off. ➞ elstaraj, ĝib, konveks, relief, tuber.

boselaf-o, (zoo) nilgai (Boselaphus).

bosk-o, [OA] grove, clump of trees, shrubbery, spinney, thicket.

Bosnujo, Bosnio kaj Hercegovino BA, Bosnia-Herzegovina.

boston-o, boston. 1 cgm. 2 dance.

bot-o, [UV] Boot (above ankle). ~isto, [UV] b-maker. Alta ~o, high b. Elasta ~o, springside b. Laĉ~o, lace-up b. Rajd~o, Hessian. Sepmejlaj ~oj. Vad~o, wader.

botanik-o, [OA] botany. ~a, botanical. ~a ĝardeno. ~i, botanize, collect plants. ~isto, botanist.

botaŭr-o (bovbirdo), bittern (Botaurus) (Ce 2/14; Jes 14/23). Amerika ~o, American bittern. Malgranda ~o, little bittern.

botel-o, [UV] Bottle. ~o da lakto. Akvo~o (karaĵo). Gas~o, gas cylinder. Gut~o, sifon~o, suĉ~o, drop (syphon, baby’s) b. Parfum~o, scent-b. Ŝpruc~o, vaporizer. Varm~o, hot-water b. ~ego (korba ~o) carboy. ~eto, flask, phial. ~ujo, b-straw, En-igi, b. Trans~igi, decant. Plen~o (da), b-ful. ➞ bokal, flakon, karaf termos.

botriki-o, (bot) moonwort fern (Botry- chiuvri).

botrop-o, various species of Viper (Bothrops) > fer de lance, crossed v., pit v.

botulism-o, (med) botulism.

bov-o, [UV] ox (Bos), ~a, bovine ~aĵo, beef. ~aĵo bolig-(rost-)ita. ~aro, herd of oxen. ~ejo, ~stalo, cattle shed, stall. ~ido, [UV] calf. ~ida ledo, calf (leather). ~idaĵo, veal. ~ino, [UV] Cow. Lakta ~ino, milch-c. -inejo, c-shed, byre. ~isto, herdsman, ~birdo (botaŭro). ~bleki, moo, low. Gibo~o (zebuo), zebu. Mar~o (sirenio), sea-c. Mosk~o (ovibovo), musk- ox. Tibeta- ~o, yak. Vir~o, bull. ~~ido, steer. ➞ bison, bubal, poefag, tragelaf.

bovl-o, Bowl, large basin, Fingra ~o, finger-b. ~ego, pan (for milk, etc.). ➞ basen.

brr! (interjection) brr! Ugh! Kiel malvarme! ➞ at, fi.

bracelet-o, [OA] bracelet, bangle; anklet, armlet, wristlet (Ge 24/22).

bradip-o, sloth (Bradypus) (1 FA 80/34).

brajl-o, Braille characters, ~i, b. ~e, in b.

brajl-i (velon) (faldi sur jardori) (mar) brail, draw in, haul up. Malfermi la ~ojn. Angula ~ilo, clew (garnet) line. ~ilo flanka, leech line. Funda (meza) ~ilo, bunt line.

brak-o, [UV] (anat) Arm. ~o ĉe ~o (4 FA/50) a in a. En (inter) la ~oj, sub ~ (sur~)e, in one’s aa. f branch, etc. ~o de cirkel- (levil-river-seĝ-)o, limb (de krueo), sound (de maro), ~umi (ĉirkaŭ~i, ~ĉirkaŭpremi, en~igi), embrace, take into one’s aa. Antaŭ~o, fore-a. Kontakt~(son~)o (gramofona), pick-up. Plen~o (da), -ful. Sen~a, a-less, Sub~o (akselo), a-pit. Unu~a, one-ed. ➞ brant, bret, humer.

braken-o, bombadier beetle (Brachinus).

brakiopod-o (brakpiedulo), (zoo) brachio- pod.

brakipodi-o, (bot) false brome grass (Brachypodium).

brakte-o, (bot) bract. ~eto, -eole.

bram-o, [UV] (ich) common Bream, sea-bream (Abramis brama). ➞ pagel.

bram-o (bramvelo), top-gallant sail.

braman-o, [OA] (Hin) brahm-an, -in.

bran-o, [UV] Bran, grain husks. ~akvo, b-water.

branĉ-o, [UV] Branch, bough (limb, offshoot) (de arbo.). f lateral extension or subdivision, department, ramification. ~o de familio, industrio, rivero, scienco, temo, vojo. ~aĵo (4 FA 78/4). ~aro, ~fasko, brushwood, bundle of sticks, faggot. ~eto, ~ido, shoot, sprout, twig (➞ tig). Dis~i, break out (diverge) into, put out (forth) branches, spread forth, ramify. Dis~a (mult~a, ~oplena), divaricate, spreadg, straggling. Sen~igi, cut back, pollard. ➞ al, brak, fak, fasĉin, fask, fili, fork, vering.

brand-o, [UV] brandy, spirit, ~faristo, distiller. ĉeriz~o (kirŝo), cherry brandy.

brank-o, [UV] gill (of fish), ~oklapo (operklo), gill cover. Lameno~a, nud~a, lameli-branchiate, nudi-branchiate.

brankard-o (homportilo, portlito), stretcher. ~isto, s-bearer.

bras-i (jardon), (mar) brace (a yard) ĉe la vento, hug the wind. ~o, b., guy, vang.

brasik-o, [UV] Cabbage (Brassica). from ~o sovaĝa = colewort, sea c., wild navew (B.o. oleracea or eampestris), come the following vrties of “greens”: ~o kapa and ~o ruĝa, the usually garden cabbage (B.o. var. capitata); Flor~o, cauliflower (B.o. subvar. eauliflora); ~o Savoja (sabeliko), Savoy c. (B.o. var. bullata subvar. subauda); ~o senkapa, borecole, collards, curly kale, (B.o. var. acephala); Brokolio, broccoli (B.o. subvar. botrytes)-, Bruselaj ~etoj, Brussels sprouts (B.o. var. bullata subvar. gemmiflora); Kaŭlorapo, Kohlrabi (B.o. caulorapa). ➞ diplotaks, kolz, kramb, nap, rap, sinap; pierid.

brav-a, [UV] capable, fine, grand, gallant, worthy, valiant. [Ne= brave (kuraĝa, sentima)] ~ulo, ~a homo, able man, fine (honest, gallant) fellow, good sort, worthy. (El 18/21, 25; Jes 5/22; l Rĝ 1/42, 52). ~ulaĉo, daring villain. ~ulino, ~a virino (Se 31/29; Ru 3/11). ~e, boldly, stoutly. (interjection) Bravo! Splendid! Well done! ~afia, impudent. ~ega, first class, intrepid.

bravur-a (mus) bravura (a) brilliant execution, display, (b) passage requiring great skill and spirit in performance.

braz-i, braze; solder with alloy of brass and tin. ~ilo, -ing-iron. ➞ lut.

Brazil-o [OA-8] BR, Brazil.

breĉ-o, [OA] (trarompo), breach; blank, gap, hiatus, hole, interstice, opening. ~o en heĝo, linio, muro, ŝipo (Ne 4/7; Am 4/3). f fari ~on en la poŝo, make a hole in one’s fortune. break through, make a gap in. ~eto (randrompo), chip, dent, jag, notch. ➞ noĉ.

breĉi-o, (min) breccia, composite rock of angular fragments.

bred-i (-n), (bi, hort), Breed, propagate, raise, train. ~(ad)o, -ing, stock, strain. ~isto, -er. ➞ kultiv, kultur, selekt.

brelok-o (horloĝĉena pendaĵo), charm, pendant, trinket.

brems-o [OA] (haltigilo), Brake. ~o aera, benda, kluĉa, konusa, mana, pieda, vakua. Danĝer~o, rezerv~o, emergency b. Su~o, shoe (block) b. Duŝua ~o, clasp-b. (apply a) b. f restrain. ~isto, -sman. ➞ blok, malakcel.

bret-o, [UV] Shelf. ~o de biblioteko, ŝranko Ĉerpa ~o, ladle-board (of mill-wheel). Fenestra ~o (sojlo), window-sill. Kamen~o, mantle piece. Pied~o, foot-board, running-board, pedal, treadle. ~aro, shelving, stand with shelfs. Plad~aro, teler~aro, plada rako, dresser, plate-rack. ~eto, ledge. ➞ etaĝer, rak, tabul, trab.

brev-o (ueto), (typ) breve, the sign over the letter ŭ.

brevet-o, appointment, certificate, licence, warrant, (mil) commission. ➞ patent, diplom.

brevier-o, (rc) breviary. ➞ preĝaret.

bri-o, Bryum moss (Bryum).

brid-o [UV] (kaprimeno), Bridle. Kol~o, halter. ~i, b. ~i buŝon, ĉevalon, f curb, hold in, keep under, master, repress, restrain. ~i koleron, la pasiojn. ~eto, snaffle. ~rimeno, b-rein(-strap). Mal~i, give rein to, let run wild. Ne~ebla, un- controll(-govern-manage-tame)able, indomitable. Sen~a (senmodera, trolibera), un-ed. ~~a ambicio, fantazio, kolero. ➞ brems, jung, katen, kvietig, moderig, obeig, reg.

brig-o brig, two-masted square-rigged vessel.

brigantin-o, brigantine, (square-rigged on the foremast and with fore-and-aft sails on the aftermast).

brigad-o, [OA] 1 (mil) Brigad/e (us. = 3 battalions). 2 organized uniformed band, body, detachment, gang, party, squad, troop. Knaba ~o, boys’ b. ~estro, brigadier. Fajr~o, fire b.

briĝ-o, (cgm) bridge.

brik-o, [UV] (bid) Brick (Ge 11/3), ingot (ora), pig (fera, plumba). ~o bakita (baked, fired); glazura (glazed), kojna, volba ~o, radial b. Lig~o, header. Tegmenta ~o (tegolo), tile. Ventola ~o, ventilation b. ~i (-n), block up with bricks. ~ejo, b-field. ~ero, b-bat. ~eto, small b. briquette. Brul~eto, karb~eto; bar (ĉokolado), cake (sapo). ~aranĝo, bond. ~metisto, b-layer. ~portisto, hodman. ➞ blok, mason, ŝton.

bril-i (nt), [UV] Shin/e, beam, emit (reflect) light, gleam. La okuloj (suno) ~as. f (be conspicuous). ~a, -ing, bright, brilliant, glossy, lustrous, showy. ~a (radiant) juneco, sano. ~a festo, lumo, oratoro, venko. ~a sprito, sparkling wit. ~e, brilliantly. ~o, shine, lustre, vividness. ~aĉa, flashy, loud, meretricious, showy. ~aĵeto (Jes 3/20), spangle, tinsel. ~ega, brilliant, dazzling, glorious, radiant, resplendent, ~ego, brilliance. ~egi, glare. ~eti (~eto), gleam, glimmer, glisten, glitter, sparkle. ~igi (-n), (make s.) brighten, polish. Ek~i, flash. Ek~a lumo, flashlight. Ne~a, mal~a, sen~a, dim. dull, lustreless; (phot) matt. Pli~igi, burnish. Re~i (reflekti), shine back. Sen~iĝi, tarnish. Super~i, out-s. Ŝanĝ~o, change in colour. colour-play (➞ iriz, opal). Trem~i (ŝajntremi), scintillate, shimmer, sparkle, twinkle. ➞ flagr, flam, fluoresk, fosforesk, glim, hel, lum, radi, scintil.

brilantin-o, brilliantine, hair-cosmetic.

briliant-o, [UV] brilliant, fine-cut gem. ➞ gem, juvel.

brioni-o, white bryony (Bryonia). ➞ tamus.

Brit-ujo, Britio [OA-9] GB, Britain.

briz-o, 1 (met) Breeze, gentle wind. Mar~o, sea b. 2 (bot) quaking-grass (Briza).

broĉ-o, [OA] brooch, ornamental safety-pin. ➞ agraf, buk.

brod-i (-n) (nwk), [UV] Embroider. ~ poŝtukon, florojn sur tukon. f embellish (narrative) with rhetorical ornament and fictitious additions. ~ado, (~art)o, -y. ~aĵo, piece of -y. Rakonti sen~e, tell the bare facts. ➞ brok.

brodkast-i (-n), (radie disaŭdigi), Broadcast (also figuratively). Brita ~a Korporacio, B.B.C. ~ilo, transmitter. ~ejo, -ing station.

brog-i (-n, abs), [UV] Scald, s. out (bol- poton), wash with (dip in) boiling water; blanch (migdalojn). Propra supo ~as, fremda allogas. ~aĵo, broth (Jĝ 6/19). ~vundo, burn, s. f sin ~i, burn one’s fingers, be fleeced.

brok-i (brode teksi), (tex) Brocade. ~aĵo, b., fabric with raised pattern, or interwoven with gold or silver thread. ➞ orŝtof.

brokant-i, [OA] deal in Second-Hand goods, barter. Aĉet-(vend-)i ~e. ~(ad)o, s-h trade, bartering. ~a|o, s-h goods, bric-a-brac, old clothes, etc. ~ejo, s-h shop. ~isto, dealer in s-h goods. ➞ revend.

brokoli-o, broccoli (➞ brasik).

brom-o, [OA] 1 Brom/ine (Br). ~ato, -ate. ~ido, -ide. Arĝenta ~ido, silver -ide. ~aeido, hydro-ic acid. 2 Brome grass (Bromus). Mola ~o, soft b. Sekala ~o, rye b. Sterila ~o, barren b.

bromeli-o, (bot) bromelia (Bromelia).

bronk-o, [OA] (anat) Bronch/ial tube. ~a, -ial.

bronkito, [OA] -itis. ~oskopo.

brontosaŭr-o, brontosaurus.

bronz-o, [UV] Bronze, alloy of copper and tin, or similar alloy; used for British "copper" coins. Alumin-(Fosfor)a ~o, aluminium (phosfor) b. Kanona -o, gun metal. Sonorila ~o, bell metal. ~a statuo. ~i, (coat with) b. f tan (face in sun). ~aĵo, b-ware. ~frunt~(vizaĝ)a, brazen-faced. ~kolora, ~verda.

bros-o, [UV] Brush. Cir~o, ĉapel~o, dent~o, har~o, ŝu~o, ung~o, vest~o. Drata (metala) -o, wire b. Frot~o, friction (scrubbing) b. ~i (-rt), b., scrub. ~i la harojn. For~i (b. away) polvon. ➞ balail, penik.

brosim-o, breadnut (cow) tree, etc. (Brosimum).

brosmi-o, (ich) torsk, rusk, brismak (Brosmius).

broŝur-o, [OA] Stitch/ed booklet, brochure, pamphlet (not cloth-bound). ~i, sew (s., staple) together. Drat~i, staple, wire-s. -ita, paper-covered, sewn. ➞ bind, kunkudr.

brov-o, [UV] eyebrow. Kuntiri la ~ojn (=sulkigi la fronton), knit the brows (➞ frunt, okulharoj.)

bru-o, [UV] Nois/e, din (wide sense); clatter (dishes), report (gun). Eksplod~o, detonation. Ferm~o, ~fermi, slam. Fon~o, background noun. Paf~o, bang. Paŝ-o, patter (feet). Surda ~o, thud, thump, f fame, sensation. Pit da ~o, ol da faro. -i (fari ~on), make a n., be -y. f make a fuss. La tuta mondo ~is pri tio. ~a, -y, boisterous, loud. ~e, -ily, loudly. ~aĉo, ~ado, ~ego, clamour, din, hubbub, racket, row, uproar (➞ eksplod, tondr). ~egi, roar, etc. ~ema, -y., clamorous (Se 9/13). ~eti, murmur, purl, ripple, rustle etc. (Le 26/36). murmur, plaŭd, susur, tint. Dis-igi, n. abroad. Mal~o, quiet, still. Sen~a, -less, silent. ~~e, quietly, without fuss. ~~igilo, silencer. ➞ klak, krak, muĝ, plaŭd.

bruk-o, pea-beetle(-weevil), bean beetle (Bruchus).

brul-i (nt), [UV] Burn, be on fire. Fajr- (kandel-lign-)o ~as. f be feverish, hot; eager, impassioned, impatient. de am-(febr-scivol-senpacienc-)o. ➞ ard, flam. La afero ne ~as (is not urgent). ~a materialo. ~(ad)o, blaze, etc. Kia ~o! ~aĵo, fuel, (av) ~aĵindikilo, fuel contents gauge. ~ajistoj, wood party. ~TGT (-n), b., consume by fire, scorch, etc. ~~i karbon, lignon. ~iga vitro, -ing glass. ~ilo, (flamingo), -er. ~ilo de Bunsen (bunseno), Bunsen-er. ~pova, -iva, combustible. (med) ~umo [UV] (inflamo), in- flammation (Le 13/28). -dezertigi, ~difekti (Da 3/27). ~dolor(~vund)i (Jes 43/2), b. finger, etc. ~gusta, burnt (taste). ~odoro, smell of -ing. Ek~i, catch fire. ~~igi, set on fire, light (kandelon, etc.). For~i, (konsumi) (El 3/2). For~igi, b. up. Ne~igebla (fajrimuna, fajrorezista), fireproof. Sub~i, glow, smoulder, Krim~igo, arson. ➞ cindr, incendi.

brun-a, [UV] Brown. ~a ĉevalo, pano, papero, sukero. Dark, dusky (complexn). Flav~a, yellowish brown, fawn. Griz~a, dun. Kaŝtan~a, chestnut. Nigre ~a, blackish b. Or~a, auburn. Ruĝ~a, bay, russet, sorrel, ~eta, -ish. ~(haŭt)igi, b., tan. Sun~igo, sunburn. ~haŭtulino, ~harulino, brunette. ➞ bej, fulv.

Brunej-o BN.

brunel-o, (bot) self-heal (Brunella, Prunella). ➞ prunel.

brunfelsi-o, (bot) brunfelsia (evergreen flowering shrub).

brusk-a, Brusque, (offensively) abrupt, blunt, curt, off-hand, sharp, short. Paroli ~e, bluntly, ~eco, brusqueness, bluntness. ~i, be sharp, uncivil, treat with scant courtesy. ➞ abrupt, krud, maldelikat, neĝentil.

brust-o, [UV] 1 (anat) Breast, Chest. 2 (sino), bosom. Sur la ~o de Abraham, de la patrino. 3 b. of coat, etc. ~a, pectoral, (mus) ~a registro, c-register. ~aĵo, (cul) b. ~osto (sternumo), b-bone, brisket. ~peco, ~otuko, bib. -oŝveli, throw out the c., swagger. ➞ bust, mam, sin.

brut-o, [UV] Brute. 1 (paŝtobesto), beast, e.g., bovo, ĉevalo, kapro, porko. Paŝti ~ojn, feed cattle. 2 sometimes in singular, with collective meaning. Ili estas ~o (Pr 3/18, K 118/7, 197/7). 3 Lower nature in man. f Stupid, unspiritual person., ➞ azen, ŝaf. ~a, of a brute, brutish, stupid. ~a forto. ~aro, (herd of) cattle, ~ejo, shed, sty, etc. ~ido (No 15/11). ~igi, brutalize. ~isto, drover. ~edukado (Jeĥ 38/12). ➞ besti, brutal, greg.

brutal-a, Brutal, savagely cruel. ~eco, brutality, violence. ➞ perfort, senbrid.

bu-o, Buoy. Alliga ~o, mooring b. Sav~o, life b. Sonorila ~o, bell b. ~i (-n) (also figuratively) 1 = flotigi, subteni. 2 = beacon, mark out.

bub-o, [UV] boy, lad, urchin (slightly pej). Serv~o, cabin-page-boy. Strat~o, gamin, street-urchin, (cgm) jack, knave. ~a mischievous, etc. ~aĉo, rascal, scamp. ~aĵo, silly prank. ~aro, kids, noisy little brats. ~ego, awkward fellow, booby, bumpkin, lout. ~ino, hoyden, tom-boy; hussy, jade, little minx. ➞ knab, petol; guf.

bubal-o, [UV] Indian buffalo (Bubalus bubalis), and similar animals. ~ido (Ps 29/6). ➞ bison.

bubalis-o (Bubalis), Asiatic (or Water) Buffalo.

bucer-o, (orn) Hornbill (Buceros, etc.). ~o dukorna, Great Indian h.

buĉ-i (-n), [UV] Butcher, Slaughter, slay. ~(ad)o, carnage, s. (Jer 12/3). ~ejo, s-house. ~isto, b. Amas~i (masakri), massacre. Ofer~i, immolate, sacrifice. ➞ eksterm, hekatomb, mortbat, murd.

bud-o, [UV] temporary shelter, booth, kiosk, stall, stand. ~o gazeta, libra, bookstall, ~o garda, postena, sentinela, sentry box. ~o signala, telefona. (pej) poky little room, (col) digs, sanctum (studenta). ➞ barak, kaban, kajut.

bud-i, (nt) sulk, be sullen, morose. ~ema, sulky.

budĝet-o [OA] (evit) (unpronounceable!) = buĝeto [OA-8].

budh-ismo, ~isto, (a. Buda-), Buddh-ism, -ist.

budle-o, butterfly bush (Buddleia).

buduar-o, [OA] boudoir, lady’s small private room or sanctum.

buf-o, [UV] toad, puddock (Bufo). ~o akuŝa, midwife toad.

bufag-o, (orn) beef-eater, ox-pecker (Buphaga).

bufed-o, [UV] 1 Bar, buffet, refreshment room. 2 sideboard (telermeblo), ~ist(in)o, b-man (-maid), b-tender.

bufr-o, (mot) (ry) (ŝokamortizilo), Buffer, bumper. ~a bloko, buffer stop, terminal buffer. ~eto, door-stop. ~a ŝtato. ~i, bump (run) into.

buftalm-o, (bot) yellow ox-eye (Buphthalmum).

buĝet-o [OA-8] (spezkalkulo), Budget, estimate, ~o armea, mastruma, ŝtata. ~i, make a budget, plan. ➞ bilanc, ekonomi, financ.

buĝi-o (tubesplorilo), (surg) bougie. ➞ kateter, sondil.

buk-o, [UV] Buckle. Glit~o, slide. ~i (-n), b., ~i rimenon, zonon. ~a pinglo, pin or tongue of b. Mal~i, unbuckle. ➞ agraf.

bukcen-o, (zoo) whelk (Buccinum).

buked-o, [UV] bouquet bunch of flowers, nosegay, posy (also figuratively). Ĵeti ~on.

Burkin-o BF, Burkina, Burkina Faso.

bukl-o [UV] (spiraleca hartufo), Curl, lock, wisp, wave. Blondaj ~oj. Frunt~o, forelock. Konstantaj ~oj, “perm”. Log~o, kiss-curl. ~i (-n), curl. ~itaj haroj, (Alt 5/11). ~aro, locks. ~eto, ringlet. ~iĝemaj (krispaj) haroj de negro. ~ilo, hair curler. Sen~igi (malfrizi), straighten, uncurl. ➞ bant, buk, friz, maŝ, tuf.

bukolik-a, Bucolic, pastoral, rustic. ~a (paŝtista) poemo, b. ➞ idili, pastoral, past.

buks-o, [OA] (bot) Box (Buxus). ~a ligno, b-wood.

bul-o, [UV] 1 Ball, clod, lump, roundish mass. ~o de (el) karno, tero (Ps 65/10). ~o da pano (2 Sa 6/19). ~o dikfingra, b. of thumb. Faden~o, lan~o, ball of thread (wool). Farun~o, past~o, dough-nut, dumpling. Frit~o, rissole, Har~o, “bun” (M/125). Neĝ~o, snowball. Pan~o, round loaf. ~~eto, roll. Puf~o, puff-ball. Sang~o, clot of blood. ~a, clotted, lumpy. ~eto, pellet. ~igi, make into a b., clench (fist). ~iĝi, curl up (in bed). ~pieda, club-footed. ➞ glob, ĝib, kugl, mas, pilk, sfer. 2 (ĵet~o), Bowl (gm of balls). ~(rul)ado, ~ejo, -ing green.

bulb-o, [UV] 1 Bulb, corm, e.g., of lily, onion, tulip. 2 anything b-shaped; puff, swelling, tuber, (ordinary language) onion (No. 11/5) (more precisely cepo). ~ero, scale, shell, (mec) ~fero, b-bar. ➞ ampol, bos, bul, glob, tuber.

bulbul-o, (ordinary language) bulbul, Eastern song-thrush (many species).

buldog-o, bulldog (1 FA 40/23; 2 FA 67/32). ➞ dog.

buldoz-o (terebenigilo), bulldozer, tractor-driven machine for clearing land, f ~i, force one’s way against obstruction by intimidation or threat.

bule-o (a. bullo), papal edict: la Ora B~o.

buleit-o, (mar) bowline.

Bulgar-ujo, Bulgario [OA-8] BG.

buljon-o, [UV] bouillon, broth, soup.

bulk-o, [UV] roll (bread), breakfast (French, Vienna) roll. Buter~o, brioche. ➞ kresĉento.

bulten-o [OA] (perioda informilo), Bulletin, short official report (summary of information). ~o meteorologi-(veter-)a, weather report. ➞ kronik.

bulvard-o, [OA] boulevard, wide tree- lined street. Ring~o, ring-road. ~ulo, man about town. ➞ avenu.

bum-o, (mar) boom (wide sense), especially spar supporting a sail, (av) enpena ~o. !.cv~o, derrick.

bumerang-o, boomerang.

bun-o, (Angla kuketo), bun (small soft round sweet cake with currants). ➞ bul.

bungar-o, (zoo) krait (Indian snake) (Bungarus). ➞ kobr.

bunkr-o, (golf) bunker, hollow.

bunt-a (divers-, miks-, vari-kolora), many- colored, motley, variegated; piebald (ĉevalo). ~a vesto.

bupleŭr-o, (bot) hares-ear, thorow-wax (Bupleurum).

buprest-o, buprestis beetle (Buprestis).

burd-o, [UV] Bumble (humble) bee (Bombus). ~ado, buzz-(humm-)ing (of insects).

burdon-o, (mus) Bourdon. 1 Drone (of bagpipes). ~a baso, d-bass (persistent tonic or dominant pedal, or both). 2 (org) b-stop. ➞ burdado.

bure-o, bourree (dee and music).

buret-o (chem) burette (graduated measurg- tube). ➞ pipet, provtub.

burĝ-o, [UV] 1 burgess, citizen, freeman, voter. 2 commoner, tradesman, (art, col) Philistine. ~a, homely, middle-class. ~aro, the bourgeosie, middle-class. ~ino. ➞ civitan, urban.

burĝon-o, [UV] Bud. ~o ftor-(foli-)a. ~i, (produce a) b. (Alt 2/15, 7/12). f (ekaperi). Esperanto ~as en la vilaĝo.

burk-o, small Russian or Polish felt mantle.

burlesk-a, [OA] Burlesque, mock-serious, ~a poemo. ~o, b., caricature derisv imitation, exaggerated parody. ~i, b., caricature, travesty. ~aĵo, clownery, farce. ~ulo, -er. ➞ fars, grotesk. histrion, karikatur, mok.

burnus-o, [OA] burnous, Arab hooded cloak.

burokrat-o [OA-9], Bureaucra/t. ~a, -tic. ~aro, ~ismo [OA-9], bureaucracy.

Burundo BI, Burundi.

bus-o, (col. abbreviation of aŭtobuso or omnibuso).

buselaf-o hartebeest (Bucelaphus)

busprit-o, (mar) bowsprit. Bum~o, jib boom.

bust-o, [OA] (anat) bust.

buŝ-o, [UV] Mouth. 1 (anat) lips, snout, etc. Fermi, ŝtopi la ~on. Teni la ~on fermita. f Malsinceran ~on mi malamas (Se 8/13). 2 Opening, outlet; nozzle, spout; mouth (estuary) of river. ~a, buccal, oral, verbal. ~ego (faŭko). ~umo, [UV] muzzle. ~umi hundon. El~igi, ➞ paroleg, vom. En~aĵo, bit(horse). ~aĵo, ~peco, m-piece e.g., of musical instrument or pipe. Post~o (faringo). Plen~o (da), mouthful. ➞ muzel (of an animal).

buŝel-o, [UV] bushel (metr). ~o da mono (1 FA 10/37).

but-i, (-n) (hort) (cover with) earth, earth up, ridge, tump. ~i terpomojn.

butan-o, (chem) Butan/e. ~olo, -ol, ~ono, -one.

Butan-o BT, Bhutan.

bute-o, (orn) buzzard (Buteo). Vilkrura ~o, rough-legged buzzard.

buter-o, [UV] Butter. Vivi kiel kuko en ~o. ~o kokosa, migdala. ~i panon. ~igi (lakton), churn. ~igilo, churn. ~ujo, b-dish, -tub. ➞ butirat, margarin.

butik-o [UV] (podetala vendejo), Shop. Buter~o, creamery. ~aĵoj, shopping, s-goods. ~eto, stall. ~isto, s-keeper, tradesman. ~umi, (nt) do shopping. ➞ bazar, bud, magazen.

butir/at-o, butyrate. -acido, butyric acid.

butler-o (etym. botelisto), butler, head male servant, especially one in charge of wine-cellar and plate. ➞ vinisto (Ge 41 /9), ĉefservist, kelist, verŝist.

butom-o, flowering rush (Butomus).

buton-o, [UV] 1 Button (disk or knob), ~o ĉemiza, ganta, ŝua, vesta. ~o koluma, manuma, collar stud, cuff link. 2 anything b-shaped, e.g., bell push, door-knob, peg. (harp) peg. (vn) tail-pin. (mar) truck (at masthead). Flor~o, flower-b. similar, unopened mushroom. Prem~o, press- stud, snap-fastener. ~umi [OA] (~i), button up. Mal~(um)i, unbutton.

C-o [F], letter C. (ac) 523 • 2 vibroj sekunde. Meza C, middle C. C-is (C diesa), C sharp. C-be (C bemola), C flat. ➞ kief.

car-o, [OA] Czar, Tsar. ~ido, -evitch. -idino, -evna. ~(edz)ino, -ina.

ceb-o (kapuĉa simio), capuchin monkey (Cebus).

cecidomi-o, gall midge (Cecidomyia) > Hessian fly.

ced-i, [UV] Yield. 1 (nt) (al, antaŭ), give way (under pressure), succumb: ➞ fleksiĝ, kliniĝ, subiĝ. ~i al deziro, forto, kutimo, peto. ~i al cirkonstancoj. La neĝo ~is sub mia piedo. 2 give in (way), knuckle under, submit: Ĉio ~is antaŭ ni. Li ~is al nia peto, (gave in to us). 3 (ke), admit (concede, grant) (that): ~u, kaj sciu, ke mi estas Dio. 4 (-n), assign, cede (grant, make over, transfer) to, part with relinquish, surrender; give up (sidejon). ~i lokon, pretendon, rajton, tronon. Mi volonte ~os la honoron al vi. ➞ abdik, koncesi. ~(ad)o, yielding, compliance. ~aĵo, concession. ~ema, accomodating, amenable, compliant, conciliatory. ➞ mol. ~eti, waver. ~igi, cause to yield, conquer, overrule, persuade. ➞ fleks, persvad, subig. Inter~i, ➞ kompromis. Mal~i, resist. ~~ema, hard, intransigeant, obdurate, resistant, stubborn. Ne~ema, Sen~a, unyielding, firm, insistent. ➞ firm, insist, kontraŭstar, rezist.

cedil-o (subkomo, subsigno), cedilla.

cedr-o, [UV] Cedar (tree) (Cedrus). ~o Libana, c. of Lebanon, ~a ligno, c-wood. ~a trabo (Alt 1/17). ➞ abi, cedrel, juniper, pin.

cedrato, citron, fruit of ~arbo (Citrus medica). Linn Fr. cedrat (larger, less acid, and with thicker skin, than lemon). ➞ citron, limed, limon.

cedrel-o, various species of Cedar (Cedrela). ~o odora, Barbadoes (bastard) c.

cefalant-o, button-bush (-wood) (Cephalanthus).

cefalof-o, duiker (antelope) (Cephalophus).

cefalopod-o, cephalopod. > argonaut, naŭtil, polip, polp, sepi.

cefalopter-o (ombrela birdo), umbrella bird (Cephalopterus).

cejan-o, [UV] corn-bottle (corn-flower) (Centaurea cyanus).

cekum-o, caecum, blind gut. ➞ apendic.

cel-i (-n, -i; ke -u; al Jes 60/9, kontraŭ Ps 35/4) [UV] (strebi al), (take) Aim, direct (point) at; aim at getting, design (intend, purpose) to, (make an) attempt to, have in view, make (strive) for. ~i Bristolon, feliĉon, paseron, justecon (Jes 1/17). ~i malsame, be at cross purposes. ~i anseron, trafi aeron. Kion vi ~as? What are you driving at? Ĉu tio ~as min? Does that mean (is that intended for) me? ~i profiti (=profiton, al profito). ~i, ke io okazu. ~a, pointed. ~e dirite, said with a purpose. ~o, aim (in view), design, end, goal, objective, purpose. Trafi la ~on, hit the mark, reach the goal, (mar) ~anta al, bound for. (Rezulto) ~enda, to be aimed at. ~igi (aldirekti) pafilon, a., point, present. ~(rigard)ilo, ~hava, with definite aim. ~konforma, fitted for the purpose, -punkto, bull’s eye, white spot, ~tabulo (~ataĵo), butt, target. ~truo, (gun) sight, (phot) view-finder. AI~a, conscious. Ekster~a, beside the mark, irrelevant. Fin~o, final goal. Laŭ~a (~taŭga), adequate, rational, to the point (purpose). Sen~a (vana), aimless, objectless, pointless, purposeless, gratuituous, in the air. Supren~i, aspire, strive upwards. Tiu~e, with that object. ➞ ambici, aspir, direkt, streb.

celebr-i (-n), Celebr/ate, 1 Keep, observe, perform (duly and publicly). ceremonion, datrevenon, sabaton. 2 Officiate at, solemnize. ~i edziĝon, funebron, meson. ~(ad)o, -ation. ~ado de festo (Jes 30/29). ~anto, -ant, officiating priest, etc. ➞ fam, fest, ofic, plenum, solen [Ne= fama].

celeri-o, [OA] Celery (Apium graveolens). ➞ api. ~o rapradika, celeriac, turnip-rooted c.

celest-o, (m.i.) celesta (with steel plates and piano keyboard).

celofan-o, cellophane.

celt-o (ant) celt, axe-head.

celtid-o, hack-(sugar-)berry, nettle-tree (Celtis).

celuloz-o, [OA] cellul/ose. ~ojdo, -oid.

cembr-o, cembra (or arolla) pine (Pinus cembra). ➞ pin, pini.

cement-o, [UV] cement (wide sense) 1 (bid) various mixtures of lime and clay, hardened by mixing with water. ~o Portlanda. ~i trotuaron. 2 adhesive material used to mend small articles of china, glass, etc. ~i (kunglui), c. 3 (f) bond of union, link ~i, consolidate, strengthen. ~i aliancon, amikecon. ➞ beton, cement, lut, mastik, morter, plombaĵ.

cend-o, [OA] (num) cent.

cenotaf-o, cenotaph, monument to person buried elsewhere.

cens-o, census, official enumeration.

cent, [UV] Cent- (Hundred). ~o, century (cricket, etc.). ~oj da, hundreds of. ~estro, centurion, ~obla, h-fold. ~oble, a h. times (multiplication). ~ono, 1/100. ~ona, centesimal. ~ope, in (by) hundreds. ~foje, a h. times (repetition). ~funto, c-al. ~jara, centenary. ~~a datreveno, festo. ~~ulo, centenarian. (Ĉiu)~jara, centennial. El~o, Pro~o, per cent. Jar~o (e. w. ~jaro), century (100-year period). La 20-a jar~o. La mezaj jar~oj, the middle ages.

centaŭr-o, (as, myth) centaur.

centaŭre-o, knapweed, star thistle (Centaurea). Granda ~o, Gtr. k. (C. scabiosa). Nigra ~o, black k., hard-head. ➞ cejan.

centaŭri-o, (bot) centaury (Centaurium).

centav-o, (num) centavo.

centi- (ppfx), centi-.

centigrad-a, centigrade.

centigram-o, [OA] centigram.

centilitr-o, [OA] centilitre.

centimetr-o, [OA] centimeter.

centiped-o (centpiedulo), centipede.

centim-o, [UV] (num) centime, centimo.

centr-o [F] (mezpunkto), Centr/e, Middle. 1 (geom) ~o de cirklo, rado. (opt) ~o de lenso. 2 (pol) c., m-party. 3 (~a punkto), central point. ~o de komerco, movado, ribelo, urbo. ~a, central, middle, c., adjust. C~-Afriko CF. ~ismo, -alism. Ekster~a, (mec) eccentric. ➞ ekscentrik. Mal~i, decentre, put out of c. (true). Pez~o, c. of gravity. Sam~a, concentric. Ŝtorm~o ➞ central(iz), centrifug, centripet, ĉef, fokus, koncentr, nukle.

central-o (centrejo), centre, central station, generating station, telephone exchange, etc.

centraliz-i, [OA] (centrigi) (-n), Centraliz/e, unite in (relate to) a centre. ~o, -ation. ~iĝi, be -ed. Mal~i (decentrigi), de-c. ➞ feder, organiz, unuecig.

centrant-o, (bot) red valerian (Centranthus ruber). ➞ valerian.

centrifug-a (decentra), centrifugal. ~a forto, maŝino, pumpilo. (bot) ~a infloresko. ➞ racem.

centripet-a (elcentra), centripetal.

cenzur-i (-n) [OA], Censor (books, papers, etc.), officialy inspect (suppress or pass). ~o, -ship. ~i, c. ~isto, censor. Drama (filma) ~isto.

cep-o, onion (Allium cepum). ➞ bulb.

cepol-o, bandfish (Cepola).

cerambik-o, longhorn beetle (Cerambix). If At 2 FA 103/1 mistakenly used instead of kokcinelo (BE Nov. 1945).

ceramik-o, [OA] ceramics, art of pottery, ~a, ceramic. ~a industrio. ~aĵo, ~isto.

cerast-o, horned viper (Cerastes). (Ge 49/17).

cerasti-o (musorelo), mouse-ear (Cerastium) > snow-in-summer (C. tomentosum).

ceratofil-o, (bot) hornwort (Ceratophyllum).

ceratoni-o, (Ceratonia), locust bean (ordinary language karobarbo).

cerb-o, [UV] Brain. 1 (anat) Granda ~o, cerebrum, f Tiu vino iras al la ~o, goes to one’s head. 2 f brains, head, intellect, mind. Lia ~o iris promeni, his mind wandered, he was wool-gathering. Venis al mi en la ~on, ke, It occurred to me that, f Osta ~o (medolo), marrow. ~a cerebral, mental, intellectual. ~a malsano. mental disorder. ~a febro, inflamo, b-fever. ~eco, mentality, quality of mind. ~eto (cerebelo), cerebellum. ~oza, brainy. ~ujo (kranio), b-pan, cranium. ~ularo, “brains-trust”. ~umi, (nt) rack (use) one’s bb, brood, cerebrate, ruminate. Ne valoras ~umi pri tio. ~ospina, cerebrospinal. En~igi (-n), get into one’s head. Sen~a, brainless, henwitted. ~~ulo, empty-head, imbecile, noodle. Klar~a, clear-headed. ➞ malsaĝ.

cercis-o, Judas tree (Cercis). ~o Kanada, redbud.

cereal-oj, cereals, edible grain (grass or seed). ~aj leĝoj, corn laws.

cerefolio, garden chervil (Anthriscus cerefolium). ➞ antrisk, kerofil.

ceremoni-o, [OA] Ceremon/y. 1 outward rite or observance. 2 usage of courtesy or civility. 3 form(ality). Fari ~ojn, stand on c., insist on punctilious observance, e.g., Lasu la ~ojn. Edziĝa, funebra ~o, ~a, ceremonial, formal. ~a vesto, full dress. ~a vizito, formal call. ~aĵo, ~aro, -ial, etiquette, ritual. ~ema, -ious, ~estro, M.C. ~ismo, -ialism. ~ulo, -ialist. Mal~a, Sen~a, un-ious, familiar, simple. Sen~a vizito. ➞ familiar, simpl. ➞ etiket, form(al), konvenci, liturgi, rit, solen.

cerezin-o, ceresin wax.

ceri-o, (chem) cerium (Ce) Combining form Cer-.

cerkop-o (ŝaŭmcikado), froth fly, cuckoo spit, froghopper (Cerkopis).

cerkopitek-oj, guenons > Diana and other monkeys (Cercopithecus).

cert-a, [UV] Certain, Sure. 1 (pri iu, (nedubanta), confident, convinced (of, that), positive. Mi estas ~a (ke, pri), 2 (pri io) (nedubebla). (a) Indisputable, infallible, reliable, safe, settled, unquestionable. ~a novaĵo, pruvo, rimedo. (b) sure to happen, assured, unfailing. ~a sukceso. Estas ~e, ke. ➞ definitiv, tiepr, pozitiv. [3 “a certain” (indefinite). Z., and international, but better avoided, as highly ambiguous; e.g., ~a aŭtoritato, pozicio, salajro, signifo (= nedubebla? iu?) Better use unu, ia, iu, kelka, ioma, iom da.] ~e, certainly, surely, for c., etc. (In answer): No doubt, Yes, That is so. ~e, kiel duoble du kvar, as sure as 2 2’s are 4. ~aĵo, sure thing, certainty. ~eco, certainty, certitude, conviction. ~eca (aplomba, memcerta), assured, positive, safe. ~ega, s. and c., inevitable. ~igi [UV] (ion al iu, iun pri io, ke). 1 (atesti), attest, certify, formally declare; from which 2 (garantio) make certain, assure, establish, secure. ➞ asekur. ~igo, assurance. ~iĝi (pri), make sure, ascertain (l Rĝ 20/33) Mal~a, Ne~a (duba), doubtful, dubious, uncertain, precarious, problematic, shaky. Mal~e (apenaŭ), with difficulty, hardly; doubtfully.

certi-o (arbogrimpulo), (orn) tree creeper (Certhia).

cerumen-o (orelvakso), cerumen, ear-wax.

ceruz-o (plumba blankaĵo), white lead; white flake white.

cerv-o, [UV] Deer (Cervus) Kanada ~o, wapiti, (Am) elk. Moska ~o, musk-d. norda ~o [UV] (boaco), rein-d. Ruĝa ~o, red d. (C. elaphus). ~a, cervine. ~a parko, d-park. ~aĵo, venison. ~(kuŝ)ejo, form. ~ido, fawn. ~ino, hind (Se 5/19). ~bleki, troat. ~kolora, fawn-colored, dark tawny. ~korn(aĵ)o. hart’s horn. Vir~o, hart, stag. ➞ aksis, alk, dama, kapreol, muntjak; hund, skarab.

cervik-o (kolo), (anat, tech), cervix, narrow part, neck. ~o utera. (ent) cervicum. ~a, cervical. ~a vertebro.

cestod-o (rubanda vermo), tape-worm, etc. (Cestoda) > teni.

cetac-oj, cetacea > balenoj, delfenoj, fokenoj.

ceter-a [UV] (ĉiu alia, tio restanta; ankoraŭ ne menciita), other, remaing, remainder. La ~a historio (IRĝ 15/7). La ~aj, the others, rest (of them left over). Kaj ~e (~aj) (k.c.), et cetera, and the rest, and so on. ~e, as for the rest, besides, for the matter of that, however, in other respects. ~o, rest, remainder. Faru vian aferon, Dio zorgos ~on. ~aĵoj, extras, other things. ➞ ali, krom, plu.

ceterak-o, rusty-back fern (Ceterach).

cetoni-o, rose beetle, rose chafer (Cetonia).

cetrari-o (Islanda musko), cetraria lichen, Iceland moss. Vd karagen.

cezi-o, (chem) caesium (Cs).

cezur-o, (pros) caesura, break in line.

ci (pron), [UV] thou. Al to thee. Mi ~n amas, I love thee. ~a, thy. ~diri, say “thou”. Rim.: The use of ci denotes affection, intimacy.

cian-o, Cyan/ogen (C₂N₂). ~atacido, -ic acid (HCNO). -idacido, Prussic (hydrocyanic) acid (HCN). Kalia ~ido, potassium -ide (KCN). ~ozo, (med) -osis, blue jaundice.

ciane-o, (zoo) cyanea medusa (Cyanea).

cibernetik-o, (ph) cybernetics.

cibet-o, civet (substance), from ~kato, civet (cat) (Viverra). ~kato Afrika, African c. ~kato Hinda, Indian c., zibeth. ➞ genot.

cibori-o (hostia vazo), ciborium, pyx.

cicer-o, (typ) pica, 12-point type. ➞ kiker.

cicindel-o, tiger beetle (Cicendela).

cidar-o, 1 tiara (of Persian king). 2 turban (of high priest) (Le 8/9, Jeĥ 21/26). ➞ mitr. 3 (zoo) genus of sea-urchins (Cidaris).

cidoni-o, [OA] quince, fruit of ~arbo, q-tree (Cydonia).

cidr-o [OA] (pomvino), cyder. ➞ pirvin.

cifer-o [UV] (nombrosigno), Figure; cypher, digit, numeral, numerical symbol, f number. Atingi altan ~on. ~a notacio (mus) f-notation. ~i, calculate, reckon, number (paĝojn), page (libron), work out (kvanton). (mus) ~ita baso, -ed bass. Kvar~a nombro. Rond-e, roughly. ➞ figur, numer(al), nombr, nul, plat.

cigan-o, [OA] Gypsy, romany. ~a lingvo. ~ino, g-woman. ➞ nomad.

cigar-o, [UV] Cigar. ~o forta, strong c. ~eto, small c. ~ingo, c- holder. ~ujo, [UV] c-case. ➞ cigared.

cigared-o, [UV] Cigarette, -ingo, c-holder ~ujo, c-case.

cign-o, [UV] Swan (Cygnus). Kanta ~o, whooper s. Malgranda kant~o, Bewick’s s. Nigra ~o, black s. Tubera ~o, mute s. ~a kanto, s- song, f last work. ~a markado, s-upping. ~ejo, -nery. ~ido, cygnet. ~ino, pen-s. Vir~o, cob-s.

cikad-o, [OA] cicada. Ŝaŭm~o, vd. cerkop. ➞ akrid, gril, lokust.

cikas-o (saguarbo), cycad, sago palm (Cycas).

cikatr-o, [UV] (bot, med) Scar, cicatrice. ~iĝi, close (of wound), form a crust (skin) over, heal up. ~oplena, -red.

cikl-o, [OA] (periodo, rondiro), Cycl/e (wide sense) (as, el, hist, mat, lit). 1 Recurrent period (round, series) of events (phenomena). ~o de festoj (Jes 29/1), de eklips-(poem -sezon-)oj, de la jaro. Luna ~o. 2 (chem) ring. ~a (ringa). -ic. ➞ rond, seri. 3 (velocipedo)-, bi~(motor~ tri~)o. ~i, (bi)-cycle. ~ismo, -ing. ~isto, -ist. ~ometro, -ometer. ~ojdo, -oid.

ciklamen-o, sow-bread (Cyclamen).

ciklon-o, [OA] Cyclone. 1 (turnventego, kirla uragano), whirlwind. ➞ tifon, tornad, uragan. 2 (met) (depresio) (malaltprema sistemo kun maldekstrena aercirkulado). Anti~o, anti-c.

ciklop-o, [OA] 1 (myth) Cyclop/s. ~a, -ean, gigantic. 2 (zoo) cyclops, water-flea (Cyclops).

ciklostil-o, cyclostyle, duplicator, ciklotron-o, (ph) cyclotron.

cikoni-o, [UV] Stork (Ciconia). ~o blank- (nigr-)a, white (black) s. ~a, ciconian. ➞ arde, leptopil, marabu, skop.

cikori-o, [UV] succory. (Cichorium intybus). The bleached head of C.i. var. is English "chicory" (Fr "endive"). Its roasted rts are mixed with coffee. ➞ endivi.

cikut-o, [OA] cowbane, water hemlock (Cikuta). ➞ enant, koni.

cili-o, (bot) (zoo), Cili/um, hair-like filament, barbicel (of feather, etc.). ~oj, cilia. ~a, -ary. ~a ganglio. ~ohava, ~oza, -ated. ➞ fiagel. Rim.: For "eyelashes" use okulharoj.

cilindr-o, [OA] 1 (geom) Cylind/er, drum. 2 similar object., e.g., barrel of pump or revolver. Lampaiyitra) ~o, lampglass. (eng) piston c. Du~a motoro. ~a. (~oforma). -rical. ~a ĉapelo, top-hat ~a lagro, roller bearing. ~a presilo, c- press. ~ojdo, cylindroid. Prem~o, rul~o, barrel, roller, etc. e.g., of barrel-organ, clockwork (2 FA 29/7), mangle, roll-top desk, steam (garden) roller, typewriter. Pres~o, printer’s drum. ➞ barel, tambur, tub.

cim-o, [UV] bed bug (Cimex).

cimati-o, (arch), 1 cyma, moulding with double continuous curve. ~o inversa, ogee moulding. 2 picture rail. Lokita sur la ~o, hung "on the line".

cimbal-o, [UV] (m.i.) cymbal (Ps 150/5).

cimbalari-o, (linario hedera), ivy-leaved toadflax, mother-of-thousands. (Linaria cymbalaria).

cimicifug-o, bug-wort, snake-root. Ŝ

cesabr-o, [UV] cinnabar, red mercuric sulphide (HgS), (min) mercury ore. ~(ruĝ)a, vermillion. ➞ vermiljon.

cinam-o, [UV] Cinnamon, bark of ~arbo (Cinnamomum). ~o Cejlona, kasia, etc. ~kolora (flavbruna), c-colored. ~oleo.

cindr-o, [UV] Cinder(s), Ash(es), slag. ~o karba(ligna) (El 9/10). Kunfandita ~o, clinker, f remains of the departed. Paco al lia ~o! ~a, ashen, cinerary. ~a merkredo, Ash Wednesday. ~a vojeto, c-path. ~ogriza, ~okolora, ashen-gray, cinerous. ~ejo (Le 1/16), place for aa. ~ero, c. ~igi (forbruligi), reduce to (lay in) aa., calcine, incinerate. ~igi (cremate) kadavron. ➞ kremaci. ~igejo, crematorium. ~ujo, ~kesto, ~otelero, a-box (-hole-pan-pit-tray), c-bin, dust-bin. ~ulino, Cinderella. ➞ ardaf, urn.

cinerari-o, (bot) cineraria.

cinik-o, [OA] (phi) Cynic; from which ~a, -al. 1 sarcastically incredulous of sincerity or goodness of human motives, sneering. 2 barefaced, brazen, impudent, indecent, shameless, unblushing. ~eco, ~ismo, -ism. 1 contempt for what others value. 2 effrontery, shamelessness. ~ulo, -al person., sneering fault-finder. IT 1 is the English usage, 2 the French.

cinip-o (gajlinsekto), gall-wasp (Cynips).

cinkl-o, (orn) (akvomerlo), dipper (Cinclus).

cinodont-o, (hunda dento), dog’s-tooth (Bermuda, creeping finger) grass (Cyno- don). ➞ agropir.

cinoglos-o (hunda lango), houndstongue (Cynoglossum).

cinozur-o (hunda vosto), dogstail grass (Cynosurus).

cip-o, (ant) cippus, inscribed pillar or gravestone.

ciper-o, galingale (sedge) (Cyperus). ➞ papirus.

cipre-o, Cowry (Cypraea). ~a konko (kaŭrio, monkonko), c-shell.

cipren-oj, (ich) carp fam. (Ciprinidae) > alburn, barbfiŝ, bram, foksen, gobi, karas, karp, leŭcisk, rutel, skardini, tink.

cipres-o, [UV] Cypress (Cupressus) (Jes 41/19). ~o funebra. ~a ligno. Vd cug, eŭforbi.

cipripedi-o (Venusa ŝuo), Lady’s slipper (orchid) (Cypripedium).

cir-o, [UV] polishing wax (for floor, leather, etc.) blacking, polish (for shoes), waxing (for thread). Mebla ~o (polura pasto), furniture polish, ~i, beeswax (floor), black, polish (shoes). ~ita tolo, oil cloth. (Ŝu)~isto, shoe-black. ~broso, ~tuko.

circe-o, (bot) enchanter’s nightshade (<Circaea).

ciriped-oj (zoo) cirripeds, barnacles (Cirri- pedia) > balan, lepad.

cirk-o, [OA] Circus. 1 show of acrobats, animals, clowns, etc. ~isto, c-performer. 2 circular open space in town, with streets converging on it.

cirkel-o, [UV] (pair of) Compass(es) (Jes 44/13). 1 Desegna ~o (cirklilo) (to draw circles). 2 Kalibra (mezura) ~o, dividers, caliper(s). Proporcia (redukta) ~o, Proportional cc. Risorta ~o, spring-bow cc. Stanga ~o, beam cc., trammels. draw (measure) with cc. ~ujo, c-box. ➞ kompas.

cirkl-o, (ordinary language rondo), (geom) Circ/le, round; outer rim (felloe) of wheel. Stari en ~o. ~o (ant)arkta, polusa. ~o de longitudo. f ~o de devoj. (log) Rezona ~o, vicious c. (mus) ~o de kvintoj, c. of 5ths. (keys). (Ne)-ĉef-a ~o, great (small) c. ~a, -ular, round. En~iga politiko, policy of encirclement. Duon~a, semi-ular. Vd ring; ekvator, ekliptik; eikl, orbit.

cirkonferenc-o, circumference (of circle, sphere), encompassing boundary, girth (of tree). ➞ perimetr.

cirkonstanc-o, [UV] Circumstan/ce, case, fact, incident (cause, place, manner, surroundings, time, of each occurrance). ~o favora, klariga, kompensa, neatendita. ~oj, ~aro, cc., conditions, conjuncture, situation, state of things. Profiti (make the most of) la ~ojn. Tio dependas de la ~oj. Sub tiaj ~oj. ~a, -tial. ~a atesto. Laŭ~e, pro~e, according to (by reason of) cc., as the case may be. ➞ aferstat, detal, konjunktur, medi, situaei.

cirku-o, (orn) Harrier (Circus). Blua ~o, hen h. Cindra ~o, Montagu’s h. Marĉa ~o, marsh h. Stepa ~o, pallid h.

cirkul-i, [OA] (nt). 1 (rondiri), Circul/ate, flow (go, move) round, get about, e.g., famo en mondo, gazeto en legrondo, sango en vejnoj, vino sur tablo. 2 (rondiri kaj reveni), come and go, move. Mono (trafiko) ~as. 3 Spread (pasi de unu al alia), Epidemio, famo, onidiro ~as. ~a. -atory. ~a pumpilo, sistemo. ~(ad)o, -ation, distribute (books, etc). ~ado atmosfera, sanga. Retiri el ~ado, call in, withdraw from -ation. Rakontoj, kiuj ~adas (4 FA 37/12). ~anta biblioteko. ~igi (-n), c., give currency to, put into action, send round. ~igi aeron, novaĵon.

cirkuler-o, [UV] Circular (letter, notice). ~izi iun, -ize, send cc. to.

cirkumcid-i, Circumcis/e (Jos 5/3). Ne~ita, un -ed.

cirkumfleks-o, [OA] (ĉapelo, tegmenta supersigno), circumflex (accent) (‘).

cirkvit-o, (flurondo), (el) Circuit, path of current. Elektra ~o, electric c. Indukta ~o, inductive c. Magneta ~o, magnetic c. Mallonga ~o, short c. Terkonekta ~o, earthed c. Fermi ~on, close a c. f (rondiro) (de io, de iu), e.g., of Methodist minister. ➞ komut, konekt, kontakt, kupl, rond.

ciroz-o (kronika hepatinflamo), cirrhosis.

cirsi-o, (plume-)Thistle (Cirsium). Gren- kampa ~o, corn or creeping t. Lanca ~o, spear t. Marĉa ~o, marsh t. Sentiga ~o, dwarf or ground t.

cirus-o (plumnuboj), (met) cirrus, mare’s tail, feathery (streaky) cloud. ➞ ĉir, kumulus, stratus.

cis- (maltrans, ĉi-flanke de), (pfx) = on this side of. ~alpa, ~atlanta, ~monta.

cist-o, (bot) rock-rose (Cistus).

cistern-o [OA] (pluvujo, rezervujo), cistern, reservoir, tank (Se 5/15). ~a ŝipo, tanker. ~a vagono, tank-car.

cistopter-o (vezika filiko), bladder fern (Cystopteris).

cit-i (-n),, [UV] 1 (laŭvorte ripeti), Quot/e, cite. ~i vorton, tekston. 2 (mencii), adduce, (make) mention (of), name. ~i ĉiun nomon; kiel ekzemplon; similan fakton. Supre~ita, -ed above, above-mentioned. ~ado, quoting. ~aĵo, quotation, passage -ed ~aĵaro, book of -ations. ~ato, person -ed. ~iloj (~aj signoj), -ation marks ("…"). ~inda, notable, worthy of note. Mis~i, mis-q. Prez~o, -ation.

citadel-o, [OA] citadel, fortress guarding a city.

citel-o, (zoo) souslik (Citellus).

citr-o, [OA] cither, cittern, old m.i. with 4-6 strings or pairs of strings (F. cistre, I citera). ➞ ziter.

citrat-o, citrate. ~acido (citronacido), citric acid.

citrol-o (akvomelono), water melon (Citrullus). ➞ kolocint, kukurb.

citron-o, [OA] In ordinary language this word (like L. Citrus medica) is often used to cover both Citrons and Lemons (Cedratoj and Limonoj). See these words. ~flava, lemon yellow. Kandita ~ŝelo, candied peel. ~premilo, 1-squeezer. ➞ limonad.

citronel-o, citronelle. Australian “rough lemon”, hybrid lemon. ➞ limon.

citrus-o (Citrus), generic name for any citrus-fruit > bergamot, cedrat, limed, limon, mandaren, oranĝ,pampelm,pomel,

tangel. ~o Japana, kumquat (Fortunella japonica).

civil-a, [OA] civil (wide sense) [Ne= ĝentila]. 1 (opp militista); civilian, non-military. ~a vesto, civvies, mufti, plain clothes. ~a inĝeniero. ~a (interna) milito. 2 (opposite eklezia): ~a edziĝo. 3 (civitana), civic, civil, common. ~a devo, kod(eks)o, rajto.

civiliz-i (-n), [UV] Civiliz/e, bring out of barbarism. ~ita mondo. ~a (kultura), -ing. ~(ad)o, ~(it)eco, ~acio, [OA] -ation, culture. ~ito, -ed being. ➞ klerig, kultur. Opp barbar, sovaĝ.

civit-o, city ( = corporate town, commonwealth, state) with pol. rights (Jes 1/26). f = regnanaro, urbanaro. ~o de Dio. Ĉiela ~o, heavenly city. ~a, civic. ~ano, citizen. Brita ~ano. ~ana, civic, common, corporate. ~ana devo, rajto, virto. ~aneco, citizenship. ➞ burĝ, metropol.

cizel-i (< ĉizi, enstampf), chase, engrave (metalon), emboss, punch (ledori). ~ilo, punch, chasing tool, graver. ➞ ĉiz, gravur, patric.

col-o, [UV] inch. 12 -oj = futo. f Cedi neniun ~on.

cug-o, hemlock spruce (Tsuga). Pseŭdo~o (duglasio), Douglas fir. (Pseudotsuga).

Ĉ-o [F], letter Ĉ.

ĉabrak-o (selkovro), saddle-cloth.

Ĉad-o TD, Chad.

ĉagren-i (-n) [UV]. 1 afflict, distress, grieve, mortify (Ps 78/40). 2 annoy, chagrin, displease, trouble, ruffle, vex (Jona 4/1). Tio ~as! (4 FA 58/3). ~o, grief, sorrow, trouble, vexation (Ij 17/7). Kia ~o! Kiel ~e! How annoying! What a nuisance! Eluzita de ~oj, careworn. Dom-(hejm-)aj ~oj, domestic worries. ~a, distressing, galling, sad, vexatious. ~e, peevishly, sadly. ~aĵo, cross, plague, nuisance, trouble. ~eti, tease, worry. ~iĝi (senti ~on) (pri), fret, be vexed. ~oplena, ~ita, doleful, sorrowful, vexed, etc. Sen~a, care-free, jaunty, unconcerned. ➞ aflikt, desapont, dolor, malĝoj, ted.

ĉak-o, (cl) shako, military cap.

ĉakon-o, (Sp dee) chaconne.

ĉam-o, [UV] Chamois, mountain goat (Rupicapra). ~(kolor)a, c-coloured. ~aj ganto), buff- coloured gloves. ~ino, doe. ~felo, ~ledo, c-skin. Vir~o, buck. ➞ ŝam.

ĉambelan-o [UV] (palaca ĉambristo), chamberlain.

ĉambr-o, [UV] 1 Chamber, Room: (Mai) Antaŭa ~o, front r., ante-c; (back-r.) ~o dulita, unulita, Double (single) r. Ban~o, juĝ~o, klas~o, lego~o, manĝo~o. (phot) Malluma ~o, dark-r. 2 Hall used by deliberative body, hence that body: ~o de Komerco. (pol) Malsupera ~o, ~o de deputitoj, House of Commons, Lower H. Supera ~o, House of Lords. 3 compartment, space. Aer~o, eksplod~o, pulv~o, vapor~o, Fos ~o, dug-out. ~a muziko, c-music. ~aĵo, garret, hole, etc. ~aro, ~oj, (apartamento), cc., set of rooms., flat. ~ego, hall, saloon. ~eto, attic, cabin, cell, closet (Jĝ 3/20). ~isto, valet de chambre. ~istino, c-maid. Reĝa ~istino, lady of the c. (in waiting), maid of honour. ➞ korteganin. Lu~ano, lodger. Sam~ano, r-mate. ➞ atendej, hal, kabinet, kamer, kel, mansard, salon, vestibl.

ĉampan-o [UV] (ŝaŭmvino), champagne.

ĉampion-o, Champion. 1 (porbatalanto). 2 (majstro, rekordulo, venkinto), ~a boksist-(roz-)o. ~eco, -ship.

ĉan-o [UV] (frapilo), cock (of gun), lever released by trigger.

ĉant-o (mus) Chant, melody-form for psalms and canticles. ~o anglikana, anglican c. ~(ad)o Gregoria (=plejn- kanto), Gregorian c., plainsong. ~i, (sing to a) c.

ĉantaĝ-i (-n, abs) (postuli per skandal- minaco), Blackmail, extort by threat of exposure. ~o, b., extortion. ~isto, -er.

ĉap-o, [UV] 1 Cap, brimless headgear, toque, etc. Dorma (nokta) ~o, night-c. Fald~o, forage-c. Fel~(pelt~)o, fur-c. Verta ~o, scull-c. Skota ~o, Scottish bonnet, tam-o-shanter. 2 special headdress denotes membership of. ~o kolegia, kriketa, milita, polica. 3 c-like covering. ~o agarika, genua. 4 Similar added object., cap (de fontplumo, nabo, tubo, valvo); capsule (seal) de botelo. (phot) Fermo~o. ➞ fermilo, kovrilo, ŝtopilo; ĉapel, fez, kasked.

ĉapel-o, [UV] 1 Hat, bonnet (headgear with brim). Depreni, levi, surlasi, surmeti ~on. Saluti per ~o. ~ojn for! Hats off! Bul~o, billicock, bowler. Cilindra ~o, high (top) hat. Kardinala ~o. Klak~o, collapsible hat. Sun~o, sunbonnet. 2 cover, lid. ~ita litero (ĉ ĝ ĥ ĵ ŝ). (fac) ~ino, (in~o) (= virina ~o), woman’s hat. ~faristo, ~vendisto, -ter. ~istino, milliner. ➞ modistin. ~ujo, h-box. Sen~a, h-less. ➞ kask, kep, kuf, turban.

ĉapitr-o, [UV] chapter (of book or treatise).

ĉar (conj), [UV] (weak form of tial, ke; pro tio, ke), Because, for, seeing that, since, whereas. Ŝi ploris, ~ li ne venis. ~ se, for if. ~ tio estas, that being so.

ĉar-o,, [OA] Cart, Waggon, car (wide sense) 1 (ant) chariot. 2 buggy, dog-c, trap. Akvuma ~o, water-c. Aŭto~o, motor-coach (for excursns). Benk~o, char-a-banc. Bov~o, ox-w. Flank~o, side-c. Funebra ~o, hearse. Infan~o, baby carriage, pram. Plen~o (da), c-(w-)load. Man~o, hand-c. Puŝ~o, push-c. Rub~o, dust-c. Ŝarĝ~o, tip-c. ~estro (1 Rĝ 22/32). ~eto, small c. (mec) carriage (e.g., of typewriter). ~isto, c-(w-)er, carman, carrier, charioteer. ~umo, wheelbarrow. Plen~~o (da), barrow-load. ~faristo, wheelwright. ~levilo, (veturila kriko), jack. ➞ kamion, vagon, veturil.

ĉardas-o, czardas, Hungarian dee.

ĉarlatan-o, [UV] Quack, Charlatan, ignorant pretender to knowledge or skill, pretentious impostor. ~i, gull, ~aĵo, q-ery, humbug. ~eco, ~ismo, c-ism. ~reklamo, patter, puff. ➞ blag, tromp.

ĉarm-a, [UV] Charm/ing, agreeable, attractive, delightful, graceful, fascinating, nice, pleasant, pleasing, taking, winsome. ~a kamparo, rakonto, maniero, virino, voĉo. El tio ĝia ~o, That is the beauty of it. ~o, c., allure, attraction -ivness, fascination, glamour, spell. Esti sub la ~o de, be spellbound by. La ~oj (seductiveness) de bela virino. ~e, delightfully. ~i, c., bewitch, captivate, delight, fascinate, give pleasure, influence as by magic, please. ~i (appeal to) la imagon. Esti ~ata, be delighted. ~aĵo (PI 1/7). ~ega, adorable, bewitching, enchanting, exquisite. Serpent~isto, snake -er. ~ulino, -er. Mal~a, repulsive, repugnant. ➞ mallog, repuŝ. Ne~a, Sen~a, unattractive, ➞ agrabl, plat, log, rav, (en)sorĉ.

ĉarnir-o, [UV] 1 hinge, moveable joint, (mec) Universala ~o, universal joint. 2 Natural similar joint, e.g., ligament of bivalve, f central principle, critical point, on which all turns. ➞ artik, depend, pordhok.

ĉarpent-i, [UV] carpenter (Se 9/1). ~ado, arto, ~aĵo, carpentry. ~isto, [UV] carpenter. ➞ lignaĵ, rabot, seg, torn, trabar.

ĉarpi-o, [UV] lint, soft cotton material for dressing wounds. ➞ bandaĝ, pans.

ĉart-o, Charter. 1 written grant of rights, deed, title. Granda ~o, Magna Charta. 2 (lukontrakto), (mar) c-party. ~i (-n), 1 grant c. to, license, privilege. ~ita kompanio, kontisto, -ed company (accountant). 2 (lui), ~i ŝipon.

ĉas-i (-n, abs), [UV] Chase, Hunt, pursue, seek after. Iri ~i. ~i malamikon, ŝipon, urson. f ~i edzon, favoron, fianĉon, honoron, monon. ~o, c., pursuit. ~ado, h-ing, venery. Bird~ado, fowling. Vulp~ado, fox-hunting. (mar) ~anto, c-er, fast launch. ~aĵo, [UV] game. ~ejo, h ing ground. ~isto, h-er, h-sman. Titol~isto, tuft h-er. ~leĝaro, game laws. ~permeso, game license. For~i, clear out, drive away (from, out of). ~~i fumon el ĉambro. Kur~i, run after, Pel~o, battue. Ŝtel~i, poach. ➞ pel, persekut, postkur.

ĉasi-o, chassis, base frame (undercarriage) of vehicle, etc.

ĉast-a, [UV] chaste, innocent, modest, pure, virgin. ~a junulo, konduto, romano, stilo. ~(ec)o, chastity. ➞ dec, pur, senkulp, virg, virt. Mal~a, dissolute, impure, indecent, lascivious, lewd, licentious, obscene, wanton. Ne~a (karaktero, konduto), unchaste. ➞ diboĉ, obscen, senmor, volupt.

ĉat-oj, (orn) Chats (word proposed by Stojan) > bush-(stone-whin-)chats, wheat-ears. ➞ enant, saksikol.

ĉatni-o, chutney, pungent Indian condiment.

ĉe, [UV] (prep) At, denotes coincidence.

PLACE (samlokeco): (a) in general. Sidi ~(at, by) la fajr-(fenestr-tabl-)o. Profesoro ~ la universitato. Konto ~ la banko. Havebla ~ la BEA. Li restis ~ si (at home). W. ~ la maro, W-on-sea. Res tti ~ (Stick to) via metio. Koro ~ koro, heart to heart. Ŝtelo ~(from) ŝtelisto. Sidi ~(over) la vino; (b) at a definite place or point: Kapti iun ~(by) la brak-(kol-)o. Dika ~ la kokso. Vundita~(in) la genuo.

TIME (samtempeco): At, on. ~ lia veno. ~ la koka krio. 3(CIRCUMSTANCE) (interrilato). At, among(st), in the case of, with. Tio ne okazas ~ ni la Francof). ~ ĉiu vorto, at (with) every word. ~lamplumo, by lamplight. ~ tio, on that, thereupon. ~(under) tiuj kondiĉoj. ~esti (-n), attend, be present at. ~estantaro, audience, gatherg, meeting. Teni ~mane, ➞ al, apud, en, inter, kun, per 11 Do not use ĉe with accusative of direction. Say Iru al li, (not: ce liri). 11 Do not translate "at" by ĉe when "at" means "in". Say li naskiĝis (vivis, mortis) en Parizo; la kongreso en Parizo.

ĉef-o, [UV] Head, Chief(tain); conductor (orkestro), foreman(/«n’o), head (familio), leader (bando), principal (firmo). ~e, above all, principally, ~a, c., h., most important, first in rank, foremost, leading., preeminent, principal (in comparison with others) (➞ plej grava, precipa). be at the h. of, first in rank. ~eco, supremacy. ~ulo, principal person. Ne~a, accessory, secondary.

ĉef-, [OA] (pfx) cardinal, chief, grand, paramount, primary, principal, staple, etc. ~anĝelo, archangel. ~artikolo, leader, ~episkopo, archbishop, primate. ~grava, of first importance. ~juĝejo, supreme court. ~kelnero, h. waiter. ~libro, ledger. ~ministro, prime minister. ~orgeno, Great Organ. ~pastro, c. (high) priest, (mus) ~pulso, strong pulse, down-beat. ~strato, high (main) street. ~ŝlosilo, master key. -urbo, capital. ~urbestro, lord mayor. ~violonisto, leader (orchestra). ➞ estr, mastr, majstr, regant.

Ĉeĥ-ujo, Ĉeĥio CZ.

Ĉeĥoslovak-ujo, Ĉeĥoslovakio CS.

ĉek-o, [OA] Cheque. ~o blanka, strekita, blank (crossed) c. Bank~o, banker’s draft. Vojaĝa ~o, traveller’s c. ~o al portanto, open c., to bearer. ~banko, ~libro. Poŝt~a konto. ➞ kambi, transpagil, trat.

ĉel-o, [UV] Cell, compartment separated from others by partitions. 1 room enclosed on all sides: ~o monaĥeja, mallibereja. Telefona ~o. telephone box. 2 Vaksa ~o, honeycomb c. 3 (bio) (elemento, histero), c. 4 (chs, drs), square. 5 (col) (violori)~o, ‘cello. ~a, ~ara, ~hava, ~plena, ~oza, -ullar, honeycombed. ~aro, honeycomb, network of cc. ~araj mielgutoj (Ps 19/10). ~eto (alveolo), -lie. ov~eto, ovule. ~ito (med) -ulitis. ➞ alveol, ĉambret, kabinet, kamer, karcer, kel, pil.

ĉement-o, cement (malmola ekstera tavolo). 1 outer layer of root of tooth. 2 ~i, c., case-harden, carbonize. ~a pulvoro, ➞ cement, hard.

ĉemiz-o, [UV] Shirt. Virina ~o, (fac) ~ino, in~o, chemise, shift. Har~(Pent~)o, hair-s. Nokta ~o, night-s(-gown). Sub~o, under-s, vest. Sur~o (duon~o, brusta tolaĵo), dicky, s-front. ➞ kamizol, korsaj.

ĉen-o, [UV] Chain. 1 connected series of links. ~o argan-(fer-horloĝ-hund-hokmaŝ -krank-longmaŝ-or-ŝlosit-)a. ~o senfina, Formi ~on, (e.g., pass buckets). Ankra ~o, anchor cable. Flor~o, garland. Kol~o (koliero), necklace. Porto~o, conveyer belt. Rul~o, roller c. Saŭm~o, curb-c (horse). ~oj, cc., bonds. 2 concatennation, line, sequence, series. ~o de eventoj, ideoj, insuloj, montoj, sukcesoj. 3 (ch, geom) Karbona ~o. ~a reakcio. ~i (en~igi), c., confine, secure with cc., fetter. ~ero, ~ringo, link. ~ujo, crank-(gear)case. Mal~i, De~igi, El~igi, Sen~igi (liberigi), unchain, loose. Sen~a, loose, unfettered. ➞ katen.

ĉenil-o, (tex) chenille, yarn with protruding pile; fabric from this.

ĉeriz-o, [UV] Cherry, fruit of ~arbo (Prunus cerasus). ~o blanka, nigra. ~kolora (~ruĝ)a, c-colored, cerise. ~ejo, c-garden (-orchard). ~ligno, c-wood. ➞ meriz, padus.

ĉerk-o, [UV] coffin. ~a, funereal, sepulchral (etoso). ~veturilo, hearse.

ĉerp-i, [UV] (elpreni, eltiri), (-n, el). 1 Draw (water etc.), bale, ladle, scoop. 2 f derive, extract, gather, obtain. ~i esper-(fort - inform - inspir- instru-kuraĝ -mon-)on el. ~o, dip. ~aĵo, bucket- (ladle-spoon-)ful; excerpt, extract. ~eto da akvo. -kulero, ~ilo, ladle, scoop, etc. El~i, bale (ladle, scoop) out. f exhaust, strain. ~~ita, done up, exhausted, spent, used up; out of print (libro), worked out (grundo). ➞ elsuĉ, foruz, konsum, trostreĉ. Neel~ebla, inexhaustible. De~i, d. olf, rack (virion), tap (elektron). f squeeze, wheedle (out of a dupe).

ĉes-i (nt), [UV] before an infinity expressed or implied: (ĉesi = ne plu -i), cease, desist from (have done with, leave off, stop...) -ing. ~i esperi ( ~~ ne plu esperi, forlasi esperon), give up hope. ~u paroli, plori. ~u serĉi min plu (1 Sa 27/1). (abs) Ĉesu! ( = ĉesu –i!), forbear. Leave off! (Ij 16/6; 30/27; Ps 35/15). [Never use with a direct object., e.g., ĉesi -on], ~o, cessation, discontinuance, stop, termination. ~igi (-n), bring to an end, discontinue, give up, put an end to, put down, stop; break off (relations), suspend (payment) ~igi babiladon, bruon, kurson, laboron, pafadon (Na 2/13, 3/1). ~iĝi (nt) (= komenci ne esti), come to an end, fall (leave) off, give over, stop. La pluvo ~iĝis ( = ~is fall), the rain stopped, it left off raining. ~iĝis la vento, the wind died down (El 9/28-34; Ge 8/2, 22; Ne 6/3; Se 22/10, 26/20; Jes 24/8). Kiam li ~is drinki, kaj ~igis la diboĉadon, lia malsano ~iĝis. Sen~a (daŭra, konstanta, persista, seninterrompa), ceaseless, continued, persistent, unremitting. Sen~a lumo, fixed light. ➞ fin, forlas, halt, romp. De~igi (~iĝi), un-h, dismount. ➞ karusel, kaval-eri(-ir).

ĉeval-o, [OA] 1 Horse (Equus). Baskul~o, rocking-h. Baston~o, hobby h. Batal~o, charger. Ĉas~o, hunter. Kur~o, racer. Ligna ~o, wooden h. Mar~o (rosmaro), walrus. Plug~o, ŝarĝ~o, cart-h. Rajd~o, sel~o, saddle-h. Tir~o, draught-h. Vir~o, stallion. 2 (chs) knight. ~ira problemo. 3 (ph, mec) ~(pov)o, h-power. Dudek~a, 20 h-p. ~a, equine. ~aĉo, sorry nag, rosinante. ~aĵo, ~viando, h-flesh. ~ejo (stalo), stable, mews. ~eto, nag, pony. Amata ~eto, fad, hobby. ~ido, colt, foal, ~idino, filly. ~ino, mare. ~(ej)isto, ~servisto, ostler, stableman; equerry, groom (grumo). ~bleki, neigh. ~~eti, whinny. ~rajdisto, h-man. ~ŝanĝo, relay, ~bredisto. ~haroj. ~ŝuo (hufumo). ➞ pone.

ĉevr-o, spar, small square timber. Vd lign.

ĉevron-o [OA] (tegmenta trabo), Rafter, beam. ~oj abiaj (Alt 1/17). (des, her, mil) chevron, shaped figure (band, mark). ~a (zigzaga) modluro, chevron moulding. (nwk) ~a, herring-bone. ~i, r.

ĉi, [UV] denotes proximity, with ti-correlatives changes "that" to "this". Tio, that thing; ĉi tio (no hyphen), this thing. Ĉi tie, here; ĉi tien, hither; ĉi-tiea, local, of this place, ĉi-tieuloj, locals, natives, pple here. Tiu ... ĉi tiu, the former ... the latter (last-named). 2 abbreviation for ĉi tiu(j). Prenu ~ librojn (these books). ~ fojon (4 FA 64/36). 3 Abbreviation for ĉi tie (If 75/24); 1 FA 75/20; 96/36; 99/29; 2 FA 56/19; 66/12,119/28, 121/6; 3 FA 29/11; 4 FA 10/31,202/7). E.g., ĉi ne estas akvo; ni ankaŭ ĉi estas. This experimental form has apparently found no following. 4 ĈI- (pfx) denotes (a) "this". Ĉi-matene (hodiaŭ matene), this morning; ĉi-flanka, ĉi-jara, ĉi-foje, ~momente, ~rilate. (b) Here: ĉi-kune, herewith. Venn ĉi-transen, Come over here, ĉi-sube, hereunder. Ĉi-supre.

ĉia, [UV] (ĉiuspeca), of every kind, every kind (sort) of a, all kinds (manner) of. ~ vivo (all life) malaperis. Fari ~n (all sorts of) laboron. ~ dono estas bono. ~maniere, in all sorts of ways, ~vetere, whatever the weather. ➞ iu, kiu ajn. tcial (ĉiukaŭze, ĉiumotive, pro ĉio), for every reason, on all grounds. Tio estas ~ konsilinda.

ĉiam [UV] (ĉiutempe), Ever, at each (every) time, al all times, always, (Por) ~ kaj eterne, for e. and e. ~ nova, e. new. ~a (konstanta), constant, continual, permanent (El 29/42). ~e, perpetually. ~eco, permanence. ~igi, perpetuate. ~ulo, a regular (guest, etc.), ~daŭra, e-lasting, permanent, ~verda, e-green. Ne~a (portempa), impermanent, temporary. Por~a (eternal, perpetual) posedaĵo. ~~a mor- tinto (PI 3/6). ➞ ĉiufoje, kiam ajn.

ĉie [UV] (ĉiuloke), Everywhere, in each (every) place, in all places. Nenie semata, tie trovata. ~ ajn, absolutely e. ~ £i, e. here. ~n, (to) e., everywhither, in all directns. Vi povas iri ~n, you can go e. (anywhere) ~a (universala), general, prevalent, ubiquitous. ~eco (~esto), omnipresence, ubiquity. ➞ hie ajn.

ĉiel [UV] (ĉiumaniere, -rilate), in every way, in all sorts of ways. Li min helpis

ĉiel-o, [UV] 1 Sky, Heaven; firmament, welkin. (La suno brilas) sur la ~o, in the s. ~o nuboza (overcast), blu-(klar-seren-)a. Sub la libera (open) ~o. Pendi inter ~o kaj tero, in mid-air. f in the clouds. La ~oj (the hh) rakontas la gloron de Dio. f climate, the s. Sub fremda ~o, in foreign climes. 2 (rel) Heaven. En la ~o, in h. La ~o de la ~oj. f Ĉi tie la infano estas en sia ~o. 3 f (=Dio) La ~o donu, ke! H. grant that! Pro la ~o! In H’s name ~o! Heavens! ~a, h-ly, celestial, sky-. ~a estaĵo, regno, volbo. ~en, h-(s-)wards. La ~ena vojo, the h-ward path. ~ano, ~ulo, celestial being. ~arka (iriza). ~blua (lazura), s-blue, azure, cerulean. ~ruĝo de mateno, aurora, morng red. Gis~e, sky high. Sub~e, out of doors, in the open air. ➞ elizi, eter, olimp, paradiz, superter.

tĉies ( = de ĉiu, de ĉiuj) (Ps 145/15), every (each) one’s (body’s). ~admiro, devo, opinio, propraĵo. ~igi (kolektivigi). ~ulino (publikulino).

ĉif-i (-n), [UV] Crease, crumple, rumple, tumble, wrinkle. ~i vest-(lit-paper -teksaĵ-)on. ~aĵo, something c-ed or tumbled. Paper~afo, scrap of paper. ~ita, (c)rumpled, tumbled. Mal~i, smooth out. ➞ bulig, ĉifon, krisp, plis, sulk, taŭz.

ĉifĉaf-o, (orn) chiffchaff (Phylloscopus colly bit a). ➞ filoskop.

ĉifon-o, [UV] Rag, Tatter, scrap, shred. Lav~o, dish-r. ~oj, frippery, pieces of lace, etc. Ami ~ojn, be fond of frills and furbelows. Babili pri ~oj, talk dress. ~a, t-ed, torn, in rags. ~i, tear to pieces. ~e vestita (en ~oj), in rags, seedy-looking, shabbily dressed. ~aĉo, r., clout, duster, etc. ~aĵo, ~aro, old rr., t-ed garments.

~eca, ragged, frayed, torn. ~(aĵ)isto, r-picker, r-and-bone man. ~ujo, r-bag. ~ulo, ragamuffin, t-demalion. ~ularo, riff-raff. ➞ brokant, ĉifaĵ, sir; liknid, seneci.

ĉifr-o [OA] (sekreta kodo), Cipher, code, secret writing. ~a telegramo, c-telegram. ~ado, coding, ciphering. ~i, put into (write in) c. ~aĵo, c-message. ➞ cifer, deĉifr, kod, kript, sigl.

ĉik-o, chigoe, jigger (sand flea) (Sarcopsylla penetrans).

ĉikan-i, [UV] Carp (at), Quibble; cavil at (about), haggle (over). 1 (fendi harojn, pedanti, tro subtili), use frivolous subterfuges (quirks, shifts), 2 (pedante disputadi, subtile kritikaĉi), dispute, find fault, try to pick a quarrel. ~ema, c-ing, faultfinding, pettifogging. ~(et)o, c., q., evasion, "get-out", trumpery complaint. ~(ad)o, ~aĵo, c-ing, q-ing, captiousness, chicanery, sophistry, etc. ➞ piket.

ĉil-o, chyle

Ĉili-o CL, Chile.

ĉim-o, chyme.

ĉinĉil-o. (zoo) chinchilla (Chinchilla).

ĉimpanz-o, chimpanzee, African ape (Pan).

Ĉin-ujo, Ĉinio [OA-9] CN, China.

ĉio [UV] (ĉiu afero), all, everything, all (things). Al ~ oni povas kutimiĝi. Pliol~, above all. Ne ~ brilanta estas diamanto. ~manga, omnivorous. ~pardona, forgiving all. ~potenca. ~pova, almighty, all powerful, omnipotent. ~scia, omniscient. ~taŭga, for all purposes. ➞ tiom.

ĉiom [F] (tutkvante, la tuto), The whole quantity, all (the whole) of it, the lot. Li prenis ~da, ~el la (=la tuta, ĉiuj), all the . . . ~a, total. ➞ komplet, plen, sum, tut.

ĉir-o, cirr/us (wide sense). (bot) (volvrampajo), tendril, (zoo) slender filamentary appendage; barbel (beard) of fish, foot (tentacle) of -iped. ~oforma, -ous. ~opiedulo, cirriped (ciripedo). ➞ cirus.

ĉirkaŭ, [UV] 1 (prep) Around, Round. Stari ~ arbo, Planti ~ la kampon. Meti sakaĵon ~ sian lumbon (Ge 37/34), brakon ~ ies kolon. ~a, surrounding. ~e, a., r., about. Danci ~e. Rigard-(send-)i ~en. ~i (-n), [UV] surround, be a., encircle. Galerio ~is la korton. Urbo ~ita de muro. ~o [UV] (periferio), circuit, circumference. ➞ zon. ~aĵo, [UV] environment, surroundings. ~igi (encircle, encompass) urbon per muro. ~antaro, attendants, circle, entourage. ~parolado, circumlocution. ~polusa, circumpolar. ~zoni (Ps 18/32). ~iri, ~ligi, ~rigardi, ~stari, ~tranĉi. 2 (adv) (a) (proksimume je), approximately at. Stari ~ la mezo. ~ la vespero, vesperiĝo), twrd evening. ~ Majo, (b) (proksimume), about. La libro kostis ~ 3 ŝilingojn. Li havas ~ 50 jarojn. La koncerto daŭris ~ du horojn. Rim.: For 2, proksimume is more often used.

ĉirp-i, chirp, cheep, twitter (as cricket, grasshopper). ➞ pep, zum.

ĉiu, [UV] 1 (pron) Everyone (body), ~ mortis. Ankoraŭ neniu plaĉis al (anyone) povas iri.~ ajn, absolutely e. ~j, all. Ni ~j, we all. ~(j) diras, e. says. ~j ĉi, all these. ~por si, por ~j Di’! Stari sola kontraŭ ~j. 2 (adj) Every, each. Mi legis ~n libron sur la breto. Li povus veni en ~ minuto (at any time). ~n duan tagon, e. other day. ovoj, all the eggs. ~foje, kiam, Whenever (El 17/11). ~flanke, on all sides. ~homa, general, universal. ~jara, annual, yearly. ~taga. e-day, daily (PI 3/14). ~jare (Ne 10/35). ~matene, e. morning. ~dimanĉe, ~hore, ~momente, ~nokte, ~rilate. ➞ ĉia, tut.

ĉiz-i (-n) [UV] (El 35/33), Chisel, carve, chip, grave (lignon, ŝtonon). ~ilo, c., graver (Jes 44/12). Plata ~ilo, flat c. Bekforma (morteza) ~ilo, mortise c. Kruco~ilo, cross-cut c. Ligno~ilo, wood- carvg c. Metal~ilo, cold c. ~o bevelranda, folda, kava, kojna, mana, tranĉa. ➞ cizel, hak, mortez, rabot, tajl, tenon.

-ĉj, [UV] sfx forming affectionate diminutvs for masc. names, placed after any of the first few letters in the name. Vilĉjo, Viĉjo, Will, Bill(ie). Toĉjo, Tom(mie). Paĉjo, papa, dad(dy). Oĉjo, nunk, (col) "old chap, old man", pal. ➞ et, nj.

ĉokolad-o, [UV] Chocolate, prepared cocoa. Briko (taso) da ~o. ~(kolor)a, ~obruna, c-colored, dark brown. ~a kremo, c. cream. ~ita, flavoured with c.

ĉot-o, (ich) bullhead, miller’s thumb (Cottus).

ĉu, [UV] (conj). 1 Whether. Diru al mi, ĉu pluvos, Tell me whether ( = if) it will rain. 2 Forms questions answerable by "Yes" or "No". (Diru al mi) Ĉu li venis? Did he come? Ĉu mi iru? Shall I (am I to) go? Ĉu esti, aŭ ne esti? 3 (col) Sometimes omitted. (Ĉu) Li dormas? He is asleep? Vere? Really? (Ge 24/39, No 16/22). 4 Used alone. Ĉu? (= Ĉu jes? Ĉu vere?) Is that so? Do you agree? Ĉu ne? Isn’t that so? 5 "Question-tags" at the end of a sentence. Li iros, ĉu ne? = He’ll go, won’t he? Li ne iros, ĉu ? = He won’t go, will he? 6 Ĉu ... (aŭ) ĉu, whether ... or. Ĉu pluvos, (aŭ) ĉu ne, estos egale por mi, Whether it rains or not, that will be all the same to me. Ĉu ĝi estas bovo, ĉu azeno, ĉu ŝafo, Whether it be ox, or ass, or sheep. Rim.: Do not say ĉu .. . ĉu (doubt) query, uncertainty), i. o. aŭ … aŭ (alternatives), or jen ... jen (alternations). ➞ aŭ, jen, se Rim.: ➞ If = se ( = supposing that); If = ĉu (= whether). IT Negative questions (Cu … ne?). In reply to Ĉu vi ne iris? Didn’t you go?) An Englishman and most Westerners word reply Ne (=No, I didn’t), or Jes (=Yes, I did). But the Japanese and many other nations feel this illogical, and word reply Jes (=Yes, I didn’t), or Ne ( = No, I did). It is wise therefore either to avoid negative questions, or else to make the reply clear: Mi iris. Mi ne iris.

D-o, [UV] letter D. (ac) 587 • 3 vibroj sekunde. D-is (D diesa), D sharp. D-be (D bemola), D flat. D-kordo, D string. ➞ delt.

da, [UV] (prep) (quantity) of. Between two words denotes that the list measures the second; answers tile question "How much (many)?" (a) After word of quantity: Funto ~ fromaĝo. Jardo ~ drapo (b) After other words. Guto ~ mielo. Maro ~ mizeroj. Marĉo ~ sango. Ombro ~ dubo. Sim: amaso ~, dozo ~, garbo ~, peco ~, provizo ~, serio ~, torento ~. (c) (Plen)taso ~ teo, cup(ful) of tea. Sim: (pleri)glas-(kuler-teler-)o (d) Time: Horo ~ ripozo. Tago ~ ĝojo. Vivo ~ mizero. (e) After a numeral noun: dudeko ~ paĝoj, miloj ~ mejloj. (f) Kiotion (iom, (mal)multe, (mal)pli, sufiĉe, tro) ~ ,v«/o = How much (some, a lot of, a little, more-less, enough, too much) salt, (g) (col. elision): Prenu (iom) ~ butero, take some butter. Cu vi havas ~ mono? Have you any money? Rim.: Between (a) kelkaj (multaj) el (individuals), and (b) kelke, multe (multo) ~ (collective), the difference is that between twelve (individuals) and a dozen (in the lump). Multaj homoj, many persons (individuals). Multe ~ homoj, a number of people (in the mass). Rim.: Do not use da before a defining. limiting word, e.g., la, tiu, du: Taso ~(~~de ia) kafo, but taso de la (mia, tiu) kafo. Aro ~ birdoj, aro de mil birdoj. Sumo ~ mono, de tri pencoj. Kiom ~ mono (ovoj)? Kiom el la mono (ovoj)? Rim.: After -ono ( = proportion) use de. Duono de funto da teo; kvarono de horo\ du estas triono de ses. But: Kvar kaj duono (quantity) da frankoj. Rim.: ➞ folio da papero (quantity); de arbo (genitive); el papero (material).

dab-i (-n) (frapeti, premeti), dab, strike lightly, tap. ~o, d.

dacel-o, (orn) laughing jackass (Dacelo).

dafn-o, (bot) daphne shrub (Daphne) > laŭreolo, spurge laurel (D. laureola); mezereo, mezereon (D. mezereum).

dafni-o (akva pulo), daphnia water-flea (Daphnia).

dafodil-o, daffodil (Narcissus pseudo- narcissus). ➞ narcis.

dagerotip-o, (phot) daguerreotype.

daktil-o, [UV] 1 Date, fruit of -arbo, d-palm (El 15/27) (Phoenix dactylifera). 2 (pros) dactyl (-")

daktilid-o, (bot) (kokpiedo), cocksfoot grass (Dactylis).

daktiloskopi-o, finger-printing.

dali-o, [OA] dahlia (Dahlia).

daltonism-o Daltonism, congenital colour-blindness.

dam-o, 1 (drs) King. ~oj, [UV] ~ludo, draughts. Ludi~ojn. ~igi pecon, make a k. ~tabul-o, draught-board. 2 (chs) Queen. ~igi peonon, q. a pawn. 3 (cgm), q. Kera ~o, q. of hearts. 4 dame, (noble) lady.

dama-o (damcervo), fallow deer (Dama).

damaĝ-i (-rt), damage, harm, hurt, injure. ~o, detriment. ➞ difekt, domaĝ.

damar-o, dammar pine (Dammara). ~o blanka, Amboyne p. ~o suda (kaŭrio). kauri p; from which ~a gumo, d-rezin.

damas-o (Damaska pruno), damson.

damask-o, [UV] (tex) damask (linen or silk).

damasken-i, damas-cene, -keen; inlay metal with gold or silver, or with watered pattern produced in welding. ~ita klingo (ŝtalo), Damask blade (steel). ➞ inkrust, niel.

damn-i (-rt), Damn, (a) doom to hell, (b) condemn as a failure, ~a, -atory, -ing. ~inda, -able. ~ita, -ed.

damp-i (-n), (mus) Damp, choke, dull, deaden, extinguish, muffle, stifle. fajron, kordojn de piano, violono, tamburo, ziteron. ~itaj sonoj (harp) sons etouffes. f d., check, depress, discourage (esper-fervor-iniciativ-)on. ~ilo (sordino), mute (horn, vn), damper (mutigilo) (piano), silencer (car, revolver).

Dan-ujo, Danio [OA-8] DK.

danc-i, [UV] Danc/e. ~i polkon. Ami ~i, like (be fond of) -ing. f bob up and down, be rocked (on waves). ~o, d. ~ado, [UV] ~arto, -ing. ~ejo, ~halo, -ing saloon, ball-room. ~eto, hop. ~istino, female- dancer. ~kunveno, ~rondo (PI 5/15). Kun~anto, partner. Ŝnur~isto, rope -er. ➞ bal, salt, vals.

dand-o, [UV] dandy, buck, coxcomb, exquisite, fop, "masher". Maljuna ~o, old beau. ~a (~e vestita), smartly dressed. ~i, cut a dash, flaunt. ➞ koket, pav.

danĝer-o, [UV] Danger, liability or exposure to harm, jeopardy, peril, risk; something causing d. ~o fali, d. of falling. Eviti, fronti ~on. Fali, meti en ~on. Ekster ~o, out of d. Nenia ~o! No fear! Not likely! Viv~o, d. of death. ~a, -ous, critical. ~a situacio, vojo. ~eco, insecurity. En~igi, expose to d., imperil, jeopardize. Sen~a, safe. ➞ sekur.

dank-i (-n, ke, pro), [UV] Thank. 1 be Grateful, t-ful, express gratitude, return thanks. Mi ~as vin (al vi), t. you. 2 (ion al iu = ŝuldi), owe, be indebted. ~i la vivon al. ~a, g., t-ful, obliged. Esti ~a al. ~o, tt., gratitude. Multan ~on, many tt. Dank! (2 FA 145/27). Dank’ al ( = ~o estu al), tt. to, owing to (Ne 9/25). ~e (kun ~o, akcepti, ricevi, rifuzi. ~eco, t-fulness. ~ema, of a g. disposition. ~festo, t-sgiving feast, -okanto (Ne 12(46). -letero, letter of tt. Antaŭ~i, t. in anticipation. For~i, refuse with thanks. Mal~i, resent. Ne~a, ung-ful. Ne~inde! That’s nothing! Sen~a, t-less. Sen~a laboro.

dartr-o, (med) scurf, tetter; any light dry skin affection.

dat-o, [UV] Dat/e. Kun (sub) ~o 2 Nov., -ed. 2 Nov. Kiun ~on ni havas? What d. is it? ~i leteron = surmeti ~on, d. ~iĝi (-umi) (nt), d. from, begin on. ~ilo, d-stamp. ~fest(~reven)o, anniversary (➞ jubile, naskotag). Antaŭ~i, ante-d. Freŝ~a, recent. Mis~i, mis-d. Pag~o, d. of payment, maturity. Post~i, post-d. Sam~a, of the same d. Sen~a, un-ed.

dativ-o, [UV] (gram) dative (case).

datur-o, [UV] (bot) thorn-apple (Datura), ~arbo (M 4/5). ➞ stramoni.

daŭb-o, 1 (barelero), stave of barrel. 2 (arch) shaped stone of arch (vault). 3 (av) panel, section of gore. 4 (nwk) gore, gusset.

daŭr-i (nt), [UV] Continu/e, endure, go on, last. Ne ĉiam ~os la somero. La kunven- (koncert-)o ~is du horojn, ĝis la oka. Se via ŝanco ~os (holds), (cl) ~i bone, wear well. ~o, -ance, course, duration, length. En la -o de (=dum), in the course of, during, for (Ne 5/18). En la ~o de monato, within a month. Viv~o, span of life. ~(em)a, -ous, durable, lasting; fast (colour), perennial (plant). ~e labori, work steadily. ~igi (-n), [UV] c., go on with, not put an end to. ~igi abonon, koleron, migradon (Ge 13/3). "Nu!" li ~igis. "Well!" he -ed. ~igu! Go on! (mar) Carry on! ~igo, -ation. -igota, to be -ed. Mal~a, Ne~a, ephemeral, fleeting, fugitive, short-lived, transient. Ne~a kolero, momento, pluvo. Jar~ulo, (hort) annual. Longe~a, lengthy, prolonged, protracted. Preter~i, outlast. Viv~a (dumviva), life-, (sentence, etc.). ➞ ekzist, okazad, rest; ĉiam, konstant, senĉes. opposite ĉesiĝ, halt, forges. [Say Li ~igis la kantadon; li ~e kantis; not: Li ~igis kanti, li ~is la kantadon!]

davit-o (boatlevilo), (mar) davit.

dazibat-o (zoo) sting-ray (Dasybatis).

dazip-o, species of armadillo (Dasypus).

daziur-o (zoo) dasyure, Australian jnative cat (Dasyurus).

dazl-i (-o), (lumblindetigi), dazzle, confuse eye (person) with excess of light, etc.

de (prep), [UV] of, from, by (three aspects of the one idea: ORIGIN. 1 OF: (a) possession: La libro ~ M, M’s book, (b) Event: Lamorto ~ Nelson, (c) Character: Kampo ~ batalo (batala)] Trono ~ gloro (glora). Bukedo ~(el) floroj (flora). Kongreso ~(en) Hago (Haga). Homo ~(kun) talento (talenta). Historio ~(pri) Ameriko (Amerika). If Do not use de if nomita (apposition) is understood. La urbo (nomita) Oslo, the city of Oslo. 2 FROM: (a) commencing with, starting from. (Place): ~ loko al loko. Rigardi ~ (mal)proksime, closely (from a distance). ~ post (two words) ( = from behind) Jurnalo. (b) Time ( = detempe de): ~ kiam? How long? Since when? ~ tiam, since then. ~ longe, for a long time. ~ nun, henceforth. ~ lundo, since Monday [Not ~ post lundo, which means "starting from some time subsequent to Monday"]. If For (a) and (b) sometimes ekde is used for greater clarity. Li kuris ekde (starting from) la ponto ĝis la preĝejo. Ciuj ĉeestantoj, ekde (starting with) la prezidanto. (c) Origin: Ĉio bona venas ~ Dio. (d) Separation: Kurt (for) de (away from). Ŝteli (for)~, steal from. Savu min ~ kontrait, save me from. Levu la okulojn ~ sur (from off) la paĝo. Apartigi (Distingi) A ~ (a. disde) B= distingi inter A kaj B (Ge 1/4). (e) As regards (pri, rilate at): libera free from. (f) Dependence: dependi depend on (lit. hang from). (g) Cause: (kaŭze de): Ruĝiĝi ~ honto, blush with shame, Morti ~ timo, die from fright. Malpura ~ laboro. Salti ~ surprizo. Morti - glavo pro amo al la patrujo. 3 BY (after -at -it -ota): (a) (fare de): Amata - mi, loved by me. Batita ~ li per vergo. (b) (farita de): Poemo ~ Milton. Vizito ~ la reĝo (al Oslo). La konkero al Anglujo (fare, flanke) - la Normandoj. 1T As de has a wide range of meaning, sometimes an alternative word will avoid ambiguity.

debat-i, (-n) [OA] (diskutesplori), debate, discuss formally. ~a societo, debating society. ➞ diskut, disput.

[debet-o [OA] = debito].

debil-a (med) Feeble, weak. ~eco, debility. Mensa ~eco, mental deficiency. ~igi, debilitate, en-f, weaken.

debit-o (malkredito, ŝuldo) [Ne= ven- dado], Debit (of a/c). ~i, d. to, charge against, place to d. of. ~i ion (al iu), iun (pri io). ~u la afrankon (charge the postage) al mi. ~a flank-(kont-sald-)o, d. side (a/c, balance). ~oro (~ulo) (ŝuldanto), debtor. ➞ deficit, mank, minus, pasiv.

debut-i, (nt) (unuafoji), come out, make first appearance (in court, on stage), (cgm) play (throw) first. ~o, debut, first appearance. ~a parolo, maiden speech. ~anto, tyro, ~antino, debutante. ~igi (bring out) fraŭlinon.

dec-i (nt) (al, por), [UV] be becoming (correct, proper, the right thing to do). ~as -i, one ought to. Ja ~as, ke, it is only right that. Ne ~as al infano -i, a child should not. Ne ~as fumi en preĝejo. ~a, as should be, becomg; decent, decorous, due, fitting, meet, proper, respectable, right, seemly, well-behaved (-bred). ~a akcept-(kondut -respekt-sinten-vest-)o. ~a (rekompenco), adequate, just. En ~a tempo, in due course, at the proper time. ~e, duly, in a fitting manner. ~e kaj bonmore, decently and in order. ~eco, decorum, propriety. Elementa ~eco, common decency. Mal~a hasto, indecent haste. Ne~a, undue. ➞ dev, konven, taŭg.

Decembr-o, [UV] December.

DECI-bel(-GRAM-LITR-METR)o, deci -bel(-gram, -litre, -metre).

decid-i, [UV] Decide. 1 (-n, iu, abs), determine, make up one’s mind, resolve. ~i iri. 2 (inter, ke, kontraŭ, por, pri): give judgment, rule, settle (demandon, disputon). ~(aĵ)o, decision, resolve. Fari ~on. Ŝanĝi sian ~on (intencon), change one’s mind. Lasu la ~on al mi. Juĝa ~o, judgment, sentence, verdict. ~a, definite, final, firm. ~a paroltono. ~ema, resolute, ~enda, at issue. ~igi (konvinki, persvadi) convince, prevail on. Tio min ~igis. ~iga, conclusive, decisive. ~iga argumento, batalo, cirkonstanco, venko. ~iga voĉdono, casting vote. ~iĝi, be convinced, come to a decision. Antaŭ~o, foregone conclusion. For~i, give up (projekton) (Ĥb 2/3). Mem~o, self- determination, Mis~i, ne~ema (dubema), irresolute. Ne~ita, Sen~a, (necerta), in the air, un-ed. ➞ fiks, determin, rezoluci, solv, verdikt. decidu-a (periode aŭ normale defalema), deciduous, e.g., dento, folio.

decimal-a [OA] (dekuma, podeka), (mat) Decimal. ~a frakcio, klasifo, punkto, sistemo. ~o, d. ~igi, -ize.

deĉifr-i (-n), [UV] Decipher. 1 (malĉifri), convert cipher into ordinary writing. 2 make out meaning. ~i adreson, dokumenton, papiruson, skribaĉon. Ne~ebla, un-able.

dediĉ-i (-n), [UV] Dedica/te. 1 give up, devote, offer (to person, purpose). ~i atent-(labor-tag-temp-viv-)on, sin, (al). 2 (adresi, autograft), inscribe to friend or patron. ~i libr-(poem-verk-)on (al). ~o, -tion. ➞ apartig, fordon, konsekr, ofer, sanktig.

dedukt-i (-n) [OA], Deduc/e, draw a conclusion, infer. El tio mi ~as, ke … . ~a, -tive, inferential. ~a logiko, rezonado. ~o, -tion, conclusion, inference. ➞ aprior, konklud, rezon. Opp indukt. [Ne= depren, subtrah.]

defend-i (-n, antaŭ, kontraŭ, per) [UV]. Defen/d. 1 Guard, keep safe, protect against, shield, ward off attack from. ~i la patrujon (teron). 2 justify, speak (write) in favour of, stand up for, uphold ~i amikon (projekton). 3 (jur) appear for, conduct -ce of. ~i akuziton, opinion, rajton. ~o, -ce, justification, plea, protection. ~a (defensive) milito. ~e, in -ce. ~ebla, -sible. ~isto, advocate for the -ce. Sen~a, -celess. Sin~o, self-ce. ➞ advokat, apologi, pled, ŝirm.

defensiv-a, Defensive, protective. ~e, on the d. ~a kaj ofensiva defendoj (Cezaro 311/14).

defi-i (-n, al), Def/y. 1 challenge: ~i al duel-(lud-pruv-)o. 2 (spiti), brave, face, resist boldly and openly, set at -iance: ~i la venton. 3 (things) be beyond power of: ~i atak-(difin-kapt-)on. ~o, -iance, challenge. ~e, -iantly. ➞ kontrau, spit.

deficit-o [OA] (manko, minuso). deficit, shortage. ~o bilanca, peza.

defil-o, defile. 1 narrow gorge or pass. 2 ~i, march in file.

definitiv-a, [OA] Definit(iv)e, decisive, final, fixed, unconditional. ~a decido, eldono, juĝo, mendo, prezo, respondo, teksto, verdikto. ~e, -ly, finally, once and for all. ~igi, confirm, ratify. ➞ findecid, malprovizor. deflaci-o, (com) deflation. Opp inflaci.

deform-i (de-form-igi, formdifekti), deform, deface, disfigure, put out of shape. Onda ~iĝo. ➞ distord.

degel-i (nt), [UV] Thaw; dissolve, liquify, melt/away. La glacio, neĝo ~as (Ps 147/18). (impersonal) ~as! It is t-ing.f become genial, unbend. ~(ad)o, t-ing. ~a vetero. ~aĵo, slush. ~igi (-n), (cause to) t., melt, f loosen tongue of. ➞ fandig, fluidig, likvig.

degener-i (nt), [UV] Degenera/te, deteriorate, fall off, sink from former excellence. Libero ne ~u en anarkion. (bio) revert to lower type. ~(ad) (~iĝ)o, -cy, -ation, morbid change. Grasa ~o. ~inta, d., debased, effete. ~igi, enervate, etc. ~into, -ulo, d. ➞ dekadenc, malpliboniĝ.

degn-i = dejni.

degrad-i (-n) [UV] ( = de-grad-igi), Degrad/e, debase, lower in quality, tone down, (person) depose, deprive of rank. klerikon, oficiron. ~o -ation. -a -ing.

dehisk-i (nt) (bot) Dehisc/e, burst open, gape, split asunder. ~a, -ent. ~a frukto. ~o -escence.

deism-o, (phi) deism. deist-o, deist.

dejn-i, deign, condescend, think fit, vouchsafe (to). ~i doni, permesim respondi. Mal~i, ne disdain, scorn, turn up one’s nose at.

deĵor-i (nt), [UV] be on Duty (in attendance), officiate, serve. ~i ok horojn. ~(ad)o, (spell of) d. Nokta ~o. ~a oficiro, officer of the watch. ~anto, one on d. (attendant, etc.). ~ejo, post. ➞ dev, gard, ofic, serv.

dek, [UV] ten. ~a, 10th. ~e, 10thly. ~o (da), half a score, group of 10 (cards etc.). -estro (El 18/21). -oble, 10 times (multiplication) (Da 1/20). ~obligi, multiply by 10. ~ono, Mortigi ~onon, decimate, -onajo, tithe. ~ope, by 10s. dek-duo, dozen (➞ dek du, 12, dudek 20). ~foje, 10 times over. ~jara, 10 years old. ~sesono, 1/16th. Du~o, score. Jar~o, decade. Po~a (~uma) = decimala, decimal, with 10 as base. ~umi, decimate. ~kelkjaruloj (adoleskuloj), teen-agers.

deka- (Gk ppfx), deca- (=10). -GRAMO, -LITRO, -logo, -METRO, deca- gram(-litre, -logue, -metre). ~podo (dek- pieda krustaco), -pod.

dekadenc-o, [OA] Decad/ence, decay, decline, deterioration, fall, wane, ~a, -ent, on the down-grade. ~a imperio. ~i, be -ent, fall away, -ulo, -ent. ➞ aŭtun, defal, degener, kaduk.

dekan-o, [OA] 1 (college, ecc) Dean, (mus) ~a, decani, south side of choir, ~ejo, -ery. II (chem) decane. ➞ diakon,fakultestr.

dekant-i (-n), (de-trans-verŝi), decant, pour off gently.

deklam-i (-n) [OA], Decla/im, speak rhetorically, "spout". ~i versojn. ~a, -matory, high-flown, impassioned. ~(ad)o, -mation, oratory, -aĵo, harangue, -arto, elocution. ➞ recit.

deklar-i (-n, ke) [OA], Declar/e. 1 Assert (make known, proclaim) explicit(formal- open-)ly. ~i am-(dividend-milit-)on. ~i sin amiko. (cgm) call, ~ado, ~aĵo, deklaracio, [OA] -ation, announcement, manifesto, proclamation. ~o pri sendependeco. (jur) -ation. Jur~o, affidavit. Ŝipestra ~o, captain’s entry. 2 (customs) acknowledge posses sion of dutiable goods. Cu vi havas ion ~endan (to declare)? ➞ anonc, proklam, seiig.

deklin(aci)-i, [UV] (kazfleksii) (-n), (gram) Declin/e, inflect, ~ado, ~aĵo, declension. (astr) (astra latitudo), -ation. (ph) magneta ~o, magnetic -ation. Ne~ebla, in-able. \Ne = ri]uz.\ ➞ kaduk, marasm.

dekliv-o [UV] (klinita tereno). Inclin/e. Slop /e, declivity, slant. (No 21/15, Jos 7/5). ~o (mal)suprena, rise (fall), as-(des-)cending gradient, ~a, i-ed, s-ing, declivitous, ris-(fall-)ing. ~a ebeno, i-ed plane, -a vojo. ~aĵo, s ing approach, as-(des-)cent, bank, ramp. ~i, dip, rise, slant, -eeo, i-ation. -eta, gently s-ing. -angulo, -indikilo, gradient-meter. ➞ glacis, klin, oblikv, talus. dekokt-i (-n), Decoc/t, boil to extract essence. ~(aĵ)o, -tion, extract. ➞ ekstrakt, infuz, macer, ru.

dekolt-i, [OA] expose neck and shoulders. ~i veston, cut low. -ita, bare-necked, low-cut.

dekor-i [dekoraci-i [OA]] (-n), Decorat/e. 1 embellish, -i domon per flagoj, preĝejon per floroj paper, paint (ĉambron). 2 invest with medal, order, etc. ~a, -ive, ~ado, ~aĵo, 1 -ion, embellishment, painted work, etc. 2 (distingaĵo, honor- signo), distinction (badge of honour, insignia, order, ribbon, star, etc.). ~oj, regalia (freemasonry). 3 (th) set(ting), arrangement of stage. ~isto, (house) -or. (scene) painter. ~ita, -ed. ➞ belig, garn, ornam; medal, orden.

dekrement-o, decrement, loss by wastage.

dekrepit-i, (nt) (chem) decrepitate, crackle under heat. ➞ kalcin.

dekret-o, [OA] Decree, enactment, fiat, ordinance (by authty) ~i (-n, ke), ordain by d., enact, order. ➞ edikt, proklam, reskript.

dekstr-a [UV], Right. 1 Right-Hand: ~a flank-(man-)o, (her) dexter, (piano) ~a (subtend) pedalo, r-h (sustaing) pedal. 2 (pol), conservative. ~e (de), on the r. (of). ~en, to the r. Mi iris ~en, kaj li mal~en. (Se 4/27). ~ema, ~uma, (mec) clockwise. ~ena movo. ~eco, dexterity, skill. ~amana, r-handed. mal~a,, [UV] left (hand), port ~~ema (~~uma), anti-clockwise. Ambaŭ~a, ambidexterous. IT (mil) A proposal to use the abbreviationss Mal! Dek! for the monosyllabic commands Left! Right! seems worth consideration.

dekstrin-o (amela gumo), dextrin.

dekt-o (= trit-okto), (intvl), 10th. ~o maĵora, minora.

deleg-i (-n) [OA], Delegat/e, authorize as agent, commit authty (hand over one’s powers) to, depute, send as representative. ~(aĵ)o, assignment. ~ito, d., deputy, elected representative. ~o de UEA. ~itaro [~acio [OA] ], -tion, body of dd., commission. ➞ deput, komisiion), legal, reprezent.

delfen-o, [UV] (as) (zoo), dolphin (Delphinus).

delfini-o (alaŭda sprono), (bot) larkspur (Delphinium).

delft-o (~a fajenco), Delft. ~aĵoj, d-ware.

delikat-a, [UV] delicate. 1 (milda, malforta). Gentle, light, mild, pale, slight, soft, subdued. ~a koloro, nebulo, paŝo, spiro, tuŝo, venteto. (El 16/14, 1 Rĝ 19/12). 2 (altkvalita, subtila): Dainty, exquisite, fine, nice, refined. (Le 7/12). ~a atento, diferenco, distingo, faruno, gusto, mango, nuance, parfumo, punto, tolo, trajto. 3 (facile difektebla, malfort(ik)a): brittle, feeble, fragile, frail, tender, ~a floro, haŭto, korpo, planto, sano, vazo. 4 (komprenema, sentema) (Rd 28/56) dainty, fastidious, sensitive, squeamish, tender: ~a konscienco, orelo, pesilo, sento, virino. 5 (takta) avoiding offence, considerate, honeyed, punctilious, tactful, with good taste (Ps 55/21), ~a ago, aludo, konduto, vorto. 6 (embarasa, tikla) awkward, embarrassing, requiring nice handling, ticklish: ~a afero, cirkonstanco, demand, problem, situacio. ~eco, daintiness, fineness, softness, refinement, tact. ~iĝo de moroj (K 190/13). Mal~a, clumsy, coarse, crude, gross, heavy, raw, tough. ~~ulo, boor, churl. ➞ dole, fajn. ➞ barbar, krud.

delikt-o, Delinqu/ency, minor crime, misdeed, misdemeanour, offence, neglect of duty. ~a, -ent, defaulting, guilty. ~ulo, -ent, offender. ➞ krimet, kulp.

delikvesk-a, Deliques/cent, ~i, -ce. ~eco, -cence.

delir-i (nt), [UV] be Deliri/ous, rave, wander. ~a, -ious, frenzied, lightheaded, wildly excited. ~(ad)o, -ium, ecstasy (of joy), frenzy (of despair). Drinkula ~o, delirium tremens. ~aĵo, maunderings, incoherent mutternings of a madman. ➞ ekstaz, frenez, halucin. [Ne= fantazi, rev.]

delt-o, Delt/a. 1 Gk letter D. 2 (geog) triangular tract. ~o de Nilo. ~ojda (triangula), -oid. ~ojda muskolo (~ojdo).

demagog-o,, [OA] Demagog/ue, agitator, mob orator. ~a, -ic, appealing to mass prejudice. ~eco [~io [OA]], -y. ➞ agit, popolflat.

demand-i (al, pri; ĉu), [UV] Ask (a question, for information), enquire, query. ~i ies opinion; pri la horo. Sin ~i (~i al si) ĉu, ask one’s, wonder. Oni povas ~i, it may be asked. ~o, 1 question, enquiry, query. Sugesta ~o, leading question. La ~o restas (it remains to be -ed), ĉu. 2 (problemo, temo): ~o pri vivo aŭ morto. ~a, interro- gative. ~a pronomo, vorto. ~a signo, question-mark. ~anto, interrogator, questioner. ~aro, questionnaire, list of questions, examination paper. ~ema, inquisit-ive-orial. ~ilo, enquiry form. Pri~i, examine, submit to interro- gation. Sen-e, unquestioningly. ➞ pet, postul.

demark-i Demarc/ate, mark boundary or limits. ~o, -ation.

demenc-o, (med) dementia, insanity through brain failure. ~o frua, senila.

demograf-io, Demograph/y. ~(iist)o, -er.

demokrat-o, [OA] Democra/t. ~a, -tic. ~a reĝimo, gvt by the people. ~aro, ~eco, ~io, ~ismo, -cy.

demon-o, [UV] Demon. 1 (myth) divinity (good or evil), genius. 2 evil spirit, devil, fiend. Elpeli ~ojn. f ~o de ĵaluzo. ~(ec)a, -iac, devilish, ~ismo, (phi) (okult), -ism. ~eto, little imp. ~ulo (~havanto), -iac. Ĉef~o, arch-fiend. ➞ anim, diabl, spirit.

demonstr-i (-n, ke), Demonstr/ate. 1 Show, describe, explain (by examples or experiments), establish truth of, prove. ~o, -tion, conclusv experiment, exhibition, explanation. ~anto, ~isto, -ator, lecturer. ~ebla, -able, capable of being shown or proved. 2(pol) (a. ~ACI-i), make a -ion by public meeting, etc. ➞ manifest, montr, parad, pruv.

demonstrativ-o, [OA] (montra vorto), (gram) demonstrative.

demoraliz-i, demoralize, corrupt, deprave, dishearten; undermine discipline (courage, spirit) of. ➞ sendisciplinig, senkuraĝig.

demotik-a, (arch) demotic (of Egyptian script). ➞ hieratik.

denar-o, [UV] denarius, Roman coin (from which "d" = penny).

dendrit-o, (anat), (min), dendrite, with tree- or moss-like marking.

dendrolag-o, tree kangaroo (Dendrolagus).

deng-o, dengue (fever).

denominator-o (dividanto), (mat) denominator. Opp numerator.

dens-a, [UV] Dens/e. 1 compact, thick. 2 close (crowded) together, impenetrable, massed, serried. ~a arbaro, foliaro, mallumo, loĝantaro, nebulo, solvaĵo. ~aj haroj, nuboj, spikoj. (typ) kun ~aj linioj, literoj, set solid. ~e loĝata, populous. ~e plantita, thick-set. ~e premita, pressed tight. ~(ec)o, -ity, relation of mass to volume, consistency, crowded state. Aera ~o, Meza ~o, mean (specific) -ity. ~ejo, brake, bush, jungle, thicket (Jes 9/18). ~igi (-n), concentrate, condense, congeal, crowd together, thicken, ~igilo, (phot) intensifier. ~iĝis (El 15/8). Kun~igi, curdle (Ij 10/10). Mal~a, thin, light, loose, scanty, spare, sparse. ~~ega, rarified (air). ~~ejo, clearing, glade. ~ometro, -imeter.

dent-o, [UV] Tooth, Dent-. 1 (anat) ~o karia, kava. ~o (mal)supra, upper (lower) t. ~o Lakta (unua), milk t. ~o Malfrua (saĝa), wisdom t. ~o Muela (vanga) (molaro), grinder, molar. OkuKo (kanino), canine (eye) t. ~o Premolara, bicuspid, premolar. ~o Tranĉa (incizivo) incisor. La ~oj klakas (chatter). Agaci, grincigi, kunpremi, montri, nudigi, perdi, plombi la ~ojn, set on edge, gnash (grind), grit (set), bare, lose, fill (stop), the tt. ~aro, tt. ~aro artefarita, d-ures. ~ego, fang, tusk. ~eto, denticle. ~ino, dentine. ~ingo (alveolo), t-socket. ~isto, dentist. ~izi (iuri), supply with tt. ~ologio, odontology. ~apero, ~aranĝo, d-ition. ~kuraco, dentistry. ~purigaĵo, ~pasto. ~pulvoro, dentifrice. Paroli interne mumble. Sen~a, t-less. II 2 (of obj). Cog (rada), peak (monta), prong (forka, rastila), tooth (kombila, segila). Rand~oj (phlt) perforata. ~ado, crenelation, indentation, perforation, serration. ~aĵo, gearing, scalloping. ~(um)ita, cogged, indented, notched, scalloped, toothed. ~ita frontono (mec) (4 FA 87/8). ~izi ion, cut (mill) tt in. ~rado, cog-(gear-) wheel. ~radaro, t-ed gearing. (ry) ~relo, cog-rail. ~stango, t-ed rack, ratchet. En~igi la ~aron, engage (enmesh) gears. Leon~o (bot) (ordinary language) = leontodo and taraksako (which see). Tri~o, trident. ➞ cinodont, klik, krenel, not, stop.

dental-o, (phon) (denta konsonanto), dental.

dentari-o, (bot) toothwort, coral-root (Dentaria).

denunc-i (-n, ke), [UV] denounce, accuse, inform (inveigh) against, (im)peach. ~i krimulon. ~anto, accuser. ~antaĉo, fi~anto, malicious informer, tale-bearer, tell-tale, sneak. ~ema, denunciatory, deodar-o (Himalaja cedro), deodar (Cedrus deodara).

departement-o, [OA] department (administra). 1 (ministrejo), ministerial department (office), branch of municipal or state administrate, ministry. ~o de milito, War Office. 2 (prefektejo), French administrative district. ~a, -al. ~estro, prefect. Sub~o. arrondissement, ward.

depend-i (de) [OA], Depend (on). 1 Count (reckon, rely, rest) upon, have confidence in. 2 be -ent (contingent) on, hang^hinge, turn (on), be at the mercy of. Cio ~as (It all depends) de cirkonstancoj, la vetero, lia respondo. De tio ~as, iu … La decido ne ~as de mi. ~o, -ence, confidence, reliance, trust, (gr.) ~a (subordinate) klaŭzo, propozicio. ~e de, -ing on. ~aĵo (~a lando), -ency. ~anto, -ant. ~inda, -able. Ne~a, in-ent. ➞ pend, submetiĝ.

depeŝ-o, [OA] Dispatch, offi communicate on state affairs, urgent written message. ~i, send a d. ➞ telegram, kabl.

deploj-i (-n), (mil) Deploy, draw up in line, arrange in battle formation. ~o, -ment.

depon-i (-n, ĉe, en) [OA] (konfidi valoraĵon), Deposit, entrust, place, leave, lodge, store (Le 6/4, Ne 13/5). ~i plendon, lay a complaint. ~i monon en bankon. ~a konto, d. a/c. ~(it)aĵo, d. ~anto, -or. ~ejo (tenejo), safe d., cloakroom, de-(re-)pository, warehouse. ➞ demet, konserv, lok, tavol.

deport-i, Deport (undesirable person). ~ado, -ation. ~ito, -ed p.

depresi-o, (econ, met), depression. ➞ ciklon, deprim.

deprim-i (-n), (med) Depress, dispirit, lower (reduce) vitality. ~ita de malsano. ~o, ~iteco, -ion, dejecta. ➞ malgaj, prem.

deput-i (-n), [UV] Deput/e, appoint as substitute or representative, commit authty (task) to. ~ito, -y, proxy, representative, understudy. ~itaro, -ation, body of representatvs. ➞ deleg, parlament, senat, reprezent.

deris-o, (bot) derris (Derris). ~a pulvoro, from its root.

deriv-i (-n) [OA], (chem) (gram) (mat), Derive, draw, get, obtain (from source). Esti ~ita de, be -ed (formed), come (from original). ~(ad)o, -ation. ~aĵo=~ita vorto (substanco), -ative, -ed form. ➞ devenig.

derm-o (subhaŭto), Derm/is, true (under) skin. ~a, -ic. ~atito (haŭtinflamo), -atitis. ~atolog-io, ~o, -atolog-y, -ist. ~atozo (med) -atosis.

dermest-o, bacon (larder) beetle (Dermestes).

derviŝ-o, dervish.

des (mal)pli, [UV] (adv) the more (less). 1 in combination with ju. Ju pli multaj, ~ pli gaje! The more, the merrier! Ju pli da folio], ~ malpli da fruktoj. 2 (alone = tiom), so much the (Ij 4/19, 9/14). ~ pli bone, so much the better. ~ pli, ke, the more (so), that.

desapont-i (inn) (trompi esperon), Disappoint, let down, not fulfil desire (expectation, hope). ~iĝo, -ment. Rim.: Z. used ~ata, ~iĝi (fac?). Vd BE 1945/79.

descend-i (-n, de) (malsupreniri), descend, come (go) down. ~i de alto. ~a (-ing) aerfluo. ➞ dejn, deven. opposite ascend.

desegn-i (-n), [UV] Design; depict, draw, deliniate, sketch; describe (cirklon), paint, portray (karakteron). ~a papero, tabulo, drawing-paper (board). ~(ad)o, ~arto, drawing. ~(aĵ)o, d., drawing, diagram, plan, sketch, (➞ diagram). ~o kolora, krajona. ~isto, -er, artist, etc. ➞ bild, figur, lini, kontur, pentr, strek. [Ne = celi, intend, plani, have dd. on.]

desert-o, [OA] Dessert. ~a kulero, pomo, d-spoon (-apple). ➞ dezert.

desinfekt-i (-n per) (malinfekti, seninfektigi), Disinfect, cleanse from infection, destroy disease germs. ~i ĉambron, vundon. ~aĵo, -ant. ~ilo, -or.

desmodi-o, moving (telegraph) plant (Desmodium).

despot-o, [OA] Despot, absolute or tyrannical ruler. ~i, act as d., oppress, tyrannize. ~a, -ic. ~eco, ~ismo, -ism, arbitrary rule. ➞ absolut, diktator, tiran.

destin-i (-n, al, por, -i) [OA] (antaŭdecidi), Destin/e. 1 (for purpose): appoint, devote, foreordain, intend, reserve, set apart. ~i kolekton al muzeo (lokon por io). 1 doom, fate, fix the -y of. ~iĝo morti (al morto), doomed to death. La sorto ~is, ke, fate has determined. ~o, ~(it)aĵo, -ation, -y, appointed fate or place, intended purpose, lot, predetermined event (Le 6/18, 7/34). Antaŭ~i, ~~o, ~~ism, pre-ateation. ➞ asign, decid, determin, disport, fatal, rezerv, sort.

destrojer-o, (mil, mar) destroyer.

detal-o [UV] (ereto), 1 Detail, circumstance, item, particular, minutia. Droni en ~oj. Memori ĉiun ~on. ~a, -ed, circumstantial, close, full, precise. ~a analizo, inspekto, raporto. ~a rakonto, minute account, ~e, in d., item by item. Raporti, skribi ~e. ~i (-n), enumerate, go into (give) dd, relate in full. ~ado, enumeration, etc. ~a]o (bagatelo). ~ema, prolix. ~eto, trifling d. Priskribi sen~e, give a gen. impression, rough idea. ➞ bagatel, cirkonstanc, speci. 2 (com) -a (pomalgranda), Retail. ~komerco. Vendi (po)~e. ~isto, r-er.

detekt-i, Detect. 1 discover, find out fact, (presence, existce) of. 2 (ph, rad) ~ilo, -or, high frequency rectifier, ~ilo kristala, magneta, valva.

detektiv-o (detektisto), (police) detective. ~a romano.

determin-i (-n) [OA], Determin/e, ascertain precisely, decide, define, fix, limit in scope, resolve, settle (dispute, question, uncertainty). ~i distancon, kaŭzon de akcidento, motivon de ago, pozicion, punkton, signifon de vorto, specion de planto. ~o, -ation. ~a. -ant, -ing, deciding. ~anto, (mat) -ant. ~ismo, ~isto, -ism. -ist. Ne~ebla, in-able. ➞ decid, fiks.

detru-i (-n), [UV] Destr/oy, break up, demolish, pull down, overthrow, ruin, shatter (ij 12/14). ~i armeon, domon, esperon, peston, rikolton, sanon, vivon. ~(em)a, -uctive, deadly, subversive; merely negative (~a kritiko). ~o, (~it)aĵo, destruction (Jeh 36/36). ~emo, (huliganismo) vandalism. ~enda, that must be -ed. ~iĝi, perish. For~i, annihilate, efface, raze to the ground. Ne~ebla, indestructible. ➞ disbat, eksterm, dezertig, falig, neniig, pereig, ruinig.

deŭteri-o, deuterium, isotope of hydrogen.

deŭteron-o, deuteron.

deŭtzi-o, (bot) deutzia, oriental shrub.

dev-o [UV] (farendaĵo), Duty, Oblig/ation. Fari sian ~on, do one’s d. ~i, have the d. of -ing. Mi ~as iri, It is my d. (I am bound, o-ed), to go, I have (got) to go, I must go, it is incumbent on me to go. Necese ~as, needs must. Mi ~is iri, It was my d., I had (was bound, o-ed) to go. Mi ~os iri morgaŭ, I am (shall have) to go tomorrow. Mi ~us iri, se, I should have to go, if… . IT Li ne -as iri=it is not his d. to go, he is not o-ed (hasn’t got) to go, need not go (unless he wants to). Ili ne ~is (didn’t have to) (3 FA/11). Li~as ne Iri = it is his d. not to go (he must not go). Mi ~is ne dormi, I had to keep awake, Ni faris tion, kion ni ~is ne fari (➞ Jona 4/11). II Z. and early writings often ignore this distinction. II Devus is used also (without a following se) for ought, should. Vi ~us iri, you ought to (should) go. ~igi, [UV] ~ligi (fun iri), compel, constrain, force, necessitate. Prem~igi (Trud~igi), exert pressure on, coerce. ~igu ŝin (make her) manĝi. Sin ~(ont)igi, bind one’s, engage. ~igo, coercion, compulsion, force, pressure, etc. ~iga, 1 o-atory, compulsory. ~iga formalaĵo. 2 essential, indispensable. ~iga fako. -libera, free of dd. El~igi (ion de iu), extort, wrest. Kontraŭ~a, contrary to d., disloyal, undutiful. Laŭ~a, as in d. bound, due, loyal. Ne~iga, facultative, optnl. Preter~a, supererogatory. ➞ deĵor, end, neces, nepr, ofic, task, it.

devalut-i, devaluate, cheapen (currency). ~o, devaluation.

devi-i (etim. devojiĝi), Deviat/e, digress, diverge, swerve, turn aside (from normal). de celo, principo, vojo, vorto. ~o, deviation, deflection, declination, divergence, variation. ~o de kompasa montrilo, Angula ~o, angle of -ion. ~o probabla, venta. ~igi, deflect, divert, turn aside. ➞ aberaci, deklin, driv, ekart.

deviz-o, [UV] device, emblematic, heraldic design, motto. ➞ emblem, mot.

devoni-o, (geol) (~a periodo), devonian.

dezert-o, [UV] Desert, waste, wilderness; barren, tree- and water-less place. Prediki en ~o, speak to the wind, talk to deaf ears. ~a, barren, desolate, uncultivated, unfrequented, uninhabited, unoccupied (Ge 1/2). ~ano, ~ulo, d-dweller. ➞ ermit. ~eco, desolation (Mt 24/15). ~igi, devastate, lay waste, ravage (Le 26/32). ~iĝi (Ps 69/25). ➞ ĥaos, kaos, senhom, senviv, solec, sovaĝej, step.

dezir-i (-n, -i, ke -u), [UV] Desire, want, wish (for) (to). Mi ~as dormon (dormi), manĝon (manĝi). Kion vi ~as? What do you want? What word you like? What can I do for (show) you? Mi ~as al vi feliĉon (ke vi estu feliĉa), I wish you happiness, want you to be happy. ~o, wish, etc. Bon~oj, good wishes, respects. Kama ~o, concupiscence, sexual appetite. ~egi, crave, hanker after, long (yearn) for. ➞ ard, sopir. ~ema, -ous, anxious, eager. ~igi, make one long for. ~inda, -able (Ge 3/6). ~inda celo. Laŭ~e. to one’s liking. Mal~i, disdain, reject with scorn. ➞ ambici, aspir, soif, vol.

di- (ch pfx), di-, denotes compounds connecting two atoms of an element in one substance, e.g., diklorido, dioksido, disulfido. ➞ bi-.

di-o, [UV] God, a god. ~o vin benu, G. bless you. ~o volu! May G. grant! Se ~o volos, G. willing, please G. Hejmaj ~oj, household gg. ~a. divine. La ~a regn- (yol-)o. Erari estas home, pardoni ~e. ~aĵo, ~eco, deity, divinity. ~igi (apoteozi), apotheosize, deify, f idolize, make a little g. of. ~ino, -dess. ~ismo, deism. ~isto, deist. ~favoro, grace, divine favour. ~servo, divine service, public worship (➞ kult). ~otima, -fearing. Sen~a, atheistic, godless.

diabet-o, [OA] Diabet/es. ~a (~ulo), -ic.

diabl-o, [UV] devil. ~a, -ish, diabolic, fiendish, infernal, satanic. ~aĵo, -ry. ~eto, imp. ~ino, she-d. f shrew, virago, vixen. ➞ furi, meger. diabol-o, (gm) diabolo.

diadem-o, [OA] diadem, crown, plain or jewelled fillet (headband), denotes distinction or glory. ➞ tiar.

diafan-a [OA] (lumtralasa, sed ne necese travidebla), diaphanous, semi-transparent, translucent. ~a materialo, ondo, vazo, Mal~a, opaque.

diafragm-o, [OA] diaphragm (wide sense). 1 (anat) midriff. 2 (bot) (zoo) (tech) (disigilo), thin lamina or plate, partition. 3 (opt) (phot) stop (opaque disc with circular hole). ~o irisa. ~i (stop down) lenson. ➞ pari, vand.

diagnoz-i (-n) [OA], Diagnos/e. 1 determine from symptoms the nature of disease.

opposite prognoz. 2 (bot. zool), formally describe (plant, etc.) ~o, -is. ~a scienco, -tics.

diagonal-o, [OA] ~a, diagonal, (typ) shilling-stroke (/).

diagram-o, Diagram, illustrative linear figure (representation, sketch), (rad) ~o cirkvita, kalibra, konekta. ~a, -matic.

diakon-o, [OA] Deacon (wide sense). ~a, diaconal. ~(ad)o, ~(ar)o, diaconate, ~eco, -ship. ~ino, -ess. Ĉef~o, arch-d.

diakrit-a, diacritical, distinguishing, distinctive, ~o (~a signo), sign added to letter (accent, cedilla, circumflex, etc.).

dialekt-o, [OA] Dialect, patois, special form of speech, subordinate variety of language peculiar to district, class, or person. ~a, -al, ~ologio. ➞ idiom, ĵargon, slang.

dialektik-o, [OA] dialect/ics, critical examination, investigation by discussion into truth of opinion. ~isto, -ician.

dializ-i (-n), (chem) Dialys/e, separate by diffu sion through a parchment membrane. ~o (osmoza disiĝo). -is. ~ilo, -er.

dialog-o, [OA] dialogue, colloquy. 1 talk between two or more persons. ➞ monolog. 2 (lit) work in conversationl form.

diamant-o, [UV] diamond. ~a ringo (with dd). (typ) d., pt. ~eca, sparkling. ~a rosguto. ➞ briliant, karo, lozanĝ, romb.

diametr-o, [OA] Diamet/er, straight line through centre. Interna ~o, bore (➞ kalibr). ~a, -rical. ➞ radius.

diant-o, [OA] Pink (Dianthus). Barba ~o, sweet William. Kariofil~o, clove-p., carnation. (D. caryophillus). ~(kolor)a, P-

diapazon-o, [OA] diapason. Best reserved for the meaning (org) diapason (= fundamento) tone. For its many other meanings in various langs, use akord, ampleks, harmoni, okt(av), piĉnorm, skal, tonfork, as the case may be.

diapozitiv-o, lantern slide, transparency (positive photo).

diare-o, (med) diarrhoea > laks.

diastaz-o, (chem) diastase, enzyme converting starch to sugar. ➞ enzim.

diastol-o, diastole, dilation of heart or artery. Opp sistol.

diatom-o, (bot) diatom (Diatoma).

diaton-a (laŭgamsigna), (mus) diatonic. ~a akord-(interval-skal-)o. Opp kromat.

diatrib-o, diatribe, abusive tirade, bitter criticism (denunciation, invective).

diboĉ-i, (nt), [UV] give one’s up to (indulge in) excess, be licentious (dissolute), go to the dogs, sow wild oats. ~(em)a, dissipated, dissolute, profligate. ~o, sensual indulgce. ~eto, spree. ~igi (-n), debauch, corrupt, deprave, lead astray, pervert. ~ulo, libertine, rake, roue. ~ulino, wanton. Per~(Tra~)i, spend in riotous livg, squander. ➞ fordrink, malŝpar). Mal~i, ➞ asket.

did-o, dodo (extinct bird) (Didus ineptus).

didaktik-a [OA] (instrua), meant to instruct. ~e, didactically, as a teacher. ~ema, too much inclined to lay down the law. Aŭto~a = sininstrua. ➞ pedagogi.

didelf-o (zoo), [UV] opossum (Didelphus). ➞ oposum.

dielektr-a, (ph) dielectric, insulating, non- conducting. ~o, ~a substanco.

dieres-o (dusilabigo), diaeresis. 1 separation between two vowels. 2 (~a signo, tremao). ➞ aferez, diftong.

dies-o (wo), (mus) Sharp. Du~o (isiso), double s. ~igi (isigi), -en.

diet-o, [OA] 1 Diet, habitual fare (food). 2 -ary, regimen. ~o frukta, miksita, vegetara. ~a, -etic. ~a regularo. ~i, be on a d. ~ado, -ing. ~isto, -ician. ~oscienco, -etics. 3 (in some countries) parliament.

difekt-i (-n), [UV] damage, blight, hurt, impair, injure, spoil. ~i brakon, Qam, honoron, manĝon, objekton, sanon. Unu ovo malbona tutan manĝon ~as. ~(et)o, blemish, failing, fault, flaw, imperfecta, shortcoming, weak spot (Ne 6/1). En ĉiu objekto troviĝas ~o. (el) ~o terkonekta, earth fault, ~aĵo, throw-out. ~ebla, fragile, vulnerable. ~iĝi (nt), deteriorate, spoil, suffer d. ~iĝema, perishable. ~(it)a, addled, chipped, damaged, spoiled, tainted, defective, faulty, unsound. Ne~ita, Sen~a, flawless, intact, inviolate, safe and sound, unaffected (unhurt, uninjured), whole. Bat~i, batter. Skrap~o, abrasion. ➞ damaĝ, kriplig, malutil, romp, vund; malper- fektaĵ, mank. [Ne= domaĝ].

diferenc-i (nt) (de, inter, je, per) [UV] (malsami), Differ, be -ent (distinguishable from). ~i inter si, be -ent from one another. ~a, -ent, not the same, unlike, ~a de = alia ol, malsama ol. ~o, difference, contrast, disagreement, discrepancy, diversity, unlikeness (Ge 1/18). ➞ distanc, kontrast. ~o inter A kaj B. ~o de gusto. Tio faras ~on. Ne ~as, it makes no odds, (rad) ~o potencialo, tensia. ~igi (fari ~on), -iate, discriminate, distinguish, keep apart. ➞ disting, malkonfuz. ~igilo, distinguishing mark. Sen~a, without exception. ~otono (subtono), (ac) difference tone.

diferencial-o, (wide sense), (mat) (mec) (ph), differential. ~a kalkulo, tabelo.

difin-i (-n), [UV] Defin/e, settle limits of, give exact meaning, make clear (early writings also = determini, destini). ~i celon, salajron, sencon. ~a, -ing. ~ita, -ed, -ite, fixed, precise, set, with exact limits, not vague. ~ita cello, formo, konturo, signifo. Sen kialo ~ita, for no particular reason. ~(aĵ)o, -ition. ~eco, degree of distinctness, (gram) Ne~a, Sen~a, in-ite (article, pronoun, etc.). Ne~ebla, in-able. Ne~ita, un-ed, unsettled, vague. ➞ definitiv, fiks, precizig.

difrakt-i (-n), (opt) Diffract, deflect and break up (as with light passed through a slit). ~o -ion. ~a krado, -ion grating. ➞ dispers, interfer.

difterito, [OA] diphteria. ~a sufoko.

diftong-o [OA] (vokalglito), Diphthong, two vowels glided into one syllable (aj, ej, oj, uj; aŭ, eŭ, oŭ). ~i, -ize.

difuz-i (-n) (malkoncentri), Diffus/e, shed abroad, spread widely. ~i lumon, varmon. ~ita, -ed, not localized, ~ita lumo, radiado, reflekto, sono, stimulo. ~o, -ion, scattering. ~o gasa, luma, radia. ~igi, run (of dye in washing). ~ilo, -or. ➞ dializ, osmoz.

dig-o [UV] (remparo kontraŭakva), breakwater, dam, dyke, embankment, jetty, mole, sea-wall, weir, f (defenda barilo), barrier, bulwark, defence. ~o de prudento. ~i dam, confine, embank, shut in. ~i akvon, riveron. (Ij 12/15). f ~i koleron. ➞ bar, brid, haltig. (Ne~~fos.\

digest-i (-n), [UV] Digest. 1 prepare food for assimilation. 2 (tech) soften and prepare by heat, etc. f absorb mentally, take in, think over. ~i ideon, libron. ~a, -ive, ~o, -ion. ~ebla, -ible. Ofendo malfacile ~ebla, difficult to stomach (swallow). ~aĵo, -ive, stomachic, peptic. Mis~o, in-ion. ➞ dispepsi.

digital-o, (bot) foxglove (Digitalis), from which ~ino, digitalin.

dign-o [OA] (Ge 49/3), Digni/ty, high (honourable) position, worth. ~(oplen)a, -fled, elevated, stately, ~a parolmaniero, sinteno. Fari ~oplenan eniron, sail into the room. ~igi, -ify. ~ulo, -itary, someone -fled, (col) big-wig. Ne~a, Sen~a, infra dig., un-ified. ➞ grandsinjor, indkonsci, majest, sinrespekt.

digram-o, digraph, two letters for one sound, e.g., sh = ŝ, ea in head.

dik-a [UV]. 1 Thick: ~a fingro, libro, papero, trance, volumo. 2 (person) (vastkorpa). corpulent, fat, stout. 3 (mus) ~a registro (t. register) de la voto. 4 (obtuza): indistinct, muffled. ~a voĉo. 5 (firm-konsista); ~a pasto, supo. 6 crowded, closely set: ~a arbaro. heĝo. ~(ec)o, -ness. ~e ŝmiri, tranĉi. ~e muelita, coarse-ground. ~e presita, in bold (clarendon) type. Arboj kreskas (neĝo falas) ~e. ~aĉa, bloated. ~aĵo, chunk, etc. ~eta, plump. ~igi (phot) intensify. ~iĝo (Re 32/15). ~ulo, fat man. ~malalta, dumpy, squat, stocky. Mal~a, thin, lean, meagre, slender, slim, tenuous; weak (fluido). ➞ diluit. ~~e muelita, fine ground. ~~ega, fine (hard), thin (lato). ➞ dens, gras, larĝ, ŝvel.

dikrur-o (technical language) = drongo (ordinary language).

dikt-i (-n, abs) [UV]. Dictat/e. 1 (to writer): ~i leteron, 2 (or done altrudi): enjoin, give (impose, prescribe) orders, lay down (the law). ~i kondiĉon, konduton, prezon, regulon. 3 (instigi): suggest, tell. Faru, kion ~as al vi la koro (what your heart tells you). ~(ad)o, d., -ion, authtive direction (of conscience, reason, etc.). Skribi laŭ (sub) ~o, ~aĵo (early writings ~ato), -ion, matter -ed. ~ilo = 1 ~afono, -aphone. 2 ~ografo, -ograph.

diktamn-o, ditanny (Dictamnus Creticus). Blanka ~o (D. alba) is the "burning bush" of the garden.

diktator-o, [OA] Dictator, absolute ruler, f person with absolute authty. be master of, domineer, govern absolutely, hector, lord it over. ~ado, ~eco, -ship. ~(em)a, d-ial, domineering, imperious, masterful, overbearg, peremptory. ~a tono. ➞ arbitr, aŭtokrat, despot, tiran.

dil-o, deal, plank. Vd lign.

dilat-i (-n) (pli-larĝ-vast-igi), Dilat/e, (ph) distend, enlarge, expand, extend, stretch, widen. ~i amplekson, aperturon, koron, stomakon, okulon. ~a muskolo, -or. ~(iĝ)o, -ation, elongation, expansion. ~ebla, -able. ~iĝi (nt), d., expand, swell. La poroj, pupiloj ~iĝis. Mal~(iĝ)i, contract, shrink. ➞ duktil, elast, etend, varik.

dilem-o, [OA] dilemma, choice between two alternatvs (evils), f (embaraso) "inter martelo kaj amboso", difficulty, fix, quandary, straits. En~igi, drive into a corner, put into a fix.

dileni-o, dilenia, tropical Asian tree (Dilenia).

dilet-i (nt), dabble, toy with as a hobby. ~a, amateurish, not thorough, trifig. ~anto, [OA] dabbler, dilettante, smatterer. ~(ant)eco, ~(ant)ismo, amateurism. ➞ amator, hobi.

diligent-a, [UV] Diligen/t, assiduous, hard-working, industrious, painstaking, sedulous, steady in application. ~a atento, laboro, lernanto, mano. ~i, be d. ~o, -ce, application, industry, persistent effort. ~ulo (Se 10/4). Mal~a, inactive, indolent, inert, lax, lazy, slothful. ~~i, idle, laze. ~~ulo, lazy-bones, sluggard. ➞ agem, atent, fervor, inert.

diliĝenc-o (hist) diligence, public stagecoach.

dilu-i (-n) Dilu/te, reduce strength of, thin, weaken (fluid by adding water), f water down, diminish brilliance, etc. ~i doktrinon, fervoron, koloron. ~ita, -ted, weak. ~(aĵ)o, -tion. ~ilo, -ent.

diluv-o [OA] (inundego), deluge, great flood (Ge 6/17). f Pluvi ~e. ~a, diluvia. Antaŭ~a, antediluvian, f old-fashioned.

diluvi-o, (geol) diluvium. ~a, diluvial.

dimanĉ-o, [UV] Sunday, the Lord’s day. Palma ~o. ~a, ~e, on S. Observi la ~on. ~aj vestoj, S-best. Ĉiu~a, ~e, every S. ➞ sabat.

dimensi-o, [OA] Dimension, measurable extent, size (area, breadth, length, thickness, volume). La tri ~oj, La kvara ~o. Tri~a, three-al. ➞ grad, grand, mezur. Rim.: Vd la libron Platlando en la BEA Biblioteko.

diminuend-o, ~a, ~e, (mus) diminuendo.

diminutiv-o (etiga vorto), (gram) diminutive, e.g., et.

din-o (fortunuo), (ph) dyne, unit of force. Mega~o.

dinam-o, dynamo.

dinamik-o, [OA] -ics. Aero~iko, astro~iko, elektro~iko, hidro~iko. ~ika, -ic. ~ismo, -ism. f vitality.

dinamit-o, [OA] ~i, dinamite. ➞ nitroglicerin.

dinamometr-o, [OA] dinamometer.

dinasti-o, [OA] dynasty, line of hereditary rulers. ➞ dom, famili.

ding-o, dingo, Australian wild dog (Canis dingo).

dinosaŭr-o, (pal) dinosaur.

dinoterio, dinothere.

diocez-o (episkopa distrikto), Dioces/e. ~a, -an. ~ano, ~estro, -an. ➞ eparĥi.

diod-o (duelektroda valvo), (rad) diode.

diodont-o, globe-(porcupine-) fish, prickly glove, sea-hedgehog. (Diodon).

dione-o, (bot) catch-fly, Venus’ flytrap (filonaea).

dioptr-o, (opt) diopter.

dioram-o, diorama, peep-show. ➞ panoram.

diorit-o, (min) diorite.

dioskore-o, yam (Dioscorea). ➞ batat, ignam.

diospir-o, persimmon pear (Diospyrus virginiana).

diot-o, cotton weed (Diotis).

dipleks-a (dusenda samdirekte), (tel) diplex.

diplom-o, [OA] diploma, certificate conferring honour, licence, privilege. ~o doktora, profesora. ~o pri nobeleco, patent of nobility. (iun), grant a diploma to. ~ita instruisto, certificated teacher. ~ito, qualified person. ➞ atest, brevet, cart, patent.

diplomat-o [F], diplomat(ist), adroit negotiator. ~a, -ic, adroit, non-commital. ~a ago, karaktero, parolo, procedo, respondo, servo. ~eco. ~io [F], (pol) diplomacy. management by negotiation. f adroitness, discretion.

diplotaks-o, (bot) sand-rocket, wall-rocket (Diplotaxis). ~o mura, stinkweed.

dipod-o (a. ĝerboso), > jerboa (Dipus, Jaeulus), jumping-mouse Zapus).

dipsak-o, Teazel (Dipsaeus). Ful~o, fuller’s t. (D. sativus).

dipsomani-o, dipsomania, craving for alkohol. ~ulo, ~a, dipsomaniac.

dipter-oj, diptera (= flies, gnats, midges).

diptik-o (bildo, skribo, dupanela), diptych. ➞ triptik.

dir-i (-n, ke), [UV] Say, assert, remark, speak, state. Ni ~u, ke, Let us s. that.... ~u al mi, cu, Tell me. Oni ~as, it is said. Kiel oni ~as, as the phrase goes, so to speak. Kion oni ~os? What will people s.? Tio ~as (conveys) nenion al mi. ~i, ke jes (ne), affirm (deny). ~i sian penson, (one’s mind). Lasu al mi ~i vorton (get a word in). Mi forgesis ~i (mention), ke. Kiel tion ~i? How can I put it? Ne bezone ~i, it goes without s -ing. Se tiel ~i, as it were. ~ante tion, with these words. ~o, s-ing, remark, statemnt, utterance. Laŭ via ~o, according to you. ~aĵo, dictum, s-ing. ~enda, that must be said. ~maniero, expression, turn of speech. Al~i, Krom~i, s. further, add. Antaŭ~i, foretell, predict, prophesy (➞ anonc, aŭgur, profet, prognoz). El~i, declare, express, pronounce (➞ deklar, formul, vortig). Kontraŭ~i (oponi), contr-adict, -overt, gain-s, oppose. Ne~~ebla, in-contest (-disput)able, un-deni(-question)able. Sin ~~a, self-contradictory. Laŭ~a, alleged, ostensible, so-called, pretended. Mal~i, disavow, recant, take back, un-s., withdraw. Ne~ebla, ineffable, un-speak (-utter)able. Pri~i, speak of. Nepri~ebla, indescribable. Re~i (ripeti), s. again, repeat. Sub~i, s. covertly, whisper. Duon~ (Kvazaŭ~)i, imply, insinuate, suggest, throw out hints. Ĝusta~e, to be accurate. Oni~o, hear-s., report, rumour (➞ klaĉ, Oni~e (laŭ~e), the story goes, the report is afloat, it is rumoured. Popol~o, popular -ing, saw. Supre~ita, above-mentioned, Trans~i, convey, pass on, transmit (novaĵon, ordonon). Ver~e, to tell the truth, truth to s., in truth. ➞ asert, esprim, parol, rakont, rimarkig, sciig.

direkt-i (-n, al, kontraŭ), [UV] Direct. 1 Turn (a make go) towards: ~i atenton, iron, parolon, rigardon, okulojn. ~i la paŝojn, bend one’s steps. Sin ~i al, head (make) for, wend one’s way to. 2 Administer, control, manage, run, superintend (➞ estr, reg): ~i firmon, laboron. Homo projektas, Dio ~as. Conduct (orkestron), edit (ĵurnalon). 3 (al~i, celigi), address, aim, level; ~i akuzon, demandon, peton, sarkasmon; bring to bear, point, train. ~i pafilon, teleskopon. 4 Drive, guide, lead, steer (a. stiri): ~i aŭton, diskuton, ŝipon, venton (El 10/13) ~o, [UV] direction, bearing, course, guiding line. ~o horizontala, vertikala. Doni ~on al la vivo. Ŝanĝi la ~on, alter one’s course. En (Laŭ, Sur) la ~o al (~e al), towards, (mar) ~o kompasa, magneta, vera. ~a, directing, guiding, ruling, directorial [Ne= rekta]. ~a anteno, (av) -ional aerial. ~a magneto, control magnet. ~a pedalo (av) rudder pedal. ~a (rudra) stango, driving rod, helm, tiller. ~ado, conduct, control, guidance, management etc. Labori sub ies ~ado. ~ebla (balono), dirigible, f docile, tractable. (Kompasa) ~i ĝo, orientation. ~ilo [UV] (stirilo), handlebar, helm, rudder (rudro). ~ila rado, steering wheel. ~ilisto, helmsman. ~iloj, reins. ~isto (~oro [OA]), -or, conductor, editor, governor, head, leader, manager, principal, superintendent (➞ estr). ~~aro, -orate, administrative staff, board, management. ~alo, (av) tail fin. ~montrilo (~otrovilo), -ion finder. ~osendilo, radio beacon. For~i, turn aside. Sen~a (Ne~ebla), adrift, without -ion. Unu~a (one-way) trafiko. ➞ gvid, konduk, orient, stir, turn, veturig.

direktiv-o, directive, guiding principle, statement of policy. ~oj, broad lines (de konduto, politiko).

dis- [UV] (malkune), (pfx) denotes 1 (apartigo): Separ/ation, breaking into parts (pieces), (aparteco): separateness, divergence. ~bati, ~fali, ~fendi, ~frakasi, ~haki, ~pecigi, ~premi, ~rompi, ~ŝiri, ~tranĉi. 2 Dispersal: = ĉie(n), ĉiuflanke(n), diversloke(n), diversdirekte(n): about, in all directions; here, there, and everywhere; N, S, E, and W. ~babili, ~blovi, ~doni, ~aŭdigi, ~konigi, ~kreski, ~kuri, ~peli, ~perdi, ~porti, ~semi, ~sendi. ~a, separate, apart, loose, not united, scattered (➞ sporad). ~aj dometoj, straggling cottages. ~e, separately, here and there, scattered about (➞ de-, for-). ~en! Dismiss! Disperse! ~igi, [UV] separate, disjoin, part, sunder, open (kurtenojn). Ne~igebla, inseparable, indivisible. ~igilo, separator. ~iĝo, separation, division, parting, schism, split ~iĝi de, part company with. [Ne= mal-. Say Malaranĝi, not disaranĝi, elrevigi, senrevigi, seniluziigi, not disrevigi. Disvolvi (= malvolvi) is, however, an established idiom.] Rim.: Disde (occasional variant of de) should be used, if at all, only to avoid ambiguity. Distingi A disde B (better: inter A kaj B. ➞ Ge 1/4).

disciplin-o, [OA] discipline, rules for conduct. ~o eklezia, intelekta, lerneja, milita, rigora. ~a, disciplinary. bring under control, train to obedience. ~i impulsojn, lernantojn. ~ita, accustomed to discipline, well-trained. ~ebla, tractable. ~isto, -arian. Sen~a, un-ed, insubordinate, out of control, raw. Sen~igi, demoralize (El 32/25). ➞ brid, eduk, ord.

disĉipl-(in)-o, [OA] disciple, adherent, follower (Mai 2/12, Mt 10/1). ➞ an, lernant, sekvant.

disenteri-o, [OA] dysentery.

disert-i, (nt, pri), dissertate, expatiate, treat a subject at length. ~(aĵ)o, dissertation, discourse, disquisition, thesis. Doktora ~aĵo. ➞ referat, tez, traktaĵ.

disip-i, dissipate. 1 (forblovi): bring to nothing, dispel. ~i iluzion, mallumon, nebulon, nubon, vaporon. 2 (malŝpari): fritter away, squander. ~i atenton, energion, forton, havon, monon. ~aĵo, dissipation, frivolous amusement. ➞ dispers.

disk-o, [OA] Disc. 1 (rondo), round flat object. ~o luna, suna. Numera ~o (telefono); face (horloĝa); piece (drs); record (gramofona). Akriga ~o, grindstone. Puŝ~o (gm) shove-halfpenny. Salt~oj (gm) tiddly-winks. Signal~o, (ry) signal disc. ~i, (tel) dial. ~eto, ring, washer, etc. Glu~eto (oblato), wafer. ~ludo, quoits.

diskoteko, 1 library of gramophone records. 2 (dancejo).

diskomicet-oj, (diskofungoj), cup fungi (Discomycetes).

diskont-o, [UV] (com) Discount, rebate, deduction, e.g., for early payment. 2 ½ % de ~o. ~i kambion, d. a bill, f allow for exaggerate, take with a grain of salt. ~ebla. ~isto, -er, d-broker. ~procento, rate of d., bank rate.

diskret-a, [OA] Discre/et, cautious, circumspect, guarded, judicious, prudent, sane, tactful, unobtrusive. ~a konduto, letero, parolo, silento. Agi ~e. ~(ec)o, -tion, caution, circumspection, judgment, prudence, reserve, ~ulo. Mal~a, in-d., rash, thoughtless, unguarded. ➞ malmoder, senkonsider, sentakt. ~~aĵo, ~~eco, in-tion. Tro~a, reticent. ➞ nesintrud, silentem, sindeten, taktoplen.

diskrimin-i (diferencigi, fari distingon) (inter, kontraŭ), Discrimin/ate, make a distinction between, distinguish (us. unfavourably). Socia ~ado, -ation.

diskriminanto, (mat) discriminant.

diskut-i (-n, pri) [OA], Discuss, debate, examine by argument, deliberate on, take point by point, talk over. ~i demandon, proponon, situacion. ~o, -ion, controversy. ~aĉi, wrangle. Senfina ~ado. ~ebla, controversial, debat-(question-) able. ~ebla demando, open question. Ne~ebla, beyond dispute. ~ema, argumentative. ~inda, worth -ion. ~igi, raise the question. ➞ argument, debat, disput, polemik.

disonanc-o, disson/ance, discord, (ac) the disagreeable effect of beats. ~a, -ant, harsh-toned, incongruous. ~i, -ate, jar. ➞ mal-akord(-bonson-harmoni). Opp konsonanc.

dispens-i, Dispens/e, give out, (pharm) make a prescription. ~i medikamentojn- ~ejo (hospitala apoteko), -ary. ~isto, -er. ➞ disdon, distribu.

dispepsi-o, [OA] dyspep/sia, indigestion, ~a ~ulo, -tic.

dispers-i (-rt), 1 Dispers/e, send in different directions, dispel, scatter, (opt) spread beam into spectrum, f ~i armeon, homamason. ~o, -al, disseminata. ~a angulo. ~iĝi, disperse. ~iva, -ive. ➞ difuz, kromat, osmoz, spektr.

dispne-o, (med) (malfacila spirado), dispnaea.

dispon-i, [UV] 1 have available (at one’s Dispos/al) (command): ~i armeon, lokon, monon, seĝon, tempon. Se muso nur unu truon ~as (P). 2 (fari ~on pri), dispose of, decide, determine (course of events), settle: Homo proponas, Dio ~as. ~i (ke), arrange. ~i pri vivo kaj morto. ~u pri mi, I am at your service. ~u helpon al Jakob (Ps 44/4). ➞ aranĝ, determin, direkt). ~o, -al, -ition, arrangement, assignment, management, control. Je (sub) via ~o, at your service, yours to command. Meti sub ~on de (at the -al of) (2 Sa 18/2). Fari ~ojn, make arrangements. ~ebla, at -al, available, disengaged, unoccupied, vacant. ~igi al, place at the -al of. ~ita al, reserved for. Sin~o, self- determination.

disprozi-o, (chem) Dysprosium (Dy).

disput-i, [UV] Disput/e. 1 (pri) (akre diskuti), argue, contend, wrangle. 2 (-n) (kontesti), call in question, challenge. ~o, -ation, controversy, difference of opinion, heated contention, ~aĉi (kun, pri) bandy words, have altercation, quarrel, squabble. ~anto, -ant. (Pri)~ebla, contentious, debatable, in dispute. Ne~ebla, in-able, unquestionable. Ne~ebla aŭtoritato. ~eti, bicker. ~ema, contentious, quarrelsome. Stulte inter~i. Ne~ita, unquestioned. Sen~e, with common consent. ➞ diskut, konflikt, kontest, malpac, polemik.

dist(anc)-o, [OA] Distan/ce (of space or time), interval, range, remoteness. ~o de A ĝis B, inter A kaj B. Je kioma ~o? How far off? Je dekmejla, granda, kelka, longa ~o. Je mallonga ~o, within easy reach, konservi sian ~on, teni je ~o. Kur~on de sep tagoj (Ge 31/23). Eksploda ~o, spark gap. Fokusa ~o, focal length. Meza ~o, middle d. ~a (fora, malproksima), -t, far away. ~a komando, remote control, f aloof, cool, reserved, stand-off. ~e, at a distance, from afar. (esti ~a, havi ~on), Kiom ~as (How far is) A de B? Preter~i, out-d. out-pace, out-run. Egal~a, equi-t. Long~a trafiko. ➞ forec, interspac, interval.

distik-o (versduo), (pros) distich, couplet.

distil-i (-n), [UV] Distil. 1 condense liquid. ~ita akvo. 2 extract essence (of plant, etc.). parfumon el rozoj, saĝon el parolo. 3 Make by -lation. ~i brandon. ~(ad)o, -lation. ~aĵo, -late. ~ejo, -lery. ~iĝi, drop by condensation. ~ilo, ~aparato (alambiko), still. ~isto, -ler. ➞ rafin.

disting-i, [UV] Distin/guish. 1 (kontrastigi, malkonfuzi) differentiate, note the difference between, separate: (Jona 4/11): ~i inter A kaj B; ~i A de B. ~i kolorojn, voĉojn; ~i veron de malvero; recognize: ~i la sonon de hobojo. 2 (trakti malsame) make a distinction, differentiate, discriminate, draw a line: Morto ne ~as: ĉiujn egale atingas. ~i la teron de Goŝen (El 8/22). Ne ~u vizaĝojn ĉe la juĝo. 3 (klare percepti) discern, make out, perceive: Ne povi ~i detalojn, vizaĝojn en nebulo. 4 (karakterizi) characterize, make prominent, mark, single out: Lia ĉapo, staturo lin ~as. ~o, distinction, etc. ~a, -ing. ~a flago. ~aĵo (mark of) -ction, characteristic. ~iĝi (per), be -ed, conspicuous (➞ bril, elstar, kon- trasi). Akre ~iĝanta ĉe, sharply standing out against. ~(ig)a, -ctive, outstanding. ~ebla, perceptible. ~ilo, -ing sign (➞ rekonilo). ~inda (Alt 5/10). ~lta, -ed, eminent, famous, remarkable. ~ita homo, kvalito, merito, servo. ~ito, eminent man, person of -ction. Mal~i, confound, confuse, mix up. Sen~e, pell-mell, promiscuously.

distord-i (-n), (opt, rad), Distort, put out of shape. ~o, -ion, de bild-(ond-son-)o, elektr-(magnet-)a kampo. f misrepresent. ➞ tord.

distr-i (-n) [OA], Distract, divert. 1 (deturni la atenton, penson). Draw away, divide, interrupt, take one’s mind off from. ➞ malabsorb, malatentig, malkoncentr. Tiu brueto min ~as. 2 amuse. ➞ amuz, malenuig, malstreĉ). ~a. -ing. ~o, ~aĵo, ~ilo, -ion, change, diversion, recreation, relief. ~iĝi (sin ~i), be -ed, amuse one’s, let one’s mind wander, pass the time, relax. ~iĝo, inadvertence, inattention. ~iĝema, ~ita, absent-minded, distrait, inattentive, listless, woolgatherg, vacant, wandering.

distribu-i (-n), Distribut/e, deal, give (portion, share) out, dispense, issue (Ne 13/13). ~i monon, kartojn, rolojn; deliver (leterojn, varojn, (typ) d. type, (log) ~ita termino, -ed term. ~(ad)o, -ion. ~a, -ive. La vorto "po" estas ~a prepozicio. (tel) ~a framo, reto, tabulo, -ion frame (network, board). ~a linio, -or main. ~ilo, -or. Akvo~ilo, water-works. ➞ disdon, dismet, dissend, porciig.

distrikt-o, [UV] District (us. administrative area), division, region, section, territory (Ce 215). Juĝa ~o, circuit, jurisdiction. ~a juĝejo, d. court. Duon~o (Ne 3/9). ➞ kvartal,provinc, region, sekci, subdepartement.

ditiramb-o, [OA] dithyramb; inflated vehement poem, speech, or writing. f extravagant eulogy.

diurez-o, (med) diuresis. ~a (uriniga, ~igaĵo), diuresistic.

ditisk-o, (great brown) diving beetle (Dytiscus). ~a larvo, water tiger.

diurn-o, day (24 hours). ~a, diurnal. 1 (plentaga, 24-hora). ~a movo, paralakso, variado. 2 (tagluma), of the day, daytime (opposite nocturnal). ~a birdo, insekto.

divan-o, [OA] divan. 1 oriental council. 2 (Turka kanapo), armless backless low cushioned seat against wall, ottoman.

diven-i (-n, el, ĉu, ke, kiel, kion) [UV]. 1 (make a) Guess, conjecture, estimate without measurement or calculate, hazard an opinion, surmise. (➞ hipotez, konjekt, supoz, suspeki). 2 guess right, hit on, make out, read, solve. Provi ~on (~i), have (hazard) a guess. ~i enigmon, kaŭzon, penson, sekreton. ➞ eltrov, solv, traf. 3 (sortodiveni), divine, make out by intuition, magic, etc.; foresee, predict, read, tell fortunes. ~i per kartoj, tefolioj, etc. ➞ aŭgur, rabd, signifoklarig. ~(em)a, sharpwitted, sympathetic. ~o, guess, conjecture, surmise, etc. ~e, at a guess. Astro~o, bird~o, karto~o, sonĝo~o, sorto~o, divination. Man~o, palmistry. ~igi, (helpi ~i) cause to guess, give a clue (hint), suggest. ~isto, diviner (Da 2/27).

diverĝ-i (disiĝi) (nt), (mat, opt), diverge, branch off, proceed in different directions, spread out (lines, rays), take different courses, f differ (of opinions, etc.), ➞ malakord. ~a, divergent, diverging, ~eco, divergence. ~iga lens-(spegul-)o. ➞ disir, dispers, fokus. Opp konverĝ.

divers-a(j),, [UV] various. 1 diverse, different, dissimilar, varying, -ed: Ŝtonoj de ~a grando. ~aj gradoj, opinioj, specoj. ➞ diferenc, malsam, vari. 2 divers, several, sundry: ~aj detaloj, eldonoj, lokoj, okazoj. ➞ kelkaj, pluraj. ~i (esti ~a). ~aĵo, variety, miscellany. ~aĵoj, odds and ends, sundries. ~eco, diversity, variety. ~igi, diversify, variegate, vary. ➞ Sang, variig. ~forma, ~speca, of various kinds, different sorts. ~kolora, variegated, of divers colours (many shades), motley. ➞ bunt. ~maniere, in various (sundry) ways.

divid-i (-n), [UV] divide. 1 Separate into pts, break up, come between, disunite, part, split up. f cause to disagree, set at variance: La homaro sin ~is ŝakale. ➞ apartig, disfend, disig, distranĉ. 2 (onigi): ~i 6 per 3. ~i en tri partojn (Re 19/3). 3 (~i kun aliaj, inter si): portion (share) out, distribute. heredaĵon. Ili ~as miajn vestojn inter si (Ps 22/18). ➞ disdon, distribu. ~a, divisive. ~o, division, distribute, sharing, partition. ~o de laboro, vorto. ~aĵo, division, section (➞ brant, fak, part, segment, sekci). ~anto, (mat) divisor. ~ato, numerator. ~ebla, divisible, separable. ~enda (➞ dividend). ~iĝi, divide, break up, split. ~ilo, diviser. (rad) vidaj~ilo, image dissector. Dis~i (Inter~i), cut up, dismember, partition. Dis~i la landon. Ne~ita, Sen~a, undivided, entire, one, whole (➞ blok, ĉiom, entjer). Sub~i, subdividd, classify. Akvo~ejo (Val~o), watershed. [Say Mi same pensas, Mi konsentas kun vi; not Mi dividas vian opinion].

dividend-o, (com) dividend, share (in profits etc.). ➞ tantiem.

divizi-o, [OA] (mil) division.

divorc-i = eksedz(in)igi, divorce. ~o, divorce. ~ito, -iĝinto, divorced person.

dizel-o, diesel engine.

dizert-i (-n), desert, run away from. ~i armeon, partion, postenon, servon, ŝipon. ~i (go over) al la malamiko. f (forlasi), abandon, forsake, quit. ~i edzinon, eklezion, laboron. ~o, desertion. ~into, deserter. ➞ forkur, transkur.

do (conj), [UV] 1 So (referring to preceding or implied statement (= a weak form of tial) (denotes conclusion, consequence (and) so, accordingly, consequently, hence, so it follows that, therefore: Mi pensas, ~ mi ekzistas, Mi ~ iris, so I went. 2 Then (of reasoning, not time), so. (a) (In that case): Do kion fari? So what was one to do? (b) (concession): Do prenu ĝin, Take it then. (c) (expostulate, surprise): Nu do! Well, then! ~ vi ne iros? Then (so) you won’t go? Kio do? What then? So what? (d) (insistence): Aŭskultu Listen then (I tell you). E.g., (resumption): thereupon. ~ li venis, kaj ... So (as I said) he came. 3 (as interjection): Do! So there! So that’s that! ➞ sekve, tial.

docent-o (subprofesoro) (university) lecturer, reader. be (speak as) a lecturer. ➞ lektor, preleg, katedr.

dog-o, [OA] mastiff.

dogan-o, [OA] Customs (institution). Trapasi (get through) la ~on. ~aĵo, ~pago, (limimposto), c-duty, toll. ~ejo, customhouse. ~isto, customhouse officer. ~libera, free of duty. ~tarifo, list of duties. ~unio, C-Union. ➞ akciz, deklar.

dogm-o [F], dogma, principle, tenet; article of faith, ~a, dogmatic, authtive, ~i (paroli ~e), dogmatize, lay down the law, make positive unsupported assertion. ~aro, (body of) doctrine, teachg; especially on the authy of the Church. ~ema, dictatorial, peremptory. ~emo, dogmatism. ~ismo, dogmatics, system of d. ~isto, ~ulo, dogmatist.

doĝ-o, doge.

dok-o, [OA] (mar) dock, ship-basin. 1 Flosanta ~o, floating dock. Ripara (Seka) ~o, dry (graving) dock. Tajda (Malseka) ~o, wet dock. 2 ~oj, dockyard, the docks. ~estro, dockmaster. ~(labor)isto, docker. ~mono, ~pago, dockage, dock dues. En~igi, ~iĝi, dock.

doksologi-o, doxology, traditional liturgical formula of praise to God.

doktor-o [F], doctor (title). 1 holder of highest university degree in any faculty. ~o de filozofio, de juro, de medicino, de teologio. 2 (ordinary language) = ~o medicina, kuracisto, physician. ~a doctoral, doctorial. ~ado, doctoring. ~eco, doctorate. ~edzino, doctor’s wife. ~ino, lady doctor. Honor~o, (de honoris causa).

doktrin-o [OA] (dogmaro) (pol, rel) doctrine; body of instruction, beliefs, teaching, tenets. Kristana ~o. ~a, doctrinal. ~ano, adherent of a doctrine. ~ema, doctrinaire, narrow minded, one sided, partial. ~ulo, doctrinaire, pedantic theorist.

dokument-o [F], document, written statement (diploma, testimonial, title, voucher, etc.). ~o geneologia, jura (Ne 7/64). La "Fundamento" estas historia ~o. ~i, document, prove or support by documents. Bone ~ita, posted, well-briefed. ~a, documentary. ~a filmo. ~ado, documentation. ~aĵo, documentary evidence. ~aro, archives, dossier, file, records. ➞ akt, arĥiv (arkiv), atest, aŭtent.

dolar-o, [OA] (num) dollar (wide sense).

dolĉ-a, [UV] sweet, (of taste): ~a gusto, pomo, teo. (of smell): fragrant, ~a odoro, parfumo. (of sound): pleasant. ~a kanto, parolo, sono, voĉo. Agreeable, charming, nice: ~a knabino, memoro, rideto, sonĝo, vojaĝo. Fresh: ~a akvo (El 15/25). Gentle, light: ~a movo, paŝo, vento. Meek, mild: ~a karaktero, naturo. Peaceful: ~a dormo. Subdued: ~a koloro, lumo. Tender: ~a verdo de folioj. ~e! Gently! Easy does it! ~aĉa, sickly. ~aĵo, sweet thing (➞ bombon, sukeraĵ). f Flustri ~aĵojn. ~eco, sweetness, suavity. ~ega (miela), honeyed, syrupy; delicious, delightful. ~eta, sweetish, ~igi, sweeten. f assuage, moderate, soften, tone down (➞ moderig). ~ul(in)o, sweetheart. ~amaro, bittersweet, woody nightshade (Solatium dolcamara). ~anima. sweettempered. Mal~a, bitter, cutting, harsh, sharp, sour, stale (➞ akr, amar). Mal~igi, embitter, mar, sour. ➞ agrabl, amind, bonodor, ĉarm, delikat, kares, miel, mild, plat, suker.

doldrum-o (ekvatora kalmo), doldrums (tropical zone between NE and SE trade winds), f depression, dumps.

dolmen-o (megalita tombo), dolmen. ➞ kromlek, menhir.

dolomit-o, (min) dolomite, pearl spar (double carbonate of Ca and Mg).

dolor-i, [UV] pain. 1 (abs) be painful (sore), ache, hurt, smart. Tio ~as, that hurts. La koro ~as, aches, is sorrowful (Se 14/13). Al mi ~as ĉi tie (mi sentas ~on), it aches, hurts me (I have a p.) here. 2 (-n), p., give p. to, distress, hurt. La vundo ~as min (al mi) (Ij 14/22, Jer 4/19, Se 23/35). Rim.: The simple form dolori is usual when the idea is subjective. But objectively dolorigi is more often used. Ĉu mi ~igis vin? Espero prokrastata ~igas la koron (Se 13/12). Kurante, mi ~igis la piedon. ~o, ache, hurt, pang, throe. Dent~o, intest~o, orel~o, kap~o, kor~o, tooth-ache, etc. Nerv~o, neuralgia. Lumb~o, lumbago. Ren~o, nephritis, f grief, sorrow, woe. Partopreni ies ~on, sympathize. En ~o vi naskados (Ge 3/16). ~(oplen)a, aching, sore, tender; sad. ~e, painfully. ~ego, agony, anguish. ~eto, slight (touch of) pain, smart. ~iga ulcero. ~ige (cruelly) frapi (Mi 6/13). ~iĝi, become painful. Ek~o, twinge. Sen~a, painless. Sen~igilo, analgesic, anodyne (➞ anestez). ➞ aflikt, agoni, angor, ĉagren, turment.

dom-o, [UV] House. 1 (building). ~o kampara, urba. Kokina ~o, hen-h. ~o luebla, h. to let. ~o el kartoj, card castle. La ~o de Dio (preĝejo). La Blanka Domo (U.S.A.). 2 (hejmo), home. En la ~o. Resti en~e. Rul~o, caravan. 3 (= anaro): family’ household. Mi kaj mia ~o servos al la Eternulo. La ~o de Jakob. Edzoligiĝi kun ~o de nobelo (➞ dinasti, famili, gent). 4 (com) firm. ~a, of a h., household. ~a ekonomio, servisto, domestic economy (servant). ~aj devoj, ŝuoj. Iri ~en, go h. ~aĉo, tumbledown h., hovel, ~aĉaro, slum, ~amulo, recluse, stay-at-home. ~ano, member of h-hold (Ge 34/19). ~anaro (Se 31/21). ~aro, hamlet (➞ vilaĝ). ~ego (➞ nubskrapul), mansion. ~estro, head of h, host, master. ~eto, cottage, maisonette. Ekster~a, out of doors, open-air. En~a, indoor. En~igi, h. Fi~o, h. of ill fame. ĉas~o, hunting-box. Flor~o, Plant~o, conservatory, greenhouse. Krom~o(j), annex, out-buildg(s). Lu~o, rented house. Pun~o, penitentiary. Somer~o, summer-h. staci~o, [UV] station (building). Ter~eto, mud hut. Urb~o, mansion-h, town hall. ➞ kaban, loĝej.

domaĝ-i (-n, -i), [UV] wish to keep intact (unspoiled, whole); fear (think it word be a pity, wish not) to damage (lose, spend, spoil) (see LR/22; BE 1940/187). 1 (ne voli elspezi): (be)grudge, withhold (from). Li ne aĉetis la libron, ĉar li ~is la monon, elspezon, koston. ~i bonon (Ps 84/11), groŝon (P), sagojn, Jer 50/14); ~ipreni el siaj ŝafoj (2 Sa 12/4). 2 husband, look after, make the most of, spare (kapitalon, sanon). ~i nenion por, go all out for, leave no stone unturned, not boggle Gib, stick) at, not shrink from. 3 (ne voli perdi aŭ difekti), be anxious about, concerned for, fear for (Jeĥ 36/21). Li ne eliris en la pluvo, ĉar li ~is sian veston. Li forkuris el la batalo, ĉar li ~is sian vivon. 4 (indulgi, kompati): have mercy on, pity, spare. ~i patron, popolon, Sirianon, (P), (2 Rĝ 5/20, 2 Kr 36/15). 5 regret the loss or death of (bedaŭri): (lin) mi ~as (H 109/11) [Ne= damage (damaĝi, difekti).] Dio ~is Nineven (therefore did not damage it) (Jon 4/10, 11). ~o, ~e, = (approximately) bedaŭrind~aĵo, ~e. Kia ~o! Kiel ~e! What a pity! (Estas) ~e, ~o, (ke, pri), It is a pity (I am sorry) (that) (about). Post ~o venas saĝo.

domen-o, [UV] Domino. 1 masquerade dress. 2 (gm) ~ludo, dd. ~a peco, d-brick.

domicil-o, (place of) permanent abode, dwelling-place, home residence, (jur) domicile. ~i (-n), establish in a place, (fin) ~i bilon, make payable at a place.

domin-i (-n) (superregi), Domin/ate, have command influence (position), lord it (over), f overlook, tower above (over). ~ado, -ation, ascendancy, sway. ~anta religio, sento, trajto, (pre)dominant, dominating, commanding, outstanding, prevailing, reigning, ruling. ~ema. domineering, imperious, masterful, overbearing.

dominant-o, (mus) dominant (gamkvinto). Sub~anto, [subdominant (gamkvarto).

domini-o, (pol) dominion.

Dominik-a Respublik-o DO.

Dominik-o DM.

don-i (-n, al), [UV] Give, bestow, confer. ~i helpon, konsilon, koron, libron, manon, nomon, punon, rekompencon. (Fari): ~i honoron, lecionon, ordon, prelegon, signon. Afford, furnish, offer, present, provide: fakton, ideon, krediton, lumon, materialon, profiton, pruvon. Bear, produce, yield: ~i frukton, rikolton. Communicate, impart: ~i febron, plezuron, varmon. Dedicate, devote (vivon). Express: ~i dankon, konsenton, laŭdon, opinion. Grant (intervjuon). Dio ~u, ke . . . Pass (la salon). Pledge (sian vorton). Show (ekzemplon). ~(aĵ)o, gift, present. ~anto, -er, donor. Sango~anto. ~ema, bountiful, generous, open-handed. ~ita, given. En la ~ita okazo. ~itaĵo, datum. al~i,, [UV] 1 add. ~~e al, in addition to ~~(aĵ)o (apendico, suplemento), addition, appendix, supplement. Oficiala ~~o al la UV (OA). 2 aldonita al, attached (devoted) to. Dis~i (distribui), dispense, distribute, (cgm) deal. El~i, 1 emit, give out, produce. 2 Publi/sh. ~~i verkon. ~~a Societo. ~~o, edition, emission, issue, output. Ekstra (tria) ~~o. ~~aĵo, publication. ~~ejo, publishing house. ~~kvanto, issue. ~~rajto, right of publication. For~i, abandon, give away (up) ➞ forlas, liver, ofer, rezign. Sin ~i al, give one’s up to, abandon one’s to. Re~i, 1 give back, repay, restore, return. ➞ reciprok, repag. 2 render, express, reproduce (originalon). ➞ spegul. ~~o, return; restitution; requital, retaliate. Sin~(em)a, devoted, self-sacrificing. Trans~i, hand down (over), deliver, surrender, transfer, transmit. Trompe ~~i, palm off. ~~atesto, conveyance, deed of transfer. Form~a, formative. Karbo~a, carboniferous. Mon ~a, lucrative. Ofer~i, offer, present. ~~o, free gift, offering, offertory. Voĉ~i, give one’s vote (for). ~~ado, voting. ~~anto, voter. ~~ejo, polling booth. ~~rajto, franchise, suffrage. ~~rajtigi, enfranchise.

donac-i (-n, al), [UV] Donat/e, make a gift (without return or equivalent), bestow, (make a) present (of). as a gift. ~o, -ion (Da 2/6), allowance, gift, grant, present. ~o Novjara. Fari ~on. Al ĉevalo ~ita (gift-horse) oni buŝon ne esploras. ~ema (malavara), free-handed, generous, liberal, ~into, donor. ➞ dediĉ, don, testament.

dori-a, (arch) Doric, (mus) Dorian, ~a modalo, Dorian mode,

dore-o, (ich) (John) Dory (Zeus faber).

dorid-o, (zoo) sea lemon (slug) (Doris).

dorlot-i (-n), [UV] coddle, fondle, make a fuss (much) of, over-indulge, pamper, pet, spoil. ~i infanon. f pander (to), ~i apetit-(kapric-)on. ~ato, pet. ~ema, indulgent. ~iĝi, be coddled. ~ita. ~iteco. (Re 28/56). ~ita de la Naturo. Mal~i, be austere, hard, severe, stern, rough. Sin~a, self-indulgent (➞ sibarit). Tro~i, molly-coddle. ➞ induling, kares, malhard, molig.

dorm-i (nt), [UV] Sleep, be asleep, slumber. ~i bone (dolĉe, kun malfermitaj okuloj). Iru -i, go to bed. ~i alidome, eksterdome (s. out), profunde (soundly), f lie dormant (idle, still), do nothing. f ~i (entombe) kun siaj patroj (1 Rĝ 2/10, 11/21). ~o, s. Paroli en la ~o. ~o eterna (de la morto). ~adi, have a long s. ~anta, -ing. f dormant, dull, inactive, stagnant, undeveloped. ~anta akvo, komerco, mono, semo, tero. ~ego, deep (heavy) sleep (1 Sa 26/12). ~ejo, dormitory. ~ema, sleepy, drowsy, somnolent. ~~ulo, -yhead, sluggard. ~eto (Ps 132/4), doze, nap, snooze, take forty winks. ➞ siest. Ek~eti, grow drowsy. ~iga, narcotic, somniferous, soporific. Ek~igi, en~igi, put (send) to sleep. ~igi suspektojn. ~igi per kantado, sing to s. ~igilo, opiate, -ing draught (➞ hipnot, lul, narkot). ~ĉambro (litĉambro), bedroom. ~kanto, ~vesto, slumber-wear, song-wear. ~omalsano (beribero). ~marŝulo, somnambulist. Duon~a, half-asleep. Ek~i (En~iĝi), fall asleep, go to sleep. f Mia piedo en~igis. For~i (kapdoloron, okazon), sleep away (off). Mal~i (Alt 5/2), be (keep lie) awake, sit up, watch, be on the look-out for. Pasigi la nokton ~~e. ~~o, vigil, wake. Noktaj ~~oj, night watches. ~~ema, alert, vigilant, watchful. Post~aj okuloj, eyes full of sleep. Sat~i, s. one’s fill. Sen~a, sleepless, restless. ~~eco. insomnia. Tra~i la nokton. Tro~i, over-s. Vintro~i, hibernate. ➞ letargi, vek.

dorn-o [UV] (pikilo). 1 (bot) Thorn, prickle, spike. Rozo sen ~oj. Fali inter ~ojn (= dornplantojn). 2 something -like: bristle (fiŝa); pin (buka, kurtena); quill (histrika). ~hava, ~plena, ~oza, -y, bristly, prickly, spiny, f (temo) controversial, ticklish. ~ego por la karno (2 Ko 12/7). ~arbet(aĵ)o (Se 15/19, Mi 7/4). ~arbusto (Jĝ 9/14), t-bush. ~barilo, prickly hedge. ~fiŝeto (gasterosteo), stickleback. ➞ pik, spin.

doronik-o, (bot) leopardsbane (Doronicum).

dors-o [UV] (posta flanko), Back. 1 (anat): ~o ĉe ~o, b. to b. Montr-(turn-)i la ~on al, turn one’s b. on, turn tail. Post la ~o (kaŝe, perfide), behind one’s b. ~o de ĉevalo, 2 (of flesh): chine, loin, saddle. 3 (of obj): b. (de foli-kart-kling-)o; opposite tranĉrando); de mano (opp plato); de seĝo (~apogilo). Bridge (nazo), crest, ridge (monto, ondo); spine (libro); tail (monero). ~a, dorsal. ~e, behind, in the rear. ~en, ~direkte, backwards, to the rear, with b. to goal. Fali ~en (➞ retro). Sidi ~antaŭe. ~flanke, b., reverse. Sur~igi, put on one’s b. Rond~a, round -shouldered. dosier-o (dokumentaro), dossier. ~ujo, file, folder. ➞ tek.

dot-o, [UV] Dowry, dot, marriage-portion, f Natura ~o, gift, talent. ~a, dotal. ~e, as a d. Doni (ricevi) ~e. ~i (iun), [UV] endow, give d. (m-p) to. ~aĵo, endowment, f ~ita per, blessed (endowed) with infanoj, inteligent-(saĝ-san-voĉ-)o. Lando ~ita per floroj. ~ulino, heiress. Sen~a, portionless.

dovel-o, 1 (volbŝtono), stone of arch. 2 (kolombvosta tenono), dovetail (tenon joint). ~i, dovetail, fit tghr closely (compactly). Ĉefa ~o, keystone.

doz-o (da) [OA], (pharm) Dos/e (of medicine), definite quantity, measure, porta. ~o grand-(homeopati)a. f ~o da bonvolo, ĉarmo, poezio, prudento. ~i, (give a) d. (to), gauge, measure off. ~ado, -age. ~eto, modicum, particle. ~ilo, medicine glass.

dozen-o (dek-duo), dozen, -a (duodecimal) numerado.

drab-o, whitlow-grass (Draba).

dracen-o (drak-arbo), dragon-tree (Dracaena).

drag-i (-n), Drag, dredge, search bottom with grapnels, sweep. ~i riveron. ~ilo (~maŝino), dredger. ~boato, ~ŝipo, dredger, trawler. ~reto, d-net. Mina ~ŝipo, minesweeper. ➞ forskrap, tren.

dragon-o, [OA] (mil) dragoon. ~i, d., set dd on. f force into course by persecution. drajv-i (cricket, golf, tennis), drive, strike ball hard.

draĵ-o, (bot) (radikido), sucker, e.g., of bramble, lilac, rose, rising from root- formation. ~i, throw up ss. ➞ markot, stolon, ŝos.

drak-o, [UV] Dragon (Jeĥ 29/3). 1 (myth) winged serpent, f ~(in)o, shrew, termagant, virago, vixen. 2 (zoo) ordinary language for the agami lizard (agamo). 3 Flug~o (kajto), kite. Draka sango, d’s blood, red resin from various trees: Draceno, Kalamo, Pterokarpo. ➞ dragon, drakon.

drakm-o, [OA] drachma. 1 (num). 2 (pharm) dram, 1/16 oz.

drakocefal-o, (bot) dragon’s head (Draco- cephalus).

drakon-a, dracon-ian, -ic. f cruelly harsh, severe. ~a regularo.

drakonti-o, (bot) dragon’s wort (Dracon- tium).

drakunkol-o, tarragon (Artemisia dracunculus). Vd artemizi.

dram-o, [OA] Dram/a. 1 (teatraĵo), stage play. 2 -atic event, sensational affair, tragedy. ~a, -atic. 1 theatrical. 2 ~(ec)a (emociiga), impressive, sudden, tense. ~a situacio. ~igi, -atize. ~arto, play-writing, -aturgy. ~(verk)isto, ~aŭtoro, -atist, playwright. ➞ tragedi.

drap-o, [UV] (tex) (woollen) Cloth, c- fabric. Kia ~o, tia vesto. ~a, of woollen material. ~aĵoj, drapery, c- goods (Jes 63/2). ~(far)isto, c-maker. ~(vend)isto, draper, c-merchant. -okomerco, drapery business, c-trade. ~rando, list, selvedge. ~resto, remnant. ➞ lan, tol, tuk.

drapir-i (-n, per), [UV] Drap/e, adorn (cover, hang) with cloth, etc., arrange (decorate) with graceful folds, hang tastefully, f cover (envelope, veil). ~i muron, statuon. ~(ad)o, (aĵ)o, -ing, hangings. ➞ dekor, feston, gam, ornam, tapet.

drast-a, drastic; energetic, sharp, strong, vigorous, violent; ~a admonom, redukto, laksigilo, rimedo. ~e ŝpari. ➞ fortefik, seninduling, senkompat.

draŝ-i (-n), [UV] Thresh (grenon); (Jes 28/38). (fac) ~i fojnon. f beat, thrash. ~i la dorson (= tani la haŭton) al iu. ~i (thump) la pianon. ~ejo, -ing floor (Rut 3/2), ~ilo, flail (Am 1/3). ~maŝino, -ing machine.

drat-o (metalfadeno), Wire, (av) ~o armit-(flugrezist-incid-lev-)a. sheathed (drag, incidence, lift) w. (rad) Enkon- duka ~o, lead. Fand-o, fuse-w. Latuna ~o, brass w. Pilkil~o, barbed w. ~(iz)i, w. (building, etc.). ~aĵo, w-goods. ~eto, thin w. ~igi (fadenigi). ~igebla, ductile. ~isto, w-worker. ~barajo, w-entanglement. Sen~a, w-less.

drelik-o, (tex) drill(ing), ticking (for tents, sacks, etc.). coarse twill(ed), cotton fabric, canvas (linen or cotton) cloth, sacking, clothing.

dren-i (-rt), (senakvigi), 1 Drain, dry, draw liquid away (off), empty to the dregs. kampon, minon, teron, tubon. 2 (surg) d. (cavities in body). ~o drain, outlet, ~ado, -ing. ~ilo, ~puto, ~tubo, drain-pipe, etc. ➞ kloak.

dres-i, [UV] Train (animal). 1 coach, teach (tricks, etc.) ~i hundon, pulojn. 2 (gen) drill. 3 kvietigi, malsovaĝigi, break in, tame (Jer 31/18). ~i ĉevalon, (fac) edz(in)on. ~ado, dressage. ~isto, -er. Leon-isto, lion-tamer. Serpent-isto, snake-charmer. Voĉ-ado, voice-ing. [Ne= \est.] ➞ trejn.

driad-o (arbara nimfo), (myth) dryad, wood nymph.

drias-o, (bot) mountain avens (Dryas).

dribl-i, (football) dribble.

dril-o, Drill, pointed steel borer. Brust- (man-tordit-)a ~o, breast (hand, twisted) d. ~i, bore with a d. [Ne ~~ dresi.]

drink-i (-n, abs) [UV] (malmodere trinki), Drink hard (to excess), booze, swill, tipple. ~i la tutan nokton. ~ado, -ing bout, carusal, orgy (Ho 4/18). ➞ bakanal, orgi. ~aĵo, liquor (Jes 28/7). -antaro, circle of revellers. ~ejo, [UV] d-shop, pub., tavern. ~ejestro, publican. Star~ejo, bar. ~ema, sottish. ~(em)ulo, soaker, tippler, toper, sot, winebibber. ~igi, ply with liquor (Ĥb 2/15). ~ĉambro, bar, taproom. For~i, d. away, waste in d. Post~a doloro, morning-after feeling. ➞ ebri, malsobr, trink.

driopter-o (Dryopteris), buckler fern > male fern.

driv-i (nt), Drift. 1 (mar) be carried by current of air or water. 2 be deflected from path, f be carried aimlessly or passively. ~i de loko al loko. ~o, d., leeway; deviation, swerve. ~ado, -ing. f policy of inaction, waiting on events. Neĝ~ado, snow-d. ~anta, adrift. ~anta pluvo, d-ing rain. ~angulo, angle of swerve, leeway, -glacio, -ligno, d-ice, d-wood. -korekto, (horizontala ekarto). ~tabulo, leeboard. ➞ aberaci, devoj- (deklin-flanken-)iĝ, diverĝ. [Ne= drajv, vetur.]

drizel-o (nebula pluvo), drizzle. ~eto, Scotch mist.

drog-o, [UV] drug, medical substance. ~i (iun), 1 drug, administer drugs to. 2 dope, nobble. ~ejo, drugstore. ~(vend)isto, druggist, chemist. ~ujo, medical chest, etc. ➞ apotek, farmaciaĵ, medikament.

drol-a, droll, amusing, queer, odd.

dromedar-o, [OA] (kamelo unuĝiba), dromedary (Arabian camel) (Camelus dromedarius).

dron-i (nt), [UV] Drown. 1 be -ed,. perish by -ing. 2 be swallowed up, founder, go down, sink (to the bottom), f be engulfed (lost). ~i en bruo, ĉielbluo, krepusko, koto, mallumo, silento. 3 be overwhelmed: drown (in details), be snowed under (by work), head over heels (in debt); wallow (in luxury). 4 be deep (immersed, lost) (in dreams, tears, thought). ~igi (-n), drown, kill by -ing, submerge. ~igi katon (sin). f deaden (doloron). For~igi (Ij 14/19). ~into, -ed person. ➞ alfundiĝ, embarasiĝ, enabismiĝ, perdiĝ, superŝutiĝ, subakviĝ, submergiĝ.

drong-o (orn) drongo (Dicrurus).

dros-o, (mar) tiller-rope, rudder-chain.

droŝk-o, (Rusa fiakro), droshky.

drozer-o, (bot) sundew (Drosera).

druid-o, Druid. ~a, -ic(al), ĉef~o, arch-d.

drup-o (kernofrukto), drupe, stone fruit, e.g., Ĉerizo, abrikoto, olivo, pruno. ➞ kern.

du, [UV] Two (➞ ambaŭ), ~a, second. ~afoje, for the second time. ~a grado, klaso. ~e, secondly, in the second place. ~o (da), couple, pair (➞ par). Vers~o, distich. ~eco (dualeco), duality. ~era, ~elementa, binary, duplex, ~(part)igi, divide into two parts. Faldi ~ige, fold in two (half). ~uma, (po~a) nombrosistemo, with basis of two. DU-, bi-, di-, two-. ~atoma, diatomic. ~ĉevala, two-horse. IT ~dek, 20 (one word). dek du (12) (two words). ~foje, twice (over) (repetition). ~jarulo, a two-year-old; (hort) biennial. ~monata, bimonthly, ~parta, bipartite, two-piece. Dek~o, dozen. ~~uma (podekdua), duodecimal. ~~nota skalo, 12-note scale. Duobl-a, Double, two-fold. (mus) ~a kontrapunkto, d-counterpoint. ~a (dusubjekta) fugo, d-fugue. ~a noto, breve. ~e, twice, doubly (multiplication). ~e du, kvar. ~e (pli) (ol), twice as much (as). ~o, d. ~aĵo, duplicate. ~igi, d., multiply by two. Duon-a, Half. ~a noto, silento, minim (rest). ~e farita, h-done. ~o, half. 3 estas ~o de 6. Funto kaj ~o (da), 1| lbs. Je la tria kaj ~o, at 3.30. ~igi, halve. Po~e, by halfs. DUON- (pfx) Half-, hemi-, semi-, partly. ~duto, semitone. ~frato (= duonsanga), half-brother (➞ stif-). ~sfero, hemisphere. ~bakita, ~kovrita, ~nuda, ~oficiala, ~plena; ~dormi, ~fermi; ~cirklo, ~horo, ~lumo, ~luno; ~voĉe, ~voje. ➞ pair. Duop-a, two together. (mus) ~a anĉo, pedalo, suspendo, double reed (pedal, suspension). (tel) duplex. ~e, by twos, in double file, two by two. ➞ dipleks, dupleks.

dual-a, [OA] Dual, ~eco, -ity. ~ismo, -ism. ~isto, -ist.

dub-i, (-n, ĉu, ke, pri; abs), [UV] Doubt, be in d. (uncertain, undecided) about, hesitate to believe. ~o, doubt, hesitation, uncertainty. Esti en ~o. Forigi (senti) ~on. ~a, -ful, in d., dubious, problematic, uncertain, undecided. 1 (pri~ebla, ~inda) questionable (of uncertain meaning, character, or truth. ~a aserto, lojaleco, okazo, plibonigo, rezulto. ~e, with d. ~eco, dubiety. Ekster~a, beyond doubt. Ne~ebla, Sen~a, un-ed, certain, indubitable. Pri~i, call in question, cast doubts on. Sen~e, certainly, no doubt. Sen~e vi iris, you must have gone. ➞ hezit, sin demand, skeptik, skrupul, ŝanceliĝ. opposite cert, decid, fid, kred.

dubl-o, (carp, mec), dowel, headless pin, peg, plug. (us. of wood), fitting hole. ➞ ŝtopil, tampon.

duel-o [OA] (dubatalo), Duel, contest (encounter) between two, affair of honour. ~i, (fight a) duel. ~ado, -ling. ~ejo, -ling ground. ~isto, -list. ~atestanto, second. ~invito, challenge. ➞ kartel.

duelbirdo (a. pugnako) (orn.), ruff (Philomachus pugnax). ~~ino, reeve.

duenj-o, duenna, elderly governess and chaperon in charge of girls.

duet-o [OA] (duteto), duet, piece for two voices or performers.

duglasi-o (pseŭdocugo), Douglas fir. (➞ cug).

dugong-o, (zoo) dugong (Dugong).

duk-o, [UV] Duk/e (wide sense) ~a,-al. ~eco -dom. ~ejo, ~lando, duchy. ~ino, duchess. ĉef~o, arch-d. Granda ~o, Grand d.

dukat-o, [OA] (num) ducat.

dukdalb-o, (mar) mooring-pile.

dukt-o, (anat) (bot) (el), Duct. Ov~o, oviduct. Glando sen~a, d-less.

duktil-a (= etendebla, fadenigebla), ductile, malleable, tensile, (of clay) plastic. ~eco, extensibility.

dulciton-o (tipofono), (m.i.) dulcitone, celeste with tuning-forks.

dum, [UV] 1 (prep) (=en la daŭro (tempo) de), during. ~ lia dormo, d. his sleep. 2 (conj) (= tiel longe, kiel; en la tempo, kiam), while, whilst (2 Rĝ 2/11). ~ ŝi parolis, while (astr) she spoke. Dum (during) la laboro, dum (while) ni laboras [Do not say dum kiam]. 3 (conj) denotes contrast (sed, kontraŭe), While, but, on the other hand. Vi estas riĉa, ~ mi, bedaŭrinde, estas malriĉa. ~a, provisional, interim. dume, [UV] 1 (intertempe), meanwhile in the meantime (Jona 4/6). 2 (provizore), for the moment (time being). Ni ~e lasu la demandon.

dump-i (-n), Dump. 1 deposit, shoot (rubbish). 2 send (goods) to foreign countries for sale at low price. ~ado, -ing.

dun-o (sabla monteto), dune, sand hill, mound or ridge of loose sand on coast. ➞ kun kunblovitaj sablaj montetoj (4 FA 184/23).

dung-i (iun, kiel), [UV] Employ, Hire, engage (services of), take on (into service). ~i laboriston, serviston, vartistinon (Ne 13/2, Jg 18/4). ~anto, ~isto, employer. ~ito. employee, hired man, h-ling, worker. ~itaro, personelle. ~iĝi kiel, be e-ed (take a situation) as. Sin~igi (1 Sa 2/5), hire one’s out. ~agentejo, ~oficejo, employment agency. ~mono, h., wages. ~soldato, hired soldier, mercenary. Mal~i, discharge, dismiss, disband, pay off, release, set free. ➞ eksig, forliberig. Mal~o, discharge. ➞ labordon, varb.

duodeno, (anat) duodenum. ~a, -al. ~ito, -itis.

duol-o, (mus) duplet.

dupleks-a, (tel) duplex (sendo kaj ricevo samtempe). ➞ dipleks.

duplikat-o, Duplicate, one of two things exactly alike, copy. ~o de fakturo. ~a, d., with two corresponding parts, existing in two examples. ~e, in duplicates, make exact copy, produce copies of.

dur-o, (num) douro.

dur-a = malmola. ➞ major.

duri-o, durian tree (Durio).

duŝ-i [OA] (-n), douche, (hort) spray. ~o, d., Shower-bath, etc. Surĵeti malvarman ~on, throw cold water on. Intesta ~o (klistero). Naz~o. Pluv~o, spruco. Sin ~i, take a s-b. ~ado, ~ejo. ~ilo, (hort) rose spreader.

dut-o (mus. intvl), Second, Dek~o (kvintokto), 12th. Majora ~o, major s. Minora ~o, minor s. Rim.: Oni povas uzi Plen~o, duon~o, kvaron~o, tri~o, whole (semi- quarter-tri-)tone, por eviti la ambiguecon de la radiko ton. (which see).

E [F], letter E. (ac) 659 • 3 vibroj sekunde. E-be, E bemola, E flat. E-kordo, E-string.

-e, [UV] ending of derived advbs. 1 Den. (a) HOW. Bone, well. Kune, together, Unue, first. Somere vestita, in summer dress, (b) WHERE. Hejme, at home. Antaŭe, in front. Alte, on high, (c) WHEN. Nokte, at night. Matene, in the morning. Dimanĉe, on Sundays. 2 Replaces -a in impersonal phrases (without a noun or pronoun with which an adj. could agree). Estas bone, it is well. Estu lume kaj gaje, let there be light and gaiety. 3 An adverb often replaces an English phrase, e.g. (actual telegram): Tutvoje sardinis koridore, (Travelled) the whole way packed like sardines in the corridor. ~vorto (adverbo), adverb.

east-o, east (proposed compass direction), ordinary language oriento.

eben-a, [UV] Even, Level, in same Plane, smooth. ~a tero, vojo. (voj~)o. (geom, mat), p. ~aĵo, ~eco, ~ejo, plane-surface, 1. tract of country, plain. Alt~aĵo, plateau. ~igi, (make) 1. (smooth), 1. out. ~igi la herbon. vojon, roll, f pave (the way). Mal~a, bumpy, hilly, rough. Ne~a, uneven. (av) Akvo~o, sheet of water. Klin~o, inclined p. ➞ glat, nivel, plan, plat, sensulk.

-ebl, [UV] (sfx) denotes possibility, = able to (that can or may) be -ed; -able, -ible (in this sense) (➞ audible, portable). Mallumo palp-a, that may be felt (El 10/21). Facile lern~a, easy to learn. Vid~a = able to be seen [not: able to see]. Rim.: Cannot follow an intransitive vb (bol, brul, ĉes …), unless this is made transitive by -ig. Thus: boligebla [not boleblal. So also with an adj root: sanigebla [not: sanebla]. Rim.: Cannot follow vbs with -iĝ, because these are intransitv: -iĝebla has no meaning. Thus: Fleksebla, or flek- siĝema [not: jleksiĝebla]. But when a prepositional prefix is expressed or implied, the verb becomes transitive, and -ebla can then be used, e.g., Strato (sur) vetur~a (➞ surveturi straton); truo (en) ramp~a; vojo (laŭ) ir~a; lando (en) loĝ~a; vojo nereven-a (Ij 16/22). Rim.: ~ebla, ~inda, imply the passive sense; ~em, -iv, the active, e.g., amebla, aminda = able (worthy) to be loved; but amema, amiva (or ampova), = inclined (able) to love. [Common errors: Mi neeble povis respondi, Mi ne eblis respondi. Correct to Mi ne povis (or Ne estis eble) respondi.] AS A ROOT. ~a, Possib/le, that may be. Mi faros mian ~on, what I can. ~e, [UV] -ly, may be, perhaps (1 Sa 6/5). ~eco, -ility. ~ete, there is a faint -ility. Ĉu ~as (estas ~e) iri? Is it p. to go? ~igi, enable. Laŭ~e, as far as p.

ebol-o, dwarf elder, danewort (Sambucus ebulus).

ebon-o, [UV] Ebon/y (wood), ~a skatolo. ~e nigra, e-black. ~arbo, e-tree (> Diospyros). ~ito, -ite, vulcanite.

ebri-a, [OA] Intoxic/ated, Drunk, inebriated, the worse for drink, tipsy, f ~a de amo, feliĉo, furiozo, sukceso, vino (Na 1/10). ~(ec)o, intoxication. Vera opinio montriĝas en ~o. ~ega, blind (dead) drunk. ~eta, fuddled, half-d. ~igi, intoxicate, make d. ~igaĵo, intoxicant, strong drink (1 Sa 1/15). ~ulo, s-o drunk (Ps 107/27). Mal~iĝi, sober down. ➞ drink, malsobr. Kun kapo post~e peza, "the morning after the night before".

ebur-o [OA] (elefantosto), Ivory. ~a statuo, ~a Bordo CI. Ivory Coast. ~a nigr(aĵ)o, i-black. ~aĵo, i-ware. ➞ dentin.

-ec, [UV] sfx denotes quality, state (in abstract form). ➞ -ety, -ice, -ness, etc. I. (adj. root). Ali~o, difference. Oft~o, frequency. Sol~o, solitude. Vast~o, extent. Rim.: -eco and -o are often used as synonymns. But there is a difference: -o = a mild form of ~aĵo; ~eco = quality, "nessness". Utilo, use; utileco, usefulness. Vero, truth; vereco, truthfulness. Fari bonon pro korboneco. Feliĉeco, kontenteco, kuraĝeco are needlessly heavy, if what is meant is feliĉo, kontento, kuraĝo. II. (noun root) = quality, office, state. Amik~o, friendship, friendliness. Reĝ~o, kingship, royalty. Vir~o, manhood, manliness, virility. III. (verb root). The sense is usually active. Nutr~o, nutritiousness. Posed~o, ownership. Dank~o, thankfulness. (➞ dankemo, disposition to give thanks). For the passive it is usual to insert -it (-ot, -at). Difin(it)~o, eduk(it)~o, kapt(it)~o. Rim.: The form -emeco is pleonastic: penetremo or penetreco suffices instead of penetremeco. Rim.: Stms ~eco = aĝo. En mia jun~o (= junaĝo). ~eca [OA]. 1 (noun it) = -simila, kvazaŭ-a. Risort~a (springy, resilient) matraco. Dezert~a silento; fraŭl~a vivo; hejm~a sento; vitr~aj okuloj. 2 (verb root). Viv~a (vivoplena), animated, lively, vivacious. 3 (adj root). Here ~eca would be pleonastic (= a-a-a), and seldom useful. Note, however, sol~a, lonesome, solitary (opp sola, alone); verd~a (or verdeta), greenish.

AS A ROOT. ~o, quality, attribute. Peko kaj eraro estas ~oj de l’ homaro. ~a, [UV] qualitative. ~aro, character, nature. Rim.: Sometimes English -ism = E. -eco. Hero~o, heroism. Fanatik~o, fanaticism. But there is a difference between katolikeco = catholic-ism, -icity (quality), and katolikismo = catholicism (doctrine, system). ➞ ~a, -em, -ism, kvalit.

eĉ (adv), [UV] Even. Invites comparison with another statement understood. Mi neniam ~ vidis la libron (much less did I read it). Cu li ~ suspektas (not to say realize) la danĝeron? Ŝi kantas ~ pli bone ol li (though he sings quite well). ~ ne unu, not e. one, not a single. Se ~ malmulte, if only a little. Li ne mortis’, mi ~ (kontraŭe) povas diri, ke li sanegas.

-ed-oj, (zool sfx) den family (-idae). Cerv~oj, cervidae.

edelvejs-o (neĝfloro), edelweiss (Leontopodium alpinum).

edem-o (akva ŝvelo), (med) oedema, local dropsy. ➞ vezik.

EDEN-o, 1 Eden (Ge 2/8). ~a ĝardeno. 2 Delightful abode. ➞ elize, paradiz.

edif-i (-n), [UV] Edif/y, benefit spiritually, strengthen, support. ~a, -ying. ~a kanto, libro, sperto (Ps 47/7, Se 6/23). ~(ad)o, -ication. Mal~a, un-ying, debasing, scandalous. Ne~a, unprofitable. ➞ konstru, skandal.

edikt-o, [OA] edict, proclamation by authority, order by ruler to subjs. ~i, decree, enact. ➞ dekret, ukaz.

edr-o, (geom) face. Dek~o, decahedron. Mult~o, polyhedron. ➞ fac, fiank, surfac.

eduk-i (-n), [UV] Educat/e, Train. 1 Bring up, provide schoolg for. infanon. 2 cultivate. ~i kapabl-(talent-)on. 3 (early writings) breed, raise, rear. ~i hund-(heder-)on (Jona 4/10). ~(ad)o, e-ion, development of powers., instruction, t-ing. Don-(ricev-)i bonan ~on. ~o orela, profesia. Manko de ~o (Se 5/23). ~a, e-ional, tutorial. ~a ŝipo, t-ing ship. ~ato, pupil. ~ejo, institute, school, etc. ~iĝo, ~iteco, e-ion (reed). ~isto, e-or, t-er, mentor. Ĉeval ~isto, horse t-er. Ne~ita, badly brought up, ill-bred, unpolished. Ne~ebla, difficult, not amenable to discipline (➞ obstin, senbrid). ➞ bred, disciplin, dres, guvern, instru, kultur, trejn, vart.

edz-o, [UV] husband, spouse. ~iĝo, Marriage. ~ino, wife. Possible derivatives run in threes: edzo, edzino, geedzoj. ~a (~ina geedza) vivo, wedded life. As there can be no wedding without a wife, ge is often omitted, and edziĝo is more usual than geedziĝo. ~eco [UV] (~ineco, ge~eco), matrimony, wedlock. ~(ec)a, conjugal, connubial, marital, matrimonial. ~eca feliĉo, -ied happiness. ~ece feliĉa, happily -ied. ~(in)igi (-n, al), marry, give in marriage, perform the -iage ceremony. ~igita, -ied. ~inigi, -y (as a husband) (Mai 2/11). ~(in)igebla, marriageable. ~(in)igi (al, je, kun), [UV] (preni kiel edz(in)on), -y, get -ied. f ~(olig)iĝi en familion. ~iĝi pro amo (mono). Proponi ~iĝon. ~iĝa, hymeneal, nuptial. ~iĝa promeso, soleno, ringo, vesto. Bo~eco, levirate. Bo~iĝi (kun fratedzino) (Ge 38/8). Ekster~eca (natura, neleĝa), bastard, illegitimate. Eks~iĝo (divorco), divorce. Krom~ino, second wife (in polygamy), Mis~iĝo, mesalliance. Ne~igita, ne~iĝinta (fraŭla), unmarried. Nov~ino, young bride, Mrs Newly-Wed. Pastr~ino (edzino de pastro). Pastrin~o (edzo de pastrino). Prov~iĝo, trial marriage. Sen~eco, celibacy. ➞ divorc, nupt.

efedrin-o, (pharm) ephedrine.

efekt-o, [OA] (forta impreso), Effect (produced), impres sion made. ~o bona, bela, sensacia. ~i (fari ~on), produce an e., be -ive. (Grand)~a, -ive, impressive, showy, telling. ~ama, posing. Ne~a, Sen~a, futile, without e. Lum~oj (en pentraĵo). Son~oj, (cin) sound effects. ➞ efik, impres, potenc, rezult, sensaci, sukces.

efektiv-a [UV] (vere ekzistanta), Real, actual, matter-of-fact, positive, true. ~a forto, neceso, rimedo, ŝuldo, valoro. ~a najtingalo (opposite artefarita) (2 FA /28) ~e, -ly, indeed, in reality; actually, as a matter (in point) of fact, as it happens. Ĉu ~? Is that -ly so? Really? ~e! (col) Sure enough! That is so! ~aĵo, -ity, fact, fait accompli (Jes25/1). ~igi, realize, accomplish, bring about, carry into effect, consummate, (give) effect (to), execute, perform. ~igi intencon, planon (➞ ating, elfar, plenum, realig). ~igebla, practicable. ~iĝi, be -ized, come to pass (Jes 14/24). ➞ aktual, efik, fakt, real, ver [Ne= efika].

efemer-o,, [OA] may-fly (unutaga muŝo) (4 FA 5/13) (Ephemera), ~a ephemeral, fleeting, passing, short-lived, transitory. ~a populareco. ➞ nedaŭr, unutag.

efemerid-o, ephemeris, astronomical almanac or table.

efervesk-i (nt) effervesce. ~o, effervescence. ~a pulvoro. ➞ bobel, ŝaŭm.

efik-i (al, sur, kiel, abs) [UV] (havi rezulton). have Effect (act, operate, work) upon, avail, be -ive (-ual, efficacious); produce a result, tell upon (nerves, etc.). ~ita, affected, moved (3 FA 85/31) ~a (rezultiga), effective, -ual, availing, efficaceous, effecient; operative. ~a admono, averto, forto, laboro, rezisto, rimedo. ~o, effect, influence, operation, working. Kaŭzo kaj ~o. ~o de bombado. ~eco, ~ivo, efficacy, efficiency, potency, power, virtue. Bon~a, good (for), Fort~a (drasta), Ne~a, Sen~a, in-ual, unavailing. Sen~a protesto. Post~oj, after-effects. Retro~i, have retrospective effect. ➞ ag, aktiv, efektiv, kapabl, valid.

efloresk-i (nt) effloresce, (chem) form powder, (bot) burst into flower. ~o, effloresence, bloom. ➞ pulvoriĝ.

efluv-o, (el) effluence, glow discharge. Kron~o, corona effect.

efod-o, ephod, garment of Jewish High Priest (El 28/4,6).

-eg [UV] (➞ Gr mega-), augmentative sfx. To a high degree strengthens (increases, intensifies) the root idea. With noun root = granda; with adj. or verb root = forte, multe, tre; but superlatively, more strongly than these words. In national langs. a new root is usual. Ega, deep, intense. Dolor~o, agony, anguish, torment. Dom~o, mansion. Bel~a, splendid, superb. Blu~a, deep blue. Grand~a, enormous, immense. Malsan~a, at death’s door. Am~i, love passionately. Malam~i, detest, abhor. Opp et.

egal-a (al), [UV] Equal. 1 = sam-granda, samkvanta, samranga, samvalora, equivalent, same in number (size, value). ~a ŝanco. 2 (senvaria), constant, even, smooth, uniform, unvarying. ~a animo, humoro, paŝo, pulso, voĉo. 3 (indiferenta), indifferent. Estas ~e, it is all the same. Tute ~e, it matters little, is of no moment. 4 (ac) ~a temperado, eqal temperament. ~e, -ly, alike, uniformly. ~e bone, kiel, just as good as. ~i (al, -n), (be) e. (to), come up to, match. ~aĵo, equivalent. ~eco, -ity, parity. Tagnokt~eco (ekvinokso), equinox. ~igi, -ize, level, smooth, square (a/c), (rad) ~iga bobeno, equalizing coil. ~ulo (samrangulo), e., match, peer. Egal- (sam-), equi-. Mal~a, ne~a, unequal, different, uneven. Mal~eco, disparity. Ne~aj pesiloj. Sen~a (unika), matchless, peerless, unique, unrivalled. ➞ eben, ekvaci, ident, kompens, par, sam.

egid-o, [OA] (myth) aegis, shield, f patronage, protection. ➞ aŭspici, protekt, ŝild, ŝirm.

Egiptujo, Egiptio EG {1989: Egipto}.

eglanteri-o (sovaĝa rozo), wild rose, sweet brier (Rosa eglanteria).

eglefin-o, haddock (Gadus eglefinus). ~o fumaĵita.

ego-o (mio), Ego, the Self. ~ismo [OA] (sinamo), egoism, self-interest, selfishness. ~isto, [OA] egoist. ~ema, ~ista, selfish, selfcentred, self-seeking. Mal~ismo, (altruismo), altruism, unselfishness. Ne~ista, sen~isma, disinterested.

egopodi-o, (bot) gout-weed, bishop’s weed, ground alder, herb Gerard (Aegopodium podagraria).

egret-o, 1 (orn) egret (Egretta). ~o blanka, Great white heron. 2 (~a tufo, plumtufo), aigrette, plume, tuft (feathers), spray (gems). ➞ arde, tuf.

ehe! (interjection) denotes comprehension, perception. ~! nun mi komprenas! Eh! is found at Rz 6/23.

eĝ-o (angulrando), Edge, arris, corner; bead, rib (muldaĵa); bridge (naza); brink (klifa); crest (montara); groin (volba), ridge (kolona); rim (tasa). ~o de klingo, kristalo, tablo, tegmento. (av) Front~o, leading edge. Post~o, trailing e. Teks~o = rubando. ~e(n), edgeways, edgewise. ~igi, give an e. to. ~ingo, groove, socket cutting. ➞ akrig, krest, rand.

eĥ-o, [UV] Echo. ~i (-n, abs), echo, resound. ~e resoni. f imitate, repeat, (org) ~a sekcio, echo-organ. ~iĝi, resound, reverberate, ring. Sen~a, echoless, without response.

-ej, [UV] (sfx) denotes Place 1 (with verb root): = p. (building, establishment, room etc.) where an action occurs; allotted to (used for) the action. Naĝejo, dormejo, lernejo, preĝejo, swimming-bath, dormitory, school, church. 2 (with noun root): p. for (of) some preceding verb, e.g., est, kresk, loĝ, lud, manĝ, vend, being understood. Erik~o, heath. Golf~o, golf course. Kaf~o, cafe. Orf~o, orphanage. Tend~o, encampment. Greater precision may be given by adding the vb implied. Thus: teejo may = teplantejo, tekreskejo, tekultivejo, tetenejo, tevendejo, tetrinkejo, etc. With context the shorter form usually suffices. Rim.: ➞ -ejo (locality) with -ujo = container (of obj). Cigarejo, cigar-depot, cigar-shop; cigarujo, c-case (box). Rim.: In oficejo, ministrejo, policejo, poŝtejo, and the like, -ejo is used by metonymy both for the department and also for its personelle. Ministr~o de Sano, Ministry of Health.

ej! (interjection) Eh! denotes 1 mild disapproval or protest. Ej! Ne tro! 2 (a. ĉu ne?) ejaculation of enquiry or surprise, or inviting assent.

ek- [UV] (pfx), denotes 1 the commencement of a continuous action = begin, start. ~aŭdi, come to hear. ~batali, join battle. ~bruli, catch fire. ~dormi, fall asleep. ~flami, burst into flames. ~flugi, take wing. ~iri, set off. ~vidi, catch sight of. Rim.: Do not use ~komenci (begin to begin!) if you mean komenci. 2 Sudden or momentary action. ~brili, ~fulmi, flash. ~kapti, snatch. ~krii, exclaim. ~preni, grasp, seize. ~rigardi, glance. ~salti, start. ~tremi, shudder. Eki ( = komenciĝi). ~is la pluvo ( = ekpluvis) ~is vigla diskuto. Rim.: ➞ sidi, be seated (in sitting position); sidiĝi, take one’s seat, sit down; eksidi, start to sit. Eksidante, li rimarkis pinglon sur la seĝo, do li ne sidiĝis (= ne finis sidigi). Rim.: Ek! (interj) = Forwards! Now! On! etc. ~ al (Off to) Philadelphia! Rim.: Ekde tiam = since (starting from) then. De tiam usually suffices.

ekart-o, (mat) approximate error, deflection, deviation, digression, swerve. ~o de observo. ~o horizontala, vertikala. Kompas~o, compass error, (cbnd effect of deviation and variation). ~o de kronometro, etc. ➞ driv, direkt.

ekbali-o, (bot) (Ecbalium) > squirting (wild) cucumber.

eki-o (vipura herbo), viper’s bugloss (Echium). Vd. likop.

ekid-o, (zoo) carpet viper (Echis).

ekidn-o, spiny ant-eater (Echidna).

ekin-o (mara erinaco), sea-egg (-hedgehog, -urchin) (Echinus).

ekinosperm-o, burseed, stick-seed (Echinospermum).

ekip-i (-n) [OA], Equip, accoutre, fit out, furnish, provide with requisites. ~i armeon. homon, ŝipon. ~(ad)o, ~(aĵ)o, equipage, -ment, accoutrement, gear, outfit. ~estro, (mar) boatswain. ~isto, outfitter. Ŝip~isto, ship-chandler. Vir~i, man (ship, etc.). ➞ arm, proviz.

eklampsi-o, (med) eclampsia.

eklektik-a, (phi) eclectic. ~ismo. ~ulo. ➞ elektem.

eklezi-o [OA] (kredantaro), Church (body of believers, religious society). [Ne= preĝejo.] ~o Anglikana, Grek-Metodista, Roma. ~ano, c-man. ~(ec)a, ~eco, ecclesiastical, ecclesiasticism. ~ulo, ecclesiastic, priest, etc. Alt~a (ritisma), High c. Ekster~a, Ne~a, secular. ➞ civil, sekular. Sam~ano, co-religionist. ➞ kongregaci.

eklips-i (-n) [OA], (astr) eclipse, f out-do, out-shine, surpass, throw into shade. ~i konkurantojn. ~o luna, suna; parta, plena, ringforma. ~oj de tago (Ij 3/5). ~a lumo, intermittent (occulting) light. ~a lumturo. ➞ kaŝ.

ekliptik-o (sunvojo), Ecliptic. ~a ebeno, plane of ecliptic.

eklog-o, [OA] eclogue, short pastoral poem. ➞ bukolik.

ekologi-o, (bot) ecology, rein to environment. ekolog-o, ecologist.

ekonomi-o, [OA] economy. 1 (mastrumo), administration of concerns and resources), management. ~o agrikultura, husbandry. ~o hejma, housekeeping. 2 (ŝparemo), frugality, saving, thrift. ~o de forto, laboro, tempo. ~a, economic(al). ~a pri vortoj. ~a konkurado (krizo), Vivi ~e, live frugally.

ekonom-o, bursar, manager, steward, treasurer (of estate or institution).

ekonomik-o (pol) (ekonomia scienco, sistemo), economics. ~isto, economist.

ekran-o, Screen. 1 (ŝirmilo), guard, shelter (against, from) draught, heat, light, observation, etc. Fajr~o, vent~o. ~ofaldebla, folding screen. ~o tualeta, splash-guard. 2 (for projections): ~o kina, lumbilda. 3 (opt) ➞ filtril.

eks- [UV] (iama, ne plu), pfx den ex-, former, late, once (but not now), quondam. ~a (iama). ~u! Down with! ~igi (-n), discharge, dismiss, get rid of, turn out. ~iĝi, leave office, resign, retire (vole aŭ nevole). ~edz(in)iĝo (divorco), divorce. ~amiko, ~Esperantisto, ~oficisto, ~samideano. Ne~igebla, irremovable. ➞ abdik, antaŭ, divorc, emerit, iam, pasint.

ekscelenc-o (ministra moŝto) [OA], Excellency (title). ➞ moŝt.

ekscentr-a (strangakaraktera), Eccentric, cranky, irregular, odd, whimsical, unbalanced. ~ulo, eccentric (person), crank. ➞ ekstravaganc, fantazi, strang.

ekscentrik-o (ekstercentra), (mec) Eccentric, displaced with reference to centre. ~a disko, pulio, ringo, stango. ~o, eccentric.

eksces-o, [OA] (troo), Excess, intemperance, overstepping of limit, want of restraint. ~a, -ive, exaggerated, exorbitant, immoderate, inordinate, too much. ~i, exceed, go beyond one’s rights, kick over the traces, etc. ➞ ekstrem, supermezur.

ekscit-i (-n), [UV] Excit/e. 1 (naski) awaken, call forth, inspire, prompt, rouse, stir up. ~i apetiton, envion, ribelon, scivolon, soifon, spiriton (Ez 1/1). 2 (intensigi): fan, inflame, intensify, quicken. Fervoron, koleron. 3 (stimuli): egg (spur, urge) on, stimulate, ~i (koron, nervojn); poke, stir (fajron). 4 (emocii, kormovi): agitate, affect, animate, move, thrill (Jg 13/25). 5 (funkciigi): bring into action, set in motion. ~i dinamon, sifonon. ~a, exciting, thrilling. ~(ec)o, ~(iĝ)o (Pr 5/17), -ation, excitement, ardour, heat, passion. La ~o de la ĉaso. ~iĝi, "carry on", get excited (worked up), make a fuss. ~iĝema, -able. ~ilo (stimulilo etc.), Blov~i (blow, fan) la fajron. Tro~i, over-e. (el) ~maŝino, -er. ➞ agit, akcel, ardig, instig, plivigl, plivivig.

eksklud-i (-n) (elbari, forfermi, eksterlasi), exclude, (de)bar, except, shut out. ~i de loko, privilegio, societo. ~a, exclusive. Teorioj reciproke ~aj. ~e de, not counting, not including, let alone. ~o, exclusion. ➞ escept, fermit, malakcept, malenloĝ, malpermes, unik. opposite inklud.

ekskluziv-a [OA] (ekskludema), Exclusive, excluding all others, select. ~a privilegio, rajto, societo. ~e, -ly, solely. Per tio sin okupas ~e viroj. ~i (= ekskludi). Opp inkluziv.

ekskomunik-i (-n) [OA], 1 excommunicate, cut off from sacraments or church membership, f put a ban on, proscribe (Ez 10/8). ~o, excommunication. ~ito, -ed person. ➞ anatem, eksklud, ekzil, elfet, elpel, pari, proskrib.

ekskret-i, (bio) excrete, expel from system, ~ado, excretion. ~aĵoj, excreta, excrement.

ekskrement-o [OA] (ekskretaĵo, fekaĵo), excrement, dung, ordure, waste matter, f scum. ~i (eligi ~on). ➞ sterk.

ekskurs-o, [UV] excursion, jaunt, pleasure or exploratory outing, ramble, trip, f (lit) digression. ~o akva, kampa, monta, Pied~o, hike. ~a bileto, vagonaro. ~i, (fari ~on), ~ano, ~anto, excursionist, tripper. ➞ piknik.

ekskuz-i (-n), excuse (for, from), clear from blame or obligation, condone, exculpate, overlook, ~u min! Pardon me! ~o, excuse, mild apology. Fari ~on (sin ~i), apologize, make excuses, excuse one’s from. Akcepti ~on. Ne~ebla, inexcusable. ➞ pardon, senkulpig.

ekslibris-o, (lit) ex-libris, bookplate.

ekspansi-o, (ph) (pol), expansion, enlargement, extension, spread. ~o ekonomia, kolonia, luma, politika, volumena. Tri~a (kun triobla ~o). triple expansion. ~a, effusive, exuberant, ~i, increase in one or more dimensions. La ~anta universo. ➞ dilat, kresk, (pli)vastiĝ.

eksped-i (-n) [UV] (sendi al difinita adreso), Despatch, dispatch, consign, forward, send off. ~i armeon, kurieron, leteron, pakaĵon. f ~i iun en la ĉielon. ~(ad)o, d., clearance, ~ejo, forwarding office. ~isto, carrier, forwarding agent, shipper. ➞ forsend, post, transport.

ekspedici-o, expedition, journey (voyage) for definite purpose; (mil) campaign. ~o (esplorvojaĝo) al la poluso; de Nansen.

ekspekt-i (-n, ke -os, -i), (opinii, ke io okazos), expect, count on, look forward to as due or likely to happen. ~i pagon, pluvon, sukceson. Mi ne ~os vin (= mi apenaŭ supozas, ke vi venos). Ne ~u miraklojn ( = ne kredu, ke ili okazos). ~o, expectancy, expectation. ~a, expectant (mieno). Ne~ita, un expected. Atendi sen~e. ➞ atend; anticip, antaŭvid, kredi,supozi, ke -os.

eksperiment-o, [OA] experiment, essay, test. Fari ~on. ~a, experimental. ~a scienco. ~e, as an e. Faru tion ~e., ~ejo, field of e. ~ita, tried. ➞ prov.

ekspert-o, expert, person with a special skill or knowledge, competent authty on (judge of), specialist, ~a, expert, skilled, trained by experience or practice. ➞ fakul. kompetentul, spertul, specialist.

ekspertiz-i = esplori (taksi) fakule, expertly (officialy) Apprais/e, examine, report, survey, value. La patrino faris ~on pri mia tualeto. ~o, appraisal report, valuation. ~isto, offi surveyor. (➞ aprezi).

eksplicit-a, explicit, definite, express, leaving nothing merely implied, plain, stated in detail, (person) outspoken. Opp implicit.

eksplik-i, account for, explain (agon); give details of, unfold (ideon, planon), elucidate, explain (doktrinon, temon). Ne ĉiam ~o estas klarigo.

eksplod-i (nt),, [UV] Explo/de, blow up, burst, go off, break out (milito). La bombo, gaso, pulvo ~is. f ~i de furiozo, kolero. ~o, explosion. ~o antaŭtempa, backfire, f out-break, out-burst. ~o de batalo, kolero, milito, ribelo, rido. ~a, explosive, detonating. ~aĵo, explosive substance. e.g., dinamito. Frakasa (supera) ~aĵo, H.E. ~aĵo malrapida, propellant -sive. ~ema, -sive, liable to e. ~ema kiel pulvo. f (flamiĝema), irritable, passionate, ~igi (-n), (cause to) e., detonate, fire. ~igi pulvon. f bring into disrepute, expose, wreck. ~igi teorion. Rok~igo, rock blasting. ~igilo, detonator, fuse, priming (➞ fuzil, prajm). ~ilo, mine, petard, (➞ min). ~iva (~ipova), explosible. ~ujo, ~kamero, explosion chamber. ~bruo, bang, ~puŝo, -sion, stroke, (ry) ~signalo, detonator. ➞ ekflam, krev.

ekspluat-i (-n) [OA], exploit (wide sense). 1 Cultivate, manage, run, work. ~i bienon, fervojon, minejon. 2 draw profit from, make use (the most) of, take advantage of, turn to account, utilize for one’s own ends. ~i cirkonstancon, homon, landon, talenton. 3 (a. ~aĉi, fi~i), take unfair advantage of, trade upon, sweat. ~isto, sweater. El~i, tro~i (trouzi), exhaust, wear out. ~~i paciencon, teron. ➞ profit, utilig.

ekspon-i (com., education), demonstrate. 1 describe, expound (as lecturer to students). 2 show for demonstration or sale, as commercial traveller. ~a budo, stando. ~aĵoj, objs for sale, etc. ~isto, demonstrator.

eksponent-o, (mat) exponent, index. ~a, -ial.

eksport-i (-n) [OA], Export. ~i karbon. ~a bilanco, komerco. ~(ad)o, -ation. ~aĵoj, exports. ~isto, -er.

ekspoz-i (a. espozi), expose (to). 1 (phot) e. to light. Sur~i, super~i, tro~i. Trisekunda ~o, ~o daŭra, momenta. Kalkulo de ~a tempo. ~tabelo. 2 (elmeti, malkovri, nudigi), expose to (leave unprotected from or open to) action of air (cold, danger, weather, etc.). ~o, exposure. ➞ ekspon, ekspozici.

ekspozici-o [UV] (montraĵo), Exhibition, public display, show. ~i, exhibit for view or visit. ~ejo, e-hall, -ground. ➞ ekspon.

ekspres-a, [OA] Express. 1 very rapid. 2 for special purpose. ~a kuriero, letero, telegramo, vagonaro. ~o, e., special delivery (messenger, train). ~i (-n) (sendi per e.), send by express. ➞ rapideg.

ekspresionism-o, expressionism.

ekstaz-o, [OA] ecstacy, delight, rapture, transport. Ama, admira ~o. ~a, ecstatic, enraptured, in raptures. ~a feliĉo, mieno. ~i, be entranced, filled with rapture. ➞ entuziasm, raveg.

ekstemporal-o, school impromptu translation. ➞ improviz, senprepar.

ekstensor-o, (anat) extensor (muscle).

ekster, [UV] (prep) Outside (a limit, boundary), out of (in this sense). Rim.: ➞ el = out of (origin). 1 (Place): ~la domo, o. the house. ~ danĝero, out of danger. ~ la ĉambro, kaĝo, urbo. f ~ ĉia dubo, beyond all (any) doubt. Fiŝo ~ akvo, a fish out of water, (almovo): Meti ~ dubon, flugi ~ la kaĝon, iri ~ la rondon. 2 (time): Studi ~ la leciona periodo. Labori ~ oficialaj horoj. 3 (= krom): Diru nenion ~ tio (beside, more than, that). ~o, outside, exterior. ~a, o., external, outer. ~a flanko, mondo, pieco. ~e, o., externally, outwardly. Stari (esti bela) ~e. ~e de, on the o. of. Iri ~en, go o. Elirigi ~en (Ge 15/5). ~aĵo, exterior, outer pt, appearance. Impona, ~aĵo. ~igi la internon, turn inside out. ~ulo, -er, (hospital) out-patient, (school) day pupil. ➞ el, preter. opposite dum, en, interne de.

eksterm-i (-n) [OA], Exterminat/e, annihilate, destroy utterly, extirpate, root (wipe) out. ~i memoron, opinion, popolon, urbon (Re 21/21). ~a milito, war of extermination. ~(ad)o, extermination (Est 7/4). ~iĝi, be -ed. (Ge 7/23). ➞ buĉ, detru, elradik, forviŝ, neniig, pereig.

ekstr-a [OA] (pli ol kutima, plua), Extra, additnl, more than normal, supplementary. ~a eldono, e. (special) edition. ~a laboro, vagonaro, special train, etc. ~e, extra, in addition, into the bargain. ~e bona, e-fine, superfine. ~aĵo, (something) extra, addition. ~aĵoj pagendaj. ➞ akcesor, aldon, apart, eksterordinar, flank, krom.

ekstradit-i (-n), (jur) extradite, give up to authties. ~o, extradition.

ekstrakt-i [OA] (chem) (cul), Extract, obtain essence (juice, etc.) (by boiling, pressure, suction, etc.). ~i gudron el karbo. ~o, e. ~o de malto, viando. ~o fluida, seka. ➞ distil, elĉerp, eltir, esenc, infuz, macer, tinktur.

ekstrapol-i, (mat) extrapolate. ~ado, extrapolation.

ekstravaganc-o, extravaganza, absurdity, eccentricity, prank, something fantastic (act, composition, speech). ~a, extravagant, exceeding bounds of reason, eccentric, frolicsm, wild. ➞ eksces, frenez, eksterlim, petol, troig.

ekstravert-a (psy) extrovert. ~o, extrovesion. ~ulo. Opp introvert.

ekstrem-a [UV] Extrem/e, 1 farthest from centre, outermost. ~a distanco, oriento. 2 (highest grade): ultra-, utmost. ~a bezono, danĝero, embaraso, maljuneco, plezuro. ~a mizero, dire misery, f going to great length, immoderate, severe, stringent. ~a opinio, rimedo, situacio. ~e (plej, treege), extremly, to the last degree. ~o, e., -ity, very end. Peli, puŝi ĝis la ~o. En ~o (en ~a okazo), at the worst, in extremis, ~aĵo, -ity, end, e., point, tip. ~ismo, ~isto. Ĝis~e, plej~a, outermost, uttermost. ➞ altgrad, finfin, lim, plej malproksim.

ekstrors-a (eksterena), (bot) extrorse, turned outwards. Opp intrors.

eksud-i (-n) (elŝviti), exude, give off like sweat. ~(aĵ)o, exudation.

ektopi-o (mislokiĝo) (med) ectopy, displacement.

ektoplasm-o, ectoplasm. ~iĝo, materialization.

-ektomi-o (fortranĉo), (med sfx). apendic~o, splen~o, tonsil~o.

ektropi-o (eksteriĝo), (med) ectropy, eversion, e.g., of eyelid.

ekumen-a (tutkristanara), (o)ecumenical, representing the whole Christian world. ~a movado.

ekvaci-o, [OA] (chem) (mat) equation, formula. Algebra ~o. ~igi problemon. ➞ egalaĵ, egalig.

Ekvador-o [OA-8] EC.

ekvator-o, [OA] equator. ~o ĉiela, magneta, tera. ~a ebeno, equatorial plane. E~a Gvineo [OA-8] GQ, ~a senvento, doldrum.

ekvatorial-o, equatorial telescope.

ekvil-o (sablofiŝo), sand-eel, launce (Am- modytes) (Fr equille).

ekvilibr-o, [OA] Equilibrium, (state of equal) Balance, (equipoise, between opposing forces), (mar) trim. ~o firma, stabila. ~o anima, buĝeta. ~o politika, b. of power. Konservi, perdi, teni la ~on. ~a, b-ed, compensated. ~i (esti en ~o, egalpezi), be in e., b. f ~eca, level-headed. ~igi (meti en ~on). ~igi buĝeton. ➞ egalig, kompens, kontraŭpez. ~ismo, ~isto, rope-dancer, etc. Mal~igi, upset the b. of (➞ ŝancel). Sen~a, unbalanced. f cranky. ➞ aplomb, egalfort, egalpez, stabil.

ekvinoks-o, equinox, time at which sun crosses equator. ~o aŭtuna, printempa. ~a punkto, equinoctial point. ~a tajdo, vento, equinoctial tide, gale. ~a fruiĝo. ➞ egal, precesi.

ekviset-o (bot) horsetail (Equisetum).

ekvivalent-a (egalvalora): Equivalen/t, corresponding, tantamount; (samsignifa): synonymous, with same meaning. ~o, e. (amount, thing), substitute; (gram) e. expression, phrase, term. ~eco, -ce. ➞ ident, sinonim, surogat.

ekzakt-a [OA] (severe preciza), exact, precise, strictly accurate (correct). ~a difino, historio, kalkulo, senco. ~aj sciencoj. ~emo, exactitude. ➞ ĝust, senerar, strikt. opposite proksimum.

ekzalt-i (-n), exalt. 1 elevate, excite, inflame. 2 glorify, magnify, praise. ~a, electrifying, exciting, stirring. ~o, exaltation, elation, rapturous emotion. ~iĝi (esti ekster si, ekstazi), ~iĝo, transport. ~ita, exalted, uplifted. ➞ altig, flamig, pasiig, ekstaz. elektr.

ekzamen-i (-n), [UV] Examin/e. 1 (iun) (elprovi scion, testi), test by questions. ~i kandidaton. ~i torture. 2 (ion) (detale esplori, pririgardi), enquire into, inspect, investigate, scrutinize, survey, vet., weigh (Ps 17/3) ~i konton, pacienton, pakaĵon, proponon. ~a ĉambro, demandaro. ~o, examination, audita, minute inspection, test of knowledge or ability, trial. ~o de koro, sano, vido. Sukcesi ĉe ~o; plenumi (trapasi) ~on. ~anto, ~isto, -er. ~ato, -ee, candidate. ~iĝi, be e-ed. Kontraŭ~i, cross-e, cross-question. ➞ enket, esplor, inspekt, kandidat, kontrol, revizi.

ekzantem-o (surhaŭta ruĝa erupto), exanthema, rash, e.g., morbilo, skarlatino. Tifa ~o. ➞ ekzem, eritem, erupt.

ekzegez-o (klarigo), exegesis, exposition, interpretation. ~a, exegetical. ~isto, commentator.

ekzekuci-o, (jur) execution = distraint, seizure in default of payment.

ekzekut-i [UV] (punmortigi) (-n), execut/e, inflict Capital Punishment. Elektre ~i. Pekinto ~ata (1 FA 6/26). ~o, execution, c-p. ~a ŝtipo (➞ eŝafod). ~isto, executioner. hangman, etc. ➞ elektrokut, line, mortpun; plenum, validig.

ekzekutiv-o (plenuma komitato), executive (committee).

ekzem-o [OA] (juka haŭtinflamo), eczema. ➞ ekzantem, erupt.

ekzempl-o, [UV] Exampl/e. 1 (iu, io, imitinda): conduct, object., person as pattern, model for imitation. ~o de virto. ~o bona, instrua. Citi, doni, preni, sekvi ~on, kiel ~on, por ~o. 2 Caution, warning. Esti ~o kontraŭ. ~o averta. 3 illustrate, parallel case, typical instance. ~a, illustrative, model, typical. ~a frazo, konduto. ~e, by way of e., for e. (instance), such as, viz. ~igi, -ify, ~odona, -ary. Sen~a (neniam ĝis nun okazinta), un-ed, unheard of, unparalleled, unprecedented. ➞ ilustr, imit, model, paradigm, tip.

ekzempler-o, [UV] Copy, sample, specimen (de gazeto, laboro, libro). Prov~o, specimen (trial) c. Recenz~o, review copy.

ekzerc-i (-n, per, pri) [UV] (lertiĝi per praktiko), Exercis/e, Practise, exert(tax) powers, train. ~i langon, muskolon, memoron, orelon, povon. Sin ~i, ~iĝi, take e., p. Rim.: Applies to the aganto, not to the temo de agado. ~i sin (la fingrojn), not: ~i la lingvon, pianon. ~(ad)o, e., p. ~o gimnastika. Fari ~ojn, ~aro, ~olibro, e-book. "La Ekzercaro" (de Z.). ~ejo, (~a korto), drill (parade) ground. ~igo, p. ~ilo, -er (apparatus). ~ita, practised, trained, ~ita aktorino. ~itoj (Ge 14/14). ~iteco, facility through p. La fingroj perdis ~itecon. Antaŭ~o, preliminary p., rehearsal. Spir~o, voĉ~o, breathing-exercise, voice-e. ➞ dres, etud, manovr, praktik, trejn, rutin, uz.

ekzerg-o, (num) exergue.

ekzil-i (-n; al, de), [UV] Exil/e, banish, proscribe, f Dismiss, relegate. Sin~i, exile. (withdraw) one’s. ~o, excile, banishment. ~ejo, place of e. ~iĝi, be -ed. ~ito, e. ➞ ekskomunik, elpel, forpel, proskrib.

ekzist-i (nt), [UV] Exist, be in -ence, be found, have being, last, live, occur, subsist. Li ne vivas, nur~as. La Sensaĝulo diris: "Dio ne ~as" (Ps 14/1). Ne plu ~as, has died out, is extinct. ~o, existence, being. ~aĵo (Ge 7/4), 1 (ento, estaĵo), entity, something -ing. 2 (vivantaĵo), being. ~anta (nuna, reala), actual, current, extant, in being (force). Kun~i, co-exist. ➞ daŭr, ent, est, veget, viv.

ekzistad/ismo, ~isto, (phi) existential/ism, -ist.

ekzocet-o (flugfiŝo) (Exocoetus) < flying- fish.

ekzorc-i (iun, lokon) (elpeli demonojn el), Exorc/ise, cast out, expel (evil spirit) from person or place. ~o, ~ismo, exorcism. ~isto, -ist.

ekzotik-a, exotic, foreign, introduced from abroad. ~a modo, planto, vorto.

el, [UV] (prep) out of, from, of (in this sense). 1 (motion, change of position): Fali, guti, iri, kuri, peli, salti, veni, malaperi ~ la mondo, ~ antaŭ (Le 9/24); ~ inter (Ge 12/1, 42/24); ~ interne, from inside; ~ meze de (Re 4/12); ~ sub (El 6/7); ~ sur, from off, 2 (origin): Belaj rakontoj ~ trans la montoj. Rakonto ~ Genezo. Traduko ~ Esp-o. Smith ~ Bristolo. Legi ~ libro. Rigardi ~ la fenestro. 3 (change of state): Ĉerpi ~ puto. Eksiĝi ~ servo. Levi ~ mizero. Veki ~ dormo. 4 (Cause, source): Agi ~ kaprico. Ami ~ tuta koro. Desegni ~ memoro. Fari virton ~ neceso. Sekvas (mi konkludas) ~ tio, ke. ➞ laŭ, per, pro. 5 (made, consisting, of): Kesto ~ kanoj. Kolono ~ salo. Ringo ~ oro. Tablo ~ ligno. Ĉizita ~ ŝtono. Forĝita ~ fero. Taĉmento da soldatoj ~ 200 viroj. Labori ~ oro, work in gold (El 35/32). 6 (Comparison, selection): Unu (kelkaj, multaj, la plej bela, la plimulto) ~ ili. Iom ~ ĝi, any of it (El 12/10). Kiom ~ vi? How many of you? Iri ~en (eliri), go out, leave, etc. ~igi, emit, give forth, etc. ~iĝi, emerge, issue, come out.

PFX. 1 ~ĵeti, cast out. ~tiri, extract. ~iro, exit, exodus. ~lasi, ~migri, ~peli, ~piki, ~preni, ~spiri, ~veni. f ~stari, stand out. 2 (montro): ~meti, ~montri. display, exhibit. 3 (kreo, realigo): ~kovi, hatch out. ~labori, ~pensi, ~tranĉi. 4 (akiro, atingo): ~almozi, extort by begging. ~devigi, ~logi, ~peti. 5 (= ĝisfine, plene, tute, fin-, tra-): completely, thoroughly, out, up. ~ĉerpi, exhaust. ~lacigi, ~lerni, ~trinki. ~pagi, pay off (up), settle. ~uzi, use up, wear out. 6 (idiomatic) ~teni, endure.

el-o, ale.

elan-o, elan; bound, dash, impetus, rush. ➞ impet.

elast-a, [UV] elastic, springy. ~a fibro, histo, teksaĵo, ringo, ŝelko. f buoyant, flexible; accomodating, obliging, yielding, compliant. ~a konscienco, limo, paŝo, signifo. ~a talio, supple waist. ~(aĵ)o, elastic (substance). ~aĵoj, stretch (ŝuo). ~eco, elasticity, spring, tension. ➞ adaptem, cedem, fleksebl, kaŭĉuk, malrigid.

elaten-o, (bot) water-wort (Elatine).

elater-o, click beetle, skip-jack (Elater). ~a larvo, wireworm.

eldorad-o (fabela lando, or urbo orriĉa), El Dorado.

eleagn-o, oleaster, wild olive-tree (Elaeagnus). ~o arĝenta, silver-berry.

elefant-o, [UV] Elephant. ~o Afrika, Hinda. ~(ec)a, -ine. ~osto (eburo) ivory. Vir~o, bull-e. ~bleki, trumpet.

elefantiazo, (med) elephantiasis.

elegant-a, [OA] elegant, graceful, handsome, of refined luxury, stylish, tastefully ornate. ~a fasono, smart cut. ~a homo, movo, stilo, vesto. ~(ec)o, elegance. ~igi, dandify. ~ulo, dandy, exquisite, man of fashion, swell. ~ulaĉo, dude, fop. Mal~a, Ne~a, inelegant, clumsy, coarse, dowdy, plain, rough, tasteless, uncouth (➞ krud). Mal~ulino, frump. ➞ belstil, dand, delikat, mod, plaĉ, ŝik.

elegi-o [OA] (lit) elegy, song of lamentation (especially for the dead), ~a, elegaic, ~a parolo, poemo. ➞ malgaj, melankoli.

elekt-i (-n, el, inter; abs), [UV] Choose, Elect. 1 fix on, opt, pick (single) out, select. ~i libron, seĝon. 2 choose by vote. membron, prezidenton. ~(aĵ)o, choice, option, preferance, selection, vote. Fari ~on. Ĝenerala ~o. ~a, elective, electoral. ~ado, e-tion ~anto, e-or, voter, ~antaro, electorate. ~ebla, eligible. ~ema, dainty, fussy, fastidious, particular. ~ita, choice, chosen, select. ~itaj militestroj (El 15/4), ~ito, the one chosen. Multaj vokitoj, malmultaj ~itoĵ. ~orajto, franchise, suffrage. Al~i (koopti), coopt. El~i (selekti), select. Ne~ebla, ineligible. Por~a, on approval. Sen~e, at random, haphazard, without a vote. ➞ alternativ, dilem, kribr, selekt; balot, voĉdon.

elektr-o, [OA] electricity. ~o atmosfera, negativa, pozitiva. Doni, tranĉi la ~on. ~a, electric. ~a fluo, forno, lampo, lumo, motoro, sonorilo, ŝarĝo, ŝoko. ~a fiŝo, ➞ elektrofor, torped. ~a inĝeniero, electrical engineer. ~e metaligi (arĝentizi), electroplate, ~e ekzekuti (elektrokuti), electrocute. ~(iz)i, ~igi, electrify, equip with e. power, give an e. shock to. ~izi fervojon. ~izado, -ization. ~isto, -ician.

elektro- (international ppfx) ~analizo, ~biologio, ~dinamiko, ~grafo, ~gravuro, ~kemio, ~kinetiko, ~kuto, ~lito, ~lizo. ~magneto, ~metalurgio, ~metro, ~motoro, ~patio, ~skopo, ~statiko, ~tekniko, ~terapio, ~tipo, ~tona.

elektrod-o, electrode. ~o pozitiva (anodo). ~o negativa (katodo).

elektrofor-o, (ich) electric eel (Electro- phorus). ➞ gimnot.

elektron-o, electron. ➞ atom, neutron, proton.

elektonik-o, electronics.

elektuari-o, (pharm) electuary, medicine with honey or syrup.

element-o, [OA] Element. 1 (chem) simple body, substance defying analysis. 2 elementary principle, rudiment: ~oj de gramatiko, scienco. Parol~o, pt of speech. 3 (ero), component pt, constituent, ingredient: ~o de feliĉo, medikamento, necerteco, situacio. 4 (phi) original matter of substance, power of nature: La kvar ~oj (aero, akvo, fajro, tero). f la ~oj (vetero) sovaĝis. 5 (medio) ordinary range of activity, surroundings: Akvo estas la ~o de fiŝoj. Esti en (ekster) sia ~o, be quite at home (feel out of water). ~a, -al, -ary, constituent, fundamental, rudimentary, simple. ~a aritmetiko, instruo, lernejo, scio, teorio, vero. ➞ aboc, faktor, komenc, princip, rudiment.

elevator-o (ŝarĝlevilo), elevator, hoist, machine for raising goods. ~o baskula, tip. ~o sitela, bucket e. ➞ lift.

elf(in)o, [OA] elf, supernatural mischievous little creature, dwarf, etc. ➞ gnomo (aera), nimfo (akva), salamandro (fajra); fe, kobold.

eliksir-o, [OA] (pharm) elixir. 1 (alchemy) preparation to change metals to gold, or to prolong life indefinitely. ~o de junec-(viv-)o. 2 (pharm) alkoholato kun siropo). f sovereign remedy. ➞ tinktur.

elim-o, lyme-grass (Elymus).

elimin-i (-n), (forigi, malaperigi); Elimin/ ate, delete, discard, remove; drive, (throw strike) out, exclude, ignore, reject (hypothesis); (alg) e. quantities from equation; (chem) (ph), get clear (rid) of, expel (substance, waste matter). ~(ad)o, -ation. ~ilo, -ator. ➞ ekskrement, elig, elfet, malakcept.

elips-o, [OA] 1 (geom) Ellip/se, oval. 2 (rh) Ellip/sis, gap, omis sion of word(s) understood. ~a, -tical. ➞ elizi, Opp pleonasm. II ~ojdo, -soid.

elit-o, elite, best (of), choice (pt), select (class or group); cream, pick. ~a, choice, crack, high-class, picked, select. ~a animo. ➞ elektit, kern, plejbon, superec.

elitr-o (flugilingo), elitron, horny fore- wing, wing-case (-cover) of beetle.

elize-o, (myth) Elys/ium. f place of ideal happiness. ~a, -ian, blissful. La ~aj kampoj. ~a pac-(rav-)o. ➞ eden, paradiz.

elizi-i (-n) [OA], (gram) elide, omit syllable or vowel. ~o, elision. ➞ apostrof, elips.

elode-o, (bot) water thyme, Canadian waterweed (Elodea).

elokuci-o, elocution.

elokvent-a [UV] (belparola, fluparola), eloquent, apt, fluent (in use of language) (El 4/10). ~a parolo, rigardo, stilo. ~aj okuloj. ~o, eloquence. Sciu ~i, sciu ankaŭ silenti. ➞ orator, retorik.

-em, [UV] sfx denotes 1 (subjective tendency): Inclin/ation, bent, bias, disposition, fondness, leang, proclivity, proneness, propensity, taste, turn of mind, wont, etc. Babil~a, parol~a, rakont~a, garrulous, loquacious, talkative. Ced~a, konsent~a, accomodating, compliant. Indulg~a, kompat~a, pardon~a, merciful. Tim~a kaj trem~a, fearful and trembling (Jĝ 7/3). Rim.: -o is usually preferable to -emeco (pleon). 2 (objective tendency) = apt (liable, subject) to, in danger of, Mort~a, mortal, subject to death. ➞ mortonta, that will die; mort(ec)a, appertaing to death; mort-iva (-pova), able to die. Eksplod~a, explosive; erar~a, fallible; fal~a, unsteady; pas~a, transient; pere~a, perishable. ~a (je, -i); addicted (disposed, given, inclined, prone, wont) to. ~a labori, of a mind to work. ~o, -ation, bent, propensity, tendency, etc. ~o al, leaning towards. ~i, -e, be -ed to. ~igi dun al io), i., dispose, induce. Mal~a, dis-ed, averse, indisposed, loth, reluctant, unwilling. Rim.: (transit v roots): Compare kaŝ~a, -ed to hide things, close, secretive, with kaŝiĝ~a, -ed to hide one’s. Sim: Compare fleksiĝ~a, lithe, pliant, supple; rompiĝ~a, breakable, brittle, fragile; ŝanĝiĝ~a changeable, fickle, inconstant; with fleks~a, romp~a, ŝanĝ~a, -ed to bend (break, change) something else. Rim.: (intransitive rts): Compare brul~a, -ed to burn (nt) with brulig~a, -ed to burn something else (tr). ➞ ebl, ind, iv.

emajl-o, [UV] Enamel. 1 hard oil-paint drying glossy. 2 (anat) smooth hard coating, e.g., denta ~o. Ĉel~o (klozoneo). ~a, of e., -led. ~i (-n), (cover with) e, eman-i (de, el), Emanat/e, issue, originate (especially of gas, light), (ph, phi), proceed, rise (from person or source). ~(aĵ)o, -ion, efflux. Radiuma ~aĵo. ➞ elir, haladz, spir.

emancip-i [OA] (-n) (liberigi), Emancipat/e, (set) free (from control, restraint); release (from power of). ~i menson, popolon, sklavon, virinojn. ~ita, freed. ~(ad)o, -ion. ~isto, -ionist.

embaras-i (-n, per), [UV] Embarrass, (en)cumber, entangle, hamper, hinder, hold up, impede, inconvenience, perplex, put in difficulty, trouble. ~ita (en ~o), -ed, at a loss, constrained, disconcerted, encumbered, nonplused, perplexed, puzzled. ~ita per demando, pakaĵo, ŝuldo. ~a, embarrassing, awkward, cumbersome, puzzling, troublesome. ~a demando, situacio. ~o, embarrassment, complication, difficulty, dilemma, impediment, fix, perplexity, quandary. Financa ~o. Fari (kaŭzi) ~on (al), meti en ~on (in a hole), Tiri el ~o, help out of a difficulty. ~o de riĉeco. ~aĵo, encumbrance, hindrance. ~iĝi, be -ed. Mal~i (en, de), disembarrass, clear, free, lighten. Mal~i ĉambron, la straton. ➞ dilem, ĝen, malfacilig, malhelp, obstrukc.

embarg-o, Embargo, suspension of commerce, ~i, lay an e. on (under e.), suspend. ➞ arest, konfisk, sekvestr.

emberiz-o, (orn) Bunting (Emberiza). Flava ~o, yellowhammer. Flavbrusta ~o, yellow-breasted b. Grena ~o corn b. Kana ~o, reed b. Malgranda ~o, little b. Neĝa ~o, snow b. Rustika ~o, rustic b. ➞ hortulan.

emblem-o, [OA] Emblem. 1 sign, symbol, typical representation of a quality, (her) device of a person or fam. Pesilo, ~o de justeco. (cgm) suit. La kvar ~oj ĉe ludkartoj. ~a, -atic, serving as a type. 2 badge, crest. ➞ figur, insign, simbol.

emboli-o, embolism, obstruction of bloodvessel. Cerba ~o, clot on the brain. ➞ tromboz.

embrazur-o, embrasure. 1 bevelling off (splaying) of wall, or at sides of door (jamb, window); inward chamfer, window recess. 2 (mil) crenel, loop-hole, notch, (mar) gunport. ➞ krenel, paftru.

embri-o [UV] (bot) (zoo), Embry/o, offspring before birth, f thing in rudimentary stage, bud, first draft, germ, initial project, rough sketch, ~a, -onic, immature, undeveloped. ~eco (Ps 71/6). ~igi (No 11/12). ~ologio, -ology. ~ologo, -ologist. ➞ ĵet, ĝerm, rudiment, skiz.

embrokaci-o, (med) embrocation.

embusk-o, [UV] Ambush (PI 3/10). ~i (-n, kontraŭ; abs). Fari ~on (Jĝ 9/32), lay a snare, trap; lie in wait (for), stalk. ~e, in ambush. ~ejo, embuscade, lurking-place. ~ulo, (Jĝ 16/9). ~igi, place in a. ~iĝi, take cover. ➞ insid.

emerĝ-i (nt) (eliri el medio), opposite enfal, incid. (ph) Emerg/e, come into view from, come (crop) up (issue, loom, rise) out of. f come out (through investigation), issue, rise (from obscurity). ~o, -ence. ~a angulo, ebeno, punkto.

emerit-o, ex-official, etc. (➞ veteran). ~a, honourably discharged, past active work, retired, superannuated. ~a profesoro. ~a pensio, salajro. retiring allowance, superannuate. Vivi ~e. ~igi, pension off, retire, superannuate. ~iĝi, be retired.

emetik-o (vomigilo), (pharm) emetic (especially tartratoj kalia kaj antimona). ~a vino. ➞ ipekakuan.

emfaz-o, [OA] Empha/sis (importance assigned), force, intensity, stress, vigour, weight (of style). ~a, -tic, forcible, impressive. ~a ago, esprimo, gesto, tono. ~i (-n, pri) (paroli -e) (~~ substreki), be emphatic, emphasize, accentuate, lay stress on. ~ita (vorto), stressed. ➞ insist, reliefig. ➞ akcent.

emfizem-o (ŝvelo prograsa), (med) emphysema. ~o haŭt-(pulm-)a.

emid-o, soft-shelled turtle (Emida).

eminenc-o, [OA] Eminence (title). Via ~o.

eminent-a, [UV] Eminen/t, distinguished, exalted, highly placed, illustrious; noteworthy, outstandg, prominent, signal (in degree). ~a kapabl-(orator-profesor -rang-rol-serv-)o. ~(ec)o, -ce, distinction, high rank. ~igi (Es 3/1), ~ulo, e. person, big Pott, grandee, leading spirit, shing light, etc. (Ps 146/3). ~ularo (elito, kremo). Mal~ulo, nobody. Ne~a, homely, ordinary, simple. ➞ altrang, disting-lrimark-) ind, elstar, fam, glor, most, super.

emir-o, emir (Islamic title). Unuiĝintaj Arabaj Emir-landoj AE.

emis-o, pond tortoise (Emys).

emisi-i, 1 (ph) emit, give out, send forth ~i lumon, sonon, varmon, radiojn. 2 (fin) (eldoni), issue. ~i bilojn, ĉekojn, monerojn. ~o, emission, issue. ~a banko. ➞ brodkast.

emoci-o, [OA] Emotion, agitata of mind, excited mental state, feeling. Tremi de ~o. ~a, -al. ~a gest-(rakont-situaci-)o. ~i (-n) (kormovi), affect (excite, stir) the feelings, take hold of, thrill. ~i ĝislarme, move to tears. ~iĝi, feel e. Sen~a, cold, impassive, unimpressnbl. ➞ afekci, agit, kortuŝ, sentimental, sku.

empen-o, (av) tail unit. ~o ala, buma, glitila, tail plane (boom, skid).

emperon-o, (av) elevator.

empetr-o, (bot) crowberry (Empetrum).

empir(i)-a, [OA] Empiric/al, based on experience and observation, experimental, rule of thumb, ~ismo, -ism. ~isto (~ulo), -ist. ➞ aposterior, eksperiment, praktik. Rim.: Z. used both empirism, empiristo and empiri-a.

emu-o, (orn) emu. (Dromiceus). ➞ kazuar.

emulsi-o, [OA] Emuls/ion, colloidal suspension of one liquid in another. ~o migdala, moruhepata. ~i, -ify. ~ilo, -ifier.

en [UV] (prep) (opposite ekster, el), in. 1 (loko): (a) (interne de): in, inside, within. ~ la ĉambro (domo). ~ ĝi, therein. Fiŝo ~ akvo, mano ~ mano, loĝi ~ (at) Parizo. f Loĝi ~ malproksimo (la sudo). (With accusative): into: iri (de ekstere) ~ la ĉambron, domon. f dividi ~ provincojn; konduki ~ mizeron; rompi ~ pecojn; traduki ~ Esperanton. (b) (inter), in, among: ~ la brakoj, branĉoj; (c) (vestita, volvita): virino ~ atlasaĵoj; sendi ~ k over to. (d) (aneco): ~ la grupo. 2 (tempo): ~ bona vetero; ~ printempo; ~ la mateno, tago; ~ tempo oportuna, at a suitable time. ~ (on) la unua de Majo. ~ eterneco, for ever and ever. ~ la komenco, (Ge 1/1): ( = antaŭ paso de): lerni ~ unu monato. 3 (maniero) (laŭ): paroli ~ unu (~ alia) maniero (Ij 33/14); bati ~ takto; ~ niaj okuloj (No 13/33); bona ~ ĉiu rilato. 4 (konsisto) (el, per): haroj - plektoj; pendi - girlandoj; vesti - tri pecoj; atingi ~ du saltoj; ~ kio konsistas lia forto (Jĝ 16/5). 5 (stato): naski ~ doloro (Ge 3/16); esti ~ amo, dubo, mizero, ordo, sano, turmento. 6 (aliaj rilatoj): Esperu ~(al) Dio. ~(ĉe) okazo de neceso. Rebrili ~ (el) la maro. ~ (je) mia ago, at my age. Paroli ~ la nomo de. Lerta ~ (pri) sia arto. Pardonu ~ jena afero (2 Rĝ 5/18). ~a (interna) (opp ekstera), inner, inside, ~e (interne), inside, within. Iri ~en. ~igi, insert, introduce. ~iĝi, enter, penetrate, work in, etc. (➞ enir, interven, penetr). ➞ al, ĉe, dum, ekster, el, inter(n), je, laŭ, per, post, sur.

-en-, (ch sfx) denotes unsaturated hydrocarbon (e.g., benzeno, metileno).

-enoj (zool sfx) denotes family (-itiae); e.g., mustel-enoj.

enad-o, (orn) stock dove (Colomba oenas).

enant-o, 1 (bot) water dropwort (Oenanthe). 2 (orn) wheatear (oenanthe). enartroz-o, (anat) enarthrosis, ball and socket joint.

encefal-o (technical language) (= ordinary language cerbo), brain. ~ito, (cerbinflamo), b-fever. ~ito letargia, sleepy-sickness. ➞ cerebel.

enciklik-o, (rc) encyclical, papal epistle.

enciklopedi-o,, [OA] encyclopaedia. ~o ĝenerala, speciala. ~a, -ic. ~a vortaro.

-end-, sfx officialized in 1953 = which is (has) to, must (should) be -ed (passive sense of verb). Far~a laboro, work to (that must) be done. Problemo solv~a (to be solved). La kotizaĵo estas nun pag~a (obligation), is payable (due, should be paid), Rim.: ➞ pagebla (possibility), able to be paid; pagota (prophecy) will be paid. Rezulto cel~a; vorto dir~a; lumo esting~a; eraro evit~a; ŝtrumpo flik~a; modelo imit~a; fakto memor~a; tasko plenum~a; ekzemplo sekv~a; letero skrib~a. (Tio) Endas! It has to (must) be; is imperative (necessary)! Estas kompren~e (It must be understood), ke. Rim.: Distinguish between lav-enda, lavend-a; leg-enda, legend-a.

endemi-o (regiona malsano), endemic. ~a, -ic. ➞ epidemi.

endimion-o (arbara hiacinto), (English) bluebell, wild hyacinth (Endymion non- scriptus). ➞ kampanol.

endivi-o,, [OA] endive (Chicorium endivia). The curly greenish leaves of C.e. var. crispus are eaten as a salad (Fr "chicoree"). ➞ cikori.

endo- (Gk. ppfx = interne), Endo-. ~ gamio, -gamy, inbreedg, ~gena, -egenous. ~kardo, (anat) -cardium. ~karpo, -carp. ~krino, -crine. (sendukta). ~smozo (chem) -smosis.

energi-o [F], Energ/y, force, strength, vigour (of action, person, speech), (ph) power, working capacity; ~o elektra, materia, mekanika, muskola. ~a, -etic, emphatic, forcible, full of go (dash, grit, pep), strenuous, vigorous. ~a agado, karaktero, laboro, parolo, rimedo. Labori ~e, with heart and soul. ~igi, -ize. Mov~o (puŝforto), force, impetus. Sen~a, feeble, flabby, ineffectual, limp, listless, powerless, toneless, slack, sluggish. Sen~igi, debilitate, enervate, weaken. ➞ efik, fort, impet, karakter.

enfil-i (-n), enfilade, fire (sweeping from end to end), rake.

engraŭl-o, (ich) anchovy (Engraŭlis) in its natural state. ➞ anĉov.

enharmon-a, (mus) enharmonic change of letter-name, e.g., Cb = B.

enigm-o, [UV] Enigm/a. 1 conundrum, puzzle, riddle, Proponi (solvi) ~on (Jĝ 14/12). 2 dark saying (wide sense). (Ps 49/4, 78/2; Se 1 /6, Ĥb 2/6). ~oj de la naturo. ~a, -atic, dark, mysterious, not clear, obscure, problematic, veiled. ~a fraz-(karakter -rigard-sort-)o. Paroli ~e (per ~oj). Bild~o (rebuso), Krucvort~o, crossword puzzle. Vort~o, logogriph, anagrammatic word- puzzle. ➞ mister, problem.

enket-o, [OA] (official) Inquiry, investigation, research (Le 19/20). ~o scienca. ~i (fari ~on) (pri), make (conduct, hold) a judicial or official i. into. ~isto, investigator, coroner, magistrate. Mort~o, coroner’s inquest. ➞ esplor.

enklitik-o (senemfaza postvorto), enclitic, e.g., one in anyone.

enoter-o, evening primrose (Oenothera).

ensembl-o (tutaĵo), ensemble, thing viewed as a whole, gen. combined (concerted, massed) effect, entirety (mus) united performance.

ent-o (=-o, estajo), (phi) entity, thing with real existce, being.

enterit-o, enteritis, inflammation of small intestine.

entimem-o, (log) enthymeme, sylloĝism with one premiss omitted.

entjer-o, (mat) integ/er, whole number, undivided quantity. ~a, -ral, complete, entire, whole. ~a parto (~ono), aliquot pt. ➞ faktor, pleti, tut. Opp frakci.

entomologi-o, [OA] entomolog/y.

entomolog-o entomologist.

entozo-o, entozo/on. 1 (interna parazito). 2 (intesta vermo). ~a -ic, living inside an animal.

entrepren-i (-n, -i), [UV] Undertak/e, accept obligation, agree to do, contract for, engage in, embark (enter) upon, go in for, get one’s hand in, take in hand, (Mi 2/3). ~i laboron, respondecon, tradukon. ~(aĵ)o, -ing, concern, enterprise, venture. ~o industria, komerca. ➞ establaĵ, firm. ~anto, ~isto, contractor. ~ema (aventurema, riskema), enterprising. ➞ ekspluat, iniciat, komenc, kontrakt, preni sur sin.

entropi-o, entropy. 1 (ph) 2 (med) inver sion of eyelid. opposite ektropi.

entuziasm-o (por, pri), [UV] Enthusias/m, ardent zeal, passionate eagerness. Blinda ~o. ~a, -tic. ~i (esti ~a), ~igi (-n), enthuse. ~iga, inspiring, stirring. ~ulo, -t. Sen~a, half-hearted. Tro~a, extravagant, immoderate, etc. ➞ anim, ekseit, inspir.

enu-i (nt), [UV] be bored, fed up, feel (find it) dull, find time drag, lose interest, mope, not know what to do with one’s. Atendante, mi ~is la tutan tagon. ~o, mental weariness from lack of occupation or interest, boredom, ennui, languor, lassitude, listlessness, tedium. ~(ig)a, dull, irksome, prosy, tedious, tiresm, tiring, trying, wearism. ~iga homo, laboro, libro, sono. ~igi (-n), bore, bother, be tiresome to, weary. ~igaĵo, nuisance. ~igita, bored, wearied. Mal~igi, amuse, entertain, etc. (➞ amuz, distr). Viv~o, weariness of life, satiety, etc. ➞ lac, tediĝ, splen.

enukle-i (-n) (eltranĉi), (surg) Enucleat/e, cut out whole. ~o, -ion.

envergur-o (larĝo), breadth, span, spread, e.g., of wings,, (av) envergure. ~a ŝarĝo, span loading. (mar) breadth, extent, head (sails to yard).

envi-o,, [UV] Env/y, grudging contemplation of more fortunate persons or their advantages. ~i (iun pri io, ion al iu), e., be -ious of, begrudge, covet. ~(em)a, -ious. ~igi, make -ious. ~inda, -able. ~~a homo, sano, sorto. Mal~i, allow willingly, not be envious of. Sen~e, ungrudgingly. ➞ avid, domaĝ, ĵaluz.

enzim-o, (chem) enzyme, eocen-o, ~a, (geol) eocene.

Eol-a, (mus) Aeolian. ~a harpo (vento, harpo).

eolit-a, (hist) eolithic.

eon-o, (a)eon, an age, immeasurable period, eternity.

epakt-o, (astr) epact, age of moon on 1 Jan.

eparĥi-o, eparchy. 1 division of Greece. 2 diocese of Gk. church.

epi-, (Gk. ppfx = upon, at, in addn to), epi-.

epiciklo, ~ciklojdo, (geom) epicycle, epicycloid.

epidendro, epidendron (orchid).

epiderm-o, [OA] (anat, bot), epidermis, cuticle, outer layer, top skin.

~diaskopo, -diascope.

~fito, (bot) -phyte.

~fizo (anat) -physis.

~gastro, (anat) -gastrium.

~gloto, (anat) ~glottis.

epigraf-o [OA] (surskribo), epigraph, inscription (on stone, coin, etc.).

~karpo, (bot) -carp.

~stilo, (arch) -style.

epitelio (anat, bot), epithelium.

epidemi-o, [OA] (med) epidemic, pestilence (Ps 91/6, 106/29), widespread outbreak of infectious disease. Besta ~o. f ~a entuziasmo. ~aĵo (Rd 7/15). ➞ endemi, pest.

epifani-o, [OA] Epiphany, manifestation of Christ to the magi.

epigram-o [OA] (diro frapa, pika), Epigram, short poem or inscription with witty ending, pungent saying or expression. ~a, -attic, pithy, terse.

epikur-o (frandemulo), Epicur/e. ~a, -ean, devoted to pleasure or refined sensuous enjoyment. ~ano, -ean, follower of Epicurus. ~ismo, -eanism.

epilepsi-o, [OA] Epilep/sy. ~a, ~ulo, -tic.

epilobi-o, willow-herb, fire-weed, rose-bay (Epilobium).

epilog-o, [OA] epilogue, final part of literary work, short poem at end of play.

epipakt-o, (bot) helleborine (Epipactis).

episkop-o, [UV] Bishop. ~a, episcopal. ~a bastono, crosier, pastoral staff. Lia ~a Moŝto. ~ano (~aro, ~eco, ~ismo), episcopalian (-ate, -acy, -alianism). ĉef~o, [UV] arch-b. Sub~o, suffragan b. ➞ diocezestr, eparĥiestr, patriark, prelat, primat.

epistol-o, Epist/le, letter. 1 apostolic (Bb). 2 (pros) ~oj de Horacio. 3 (fac) lengthy letter. ~a, -olatory. ➞ leter.

epistrof-o, (rh) epistrophe, ending of several sentences or clauses with same word(s) (Ap 7/5-8, 2 Ko 11/22).

epitaf-o (tomba surskribo), epitaph.

epitet-o, [OA] ephithet, attributive (qualifying) adj. or noun. ➞ atribut.

epitom-o, epitome, abstract (of book etc.), condensed account, summary, f representation in miniature. ➞ kompendi, resum.

epizod-o, [OA] Episod/e. 1 (flanka agado), incidental narrative in poem, story, etc. (mus) ~o de fugo. 2 (aparta fakto, interokazo), event, occurrence. ~o de kongreso. ~a, -al, incidental. ➞ akcesor, efemer, flank, incident, malĉef, parentez.

epok-o,, [UV] Epoch. 1 (geol, pol) (gram moinento), begining of era, red-letter day, turning-point (in history, life, etc.). 2 (periodo, temp-aĝo), age, period (marked by special events). ~o antaŭhistoria, glacia. Silik~o, stone age, -ofara, e-waking. Mez~a, mediaeval (475-1453). Sam~a, co-epocheval.

epolet-o [UV] (surŝultra ornamaĵo), epaulette), shoulder-piece.

epope-o [OA] (a. eposo), epic poem, e.g., Iliado, Eneido, Rolandkanto. ~a, epic.

-er-, [UV] sfx (opposite -ar), denotes element, unit, of a homogeneous whole. Akv~o, pluv~o, drop of water (rain); ĉen~o, link; fulg~o, smut; herb~o, blade of grass; mon~o, coin; neĝ-o, snowflake; pajl~o, straw; pan~o, crumb; program~o, item; sem~o, grain (seed); ŝvit-o, bead of perspiration. ~o, element, unit; grain. ~eto, small pt, particle, speck, etc. Dis~igi, separate into its elements. Du~a, binary. Grand~a, coarse (in grain). ➞ an, ar, atom, element, flok, gut, pecet. Rim.: An er-word denotes something complete in itself. For irregular fragment, pec, split, etc., are more appropriate.

era-o, era, age, historical period or epoch. La Kristana ~o. ➞ dat, epok.

erantid-o, (bot) winter aconite (Eranthis).

erar-i (en, pri), [UV] = malĝuste agi, paroli, pensi, Err. 1 be incorrect (mistaken, wrong), make mistake(s). ~i en kalkulo, pri nomo. ~i estas home. Nur tiu ne ~as, kiu neniam ion faras. f (morale) go astray. 2 (early writings) lose one’s way, stray (better devojiĝi, perdi la vojon, vojerari). ~o, error, blunder, erratum, false step, fault, lapse, mistake. ~o gramatika. Fari, korekti ~on. Persisti, resti en ~o. Juĝ~o, error of judgment. Kolor~o, ➞ daltonism. Sent~o, error of sense, hallucinate (➞ halucin, iluzi). Plum~o, pres~o, skrib~o. (mat) deviation from accuracy, ~a, erroneous, incorrect, mistaken, wrong. ~a kalkulo, metodo, respondo, teksto, vojo. ~e, in error, amiss, by mistake, mis-. ~ego, bloomer, howler. ~ema, ~ipova, erring, fallible. ~eto, slip. ~igi (deceive, lead astray, misinform, mislead. ➞ tromp (Re 27/18). ~lumo (vaglumo), Will o’ the wisp, ignis fatuis. Mal~igi, set right, undeceive. Ne~em, ~iva, ~ipova, certain, infallible, sure, unerring. Sen~a, correct. ➞ flankiĝ, ekart, malbon, malĝust, malprav, maltraf, mis, peket, solecism, vag.

erbi-o, (chem) erbium (Er).

erc-o (minajo), Ore. Stan~o. tin o.

erekt-i (bio) Erect (rigidigi). ~o, -ion (of hair, muscle, organ, tissue). ~iĝema, -ile.

erg-o (el) erg, unit of work or energy,

ergot-o, (bot) Ergot (Claviceps purpurea). Sekal~o, disease of rye. ~ino, -ine. ~ismo, (med) -ism.

erigeron-o, (bot) fleabane (Erigeron).

erik-o, [OA] (bot) Heath (Erica). Arb~o, tree-h, from which the wood for briar pipes. ~ejo, h., moor. ➞ kalun, step.

erinac-o, [UV] hedgehog (Erinaceus). Mar~o (ekino), sea-urchin.

eringi-o, sea holly (Eryngium).

eriobotri-o, loquat (Eriobolrya).

eriofor-o, (bot) cotton-grass, harestail (Eriophorum).

eritem-o (med) erythema, redness of skin.

Eritre-o ER.

eritren-o, (bot) coral tree, Kaffir boom, etc. (Erythrina).

eritroni-o, (hort) Erythronium < dog’s tooth violet )E. dens-canis).

erizim-o, (bot) treacle-mustard (Erysimum). ➞ sizimbri.

erizipel-o, [OA] (med) erysipelas, St. Anthony’s fire.

ermen-o,, [UV] (zoo) Ermine, stoat (Mustela erminea). ~felo, e-skin (applied to many species of putoro and mustelo). ➞ mustel.

ermit-o,, [UV] Hermit, f person living all alone, recluse. ~a vivo. ~ejo, -age. ➞ dezertul, izolul, pagur.

erod-i, (geol, mec), Ero/de, destroy surface of, eat away (metal by acid), grind, wear, away (by ice, water, wind). Klifoj ~itaj de la maro. ~o, erosion, attrition, wear and tear, e.g., of coin, (mot) running-in. ➞ abrad, (ko)rod.

erodi-o, (bot) storksbill (Erodium).

erofil-o, common whitlow grass (Erophila).

erotik-a, [OA] Erotic, amatory, of love. ~a poemo. ~o, -ism, sexual excitement. ~i, act erotically. ~ulo, erotic. person. ➞ am, amor, seks, volupt.

erotomani-o, (med) erotomania, excessive or morbid erotic desire, preoccupation with sexual passion.

erp-i (-n), [UV] (agr) Harrow. ~i kampon (U 39/10, Ho 10/11). ~ilo, h.

erudici-o, [OA] Erud/ition, learning, profound scholarship. ~a, -ite, scholarly, well-read. ~ulo, scholar. ➞ kler, multesci, sciplen. Rim.: Also erudit-o (erudiciulo), ~a, ~eco.

erupt-i (a. erupci-i [OA]), (nt) Erupt, break out, burst forth, emit lava, etc. (vulkano), spurt out water (gejsero). ~o, eruption, outbreak, outburst. ~o de milito, pasio, rido. (med) breaking-out (haŭtinflamo), cutting (dentoj). ~o zona (zostro). ~a, -ive. ➞ ekzantem, elsput.

escept-i (-n) [UV] (apartigi, ne inkludi), Except, exempt, exclude (from enumeration, statement). ~o, -ion (Ge 14/24). ~o gramatika. Regulo sen ~o. ~a (neodinara), -ional, out of the ordinary rut, uncommon. ~a kapablo, okazo. ~a prezo, bargain price. ~e (kiel ~o, en ~a okazo) -ionally, as an -ion. Hodiaŭ, ~e, mi restos hejme. ~e bona. [Ne= except.] Rim.: (early writings) Till 1906, Z used ~e with the meaning ekskluzive). ~e de (kun escepto de), ~ante, ~inte, krom), e., barring, save, with the -ion of. Sen~e, without (admitting of no) -ion, in every case, universally. ➞ eksklud, ekskluziv; ekster, krom.

ese-o, essay, short literary composition. ➞ etud, traktaĵ.

esenc-o, [UV] Essen/ce. 1 (ento, karaktero, naturo), indispensable element (Ps 103/14, 119/160, Ij 16/7). f gist, heart, main point, pith, root. La ~o de la afero. La ~o de Dio. (Ij 11/7). 2 Extract (by distillation), of perfume, etc.; volatile oil, tincture; concentrate, (opp dilution). ~o de rozoj, attar of roses. ~a (proprana- tura, vera), -tial, distinguishg, intrinsic, real, true. ~a bono (Se 8/21). ~e (aparte), in e., -tially, at the bottom (root). Ne~a, accessory, subordinate. Sen~a, un-tial. Viv~a, vital. ➞ ec, fundament, kern, kvalit, kvintesenc, precip, tinktur. Opp akcesor, flank.

eskadr-o, [UV] (mil, mar) squadron (of ships or aeroplanes). ➞ skadr.

eskal-o ( = ŝtupetaro), Ladder. ~o duobla, simpla. ~o flanka, gangway. 1. ~ado, (mil) escalade. Sav~o, fire-escape. Ŝnur ~o, rope 1. (tex) 1. in stocking. -imuna, 1-proof.

eskalator-o, escalator, moving staircase.

eskap-i (al, de, el) Escap/e, gain liberty, get free, find a way out, leak. ~ismo, -ism.

eskalon-o, (mil) Echelon, troop formation. ~i, dispose in e. f space out, spread (objs); stagger (holidays).

eskarp-o (interna deklivo), (fort, geol, etc.) escarp(ment), abrupt descent, scarp, steep slope. Kontraŭ~o, counterscarp.

eskatologi-o, eschatology, doctrine of last things (death and after).

eskort-o, [OA] Escort (for persons or things), (mil) guard, (mar) convoy; f attendants, retinue, train. ~i (-n), accompany, attend, conduct. ~anto, e. ~ŝipo, convoy. ➞ akompan, gard, gvid.

eskud-o, (num) escudo.

esoter-a (sekreta), (phi) Esoteric, for the initiated only, private. ~a doktrino. ~ismo. -ism. Mal~a, exoteric, common to all, ordinary (➞ profan, publik). ➞ adept, inic, privat.

espart-o, esparto grass (Stipa tenacissima).

esper-i (-a, al, je, pri, -i), [UV] Hop/e, be -ful, expect, hope (look) for, trust. Mi~as, ke li venos, I h. he is coming. ~i feliĉon, venkon, vizitanton. Mi ~as iri. ~i al iu, put one’s h. in. ~u al Dio (Ps 42/5). ~o, 1 have confidence, expectation, reliance, trust. Meti sian ~on en, pin one’s hopes on. Doni (detrui) ~on. Mia ~o estas al vi. (Ps 39/7). f (= ~ataĵo), Vi estas mia ~o (Ps 71/5). ~(em)a, ~oplena, h-ful. ~ata, -ed for. ~eble, it is to be -ed; I (let us, we may) hope (so) (that). ~igi (iun, ke) = inspiri, naski ~on, (give) promise (of), bid fair to. ~iga (~odona, bonaŭgura), hopeful, promising. ~inda (dezirinda), desirable. mal~i [UV] (perdi ~on) despair, despond. Fali en mal~on. Mal~a, Sen~a, hopeless, despairing, desperate. Ne~ita, unhoped for, unexpected. ➞ atend, antaŭvid, dezir, ekspekt, perspektiv, sopir.

Esperant-o [F], Esperanto. Parolu ~e, (en ~o). Traduku ~en (en ~on). ~a, in or rel. to E. ~a gramatiko, klubo, kongreso, literaturo, movado, vortaro. Rim.: A recent fashion of boycotting the adj. Esperanto and replacing it by an invariable Esperanto- (Ĉe la E-oklubo li legis E-olibron kaj kantis E-okantojn pri la E-omovado kun E-oamikoj!!) is a "malsano ekstermenda". ~aĵo, something in E. ~ano, adherent (friend, partisan) of E. ~igi, put into E. ~ismo, 1 The "interna ideo" of E, defined in the Boulogne Declaration. 2 An E idiom or form of speech. ~isto, -ist. -istaro (~ujo), E-land, the E. world. Ek~isto, beginner, newly-baked E-ist. Ne~isto, non-E-ist. Agado per~a, por~a, pri~a. ~olog(i)o, student (study) of E (language and movement).

esplanad-o, esplanade, level piece of ground, promenade. ➞ plac, promenej.

esplor-i (-n) [UV] (detale pririgardi). 1 Explor/e (for discovery). ~i landon. 2 Investig/ate, examine, go (inquire, look, probe) into, scrutinize, make a study of. ~i buŝon, demandon, fenomenon (Rd 19/18). ~i popolon (El 16/4). ~(ad)o, exploration, investigation, research, study. ~a, exploratory, investigatory. ~a komitato. ~anto, ~isto, -er. ~ema, inquisitive, inquisitorial. ~ilo, probe, etc. ➞ buĝi. ~rigardi, reconnoitre. ~vojaĝo (➞ ekspedici). Antaŭ~o, reconnaisance. El~i, fathom, get to the bottom of, thrash out. Ne~ebla, unfathomable, impenetrable, inscrutable. Sin~ema, introspective. Ter~isto, prospector. ➞ ekzamen, enket, prov, serĉ, skoll, sond, spion.

esprim-i (-n), [UV] Express (by word, gesture, etc.), convey, represent, reveal, signify, utter. ~i dankon, ĝojon, penson, senton, sin. ~o, -ion. 1 (ago ~i, montro): ~o de doloro, opinio. (aspekto): ~o malmola kaj severa. 2 ~(aĵ)o (dirmaniero, stilo), diction, phrase, word(ing): Dank~o, -ion of thanks. 3 (mus) interpret feeling of a passage. 4 (mat) symbols -ing a quantity. ~(oplen)a, ~iva. expressive. ~ilo, means of -ion. Ne~ebla (nedirebla), inexpressible, ineffable. Sen~a, -less, poker-faced, unexpressive. Sin~o, self-ion. Vizaĝ~o, -ion of face, countenance (➞ fizionomi, mien). ➞ dir, elmontr, figur, prezent, simbol, termin, fortig.

est-i, [UV] Be. 1 independent verb. (a) (Ekzisti): ~u lumo! Let there be light! Ĉu ~i, aŭ ne ~i? (b) (Okazi): Morgaŭ ~os la edziĝo. Tiel ~u! May it be so! So be it! Kio ~as (al vi)? What is the matter (with you)? What is up? (c) (Troviĝi): ~i en Parizo (hejme, en dubo). Neniu ~is tie (ĉeestis). (d) (Temi): Pri kio ~as la afero? What is it all about? (e) (Veni, skribiĝi): La letero ~is de Mario. 2 Copula (a) joining predicate to subject Tio ~as rozo. Mi ~as laca. Or (b) forming compound tense. ~i amata. 3 Impersonal, ~is dimanĉo, It was Sunday, ~as nenio! It is nothing! ~as bone! It is well. 4 Occasional use for emphasis. Estis Petro, kiu ... It was P who … H Often omitted (col. or in proverbs). Jen mi! Here am I! Finite! All is over! Proksima (estas) kubuto, sed ne por la buŝo. Rim.: Always followed by the nominative. Note, however, an apparent exception after the expression Tio estas (t.e. = nome). La akuzativo montras direkton: t.e., (= ĝi montras) movadon al iu loko. Mi ricevis duoblan pagon: t.e., dek frankojn. ~(ad)o, being, existence. ~aĵo, a being. ~anta (aktuala, nuna), extant, present. ~ante juna, while young. ~anteco (as-tempo, nuntempo), the present. similar ~inteco, -onteco. the past (future) (Jes 33/6, 45/11). ~ejo, abode, domicile. ~ebleco, possibility, ~igi (-n), bring into being, create, make, etc. (➞ kaŭz, kre, nask, okazig, produkt, vek). (2 Rg 21/4). ~iĝi, come into being, (➞ genez,ĝerm, iĝ). ~inta, former, late, old, past. ~ontece, hereafter. Al~i, Ĉe~i, (-n, ĉe -o), be (present) at, attend. Ĉe~antaro, audience, those present. Apud~i, be by (present, with). For~i, be absent (away), For~eco, absenteeism. Pensfor~o, absence of mind. Kun~o, being with, association, company. Kun~anta, concomitant. Mal~o, Ne~o (manko), absence, default, lack, non-existence. Verd~i (Ps 92/7, 12, 13). ~konfesi, acknowledge, avow, recognize (existance of). ➞ egal, ekzist, fart, troviĝ; iĝ (= ekest), rest (= estad).

establ-i (-n) [OA], Establish, erect, found, institute, set up. ~i domon, filion, firmon, kolonion, registaron, rekordon; place beyond dispute, prove, substantiate. la fakton, ke; lay down, prescribe, secure acceptance for. ~i kutimon, precedenton, regulon. Sin ~i, settle, set up for one’s, take up residce. ~o, setting-up. ~aĵo, -ment, business, household, institution, works, etc. ➞ dom, entrepren, firm.

ester-o, (chem) ester.

estetik-o, [OA] Aesthet/ics, appreciation of (feeling for) beauty, good taste. ~a, -ic, tasteful. ~ismo, -ism. ~ulo, -e.

estim-i (-n) [UV] (ŝati pro morala aŭ spirita valoro), Esteem, regard, respect, think highly of. ~ata, -ed, valued, worthy. ~ata sinjoro, Dear Sir. ~o (por), esteem, regard. ~inda, estimable. mal~i, [UV] despise. ~~o, contempt, disdain. ~~inda, contemptible, despicable, mean. ~~igi, bring into disrepute, cast discredit (a slur) on. ➞ aprob, honor, respekt, ŝat, taks; renom, reputaci.

esting-i (-n) [OA], Extinguish. 1 put out, quench. ~i bridon, fajron, kandelon, lumon. Opp ekbrulig, eklumig. 2 (dampi) cool, damp, destroy, kill. ~i ardon, esperon, entuziasmon, fervoron, soifon, vivon. Discharge (liquidate, wipe out) (ŝuldon); obliterate (memoron); put an end to (vivon), quell, suppress (ribelon), silence (kontraŭulon); slake (soifon). ~o, extinction, suppression. ~iĝi, become -ed (exhausted), die, go out, expire. ~iĝinta, extinct. ~ilo, -er. Fajr~ilo. Blov~i, blow out. Fajr~a tubo, firehose. ~~isto, fireman. ➞ detru; ĉesig, forig, kvietig, mortig, neniig, velkig, sufok.

Eston-ujo, Estonio [OA-8] EE, Estonia, a. Esthonia.

estr-o, [UV] (person at the) Head (in command); "boss", chief, commander, director, leader, master, principal, ruler. Cent~o, centurion; famili~o, h. of the family; imperi~o, emperor; paroĥ~o incumbent; parti~o, party leader; sub~o, foreman; ŝip~o, captain; urb~o, mayor, provost. ~o, ~ino, head. ~a rigardo. Paroli~e. ~i, boss, head, etc. ~aro, [UV] governing body, executive. etc. ~ema, h-strong, masterful. ~igi (Ge 39/4). ➞ ĉef, direkt, komand, mastr, reg.

estrad-o, [OA] platform, dais, stage. ➞ podi, tribun.

estuar-o (riverbuŝa golfo), estuary, firth, tidal mouth of large river: La ~o de Elbo.➞ delto.

eŝafod-o, [UV] scaffold (for executions).

-et-, [UV] sfx, to a high degree weakens (diminishes) the idea in the root. With noun-roots = malgranda; with adj- or verb-roots = iomete, malforte, but more strongly than these words. Dolor~o, chafe, discomfort, smart; ŝton~o, pebble; vent~o, light breeze, zephyr. Blu~a, bluish; malsan~a, off colour, out of sorts. Bol~i, simmer. ~a Tim, Tiny Tim. ~igi, diminish, dwarf. ~ul(in)o, little one. Rim.: Sometimes denotes a nuance of affection or caress: patrin~o, man~o. Rim.: Sometimes as pfx = malgrand-: narrow, restricted, small in extent or application. ~anima, ~burĝo, ~industrio, ~komerco, ~skala.

etaĝ-o, [UV] (bid) Floor, storey, flight (stairs), tier (seats), layer, level, stage (geol, min) (➞ epok, tavol). Dua ~o, second f. ~i, arrange in tiers. Inter~o, entresol, mezzanine floor (inter tera kaj unua). Kel~o (subtera ~o), basement, cellarage. Ter~o (partero), ground f. (th) the pit. Unu~a domo (bangalo), bungalow.

etaĝer-o = bretareto, etaĝareto, what-not, (set of) shelves.

etan-o, ethane (C₂H₆). ~olo, etanol, ethyl alcohol (C₂H₅OH).

etap-o, Stage. 1 (of journey), halt, station, regular stopping-place. Facilaj ~oj, easy stages. 2 distance between two of these. 3 (gms), distance covered, lap, length, round. ➞ nivel, staci.

etat-o, [UV] register, list, inventory. 1 (fin, etc.) account, report, return, statement. Financa ~o. ➞ bilanc, buĝet, inventar. 2 roll, number of persons, strength. Oficira ~o, roll of officers. ~o de la ŝipanoj, crew list. Ekster~a, unattached, supernumerary, surplus. (Laŭ)~a, on the establishment. ➞ kadastr, nomar, list.

etend-i (-n), [UV] Exten/d, spread (stretch) out. 1 (in all directions) (malvolvi, sterni): ~i kolon, kurtenon, reton, tendon, tolon; brakojn, flugilojn. lay (tapiŝon, tukon); set (velojn). ~i la ĉielon (Jes 44/24). 2 (vastigi) enlarge, widen: ~i amplekson, limon, povon, programon, regulon, rigardon, scion, signifon. propagate malsanon, opinion. 3 (proponi) stretch, hold (out): ~i la brakojn, manojn. 4 Sin~i, lie prone, at full length. 5 (mil) spread out in open order. ~a muskolo, extensor. ~o, ~ado, ~eco, extension, range, stretch, (➞ spac). ~ebla, extensible, etc. ~iĝi (ĝis), reach (to), e., expand, run, spread (mus) ~ita (disa) harmonio, -ded harmony. Dis~i, open, spread out (la brakojn. krurojn). El~i, reach out to the full. ~~i la langon. Tir~i, draw out (elaston). ➞ ampleks, dimensi, pliig, grandig, longig, streĉ.

eter-o, [UV] ether. 1 (ph) elastic fluid permeating space. 2 (chem) airless volatile liquid, f clear sky, upper region beyond clouds. ~a, -ial, -ic, airy, light, of unearthly delicacy (➞ delikat, superter). ~izi (➞ anestez). Tra~a, celestial, heavenly. ➞ atmosfer, ĉiel, lazur.

etern-a [UV] (ĉiama), 1 Etern/al, that always has existed and always will exist. 2 endless, everlasting, unending. ~a dormo, neĝo, urbo. 3 incessant, perpetual. ~a demandado. ~e, everlastingly. De ~e, from time immemorial. De nun kaj ~e (Ps 131/3). Por ~e (senfine), for ever, evermore. ~(ec)o, -ity, infinite time, future life. ~a ~eco (Da 7/18). ~igi, immortalize, perpetuate. La E~ulo, the LORD.

etik-o, [OA] ethics, science of morals, moral principles (rules). ~a, ethical. 1 dealing with questions of right and wrong. 2 (morale bona) ~a principo, societo. ➞ moral.

etiked-o, Label, ticket, tag (denotes contents or address). ~o gumita, stick-on l. ~o vitrina, show-card. ~i, to label.

etiket-o, [OA] etiquette, ceremonial, code of conduct, conventional rules of personal behaviour. Kontraŭ~a, bad form. ➞ bonton, ceremoni, konvenci.

etil-o, (chem) Ethyl (C₂H₅). ~acetato, e. acetate, acetic ether. ~alkoholo, e. alcohol, ethanol. ~eno, -ene (C2H4).

etimolog-io, ~o, [OA] etymolog/y, -ist.

etiolog-io, ~o, [OA] etiolog-y, -ist.

Etiop-ujo, Etiopio [OA-8] ET.

etn(ik)a (rasa), ethnic(al).

etnograf-io, ~o, [OA] ethnography, -ist.

etnolog-io, ~o, [OA] ethnolog-y, -ist.

etos-o, ethos, charistic atmosphere (nature, spirit). La ~o de grupo, katedralo, popolo, sistemo.

etud-o, study, (art) sketch. ~o de kapo, de la nudo. (mus) etude, short composite or exercise. ~o koncerta, violona. ➞ ekzerc, studaĵ.

etuz-o, (bot) fool’s parsley (Aethusa).

eŭfemism-o, (rh) Euphem/ism, softened expression (Ge 15/15; Jĝ 3/24, Jn 11/11). ~a, -istic.

eŭfonium-o (tenora tubjo), euphonium.

eŭforbi-o, Spurge (Euphorbia). Cipresa ~o, Cypress s.

eŭfori-o (sento de bonfarto), euphoria.

eŭfrazi-o, (bot) eyebright (Euphrasia). eŭgenik-o, eugenics.

eŭkalipt-o, eucaliptus, jarrah. ~aj folioj. ~a esenco.

eŭkaristi-o, [OA] eucharist, the Lord’s Supper.

eŭmen-o, (ent) potter wasp (Eumenes).

eŭnuk-o [OA] (kastrito), eunuch (Es 1/10).

eŭpatori-o, (bot) eupatorium. ~o kanaba, hemp agrimony. ➞ ajapan.

eŭrial-o. 1 (bot) species of water-lily (Euryale, ➞ nimfe). 2 (zoo) Gorgon’s head.

eŭropi-o, (chem) europium (Eu).

eŭtanazi-o, euthanasia, painless death.

evaku-i (-n), Evacu/ate (wide sense) 1 (ion) (eligi el): discharge, exhaust, void (from). ~i materi-(vapor-)on el. 2 (malokupi ejon): clear, empty, vacate. ĉambron, domon, lokon, teritorion. 3 (iuri) (forsendi el loko), clear out, evict, withdraw. ~i loĝantojn, ŝuldantojn, vunditojn. ~iĝi, be -ed. ~ito, -ee. ➞ evikt.

evangeli-o, [OA] Gospel, Evangel. 1 Christian glad tidings, religious truth. 2 each of the four gospels in the N.T. ~a, 1 of the gospel. 2 e-ical, protestant. ~ano, ~ulo, e-ical, protestant.

evangel-ismo, -isto, Evangel-ism, -ist. ~izi, -ize (preach the g.).

event-o (okazaĵo), Event, happening, incident, occurrence. ~oj de la tago. ~oplena, e-ful. La ĉef~o de mia vivo. Sen~a, -less.

eventual-a [OA] (eble okazonta), Contingen/t, eventual, liable to (that may) happen (occur) in certain circumstances. ~a akcidento, profito. ~a elirejo, emergency exit. ~e (en okazo de bezono), if necessary, in case of need, on occasion, should the occasion arise. ~e, on occasion. ~e telegrafu. ~(aĵ)o (eblaĵo), -cy, eventuality, possible happening. Por ĉiu ~o, against every emergency. ➞ ebl, hazard, okaz [Ne= fina, rezultanta].

evident-a [OA] (videblega), Evident, obvious (to eye or mind), clear, manifest, plain, unmistakable. ~a eraro, obvious mistake, palpable error. ~e, -ly, it stands to reason that. ~(ec)o, obviousness. ~igi, make clear (manifest), serve to show. ➞ cert, klar, okulfrap.

evikt-i (iun) (a. evikcii), Evict, dispossess (especially tenant from land or house) by legal procedure, eject. ~o, -ion. ➞ elpel, evaku.

evit-i (-n, -i) [UV] (peni ne renkonti), Avoid, restrain one’s (from thing or action), elude, escape from, eschew, evade, give a wide berth to, fight shy of, go round, keep clear (out of the way) of, shirk, shun. ~i danĝeron, devon, eraron, homon, kolizion, respondon, servon. ~i frapon, dodge a blow. Mi ne povas ~i tion, I can’t help that. ~o, -ance. ~ado de malbono (Ij 28/28). ~(em)a (malpreciza, singarda), evasive, cautious, reticent. "Nu!" li diris ~e. ~ebla, -able. ~enda, to be -ed. ~igi (ion al iu), keep (preserve, prevent, save) someone from. Antaŭ~i, anticipate, avert, forestall, stave (ward) off. Mal~i (fronti, spiti), brave, face, (con)front, meet, tackle. Ne~ebla (nepra), inevitable, unable. ➞ cedi lokon al, elturniĝ, forkur, fuĝ, sin gard, sin eltir, sin forsav.

evolu(ci)-i (nt) [OA], (iom post iom malvolviĝi) (opp revoluci), Evol/ve, develop, open out. ~(ad)o, -ution, development. Natura ~o. ~o de besto, karaktero, lingvo, teorio, (th) denouement, unfolding (of plot). ~ismo, ~isto, evolution, -ism, -ist. ~ipova, (~iv)a, capable (susceptible) of evolution.

evonim-o, spindle-tree (Euonymus).

ezofag-o, [OA] (anat) gullet, aesophagus.

ezok-o, [UV] (ich) jack, pike (Esox).

F-o [F], letter F. (ac) 698 • 46 vibroj sekunde. F-is (F diesa), F sharp. ~klefo, (basklefo), bass clef. ~truoj, (vn) F-(sound-)holes.

fab-o [UV] 1 broad Bean (plant or seed) (Vicia faba). ~o kampa, field (horse) b. 2 gen. name for any b-shaped seed. ~acoj, leguminous plants, pulse, ~eca, fabaceous. ~stango, b-stick. ~trunko, b-stalk. ➞ fazeol.

fabel-o [UV] (ferakonto, mirrakonto), Fairy-tale (-story). ~oj de Andersen, f something fictitious. ~o por infanoj, nursery tale. ~o de maljunaj virinoj. Vintro~o, fireside yarn. ~a, fabled, fabulous, f (miriga), ~a propono. ~i, tell ff. ~aĵo, tosh, nonsense, fisherman’s yarn. ~aro, book of ff. ➞ fabl, legend, mit, novel.

fabl-o [UV] (alegorieto), Fable, animal story with moral. ~oj de Ezopo. ~a, fabled, of f. ~a besto, mythical creature. ~i, tell fables. ~aro, collection of fables. ~isto, fabulist. ➞ alegori, fabel, mit.

fabrik-i [UV] (produkti), Manufactur/e, make, f fabricate, invent, trump up (akuzon, kalumnion); coin, mint (novan vorton). ~(ad)o, m., make, production. ~a marko, brand, trade mark. ~aĵo, -ed article, product; fabrication. ~anto, ~isto, -er, ~ejo, Factory, works. ~ejestro, f- owner, etc. ~ejano, f-worker. ➞ far, product, uzin, Rim.: Some (and Z.) treat fabrik- as a noun-root, and use fabriko = fabrikejo).

fac-o [OA8], Face (wide sense), outer (upper, workg) surface, face (of anvil, clock, disk, hammer); flat (of sword); head (of coin). ➞ front, vizaĝ. ~eto, [UV] facet (of crystal, gem, prism). Mult~eta brilianto. ~eti, cut (diamonds etc.). ➞ edr, later, surfac.

facil-a, [UV] Easy (wide sense), Facil/e, Light- 1 (simple, opposite difficult): ~a laboro, lingvo, problemo, tasko, vojo. 2 light (malpeza): ~a mano, movo, paŝo, plumo, vento. 3 (neforta, neintensa): ~a dormo, rideto, suspiro. 4 easy, frail, weak: ~a moro, virto. ~e [F], lightly, readily, with facility. ~e forgesi, pardoni, paroli. ~e lernebla, easy to learn. ~aĵo, facility, convenience. ~eco, ease. (pli)~igi, facilitate, lighten, simplify, f alleviate, ease, mitigate. ~~i koron, laboron. ~igo, ~iĝo, relief, respite, simplification (El 8/15). ~anima [F], airy, frivolous, reckless (Jĝ 9/4). ~kora, light-hearted. ~mova, agile, nimble, quick, spry. ~pieda, light-footed. Mal~a, difficult, arduous, hard, knotty, tough, trying. ~~e (apenaŭ, pene), with difficulty. ~~aĵo (baro), difficulty, obstacle. ~~igi, hinder.

fad-i (cin, rad), Fad/e. ~(ad)o, -ing. Flagra ~o, flickering, flashing.

faden-o, [UV] Thread, line. ~o kotona, lana, lina, ora, silka, ŝpinita, ŝtala. Enkudriligi ~on, t. a needle (➞ tred) Enkonduka ~o, lead-in wire. Fiŝista ~o, angler’s line. metal~o [UV] (drato), wire. Plumba, sonda ~o, plumb-line. Ŝuist~a, vaksit~a ~o, cobbler’s thread. Vel~o, seaming-twine. f ~o de ideoj, de parolo, penso, line, train. ~aro, ~fasko, hank, skein. ~eca, ~forma, thready, ropy. ~ego (ŝnuro), string. ~eto (➞ fibr, filament), ~igi, draw into t. (➞ spin). ~igebla, ductile. ~isto, = merceristo. ~bulo, ~volvaĵo, ball of thread. ~eltirado, drawn-t work. ~omontra, t-bare. Sen~a (sendrata), wireless. Sub~aĵo, warp. Sur~igi (-n), thread, wire. Dis~igi, unravel. ➞ filament.

faeton-o, phaeton, light open two-horse carriage. ➞ fiakr, kaleŝ.

fag-o, [UV] Beech (tree) (Fagus). Sanga ~o, copper b. ~a frukto, nukso, b-mast, b-nut. ~aro, ~ejo, b-grove.

fagocit-o, (bio) phagocyte.

fagopir-o, buckwheat (Fagopyrum).

fagot-o, [OA] (m.i.) bassoon. ➞ hoboj, kontrafagot.

fajenc-o, [UV] china, faience. ~aĵo, crockery, stone-ware, etc. ➞ argil, ceramik, delft, kahel, majolik, poreelan.

fajf-i (-n, abs), [UV] Whistl/e, pipe. 1 (with lips or instrument). ~i arion. La knabo, lokomotivo, merlo ~is. ~i perfingre. 2 w., howl, sough, whiz (kuglo, sago, vento). 3 (mok~i, pri~i) express disapproval, catcall, hiss. ~(ad)o, -ing. ~ilo [F], w. (wide sense), Danci laŭ ies ~ilo. Alarm~ilo, log~ilo, vapor~ilo. Sak~ilo (better sakŝalmo), bagpipes. ~ilego, hooter, siren. ➞ flut, sibl.

fajl-i (-n), [UV] Fil/e. f (poluri, rafini). ~i poemon. ~aĵo, -ings. ~ilo, file. ~ilo benda, band f; plata, flat f; kvadrata, square f; pintigita, taper f; ronda, round file; triangula, 3-cornered f. Ungo~ilo. Tra~i. fajn-a, fine. 1 (eteta), in small particles. ~a pluvo, pulvoro. 2 dainty, delicate, slender, thin. ~a distingo, kaligrafio, plumo, streko. ➞ delikat, malgrander.

fajr-o, [UV] Fir/e. Ekbruligi, estingi, fari ~on. f ~o de ardo, entuziasmo, kolero, pasio. Elma ~o, St Elmone’s fire. Ĝoj~o, bonfire. Signal~o, Tend~o, camp-f. ~a, fiery, passionate. ~a ardo, brilo, deziro, karbo, koloro, rigardo, okulo. ~e ami, paroli. ~i (nt), burn, flame. ~aĵo, -ing, fuel. Arta ~aĵo, f-work. Krak~o, salt~aĵo, cracker. Serpent~aĵo, serpent. Turn~aĵo, Catherine wheel. ~ejo, -place, hearth. ~ero [F], spark. ~(far)ilo, lighter. ~ujo, -box, brazier, grate (Jes 30/14). ~breto, ~plato, hob. ~devena, igneous. ~imuna, ~rezista, fireproof. ~gardilo, -guard. ~prenilo, tongs. ~ŝtalo, flint-steel, tinder-box. ➞ ard, brul, entuziasm, flam; alarm, brigad.

fak-o, [UV] Compartment, Department (agada, metia); competence, district, domain, line, province, speciality, sphere, subject. Divers~a komerco. (kofra, ŝranka) division, section, shelf; (fenestra, porda) panel; (organiza) branch, bureau; (chs) square. Poŝt~o, P.O. Box. ~a, d-al, sectional, technical, specialist. ~a gazeto, societo. ~aro, nest of drawers, pigeonholes, rack. ~eto, box (of type-case). (En)~igi, divide into cc (dd), file. ~isto, ~ulo, expert, specialist (➞ ekspert, kompetent, special, spertul). ~esprimo, tech. expression. Mult~a, complex. Ne~a, non-specialist, unskilled. ➞ klas, kupe rubrik, sekci, specialaĵ, teritori.

fakir-o, [OA] fakir. ➞ derviŝ.

fakoĉer-o (veruka apro), wart-hog (Phacocherus). ➞ apr.

faksimil-o, [OA] facsimile. exact copy, e.g., of painting, picture, writing. ➞ duplikat, kopi.

fakt-o, [OA] fact, thing certainly known to be true, or have occurred. ~o historia. Jama ~o, fait accompli. ~oj donitaj, data. ~a, factual, actual, based on fact, de facto. ~e, actually, in (as a) fact. Dum ~e, whereas. ➞ efektiv, real.

faktitiv-o, (gram) factitive, causative, e.g., ig.

faktor-o, [OA] Factor. 1 (mat) ➞ koefi- cient. 2 something contributing to a result. ~o de sukceso. 3 (rad) ~o amplifa, potenca, transforma. 4 (com) agent.

faktorial-o, (mat) factorial.

faktur-o, [UV] Invoice. ~o prova, pro forma invoice. ~i, to invoice.

fakultat-o [OA] (fako, profesoraro), faculty (law, letters, medicine, etc.). ~o jura, medicina, scienca. ~estro, dean of faculty.

fakultativ-a (libervola, nedeviga), optional, permissive.

fal-i (nt), [UV] fall (wide sense). 1 drop, tumble down. Ĝi ~is el mia mano. La folio, kurteno, muro, neĝo ~is. ~i en riveron, sub la radojn [F]. Lasu ~i (drop, let fall), vazon, la manojn. ~i dorsen, teren (Jes 28/13). 2 go down diminish, lose position, sink, subside. La akvo, barometro, febro, prezo ~is. f Lia vizaĝo (la melodio) ~is. 3 (morti): de glavo (by the sword), en batalo, sur la batalkampo. 4 (fiaski): break down, collapse, have a fall. La imperio, movado, registaro, teorio ~is. 5 come, go (into a position). La dormo, nokto ~as. ~i en danĝeron, mediton. (trafi): La devo, elekto, loto, lumo, malbono ~is sur min. f ~i en la manojn (okulojn). ~o, fall, drop, tumble. La ~o de Adam (Ge 3), de Jeriĥo (Jos 6). Akvo~o, waterfall (➞ kaskad). Ter~o, caving in, landslide, ~egi, crash down (➞ kraŝ), ~ema, rickety, unsteady. ~eti [UV] slip, stumble, trip (➞ stumbl). ~igi, fell, lay low, knock down. ~~i arbon. ~ilo (kaptilo), catch, snare, stumbling-block, trick (Ij 18/10). De~i, for~i, fall away (from, off) e.g., frukto de arbo. f De~o, rebellion, sedition (Ne 6/6, Ez 4/19). Kia de~o! What a downfall! (de)~i de instruo, virto. ~inta virino. Dis~i [F] (ruiniĝi), fall to pieces, break up (down). ~~i en dialektojn. ~~o de grupo. El~i [F] (dento). En~i [F], fall into (kavon, mizeron). Kun en~intaj okuloj (hollow-eyed), vangoj (haggard). Kun~i, (koincidi). Re~i, relapse, etc. Sub~i, subside. Super~i (Ij 27/20). Rul~i, topple over, tumble head over heels. ➞ atavism, fiask, malalt, mallev, malsupr, pane, sink.

falang-o, [OA] phalanx. 1 fighting line. 2 finger-bone, toe-bone.

falangi-o,< harvestman spider (Phalangium).

falar-o, reed-grass (Phalaris). ~o kanaria, = canary grass. P. arundinacea is the ribbon grass (lady’s garters) of the garden.

falarop-o, (orn) phalarope (Phalaropus). Arkta ~o, grey phalarope.

falbal-o, [UV] flounce, pleated trimming; frill, furbelow. ~i, trim with flounces. ~a jupo, flounced skirt.

falĉ-i (-n), [UV] mow, reap, cut (grass etc.). ~i greson, grenon. f La morto ~as homajn vivojn. ~iĝi (Ps 102/4). ~ilo [UV] scythe. ~ilforma, falcate, sickle-shaped. ~ileto (rikoltilo), reaping hook. ~isto, mower, reaper. ~maŝino, mowing machine, reaping machine, grass-cutter. ~a strio, swath. Pri~i kampon. ➞ serp, tond.

fald-i (-n), [UV] Fold, double, lay one pt over another. ~i ĵurnalon, leteron, tukon, veston. ~ita (turned-up) maniko. ~i duonige. ~o, f. ripple (of water). ~e levita (turn-up) pantalono. ~e kunligita robo (Alt 7/5) ~eto (a. falto), crease, pucker, wrinkle. ~ilo, -er. -umi (a. plisi), pleat, (mec) Kun~i, fold together, welt. Mal~i. (➞ malvolv), spread out, unfold, unfurl. Re~i, fold back. ~~o, reverse, turned-back edge, lapel. Du~o, pleat (ekstera, interna), Kol-o, dewlap, double chin, wattle. Supren-i, turn up (hat-brim), etc. (2 FA 60/17). ➞ af, fold, imbrik, krisp, kunmet, sulkig.

falen-o, 1 (ordinary language) Moth in gen. 2 (ent) Gothic m. (Phalaena). ➞ lepidopter, tine.

falk-o, [UV] Falcon (Falco). Kolomba ~o, merlin. Pilgrima ~o, peregrine f. Vesper ~o, red-footed f. ~ado, -ry. ~isto, -er. ➞ girfalk, lanari, niz, subute, tinunkol.

fals-i (-n), [UV] falsify, debase, counterfeit, tamper with, cook, fraudulently alter (konton), forge (monon, skribori). ~i (adulterate) vinon, load (ĵetkubojn), mark (kartojn), misrepresent (faktojn) ~ita dokumento. ~a (neaŭtenta), counterfeit, false, forged, insincere, sham, spurious. ~a atestanto (Se 19/9). ~a alarmo, dentaro, diamanto, fundo, kalkulo, pretendo, situacio, starto. ~a akuŝo, false pains. ~a mono, spurious coins. ~a nomo, alias. ~a nolo, wrong note. Kanti, ludi ~e (mis-sub-super-pice), sing (play) out of tune. ~aĵo, counterfeit, forgery, imitation, sham. Enmeti ~aĵon, adulterate. ~emo (Se 4/24), (➞ hipokrit, jezuit, malsincer). ~into, ~isto, ~ulo, cheat, double-dealer forger, sharper. Mon~isto, coiner. Vin~isto. ➞ fraŭd, malver, mis.

falset-o, falsetto, "head voice", as of male alto.

falt-o (faldeto, sulketo), crease, pucker, ruck, wrinkle; line (on hand). ~iĝi, become lined, (nwk) pint~eto, close gather, pin- tuck, tiny pleat. ~arigo, smocking. ➞ plis.

fam-o, [UV] Fam/e (wide sense). 1 (onidiro): hearsay, report, rumour. Disvastigi ~on. La ~o kuras, ke. ... 2 (renomo, reputacio): character, repute, reputation, standing. Havi (mal)bonan ~on. 3 (gloro): fame, distinction, glory, honour. (Mond)~a, -ous, well-known. ~e konata (~ega), celebrated, illustrious, renowned. ~i, be famous. ~igi, make -ous, ~ulo, celebrity, man of note. ~brilo, prestige. Bon~a, of good repute. Malbon~a, infamous, ill-famed, notorious, of ill repute. Sen~a, inglorious, obscure. ➞ glor, eminent, klaĉ, opini, prestiĝ.

famili-o, [UV] Family. X (parents with children): Vivi en ~o. 2 (domo, gento): house, lineage. Nobela ~o. 3 (idaro): (Ps 113/9). 4 (lingvo): ~o Hindeŭropa, Slava. Vort~o. 5 (bot = -ac, zool = -ed), f (in classification). ~o de rozacoj (cervedoj). ~a afero, domo, nomo, portreto, rondo, simio, leco, vivo. ~a ĉambro, living-room. ~ano, member of the f. ~eca (hejmeca, intima). ~ejo, homestead. ~estro, head of the f. (Jos 21/1). ~ulo, f. man. Ekster~a, outside the f. Sam~ano. ➞ dom, anar, gent, parenc.

familiar-a [OA] (intime senceremonia), Familiar, extremely friendly, free, intimate, unceremonious, unconstrained. ~a esprimo, gesto, stilo, tono. Esti ~a kun, be on familiar terms (hobnob) with. Paroli kun iu ~e. ~aĵo, -ity, liberty. ~eco, absence of ceremony. Mal~a, formal, reserved, starchy, stiff. Esti tro~a (~aĉa), be brazen, cheeky, impudent, over-free, pert; take liberties with. ➞ senĝen. [Ne= bone konata.]

fanatik-a [OA] (blinde fervora), Fanatic/al, filled with excessive enthusiasm, stubborn. ~(ec)o, -ism. ~ulo, f. ➞ bigot, dogm, fervoraĉ, obstinaĉ, zelot.

fand-i (-n), [UV] 1 (s)melt by heat, blend, fuse, liquify. ~i buter-(glaci-metal-neĝ -vaks-)on. 2 (~fari), cast, founder, make by smelting. ~i sonorilon, statuon. ~ita bovo. ~(ad)o, casting. ~(it)aĵo, casting, ingot, molten image, etc. ~ebla, fusible. ~ejo, foundry. Vitro~ejo, glass-works. ~iĝi, melt (nt), become molten,^ dissolve, fuse, run, ➞ degel, solviĝ, f Sia koro ~iĝis de kompato. (malaperi kuniĝante): la nuboj ~iĝis kun la horizonto. ~isto, smelter. Fer~isto (gisisto), iron-founder. Liter~ ~isto, type-founder. ~uj(~forn~vaz)o, smeltg-pot, crucible (a. krizolo). ~odrato, ~fadeno, fuse wire. ~fornego. blast furnace. ~punkto, point of fusion. ~restaĵo (skorio), ~verŝi (gisi), cast, pour in mould, f For~i, disperse, dissolve (antaŭjuĝojri). Kun~aĵo, alloy (➞ aloj). Kun~igi, coalesce, mingle.

fandang-o, fandango, lively Spanish dee.

fanerogam-o, (bot) phanerogam. ➞ kriptogram.

fanfar-o, [OA] (mus) fanfare, flourish, gay passage for brass (Jes 58/1).

fanfaron-i (nt) (ke, pri, kontraŭ; abs), [UV] Boast, bluster, brag, give one’s airs about, flaunt, make a parade of, plume one’s on, swagger, talk big (Jes 30/7). ~a, boastful, vainglorious. ~(ad)o, -ing, arrogant talk, braggadocio, fanfaronade. ~adi (Ce 2/8). ~eco (bombasto), -fulness. ~ulo, -er, braggart, swashbuckler. ➞ fier, parad, pav, sin glori.

fant-o, (cgm) jack, knave.

fantasmagori-o, phantasmagoria, dissolvg view.

fantast-a, fantastic, eerie, extravagantly fanciful, grotesque.

fantazi-o, [OA] Fanc/y. 1 fantasy, mental image, whimsical flight of imagination. 2 (mus) fantasia. ~a, -y, -iful (imagoplena): full of imagination. (kaprica): capricious. ~a prezo. (imagita, nereala): shadowy, un-real(-substantial). ~i, let one’s f. run freely, indulge in dreams (-ies, whims), (mus) improvise. ~aĵo, -y, freak, whimsey, ~eca, ~oplena, imaginative. ~ulo, dreamer, crank, visionary. Sen~a, cold, matter of fact, prosaic (➞ proz, sobr). ➞ bizar, delir, fantom, imag, kapric, iluzi, rev, utopi.

fantom-o, [UV] Ghost, apparition, phantom, spectre, spirit, spook, wraith. ~o de mortinto. f mental illusion, unreal appearance; dummy (cgm). ~a, -ly, spectral, ~a aperaĵo. f illusive, imaginary. ~(vizit)i haunt (a. /ian?i).~rakonto, g-story. ~ŝipo. ➞ aperaf, iluzi, ombr, reaperant, spirit, vizi.

far-i (-n), [UV] do, make. 1 Perform an action (~i atakon = ataki): ~i decidon, distingon, eraron, escepton, komplezon, konfeson, peton, promeson, servon; (alpreni) decidon; (elt iri) konkludon; (liveri) impreson, juĝon; (proponi) demandon. 2 (plenumi): Do. ~i aferon, devon, taskon. Kion ~i? What is to be done? can one do? 3 (abs) (agi): Act. Ne parolu, sed ~u. 4 (estigi, formi, krei, produkti): Make (create, form, produce): ~i (mal)bonon, fajron, ordon, rondon, tablon, vojon. 2 + 2 ~as 4. Du botoj ~as paron. 5 (komponi, verki): ~i poemon, romanon, tradukon, verkon. 6 (igi): Make (cause to be): ~i iun ĝoja (estro). ~o, act(ion). Ĉe la ~o mem, caught in the act, red-handed. Pli da bruo ol da ~o. ~e de (= farita de) la uzo de Esperanto fare de la registaro. ~aĉi, botch, scamp. ~aĉe, slipshod. Vers~ado, versification. Vort~ado, word-formation. ~(it)aĵo, deed, exploit, something done, ~ebla, feasible, possible, practicable. Mon~ejo, mint. ~enda, to (that must) be done (made). ~igi, [UV] 1 be done (made): La laboro ~iĝis. ~iĝi reĝo. 2 (okazi), come to pass, happen, take place: ~iĝis lumo (Ge 1/3). 3 (early writings) ( = iĝi). become, get. ~iĝi fama. ~iĝo, event, happening. ~inda, worth doing. Jam ~ita, ready-made. Al~i (adapti), adapt, fit, suit. El~i (plenumi, efektivigi): accomplish, achieve, execute. Mal-i, undo. Mis~o, misdeed. Ne~ebla, impossible, impracticable. Re~i, do again, remake, repeat, restore. ~~i la mapon de Azio. Sen~a, inactive. Vivi sen~e. Tra~i al si vojon, make one’s way through (4 FA 29/29) (Mal)bon~anto, benefactor, malefactor. ~~emo, charity. Ĉio~anto, factotum, man of all work. Man~ita, hand-made. Mem~ita, self-made, Nenio~ado, idleness, inactivity. ➞ ag, estig, fabrik.

fara-o, faro (cgm).

farad-o, (el) farad. ~izi, -ize. ~ismo, -ism.

faraon-o, pharaoh.

farandol-o, farandole (Spanish dee),

farb-o [OA8], Colour(ing matter), Paint, pigment. Akva ~o, water-c. Fon~o, ground-coat, under-coat. Kalk~o. lime wash. Lak~o, lacquer. Pistol~i, spray. ~~ilo, p-sprayer, spray diffuser. ~i (-n) (kolorigi), 2 FA 4/33 c., p. Ruĝe ~ita domo. ~isto, c-dealer. ~sitelo, painter’s kettle. ~skatolo, p-box. ~tavolo, coat(ing). ➞ akvarel, pentr, ŝmink.

farĉ-o, (cul) Stuff/ing, forcemeat, minced seasong (of meat, vegetables, or fruit). ~i, stuff. kokinon. f cram. ~i parolon per spritaĵoj; infanon per bombonoj (latino).

faring-o, [UV] Pharyn/x. ~ito, -gitis. ~oskopo, -goscope. ➞ ezofag, faŭk, gorĝ, laring.

farise-o, Pharis/ee. 1 member of ancient Jewish sect. 2 formalist, self-righteous person. ~a (piafekta, hipokrita), -aic. ~eco, ~ismo, -aism.

farm-i (-n), [UV] Farm. 1 (take on, hold under) Lease. ter(pec)on. 2 (prilabori) cultivate and work on it. ~anto, ~isto, tenant f-er. ~ejo, ~bieno, f. ~igi (-doni), f. out, let on 1. ~domo, f-house, f-stead. -korto. ➞ ekspluat, kultiv, lupren.

farmaci-o, [OA] Pharmac/eutics, dispensing. ~a, -eutical. ~aĵo (medikamento) -eutical preparation. -ejo (apoteko), -y, dispensary, druggist’s shop, -isto (apotekisto), chemist. ➞ ĥemi.

farmako/log-io, ~o, pharmaco/log-y, -ist.

farmakope-o, pharmacopoeia (drog-aro-listo).

fars-o, [OA] Farc/e. f absurdly futile proceeding. ~a -ical. ~isto, buffoon. ~ulo, joker, etc.

fart-i (nt), [UV] (sanstati), be (in good or bad health), do, fare, feel, get on. Kiel vi ~as? How do you do? How are you? -u bone! Your good health! ~o, [UV] condition, state of health (Ge 43/27, Es 2/11). Bon~a, all right, in good health, well (Da 4/4). Bon~o (sano), well-being, welfare. ➞ est, san, stat (Vd BE 1952, p. 129).

farun-o [UV] (grenmuelaĵo), Flour, Meal. ~o avena, hordea, tritika, sinapa. Linsema ~o, linseed-m. Piz~o, pea-f. Riz~o, ground rice. ~aĵo, gruel, pap, paste. ~(ec)a, farinaceous, f-y, m-y. ~ejo, f-mill. ~vermo, m-worm (larva of tenebrio molitor). ➞ bul, glu, pudr, pulvor.

fasad-o, [OA] facade, face of building, front (age), f outward appearance. ➞ front.

fascin-i, Fascinate, enchant. ➞ ĉarm, sort.

fasciol-o, liver fluke, fluke worm (Fas- ciola).

fasĉin-o (branĉfasko) (bid, mil) fascine. ~aro, (branĉremparo). ➞ brant, hurd, gabi.

fask-o, [UV] bundle, bunch, cluster, handful, sheaf, stack, truss, etc. ~o de brandoj, floroj, haroj, pafiloj, rafanoj, rubandoj, da hisopo (El 12/22); de mirho (Alt 1/13).

Faden~o, hank, skein. Fe~o (sorĉistina balailo), witch’s broom. Lum~o, beam of light, pencil of rays. Plum~o, aigret, plume. Stup~o, hank of tow. Spik~o, sheaf. Verg~o, faggot, b. of sticks. ~eto, tassel, tuft. ~igi, bind, bunch, tie up, truss. ➞ garb, tuf.

fasm-o, Stick-insect (Phasma). Folia ~o, leaf-insect. ➞ akrid.

fason-o, [UV] cut, fashion, make, model, pattern, shape (of garment etc.). ~o eleganta, moda, nova, Pariza. ~i (-n), fashion, fit, make to measure. ~ita vesto, tailor-made. ➞ altranĉ, form, mod, tajl.

fast-i (nt), [UV] Fast, abstain from 1 food, 2 (rel) certain foods. ~(ad)o, fast(ing). Granda ~o, Lent. Por riĉulo ~o, por malriĉulo festeno. ~otago, f-day (Ze 8/19).

faŝismo, faŝisto, (pol) fascism, fascist.

fat-o, fate, destiny, appointed lot, ultimate condition. Regas la ~o tirana. La ~oj, the Fates. ➞ kismet.

fatal-a, Fatal. 1 of fate, fated, inevitable, sure to happen. 2 disastrous, ruinous. ~a hor-(pasi-)o; deadly, sure to kill. ~a dozo. ~e, -ly, inevitably. ~aĵo, -ity, calamity, death. ~eco, -ity, f. influence. ~ismo, ~isto, -ism, -ist (➞ determinism). ~oplena, accursed, fateful, fraught with misfortune. ➞ destin, katastrof, mortig, plag, sort.

fatras-o (aĉajaro), jumble, junk, litter, rubbish, trash.

faŭk-o, [UV] 1 jaws (de leono). 2 entrance, aperture, mouth (de kanono, kaverno, tunelo. ~o de la maro, morto. 3 (abismo, glutejo, senfundejo), gorge, gulf, pit, vortex, yawning abyss (Jes 5/14). ~i (nt) gape (yawn) open. La groto ~is. ➞ bus, fendeg, makzel.

faŭl-i, ~o, (sp) foul.

faŭn-o, 1 (myth) faun. 2 (regiona bestaro), fauna, animal life.

fav-o, [UV] (med) favus, contagious depilatory skin disease caused by a fungus (e.g., akorio) occuring on human head, and causing scabs > ringworm (Le 13/30). 1T In technical language ringworm~~ tinio. ~o besta. ~a, scabby, verminous. ~a krusto. f ~ulo, scurvy rascal.

favor-o, [UV] Favour, generous treatment, goodwill, kindness, Akiri (trovi) ~on (ĉe), find f. (in the sight of), come into vogue. Serĉi ~on, court f. ~a (al, por), 1 (bonvola, indulga, inklina): -able to, -ing, friendly, well-disposed. ~a impres-(opini-)o. Dio estu al vi -a. 2 advantageous, auspic- (propit-)ious, fair, promising. ~a cirkonstanco, vetero, vento. Person~a, partial. ~e, -ably, with f. Parolu -e por mi. ~e al, in f. of. ~i (-n, al) (agi ~e) f., befriend, be partial to, encourage, patronize. ~i iun per mendo. ~ita de la sorto, per beta vetero. ~aĵo (~faro), f., concession, kindness, privilege. ~anto, patron (➞ mecen). ~ato, ~ito, -ite, preferred person. ➞ preferata, plej amata. ŝatata. ~emo, -itism, partiality. ~igi al si, win over, gain f. with, get into the good graces (of). ~ismo, -itism. ~tagoj, days of grace. Mal~a (kontraŭ) un-able, adverse, contrary, opposed to. ~~o, dis-grace(-favour). Kor~i (Ps 135/14), deal kindly with, be gracious to. Dio vin ~~u! ➞ grac, interes, komplez, prefer.

faz-o, [OA] phase. 1 stage of development or sequence, period, ➞ stadi. ~o de evoluo, de malsano, de milito. Du~a, tri~a, unu~a. (rad) ~angulo, ~diferenco, ~rapido. 2 (astr) aspect of illumination. ~o de luno, planedo.

fazan-o, [UV] Pheasant (Phasianus), Ora ~o, golden p. ~ejo. ~ido. ~ino, hen p. Vir~o, cock pheasant.

fazeol-o, [OA] (kidney) Bean, haricot (Phaseolus). ~o granda, butter (Lima) b. (P. limensis). ~o multekolora, runner b., scarlet runner, -o verda, French or dwarf b. ➞ fab.

fe-o, ~ino [UV] fairy, fay. Akva ~(in)o, water sprite. ~a, fairy, faerie, f (mirinde bela), beautiful, delicate, visionary. ~lando, f-land. ~lampo, -light. ~rakonto, f-tale. f incredible story, ~ringo. ➞ marasmi.

febla = malforta.

febr-o, [UV] Fever. 1 (med) ~o cerb- (intermit-)a. Akuta ~o, high f. Fojn~o (fojnastmo), hay f. Flava ~o, yellow-f. Intesta ~o, gastric(enteric) f. Marĉa ~o (malario). Trem~o, ague. Vund~o, traumatic f. f (forta ekscito, pasia ardo). ~o ama, politika. ~i (havi ~on), be -ish, have a high temperature. ~(ec)a, -ish. f (arda): ~a deziro, laboro, penado. ~eto, mild f. ~ulejo, f-hospital. Kontraŭ~a, Sen-igilo, febrifuge.

Februar-o, [UV] February.

feĉ-o [UV] (surfundaĵo), dregs, grounds, lees, sediment. Bier~o, barm. ~o de kaf- (vin-)o (Ps 75/8). f refuse, scum. ~o de la popolo. ➞ rekrement, sediment.

feder-i (-n) [OA8], Feder/ate. ~(ad) (aĵ) (iĝ)o, -ation. ~a, -al. ~ismo, ~isto, federalism, federalist. Kun~aĵo, confederation. ~~ito, confederate. ➞ alianc, asoci, kartel.

federaci-o [OA] = feder(aĵ)o.

fek-i (elpuriĝi), (med) Defecate. ~(ad)o, -ion, stool. Muŝ~o, fly-dirt. ➞ ekskrement, kot, sterk.

fekund-a (fruktema, multnaska, naskema), Fruitful, fertile, prolific. ~a ĝardeno, tero, virino. ~a aŭtoro, ideo, imago, verkisto. ~eco, -ness, fecundity, fertility. ~igi, make f., fertilize (teron per sterko). Mal~a, Ne~a, (senfrukta, sterila), barren.

(➞ ledisi). ~sako, leathern bottle, wineskin (Ge 21/14). Sen~igi, flay, skin, f (ekspluati, senplumigi): sweat. ➞ haŭt, led, pelt.

feldspat-o (min) fel(d)spar. ➞ spat.

fel-o, [OA] hide (fur, pelt, skin) of animal, with the wool or hair. ~o ermena, fibera, foka, leona, lupa, talpa. Ŝafa ~o, sheepskin. ~a ĉapo, fur cap. ~(vend)isto, fell-monger.

feliĉ-a, [UV] Happ/y. 1 (ĝoja, kontenta): contented, joyful, pleased. ~a edzo, infano, vizaĝo. Mi estas ~a vin renkonti. 2 (bonokaza, kontentiga): auspicious, felicitous, lucky. ~a cirkonstanco, fino, ideo, sekvo, situacio. Vivi ~e. Ĉio iris ~e. Estas ~e, ke… . ~(ec)o, h-iness, felicity. Ebria de (Sopiri al) ~o, ~ego, bliss, delight (➞ beat, rav). ~ega, blessed, ~ejo (➞ paradiz). ~igi (-n), delight. Mal~a (malĝoja, bedaŭrinda), un-h., sad, wretched, unfortunate, unlucky. ~~a amo. ~~aĵo, accident, mischance, misfortune, mishap). ~~ego, calamity, catastrophe, disaster.

felieton-o, [OA] feuilleton, serial feature.

felis-oj, felidae, the smaller cats.

felp-o, (tex) velveteen. ➞ plus, velur.

felt-o [UV]. 1 (tex) Felt. ~a ŝuo. 2 similar material. Tegmenta ~o. ~(iz)i, cover (line) with felt.

feluk-o, felucca, small Mediterranean coasting vessel.

femin-ismo, [OA] -isto, [OA] femin-ism, -ist.

femur-o, [UV] (Ge 32/25, Ps 147/10). Thigh, femur, ham, upper part of leg. Kokin ~o, drumstick, (cul) Porka ~o, gammon. ➞ ŝink. Ŝafa ~o, leg of mutton. ~a, femoral. ~osto, t-bone. ➞ koks, krur, sur, tibi.

fen-o, (met) fohn, hot dry south wind (Switzerland).

fenacetin-o, phenacetin.

fend-i (-n), [UV] Split (Ge 22/3), cut open. ~i atomon, lignon, ŝtonon. ~i en du partojn. f ~i la aeron, koron, mallumon, maron. ~o (Jes 2/21), s., cleft, crack, fissure, gap, slit, slot, e.g., de leterkesto. f (skismo): ~o en la movado. ~ego, chasm, crevasse, gorge, ravine, etc. ~eto, chink, crack, cranny, crevice, rift. ~iĝi, (nt) gape (s.) open, branch off, divide, open, spring a leak, etc. ~ita jupo, divided skirt. ~ilo, chopper. ~hava, cracked, leaky. Dis~i, s. asunder (in two). ~~ita (hufo, etc.), s., cleft, cloven, riven. En~o (entranĉo), nick, notch, score. Cel~o, sight-slit, vision slot. Fal~o, (geog) fault. Frot~eto (Haŭt~eto), chap. Har~a (trosubtila), hairs-ing. Kor~a, heart-rending. ➞ hak, kliv, krev, romp, split, ŝir, tranĉ.

fendr-o (cindroŝirmilo), fender (around hearth).

fenek-o, fennec fox (Fennecus).

fenestr-o, [UV] Window. Rigardi tra la ~o. Baskula ~o, pivoted w. Bed~o (hort) light sash. Elstara ~o, bow w. Klap~o, hinged sky-light. Lev~o, glit~o, sash w. Montra ~o, show w. Tegment~o, dormer. Ŝip~o, port hole. ~a breto (sojlo), w-sill. ~a fosto, w-post, mullion. ~a kruco, cross bars. ~a vitro, w-pane. ~a kovrilo (ŝirmilo) (ŝutro), shutter. ~eto. ➞ giĉet, luk. Sen~a, w-less, blind. ➞ apertur, fram, klap, vitrin.

fenikopter-o (ordinary language flambirdo, flamengo), flamingo (Phoenicopterus).

feniks-o, [OA] phoenix (myth. bird).

fenikur-o (ruĝvosto), (orn) Redstart, firetail (Phoenicurus). Nigra ~o, black r.

fenil-o, (chem) phenyl.

fenkol-o,, [UV] (bot) fennel (Foeniculum).

fenol-o, (chem) phenol. ➞ karbol.

fenomen-o, [OA] Phenomen/on (El 3/3). (aperaĵo, perceptaĵo), appearance, occurrence, vision. ~o astronoma, fizika, spirita. ~a, -al. ~aĵo, ~ulo, remarkable thing or person, curiosity, marvel, prodigy, rarity, wonder. ➞ aper, eksterordinar, maloft, mirakl, mirind.

fenugrek-o (bot) fenugreek (Trigonella foenum graecum).

fer-o, [UV] 1 Iron (Fe). 2 (f~aĵo), metallic object. (fastening, fitting). Du~a rabotilo. Angul~o, angle-i. Bend~o, hoop-i. Fand~o, gis~o, cast-iron. Forĝ~o, mol~o, soft-i. Huf~o. horse-shoe (hufumo). I~o, I-beam. Laĉ~(aĵ)o, fetter, Pint~o (pintingo), ferrule, tip (of stick, umbrella). U~o, channel-iron. Zum~o, Jew’s harp. ~a, i. ~a riglilo (Jes 45/2). ~a oksido. f (neindulga, senceda, severa): ~a disciplino, leĝo, mano, neceso, volo. ~i, cover (overlay, spread) with iron. ~aĵoj, hardware. ~aĵisto, i-monger. ~eto, tag (of shoe-lace). ~ika, ferric. ~ika oksido. ~oza, ferrous. ~oza sulfato, copperas. ~bendo, iron-band. ~dona, ~hava, ferruginous. ~laborejo, i-works. ~pirito, iron-pirite, "fool’s gold", ~ŝtono, i-stone. ~vojo, [UV] railway. Ne~a, non-ferrous. ➞ fand, gis, glad, lad.

ferdek-o, [UV] (mar) Deck. Antaŭ~o, forecastle head. Boat~o, boat d. Ĉefa (Dua) ~o, main-d. Duon~o, half-d. Flug~o, flying d. Inter~o, steerage, tween-dd. Kanon-o, gun d. Kvarona (Oficira) ~o, quarter-d. Post-o, bridge. Promen~o, promenade d. Suba (Tria) ~o, lower d. Supra (Unua) ~o, upper d. Sen~a, open. Tri~ulo, three-er.

feri-(fero-)cianido, ferri-(ferro-)cyanide.

feri-o, [OA] Holiday. Banka ~o, bank h. ~oj, hh., vacation. ~i, be on h. Kiam vi ~os? When do you break up? ~a, ferial, free. ➞ festotag, forpermes, libertemp.

ferl-i (volvi) (-n), furl, roll up, take in (velon). ~ilo, gasket (for square sail), tie (for fore-and-aft sail). ~ŝnuro, clew-line: (Angula, clew garnet; Flanka, leech line; Meza, bunt line). Duon~i, half-mast. Mal~i, unfurl. ➞ aljardig, brajl.

ferm-i (-n), [UV] Clos/e, shut (up), forbid access to. breĉon, buŝon, domon, libron, manon, pordon, vojon; dentojn, lipojn, okulojn. ~i hermetike, make air-tight. Bring to an end: diskuton, kongreson, kunvenon. ➞ ĉesig, fin. Close (fabrikejon); conclude (aranĝon); cork (botelon); seal (leteron); stop up (truon); switch, turn off (elektron, gason, lumon). ➞ for-kran(-komut), salt. ~o, close, breaking-up. ~a kunveno, -ing meeting. ~eti (duon~i), half-c. ~iĝi, (nt) c., break up, end (kurso). ~ilo, fastening, fastener, (bottle) cap, cover, latch, lid, lock, shutter, etc. Klik~ilo (➞ agraf, prembuton), clasp, hasp, snap (bracelet, etc.). Tir~ilo. glit~ilo, zip (a. zipo) ~ita, c-ed, shut. ~ita silabo, c-ed syllable (ending with a consonant). ~itaj (clenched) dentoj. ~plato (klap~ilo, kovrilo), cover, lid. Ĉirkaŭ~i, enclose. En~i (iun en ĉambron), confine. ~~iĝema, close, uncommunicative. Ne~ita letero, open letter. Bru~i, frap~i, bang, slam. Fru~o, early closing. Ŝtop~ita (Ij 32/19). ➞ kaŝ, kovr, obtur, ŝlos, stop. malferm-i, [UV] Open. ~i la brakojn, pordon, kunvenon. ~i vojon, pave the way. Larĝe ~ita, gaping wide o. Kun ~itaj okuloj, o-eyed. ~a kunveno, -ing meeting. ~(aĵ)o, -ing, aperture, gap, mouth, orifice, outlet. Solena ~o, inauguration. Tranĉ~~i (open up) fiŝon, (4 FA 174/34). ➞ enkonduk, inaŭgur, komenc.

fermat-o, (mus) hold, pause (^r:’).

ferment-i (nt) [F], Ferment, rise (of dough), work, f piano ~is en mia kapo. ~inta (El 12/20). -inta vino, -ed wine. ~(ad)o, -ation. ~aĵo (El 12/19). ~ilo, barm, leaven, yeast. Pan~ilo. ~ema, ~iva, ~ipova, -able, ~igi (-n), cause to f., excite, foment, stir up. Ne~inta, Sen~a, un-ed, unleavened (➞ mac) (Jes 25/6). ➞ enzim.

feroc-a (sovaĝe atakema), ferocious, cruel, fierce, savage.

ferol-o, (bot) giant fennel (Ferula). ➞ asafetid, galban.

fervor-o, [UV] Ferv/our, Zeal; ardour. Blinda ~o. ~a, f-ent, zealous; ardent, eager, warm. ~e labori. ~i (pri, pro) (agi ~e), be zealous, interest one’s warmly (1 Rĝ 19/14; Ze 1/14). Tro ~i estas danĝere. ~aĉa, fanatical, over-z-ous. ~ega, f-id, glowg, vehement. ~ego, passion. ~ulo, enthusiast, z-ot. Mal~a (indiferenta), cold. Ne~a, half-hearted, luke-warm. ➞ ard, bol, entuziasm, flam, pasi, sindon, varm.

fest-o, [UV] Fest/ival, celebration, holiday. 1 in gen. Aŭ ~o, aŭ fasto! 2 special anniversary. ~o de Sankta X. ~o movebla, movable feast. ~o Kristnaska, Paska, Pentekosta. Edziĝo~o (Alt 3/11). Kandel~o, candlemas. Memor~o (soleno), commemoration f., feast of remembrance. Rikolta dank~o, harvest thanksgiving. 3 Entertainment, fete. Sport~o, sports day. ~a. festal, -ival, -ive. ~salono, f-hall. ~a tago, holiday. ~a prezento, gala performance, ~e aranĝita tablo. (-n. pro) = celebri, fari, observi, soleni ~on; celebrate (hold, keep, observe) a f., birthday, etc. ~i datrevenon, edziĝon, jubileon, venkon. ~eto, party. ➞ festen, festival.

festen-i (nt) [UV] (manĝi feste, formale, lukse), Banquet, Feast (Es 7/1). ~o, b., f. Por unu ~o, por alia ĉagreno. Tro da ~o estas veneno. ~o postenteriga, wake (4 FA 167/3). ~ado, -ing. ~ejo, b-ing hall. ~ema, convivial. ➞ banked, fest, regal.

festival-o, festival.

feston-o, [OA] Festoon. 1 chain (loop) of flowers (branches, leaves etc.). 2 any looped ornament. ~i, f., arrange in ff. ➞ girland, kron.

festuk-o, (bot) fescue grass (Festuca).

fet-o (bio) f(o)etus, embryo, fruit of womb. ➞ ĝerm.

fetiĉ-o, [OA] Fetish, object. of blind admiration. ~ismo, -ism. ~isto, f-worshipper. ➞ amulet, talisman.

fetor-i, ~o, Stink, reek, stench. ~a, stinking, fetid, noism, rank. ~a bulo, s-bomb. ➞ haladz, miasm.

feŭd-o [OA], Feud(al tenure), fee, fief. ~a -al, -atory. ~a sinjoro, -al lord. ~a bien -(rajt-reĝim-)o. ~ulo (vasalo), vassal. [,V<?= vendetta],

fez-o, fez (Eastern felt cap). ➞ turban.

tFI! (interjection), denotes 1 mallaŭdon. Fie! For shame! ~ al vi’/Fie upon you! Shame on you! 2 (naŭzon): Ugh! Kia ŝlimo! Fia (or pfx fi-), shameful, morally bad, worthy of indignation, abominable, base, discreditable, disgusting, disreputable, foul, ignoble, infamous, immoral, nasty, questionable, scandalous, shady, unworthy. A fi-ag(-aĵ-pens-parol-)o is an act (thing, thought, speech) of which one should be ashamed. ~fama, of ill repute. ~flati, toady; ~gazetaro, gutter press; ~Iibro, immoral (filthy) book; ~rakonto, dirty (smutty) story; ~virino, ignoble woman; ~vorto, bad word. -ulo. ➞ aĉ.

fiakr-o [OA] (lukaleŝo), cab, hackney-coach. ~isto, cab-man, -by. ➞ droŝk, kaleŝ.

fianĉ-o, [UV] ~ino, [UV] Engage/d (affianced, betrothed) person, fiancee, sweetheart. ~eco, ~iĝo, -ment, betrothal. ~(in)iĝi (kun), get -ed, plight troth (Rd 28/30). ~ina vualo. Eks-iĝi, break off -ment. Ge~oj, -d couple.

fiask-o [OA] (plena malsukceso), fiasco, break-down, failure. ~i (renkonti ~on), fail, be a failure, mis-carry-fire, miss the mark. ➞ fal, pane.

fibol-o, safety-pin.

fibr-o [UV] Fibr/e. 1 (bot) (zoo) ~o ligna, muskola, silka. f Ami per ĉiu ~o de la koro. 2 gen. any textile filament. ~(ec)a, ~oza, ~oplena, -ous. ~eto, fibril. ~iĝi, fray. ~ino, -in. ~ojda, -oid. ~omo, -oma (~ohista tumoro). ➞ fadenet, filament.

fibul-o, (anat) fibula (bone).

fid-i (-n, al, je, pri, ke) [UV]. 1 Trust, have Faith (Confid/ence), put t. (in). 2 Count (depend, reckon, rely) on. ~i Dion (al Dio). t. in God. ~i sin (al si); ies vorton; propran okulon. ~o f., c., reliance. ~(em)a, (~plen)a. c-ing, full of c., t-y(-ing), -ebla, ~inda, t-y, t-worthy, that can be t-ed, dependable, reliable, sure. ~inda konsilo, metodo, persono. Bon-e, in good f., [sincerely. Mal~i (tute ne ~i), dis- (mis-)t. ‘ Mal~ema (skeptika), of little f., suspicious. Ne~inda, insecure, precarious, unsafe, untrustworthy. ~~indulo (Jes 48/8). Sin~o, assurance, self-c (-reliance). Tro~ema, over t-ful, unsuspicious. Trosin~a, over c-ent, presumptuous. ➞ konfid.

fidel-a, [UV] Faith/ful, true. 1 (fidinda, lojala), keeping f., loyal, trusty. ~a edzino, hundo, servisto. Ni restu ~aj! 2 (ekzakta, ĝusta), accurate. ~a bildo, memoro, raporto, teksto, traduko. ~eco, fidelity. ~uloj, believers, the faithful. ~rompo, breach of f., disloyalty, perfidy. Mal~a, -less, un-ful, perfidious (➞ apostat). ~~eco, infidelity. ~~iĝi, be un-ful.

fidr-o (nutra kablo, kondukilo) (el., tech), conductor, feeder.

fier-a, [UV] Proud. 1 arrogant, haughty (➞ arogant, fanfaron, malhumil, malmodest, parad, pav, vant) (Ne 9/16). 2 fine, gallant, splendid, stately (➞ glor, impon). ~a mieno, obstino, palmo, rigardo, sinteno, spirito. ~(ec)o, pride. ~i (pri, abs), be proud (of), glory (take pride) in, plume one’s (on). ~aĵo, arrogance (1 Sa 2/3). ~igi, puff up. ~inda, to be p. of. ~indaĵo, (Jes 60/15). Mal~a, humble, modest. Tro~igi, intoxicate, puff up (with pride, success). ➞ arogant.

fifr-o (Bb fluteto), (m.i.) fife, ➞ flut.

fig-o, [UV] fig. ~arbo, f-tree (Ficus). ~birdo (ordinary language) f-eater, any f-eating bird. ➞ banjan, opunti.

figur-o, [UV] Figur/e (wide sense), image, outline, presentment. [Ne= cifer- ]. 1 form, shape. ~o homa, virina. Sankt(ul)a ~o (ikono). Stel~o, constellation. 2 (geom) = grafikaĵo. 3 (gram) Parol~o, ~o retorika (tropo), figure of speech. 4 (log) La ~oj de silogismo. 5 (mus) (a) = notgrupo, ternero. (b) formo de akompano. 6 = danc~o. ~a -ative, allegorical, etc. ~a senco de vorto. ~e, by (in) figures, figuratively. ~i, 1 (bildigi, prezenti), depict, portray, represent, typify. ~i ideon, personon, objekton. 2 aktori, pozi, roli (kiel), play the part of. ~ado, portrayal. -(aĵ)o, f., diagram, image, representation, etc. ~eto (statueto), -ine, knick-nack, mantelpiece ornament. Antaŭ~i, foreshadow. ~~o, (mar) f-head. Bel~a (belkreska, gracila), handsome, of fine f. Ĉifon~o, scarecrow. Trans~i, trans-f, glorify, ~~iĝo, transfiguration. Tut~a, full-length. ➞ bild, diagram, form, ilustr, kontur, prezent, reprodukt.

Fiĝio FJ.

fikari-o, (bot) lesser celandine (Ficaria). ➞ ranunkol.

fikci-o, [OA] (lit) Fiction, ~a, of f. ~a hero-(rakont-)o. ➞ fabel, fiktivaj, mit.

fiks-i (-n, al, sur) [OA] (senmovigi), Fix. 1 fasten, make firm or fast, secure, steady. ~i ankr-(tabul-)on. -i kojn-(najl-)e. f ~i la atenton (okulojn) sur. 2 (aranĝi, decidi): decide, settle, lay down, settle. ~i dat -(hor-prez-rendevu-senc-)on. 3 (phot) ~i bildon. ~o, fixation. ~e rigardi (2 Rĝ 8/11). ~aĵo, -ture. ~eco, -ity. ~iĝi, be -ed (established), gain a footing, settle. ~ilo, means of -ing, -ative, -er, vice, etc. ~ita, -ed, fast, firm, ~ita dato, ideo, koloro, prezo. -aranĝi, ➞ stiv. Kun~i, fasten (pin) together. Mal~i, loosen. Lok-ita, stationary, (phot) -bano, -er, -ing bath. ~tonigilo, combined -ing and toning bath.

fiktiv-a [OA] (nereala, imagita, konvencia), Fict/itious, assumed, imaginary, put on, make-believe, not genuine, sham, ~a forto, mono, aloro, voĉo. ~aĵo, fiction, figment, invention, something existing only in imagination. Jurista ~aĵo, legal -ion. ➞ fikci. Opp. efektiv, real, ŝajnig, ver.

fil-o, [UV] Son, boy. Liaj ~oj post li. ~a filial. ~a am-(dev-)o. -ĉjo, -ny. ~eco, -ship, -eto, -ny, youngster, ~igi, adopt. ~ino, daughter, -ineto, little daughter. ~inurbo (2 Kr 13/19). Bo~o, s-in-law. Ge~oj, -(s) and daughter(s). Pra~o, descendant. Sol~o, only s. Stifa ~o (Sti~o), step-s. ➞ adopt, fili.

filadelf-o, (bot) mock orange (Phila- delphus) (sometimes miscalled "syringa"). ➞ siring.

filag-o, common cudweed (Filago). ➞ gnafali.

filakteri-o, phylactery (Mt 23/5). ➞ amulet.

filament-o, Filament (zoo), something slender and threadlike. 2 (bot) stalk of stamen. 3 (el. rad) high resistance wire. Inkan- deska ~o. 4 (tex) = fibro. ~(ec) (oz)a, -ary. ➞ fadenet, fibr.

filandr-o, gossamer, light filmy spider- web (floating on air or spread on grass), f Something flimsy, e.g. delicate gauze. ~a, light and flimsy.

filant-o, Phyllanthus, genus of Indian trees.

filantrop-o [OA] (homamanto), Philanthropist. ~a, -ic. ~eco (~IO), -y. ➞ bonfar, helpem, kompat.

filari-o (Filaria) > hair-worm.

filatel-o, Philatel/y, stamp-collecting. ~a, -ic, ~a borso. ~isto, -ist.

fili-o [OA] (flanka institucio, subfirmo), branch (of business, establishment, firm, house, office); affiliated body. ~igi, ~iĝi, affiliate.

flligran-o, Filigree. 1 fine metal openwork. 2 similar frail delicate tracery. ~i, ornament with f. 3 (akvomark-o, -i), watermark. ~o de bankbileto.

filik-o, [UV] Fernifilix). Har~o (adianto). In~o (atirio). Ŝild~o (aspidio). Vir~o (lastreo). ~ejo, -ery. ~oscienco, filicology.

filipendol-o, drop wort (Filipendula). ➞ spire, ulmari.

Filipin-oj PH.

filistr-o, Philistin/e, vulgarian, outsider. ~a (mallarĝanima, senideala), p., commonplace, uncultured, without ideals. ~eco ~ismo, -ism. ➞ Filiŝt, profan, proz, senideal, senkultur.

Filiŝt-o, (Bb, hist) Philistine.

filit-o hartstongue (fern) (Phyllitis scolopendrium).

film-o [OA8], Film (wide sense, cin, phot, etc), thin coating (layer, skin). Parol~o, Son~o, sound film. ~o silenta. Rul~o (~o kartoĉa). ~i (fotografi), film. ~i aktoron, scenon. ~aktoro, ~stelo, ~strio. ~prezento. ~inda. ~isto. ➞ membran, tavolet.

filokser-o, (ent) phylloxera (species of plant louse).

filolog-io, [OA] philolog/y. ~o, [OA] -ist.

filoskop-o (fajfsilvio), (species of) Warbler. Norda ~o, arctic w. Sibla ~o, wood w. Verda ~o, greenish w. ➞ ĉifĉaf, fitis, silvi.

filozof-o, [OA] Philosoph/er, lover of wisdom. ~a ŝtono. ~i, -ize, be -ical. ~aĉo, sham p. ➞ sofist. ~ado, -izing. ~io, [OA] philosophy. ~io stoika. ~ia, -ical. ➞ egalanim, logik, metafizik.

filtr-i (-n), [UV] Filt/er, strain (wide sense). ~i fluidaĵon. ~(ad)o, -ation. ~(it)aĵo, -ate. ~ilo filter, strainer, (phot) screen. ~ilo papera, tuka. ~ilo por kafo. (el) ~ilo de frekvenco, frequency filter. Lum~ilo, light f., orthochromatic screen. ~opaper (-otuk)o. ~iĝi, f., percolate. En~iĝi (penetri), infiltrate (wide sense) ~~aĵo, infiltration. Tra~iĝi, percolate. ➞ ekran, kribri (solidojn), trafluet.

fin-i, [UV] Fin/ish. 1 (maldaŭrigi): Conclu/de, (bring to an) end, have done with, terminate. ~i sian vivon. ~i paroli. (abs) (ĉesi agi): Mi ~is! 2 (plenumi, tutfari) complete. ~i kurson, laboron, taskon. ~o, 1 finish, end, c-sion (ĉeso de agado): Fari (meti) ~on al io. Ĉio havos ~on. 2 (posta parto, ekstremaĵo): ~o de bastono, kanto, vivo. ~a (ĉe la ~o), final, c-ding, bringing to an end (with no more to follow), terminal (➞ decid, last): ~a bato, batalilo, parto, vorto. ~e, finally, at length (last), in c-sion, in the long run (end), ultimately. ~e li venis! ~e de, at the end of. ~(aĵ)o (early writings ~iĝo), (gram) ending, termination. La ~aĵo “«”. (mus) coda. ~aĵeto, codetta. ~iĝi (per) (ĉesiĝi, havi finon) (come to an) end, f., etc. (➞ estingiĝ, forpas, mort). ~ita, 1 -ed. 2 (mat) -ite (opp infinita). ~ofara (definitiva), -al. ~ofara bato, coup de grace. ~fine, at long last, at the very end. ~peco, (vn) (korda tenilo), tailpiece. El~i, finish off, complete. Ĝis~e, to the end. Mond~o, world’s end. Mondfina juĝo, last judgment. Ne~ita, unfinished. ~~aĵo, rough draft. Parol~o, peroration. Sen~a (senlima), endless, interminable, perpetual, unending. ~~a ĉeno, prediko, spaco. Ĝis ~~eco, to infinity. PFX: Fin~i = el~i, f. completely, to the end. ~kanti, ~legi, ~pagi, ~paroli, ~trinki. ➞ ĉes, detru, ekstrem, esting, nulig, lim.

final-o, [OA] (mus, th), finale, last movement (scene), (sp) final.

financ-o [OA], Financ/e; ~o, ~oj (monaferoj, monrimedoj), -es, funds, means, resources. ~a, -ial. ~a ministro, situacio. ~i (subteni ~e), f. ~i entreprenon. Regna ~estro, Chancellor of the Exchequer. ~isto, -ier. ➞ bilanc, buĝet, ekonomi, kapital.

fingr-o, [UV] Finger, digit. dik~o (polekso), thumb; montra, fore-f; longa (meza); ringa; malgranda (~eto). f La ~o de Dio (la sorto). Bruligi la ~ojn. Meti ~on sur ion. Pied~o, toe. Pieda dik~o (halukso), great toe. Martela pied~o, hammer-toe. Pied~e, on tiptoe. ~a, digital. ~a alfabeto. ~i (mus) finger. ~o -metado, -notado, fingering. ~ingo, thimble, (med) fingerstall. ~ujo, f (of glove). ~ulo, Hop-o’my-thumb. ~umi, fiddle, finger, paw, prod. ~oludo (morao), mora (gm). ~opinto, f-tip. Inter~igi (kunplekti) la manojn, clasp one’s hands together. ➞ falang.

finial-o, (arch) finial (ornamental finish of roof apex).

finitiv-o, (gram) finite verb (ends in as, is, os, us, or u).

fink-o (proposed by Stojan) (ordinary language) finch (G. Fink) > fringelo, and many related birds. ➞ kardel, fring(el).

fint-o, -i, feint, pretence, sham attack. ➞ artifik.

Finnland-o FI, Finland.

fiol-o, phial, small glass medicine-bottle. ➞ ampol.

firm-a, [UV] Firm. 1 stable, steady, strong (Ij 11/15): ~a apogilo, muro, vojo. ~a tero, dry ground, solid earth, terra firma. 2 close (dense) in structure: ~a korpo, pano, viando. 3 resolute, steadfast: ~a decido, karaktero, paŝo, situacio, voĉo, volo. 4 definite, final: ~a ofico, prezo, propono. Stari ~e. ~aĵo (Ps 150/1). ~eco, firmness, constancy, solidity. ~igi (Ru 4/7) make firm, clinch, confirm, consolidate, establish, fix. ~igilo (➞ ste). ~iĝi, harden, set. ~iĝado (hardiĝo) of mortar, sett(ing). Mal~a, Ne~a, inconstant, loose, shaky, soft, unstable, unsteady, yielding. Mal~igi, loosen, unsettle. ➞ daŭr, definitiv, fer, kompakt, konfirm, konstant, neskuebl, neŝancelebl, nerompebl, persist, stabil.

firm-o [UV] (komerca entrepreno) [Sin. firma-o]. Firm, house of business. ~o fidinda. ~ano, member of firm. ~estro (ĉefo), head, principal.

firmament-o, firmament, vault of heaven (Am 9/6). ➞ firmaĵ (Ge 1/7).

first-o, (tegmenta supra eĝo), housetop, ridge (of roof), (geol) crest. ~linio, watershed.

fisk-o [OA] (regna kaso), exchequer, state treasury. ~a, fiscal, of public revenue. ~a jaro. ~a marko, revenue stamp. ➞ financ.

fistul-o, [UV] fistula, (med) pipe-like ulcer.

fistuleno, beef-steak fungus (Fistulina).

fiŝ-o, [UV] Fish. ~o mara, rivera. ~o ekster akvo! Naĝi kiel ~o. Blanka ~o (alburno, leŭeisko). Dorn~eto (gasterosteo). Elektra ~o (gimnoto, elektroforo). Flug~o (ekzoceto). Glav~o (Spad~o), (kisifio). Kat~o. Or~o. Plat~o (pleŭronekto). Sablo~o (ekvilo). Seg~o (pristo). ~(kapt)i, fish. ~a, fishy, piscine. ~ado, -ing. ~aĵo, f-(dish). ~aro, school of f. ~ido, young f. ~ejo, -ery. ~idaro, fry (➞ fraj). ~ilaro, -ing tackle. ~ino, spawner. ~(kapt)isto, fisherman. ~ujo, f-pond (➞ akvari). ~bredisto, ~fadeno, ~hoko, ~kano, ~kulturo. ~oleo, [UV] ~ovoj. ~vendejo, ~vosto. Kan~i, angle. Perl~ado, pearl fishing. Ret~i. Vir~o, milter, (astr) ~oj, Pisces.

fiteŭm-o, (bot) rampion (Phyteuma).

fitis-o, willow warbler (Phylloscopus trochilus). ➞ filoskop, silvi.

fitolak-o, inkberry, red-ink plant, poke-weed (Phytolacca). ~a bero, pokeberry.

fizali-o, bladder, jelly-fish (Physalis). ~o urtika, Portuguese man-of-war.

fizalid-o (Physalis), > alkekengo, Chinese lantern, winter cherry.

fizik-o [F], physics, physical science [Ne= medikamento]. ~a forto, leĝo, morto, neebla. ~isto, physicist. Astro~o.

fizio-, (ppfx) Physio-. ~grafio, -graphy.

fiziologi-o, [OA] physiology. fiziolog-o, [OA] physiologist.

fizionomi-o [OA] (vizaĝaspekto), physionomy, look, type of face. ➞ aspekt, eksteraĵ, mien, trajtar, vizaĝ.

fizioterapi-o, physiotherapy.

fizostigm-o, (bot) Calabar bean (Physostigma).

fjord-o, [OA] fjord, firth, inlet. ~o Norvega.

flabel-o, (bot) (zoo), flabellum, ~a, flabellate, fan-shaped.

flag-o, [UV] Flag (> standardo) (Jes 30/17). Hisi (levi) ~on. ~o kompania, linia, house flag. ~o kluba, bargee. ~o nacia, colours, ensign. ~o pilota. ~o pirata, Jolly Roger. Vent~o (ventmontrilo), weather-cock, weather-vane. ~(ornam)i (-n), bedeck, deck with flags. ~ita domo, ŝipo. ~aĵo, ~ŝtofo, bunting, flag-cloth. ~signali, flag, signal. ~ŝipo, -ship. ➞ ruband. ~stango, flag-staff.

flagel-o, (bot) (zoo) flagellum, lash-like filament. ~uloj, flagellates. ➞ cili.

Flagr-i, ~o, [OA] (nt) (brili, bruli, treme aŭ intermite): Flicker, flare. La fajro, flamo, lampo, torĉo; pasioj, ribelo ~as. (➞ ard, bol). ~ado, conflagration. La kandelo ~adis en la vento. ~aĵo, flare, ~et(ad)i, flicker, twinkle. Ĉe lia vizaĝo ~etis rideto. Ek~i, flare up. ~~o, outburst (de flamo, kolero). ➞ fajrer, flirtet, flamet, trembril.

flaĝolet-o, (m.i.) flageolet.

flak-o, puddle, pool. ~a (plashy, sloppy) tero. ~o de neĝo, patch of snow.

flakon-o, flagon, large glass vessel or wine-bottle (us. with handle, spout, and lid). ➞ hotel, flask.

flam-o, [UV] 1 Flame, blaze. ~o de fajro, gaso, lampo. Esti en ~oj. f Passion, violent emotion. ~o de kolero. 2 (flagrubando), streamer. Gardo~o, pilot jet. Sag~o, jet of f. ~(ant)a, -ing, aflame, blazing, in flames. f fiery, vehement, wild (➞ ard, entuziasm, fajr, fervoreg, pasi). ~a deziro, kapo, kolero, okulo, parolo. ~e ruĝa. ~i, blaze, be in flames. La arbaro ~as. f be red-hot, beam with rapture, flush, glow, etc. ~i de fervoro, honto, kolero. La okuloj, vangoj ~as. ~eco, ardour, spirit, vehemence. ~igi, inflame, ~igo, ignition. Spark~igo, spark ignition. ~iga bobeno, kandelo, ignition coil (plug). ~iĝema, passionate, fiery, hasty, hot-headed, inflammable. ~iĝema karaktero, substanco. ~ingo, (~beko, gasbeko), burner. ~birdo (flamengo), flamingo (Vd. fenikopter). ~forma, ~stila, -iform. ~ĵetilo, (mil) flame-thrower. Ek~i, break forth (burst into flames, catch fire). ~~igi, light, set on fire. ~~igi deziron, fajron, lampon, ribelon. ~igilo, lighter. ➞ brul.

flan-o, [UV] thin flat pastry. 1 (Bb) (Fr. galette), very thin cake or wafer. Mac~o, unleavened wafer (El 29/2; Le 2/4, 7/12, 8/26; No 6/15, 19). 2 (Fr. flan), soft flattish pastry case (with or wht filling). Rim.: The root flan has several meanings in various langs. [Ne= kresp, kustard]. ➞ puding.

flanel-o, [UV] flannel. ~a vesto. ~eto, -ette.

flanĝ-o (rand-elstaraĵo), (mec) Flange, projecting flat rim (rib), beading, collar, fillet, shoulder (of nut, pipe, pulley, tube, etc). ~o fiksita, movebla. ~junto, f-joint. ~kuplado, f-coupling. ~tubo, -ed pipe. ➞ bordaĵ, eĝ, kolum, rand.

flank-o, [UV] 1 Sid/e, flank: ~o ĉe ~o, abreast. Prezenti la ~on, be broadside on. ~o dekstra, verda, r.h., starboard; ~o maldekstra, ruĝa, l.h., port. ~o venta, windward, weather; ~o malventa, lee, sheltered. 2 (surfaco); ~o de folio, monero, monto, muro, pordo. Ĉiu medalo du ~ojn posedas. ➞ edr, fac, supraĵ. 3 (direkto): ~o de sunleviĝo (Jos 1/15). Je kiu ~o mi staru? 4 (partio): Aŭdu ambaŭ ~ojn. Esti sur la ~o de ... 5 (geom) (latero): ~o de triangulo. 6 (aspekto): la homa ~o de la demando. ~a side, ~a ĉambro, lumo. (akcesora, neĉefa) ~a detalo, persono. ~e (ĉe la ~o). 1 alongside, at the side of. Kun manoj ĉe~e. 2 s-ways, abeam, askance, laterally. 3 aside, apart from the rest, by the way. Lasi, resti ~e (ignori, malatenti), leave (stand) aside. Mi ~e sidis, nek aŭdis, nek vidis. (Iru) ~en, Aside! Make way! Stand back! Gliti, iri, meti, paŝi, rigardi ~en (Ij 21/30). ~ema (oblique, s-long) rigardo. ~i be at the side of, flank. ~aĵo (io ~a), 1 minor matter, s-issue. 2 (alo), wing, etc. ~iĝi, deviate, fall (turn) away, sheer (Se 7/25). (a. de~iĝi, Ps 44/18). ~glito, side-slip. Ali~e, ĉi~e, ĉiu~e, on the other (this, every) side. Ambaŭ~e, on both sides. Du~a, twosided, bilateral. Mia~e, as for me, for my part. Mult~a, many sided, versatile. Unu~a, on one side, partial, unfair, unilateral. Voj-o, wayside.

flar-i (-n, abs), [UV] Smell (at), perceive by the nose. ~i floron, odoron. f (diveni, percepti, suspekti): scent, suspect. ~a, olfactory. ~a nervo. ~ilo (fac) nose. ~esplori (ĉirkaŭ~i, el~i, pri~i), smell out, trace, track. ~sento, sense of smell. Antaŭ~i, suspect. En~i (nazenspiri, snufi), sniff up. En~i tabakon. Ek~i, sniff, snort. Akre~a, keen-scented. Post~i, follow the scent of. ➞ naz, odor, tabak.

flask-o, Flask, leather or metal case, e.g., powder-horn; traveller’s wickered or leather-covered pocket bottle. Varm~o, hot-water bottle. Vakua ~o, vacuum flask (➞ termos).

flat-i (-n, al, abs), [UV] Flatter. Vi min ~as, Spegulo ne ~as. ~a, -ing. ~a portreto, vorto. ~(ad)o, flattery, adulation, blandishment. Komenci per ~o kaj fini per bato. ~aĉi (fi~i), fawn, toady. ~aĵo, blarney, piece of -y (Jes 30/10, Da 11/32) (➞ blag, kompliment). ~ema, adulatory. ~akiri, el~i, per~i, win by flattery. ~logi, cajole, coax, inveigle, wheedle. Fi~ulo, lickspittle, sycophant. ➞ ramp.

flaŭr-o (plantaro regiona), flora. ➞ faŭn.

flav-a (~o), [UV] Yellow. ~a febro, y-fever. ~malsano (iktero), jaundice. (Ova) ~(aĵ)o, yolk. ~eta, -ish, pale yellow. ~iĝo de folio, papero (Rd 28/22). ~haŭtulo, mongol. Brun~a, buff, fallow, fulvous. Griz~a, beige. Hel~a, bright y. Krom~o, chrome y. (plumba kromato). ➞ bej, fulv, oranĝ.

fle-o, catstail (Timothy) grass (Phleum).

flebit-o = vejninflamo.

fleg-i (-n), [UV] Nurs/e, look after, tend (invalid), f ~i ĝardenon, vojon, siajn interesojn. ~(ad)o, -ing. Man~ado, manicure. ~ato, charge, patient. ~ejo, infirmary. ~ist(in)o, nurse, orderly. ➞ nutr, vart, zoring.

flegm-a, [UV] phlegmatic, cold-blooded, impassive, sluggish, stolid. ~a homo, karaktero, temperamento. Diskuti ~e. ~o, apathy, stolidity. [Ne = muko]. ~ulo, phlegmatic, dry stick. ➞ apart, indiferent, inert, senpasi, malvarmsang, pez.

flegmon-o (abscesego), phlegmon, inflammatory tumour. ➞ furunk.

fleks-i (-n) [UV] (malrektigi), (cause to) Bend, Curv/e, bow, flex, warp. ~i arbon, branĉon, dorson, korpon. f break in, tame (humiligi, malfierigi), cedigi, kormovigi, obeigi; ŝanceli. ~a muskolo, flexor. ~(ad)o, bend, curve, flexion, turn, winding. ~o de muro, rivero, vojo. ~aĵo (de vojo) camber, curvature, hump. ~ebla, ~iĝema, flexible, pliable, yielding; lithe, pliant, supple, e.g., kablo, kano, karaktero, kolo, lingvo, stilo. f adaptable, docile, soft, tractable (➞ duktil, elast, mol). ~iĝi (nt) (kurbiĝi, sin fleksi), accommodate one’s to, bow, give away, submit, warp, yield. La branĉo, vojo ~iĝas. ~iĝi antaŭ forto, sub premo (Jes 42/4). ~iĝo laŭaksa (proprema), buckle. ➞ ced, submetiĝ. ~iĝema (supple) kolo, spino. ~ilo, pliers, wire-er. ~ita, c-ed arched, bent. De~i, deflect, Ne~ebla, inflexible, stiff, unbending. Retro ~i, straighten (dorson), throw out (bruston), ~~o, retroflexion. Sub~i, bend down, depress, overwhelm, Genu~i (surgenuiĝi), kneel down. ➞ arkig, fald, fleksi, inklin, klin, kurbiĝ, refleks(iv).

fleksi-o, [OA] (gram) inflexion. ~a, inflected. ~a lingvo. ~i (-n), inflect. ~i vorton. Sen~a, uninflected. ➞ fleks. opposite aglutin, izol.

fles-o, (ich) flounder (Pleuronectes flesus).

flik-i (-n), [UV] Patch, Darn, mend by -ing, piece together, repair. ~i pacon, mapon de Eŭropo. Unu ~o sur alia. ~o nevidebla. ~a frazo, vorto, serving to fill gap. ~aĉi, fuŝ~i, botch, bungle, tinker. ~aĵo, ~peco, patch, darn. ~aĵaro, ~itaĵo, patchwork. Al~aĵo, applique (trimming). ~eca, ~oza, patchy. ~ilo, darning needle. ~ilujo, housewife. (Ŝu)~isto, cobbler. Kun~i, piece together.

flikten-o (med) (< veziketo), bleb, water-blister, vesicle.

flint-o, flint glass.

flirt-i (nt) (antaŭ, ĉe, de, kun, super, sur) [UV]. 1 (flugeti, flugilbati): flit, flutter. Birdo, insekto, papilio ~as. 2 (disbloviĝi); float, fly, stream. Flago, plumo, tuko, haroj ~as. ~i en la vento (➞ flagr). 3 Flirt, coquet, dally, toy (➞ amindum, koket, okulum). ~ado, flirtation. ~ul(in)o, flirt. ~ado, fluttering. ~igi (-n) (disblov, sving): wave (flag, etc.). ~eca, ~anima, (malkonstanta, malserioza), fickle, flighty, mercurial. Ĉirkaŭ~i, flutter round.

flok-o, [UV] Flak/e, flock, fluff, lock, wisp. ~o de fulgo, lano, vato. ~(ec)a, flaky, flocculent. ~a lito, flock bed. ~aj nuboj, fleecy clouds. ~a silko, floss silk, silk waste. ~igi, -iĝi, flake, flocculate. Neĝ~o, (neĝero), snow-f. Sap~oj, soap-flakes.

floks-o, Phlox, flame-flower.

flor-o, [UV] Flower, bloom, blossom, ~o apudvoja, kampa, sovaĝa, wayside (field, wild) f. f La ~o (prime) de juneco (la vivo), ~a, ~kovrita, ~oplena, -y, floral. ~a girlando, kampo, f elaborately ornate, florid. ~a parolo, stilo. ~i, [UV] (naski ~ojn), bloom, blossom, f (prosperi), flourish. Vivu kaj ~u! Unu ~as, alia ploras. Esperanto ~as ĉe ni. ~ado, -ing, Plena ~ado, full bloom. ~aro, cluster of flower, raceme, etc. ~eco, inflorescence, ~ejo, f-garden. ~eto, floret (Jes. 40/6). ~ingo, f-holder. ~ujo, ~poto, ~vazo, f-pot, f-vase. ~desegna, -ed. ~domo, greenhouse. ~vendisto, florist, f-seller. ~bedo, ~butiko, ~ĝardeno, ~kultivo. Dis~i, ek~i, burst into f, open. For~i, lose bloom, shed flowers. Sen~a, -less. ➞ kriptogam. Kruc~oj (kruciferoj). Memor~o (miozoto). Neĝ~o (edelvejso). sun~o [UV] (helianto), sun-f.

floren-o, [OA] (num) florin (wide sense). Brita ~o = du ŝilingoj.

flos-o, [UV] raft, float, etc. Sendi per ~oj (2 Kr 2/16). ~i (-n), convey by raft or float. ~i ilin sur la maro (1 Rĝ 5/9). [Ne= flot]. ~isto, raftsman, ~ado, rafting, timber-floating. ~ita ligno, floated timber. ~umi (= floti). ➞ flot, naĝ.

flot-i (nt) (malsinki, resti aŭ drivi sur supro de likvaĵo), Float (on something). ~anta, -ing, afloat. ~anta bobelo, folio, ligno. f ~anta doko, kargo, kapitalo. ~aĵo, something -ing, (fisherman’s) float, flotsam. ~igi (-n), (cause to) float, launch, set afloat. Nere~igebla, hard and fast, ~ilo, = flotigaĵo de aviadilo, amfibio. ~ekipaĵo, (av) floatation gear. ~forto, buoyancy. ~linio, ~nivelo, waterline mark. ~kapabla, able to float. ~reta ŝipo, drifter. En~i, float in. For~i, f. away. Dors~i, f. on one’s back. ➞ driv, flos, naĝ, ŝveb.

flot-o = ŝiparo, fleet.

flu-i (nt), [UV] Flow, glide along, move easily, stream (pass) away. ~i rivere, torente. ~as rivero, sango, la vivo, larmoj, ondoj, vortoj. ~anta akvo, running water. ~o, 1 flow, current, flux. Akva ~o, current of water, f ~o de penso, tempo. Elektra ~o (kurento). Kirl~o, eddy. 2 gush, stream. Mara ~o (tajdo). ~a, flowing, easy, fluent, smooth. ~a stilo. ~e legi, paroli. ~eco, fluency, -idity. ~ego, flood, rush, torrent, ~ejo, bed, channel, course, ditch. ~eti, drip, trickle. ~forma, ~linia, stream-lined. (Ek)~igi (alkrani, malfermi), turn on (gas, water), ~ilo, gully, spout. Al~o, f., flood, rising (➞ flus). Al~a, affluent. Sang~~o, congestion of blood. De~o, for~o, ebb. Al- kaj forfluo. de~ilo, [UV] drain, gutter. El-o, out-f, effusion, issue. Sang~~o, hemorrhage, ~~ejo, discharge, outlet. ~~eti, ooze, seep. En~o, influx. For~i, elapse (time). Kontraŭ~e (monten), upstream. Kun~i, unite. Laŭ~e, down-stream. Post~o, wake. Preter~i, flow past. Re~o, ➞ malflus. Sen~a (stagna), stagnant, still. super~a [UV] (malmanka), in excess, overflowing, superfluous (El 16/23). Tra~eti, leak, percolate (liki). Netra~ebla, water-tight. Trans~iĝo, transfusion. Rapid~o, swift flowing, rushing.

flug-i, (nt), [UV] Fly. Aviadisto, birdo, in sekto, nubo ~as. f (~kuri, ~veturi, ~rapidegi), rush. ~(ad)o, flight, flying. ~e, in flight. (For)~ema, evanescent, fugitiv. 1 (kiel birdo). 2 (vaporiĝema). ~eti (Duon~i), flutter. ~igi kajton, fly a kite. ~ilo,, [UV] pinion, wing. ~ilhava, winged (Ge 7/14). Insekto duflugila, senflugila, skvamflugila = dipterous, apterous, lepidopterous. Riĉeco faras al si ~ilojn (Se 23/5). ~isto (aviadisto), airman, ~boato, -ing boat. ~maŝino (aviadilo). ~pova, capable of flight. Dis~i, El~i, En~i, Super~i, Tra~i, Trans~i, fly in all directions, (out, in, over, through, across). Ek~i, take flight (wing) For~i, fly away. (malaperi). Juneco, vivo ~~as. ~~igi put to flight. Glit~i (glisi). Plen~e, in full flight. Supren~i, soar (➞ sor). ➞ aervetur, flirt, flor, flu, fuĝ, kur, naĝ, ŝveb.

fluid-a, [UV] Fluid, running, that flows. ~o, fluid (gaso, likvaĵo). Akvo kaj aero estas ~oj. ~aĵo (Alt 5/5). ~igi, melt. ~~i glacion, neĝon (➞ degel, fand, likvig). ~iĝi, become fluid, melt. Mal~a (densa, kompakta, solida). ~~iĝi, coagulate. ➞ koagul, likv.

fluks-o (ph) Flux. ~o elektra, luma, magneta, vektora. ~denso, flux-density.

fluktu-i, fluctuate, vary irreg-ly, rise and fall, waver. ~(ad)o de temperaturo.

fluor-o, (chem) Fluor/ine (F). -ito, -spato, -ite, -spar (kalcia ~ido).

fluoresk-i (opt) be Fluorescen/t, ~o, -ce. ~a, -t. ~a ekrano. ➞ fosforesk, reftekt.

flus-o (alflua tajdo), flood (tide), ~i, flow (tide), ~akvo, ~fluo, tidal water. Mal~o (forfluo), ebb. ➞ almar, flu, tajd.

flustr-i (-n, al, pri, abs) [OA], Whisper. ~o, w. Lia voĉo estas nur ~o en uragano. f hint, rumour. ~ado, soft rustling sound. ~ado de folioj, ondo. ~isto, (Jes 8/19). ➞ murmuret, suflor, susur.

flut-o, [UV] Flute. ~o paŝtista, reed, shepherd’s pipe (Ge 4/21). ~i, (play the) f. ~eca, ~sona, -y. -eto (okta ~o), piccolo. B b~eto, (fifro), fife. ~isto, flautist. Bas~o, bass f. Bek~o, recorder, Apple f. (opposite ~o transversa) (➞ flaĝolet). Bek~o lerneja, school recorder. Lad~o (metala bek~o), tin whistle. Pan~o, Pan’s pipes.

fobio, phobia (= timo). Hidro~o (akvo- timo), hydro-p. similar, agorafobio, klostrofobio.

focen-o (marporko), porpoise (Phoe- caena). Pilota(or nigra )~o, pilot whale, round-headed p. (Globicephala). ➞ delfen, balen.

foin-o, beech (or stone) marten (Martes foina). ➞ martes.

foir-o, [UV] (periodical) Fair, Market. Brut~o, ĉeval~o, Universala ~o, universal exhibition. ~a halo, covered market. ~a prezo, current price, m-rate. ~ejo, (~a placo), f-ground, m-place. ➞ bazar, merkat.

foj-o, [UV] Time (of occurrce, repetition), Occasion. ~on post ~o, t. after t. Unu ~on por ciam, once and for all. Cxiun ~on, on every o. Ali~e, at another t., on another o. Ankoraŭ~e, once more. Cxi~e, this t. ĉiu~e kiam, when ever. Dek~e, ten times. (Ge 31/7, 41). Divers~e, on various oo, many a time. Du~e, twice. iu~e, at times, from t. to t., now and then, o-ally, sometimes. Kelk~e, repeatedly, several times. Kiom~e, how often? Last~e, for the last t., on the last o. Mil~e, a thousand times. Mult~e, many times, often, repeatedly. Plur~e, more than once. Re~e (denove), once again (more). Tiom~e, so often. Unu~a, single. ~~a kuro (4 FA 63/2). ~~e, once, on one o. Unua~e, at the first, on the first o. Rim.: Sometimes foje is used alone (= iam) This is not Z, and is inadvisable; though perhaps foje kaj refoje might translate "t. and t. again". If difference between -foje and fojo(j): fojo(j) is stronger = times over, one after the other (➞ dozen and twelve). Tio okazis tri ~ojn. ➞ hor, obi, temp. Rim.: Ne unu~e (Ne unu ~on) may mean (a) More than once, (b) Not even once. Say (a) Pli ol (or Ne nur) unu~e, (b) Eĉ ne unu~e.

fojn-o, [UV] Hay. ~(far)i, make hay. ~ado, h-making. ~ejo, hay-loft. ~isto, hay-maker. ~ujo (raŭfo), h-rack. ~amaso (~stako), hayrick (haystack). ~amaseto, h-cock. ~astmo, ~febro, h-fever. ~forko, ~kampo, ~rikolto, ~sako ~sezono, h-making season. ~fomo, h-box. Post~o, late hay, aftermath, second crop.

fok-o, [UV] Seal (Phoea). Elefanta ~o (elephant-s, s-elephant). Griza ~o, grey s. (Haliehoerus). ~o Gronlanda. ~o ringa. ~ĉasado. ~ŝipo -er. ~felo, s-skin. ~oleo, s-oil. ➞ haliker, otari.

foksen-o (ich) minnow (Phoxinus).

fokstrot-o, (dance) fox-trot.

fokus-o, [UV] Foc/us (wide sense) f (centra punkto), centro de atak-(atent-interes -viv-)o. ~i (put in) f. ~a, -al. ~a ebeno, -al plane. ~a distanc-(lini-)o. Du~a, bi-al. En~igi (objektori). En~iga lenso. Sam~a distanco, longo, profundo, punkto.

folad-o (borkonko), (zoo) piddock (Pholas).

fold-o (laŭlonga entranĉo, ŝovsulko), Groove, slot (in metal, wood, etc.), channel, furrow, rabbet, (astr) rille on moon [Ne~~fald], Glit~o (ŝov~o), slide-groove, slipper-guide (por kuliso, tabulo, tirkesto). ➞ glitrel. Lubrika ~o, oil g. Piŝta ~o, piston groove. ~i, groove, rabbet. En~igi, embed, set (tail) in. ➞ junt, kanel, mortez, sulk, tenon.

foli-o, [UV] Leaf (of plant, paper); flap, shutter (of screen, table); foil (metal); folio (2 opposite pages with same number); sheet, (typ) ~o interrnita, interleaf, slip sheet. ~(oriĉ)a, leafy, covered with leafs, verdant. ~aĵo, ~aro, foliage. ~ego (plen~o). folio (size). ~ero, follicule (foliolo). ~eto, 1-let, blade (small 1), slip of paper (➞ slip). ~igi (platigi) metalon. (Ek)~iĝi, burst into 1. ~ingo, 1-sheath. ~umi, turn over leaves (of book), Al~(Krom~)o (alonĝo). Kun inter~oj, inter-ed. Sen-a (nuda), -less, bare. Sen~iĝi, shed 11. Du~a, double -ed, e.g., table. Flor~o (Petalo). Flug-o, fly-1, handbill, tract. KaIik~o (sepalo). Kon- traŭ~o, kontrol~o, counterfoil. Kvaron~o, quarto. Kvin~o (potentelo). Larĝ~a, broad-ed. (Libro) liber~a, loose-1. Mil~o, milfoil, yarrow (akileo). Model~o, (dress) pattern. Okon~o, octavo. Pinglo~o, pine-needle. Stan~o (staniolo), silver- paper, tinfoil.

trifoli-o, [UV] trefoil, clover, shamrock (Irifolium). ➞ format, kling, lamen, plat, tavol.

folianto, (typ) in-folio.

folikl-o, follicle.

foliolo (foliero), (bot) foliole.

folklor-o, folk-lore. ➞ etnologi, tradici. foment-i (-n), (med) Foment, f foster, stimulate. ~aĵo (~a kompreso), -ation.

fon-o, [OA] 1 (malantaŭo), (background, (her) field. 2 (ac) phon. 3 Abbreviation for (tele)fono.

fond-i (-n) [UV]. Found. 1 (estigi, krei): establish, institute. ~i famili-(urb-)on. 2 (bazi, fundamenti, motivi): base, ground. ~i argument-(ppini-)on (sur). ~aĵo, (a) -ation. (b) fund (fonduso). ~igi, be -ed (rely, rest) on. ~into. -er. ➞ dediĉ, fundament, konstituci, starig.

fondus-o, Fund, reserve for special purpose. ~o amortiza, sinking f. ~o sekreta, secret service f.

fonem-o, (phon) phoneme.

fonetik-o, [OA] Phonet/ics. ~a, -ic. ~a alfabet-(skrib-)o. ~ismo, sound of words, as compared with spelling. ➞ grafism. fono- Phono- (Gr ppfx). -GRAFO (parolmaŝino), -graph (➞ gramofori). II similar ~grafio, ~gramo, ~logio, ~metro.

font-o, [UV] Fount(ain-head), (well) Spring, source. ~o de petrolo, rivero. ~oj de la abismo, f-ains of the deep, f ~o de energio, enspezo, inspiro, vivo. ~i (el) (deveni de), arise, sring (well) out (of), up (from). Olea ~o, oil-s. Sal~o, salt-spring. Ŝpruc~o (gejzero). ➞ deven, fontan, origin, plum, put.

fontan-o, [UV] Fountain (artificial, spouting, throwing a jet). Ŝpruc~o, jet of water. ➞ font, spruc.

fontanel-o, fontanelle, gap in baby’s cranium.

for, [UV] (adv) Away, forth, off (denotes disappearance or distance). Du paŝojn two steps away. La digo estis the dyke was gone. ~ (de ĉi tie)! Away with you! Avaunt! Begone! Be off! Depart! Get out! (Jes 30/22). ~ de danĝero, la koro, mondo. ~ kun milito! (~ militon!), Away (Down) with war. ~ la manoj(n)! Hands off! ~a, distant. ~a angulo, horizonto, kolonio. Veni de ~e (from far a.). Vojaĝi ~en. ~aĵo, ~eco, distance. ~igi, abolish, clear away, eliminate, get rid of, remove. ~igi dubon, makulon, timon. Neĝ~igilo, snow-plough. ➞ likvid. ~iĝi, pass a., disappear, vanish. Antaŭ~iga, preventive, prophylactic. Ne~igebla, fixed, indelible, irremovable. PFX For-, Away. 1 (malproksime, answers Kie?): ~esti, ~resti, = esti (resti) for. ~esto, absence. 2 (malproksimen, answers Kien?): forth, into the (to a) distance. ~iri, depart; ~kuri, flee. ~naĝi, ~vojaĝi. ~blovi, ~doni (-n) = iri, blovi… foren. 3 (malapero): ~bruli, ~morti, ~pasi, ~velki. 4 (malaperigo): ~dormi, ~froti, ~ludi, ~streki (-n), ~akrigi noĉetoĵn, sharpen away notches. ~perdi tempon, waste time. ~aĉeti, ~bruligi, ~manĝi, ~trinki (-n), buy (burn, eat, drink) up. somewhat idiomatic expressions: ~lasi (a) = abandon, forsake, leave; (b) (= eksterlasi): leave out, omit. ~permesi (-n) [OA], give leave (of absence) to. ~regali, give a send-off to. ➞ perd, pas.

forc-i (artificially hasten maturity), (hort) Forc/e. ~ado, -ing. ~ejo, -ing house, Varma ~ejo, hothouse. Unuflanka ~ejo. lean-to-house.

forceps-o, forceps (➞ akuŝil, eltiril).

forfikol-o, earwig (Forficula).

forges-i (-n, pri, abs), [UV] Forget. 1 (perdi memoron, ne memori): ~i averton, daton, instruon. Buŝo promesas, mano ~as. 2 ne atenti, pensi, zorgi pri, preterlasi: neglect, overlook. ~i amikon, devon, Dion, patrinon, sperton. 3 forget and leave: monujon en la domo, hejme. ~o, forgetfulness, forgetting, oblivion. Plena ~o. ~ejo, oubliette. Meti en ~ejon, consign to oblivion. ~ema, with short memory. ~igi (iun pri io, ion al iu), cause to f. (be forgotten), blot out, efface (obliterate) from memory. ~inda, not worth remembering. Ne~ebla, unforgettable. Nemin~u (miozoto). Sin~o (altruismo, malegoismo), self-forgetfulness. ➞ enterig, entombig.

forĝ-i (-n), [UV] Forge, work in metal. ~i glavon, hufferon. ~ita fero, wrought iron, f (Ellabori, krei); ~i argumenton, sian sorton. f (hardi, malmoligi): ~i karakteron. ~ebla, forgeable, malleable (➞ duktil). ~ejo, f. smithy. ~isto, (black)smith. Al-i (-n) (fiksi, firmigi, senmovigi), forge (weld) to. ~ita al la lito, bedridden. Kun~i (veldi), weld together. Ŝu~isto, farrier.

fork-o, [UV] Fork, prong, f (duiĝejo); ~o de arbo, branĉo, relo. Manĝ~o (~eto), table-fork. Piĉ~o, son~o, tuning-f. Rem~o, rowlock. Trak~o, (ry). ~~isto, pointsman, Tri~o (tridento), trident. Voj~o, junction. ~i (-n), (pick up with) f. Star-(sid-)i ~e, stand (sit) astride, straddle. ~eca, ~hava, -ed. ~ego (fojn~o), pitch-f. -dento, point, prong, tine. (Dis)~iĝi, bifurcate, branch off, split. ➞ brak, brant, kruc.

form-o, [UV] Form. 1 shape, exterior, visible aspect. ~o de meblo, objekto, vazo. En (sub) ~o de alegorio, karikaturo, piramido. 2 Manner (mode) of presentation, arrangement, style; method, order; kind, species, variety. ~o de parolo, rigardo, puno, vorto. ~o gramatika. 3 (good, proper), form, customary behaviour. Observi la ~ojn. Pro~a protesto. 4 (mus) ~o muzika, rondela, sonata. ~o duera, duparta, dusekcia, binary form. 5 (phi) form, opposite materio. ~i (-n), 1 (estigi, krei, fari) (Jes 44/24); form, fashion, make, mould: ~i aliancon, poemon, poton, vorton. conceive; ~i ideon, juĝon. discipline, train; ~i karakteron. 2 (konsistigi): assume, take the form of. Stratoj ~as angulon, infanoj rondon, vicon, vaporo nubon. (esti): ~i parton (= esti parto) de. ~ado, (~aĵo), ~iĝo, formation (➞ formaci). ~iĝi, take f. ~ilo (matrico, muldilo). Ŝu~ilo, shoe-last. ~ujo, mould (for jellies, etc.) (➞ muld). Ali~iĝi (ŝanĝiĝi), change form. Pra~o (~o originala, primitiva). Re~i, f. again, reconstitute, remodel, (➞ reform). Laŭf~a (formala). Mis~i, misform. Mis~a, misshapen, Trans~i (en -n), transform; (el) ~~ilo, tranformer. Sen~a, f-less, chaotic. Ark~a, kor~a, pir~a, tas~a etc.; -form, -shaped, -like. (➞ -ojd). Unu~a, uniform (➞ homogen, monoton, senvari, uniform). Unu~eco de stilo. ➞ aranĝ, blanked, deform, eksteraj, fason, figur, manier, model, ord, reform, stil.

formaci-o (formitaĵo), formation. 1 (geol., ➞ epok, tavol). 2 (mil) ➞ ord.

formal-a [OA], Formal. 1 (laŭforma, priforma, de formo; opp esenc), of outward form. ~a demando, diskuto, rajto. 2 (laŭkutima, laŭregula), conforming to rule. ~a kontrakto, raporto. 3 (ceremonia, konvencia), conventional, perfunctory, prim, stiff. ~a akcepto, vizito. 4 (precize esprimita), ~a opinio. ~e, formally, in due form. ~aĵo, -ity, requirement. Jura ~aĵo. ~eco, -ity, precision, propriety. ~ema, ceremonious. ~igi, -ize. ~ismo, -ism. ~isto, ~ulo, -ist (➞ pedant).

formal/-dehido, ~ino, (chem) formal-de- hyde, -in.

format-o [OA] (dimensioj), format, shape and size of book, etc. Dekduon~o, duodecimo. Duon~o, dufolio. Kvaron~o, quarto. Okon~o, octavo. Poŝ~o, pocket size.

forali-o, (bot) New Zealand flax (Phormium tenax).

formik-o, [UV] Ant, emmet (Formica). Blanka ~o (termito), white ant. ~a laboremo, persisto. ~aro, swarm of ants. ~ejo, a-hill. ~leono, a-lion (mirmeleono), ~ovoj, ~larvoj, a’s eggs, ~osento, (med) formication, pins and needles. ~urso, a-bear (mirmekofago).

formul-o, [OA] formula. 1 (ch, mat, etc.) definition, principle, rule, tabulation, etc., expressed in figures and symbols, (cul) recipe. 2 set form of words. ~o de furo. ~i (formdoni, tekstigi, vortigi), formulate, express in (reduce to) formula, set forth systematically. ~i demandon, deziron, opinion, respondon. ~aro, -ary, collection of formulas, book of prescribed forms. ➞ blanked, formal, redakt.

forn-o, [UV] (wide sense) Furnace, Oven, Stove. Gas~o, Elektra, petrola ~o. 1 (kuir~o) (a. fornelo): bak~o, oven. 2 (industria): Blov~o, blast-f. Fand~o, smelting-furnace. Forĝ~o, lut~o, pudlo~o, ŝakt~o. 3 (sekiga): Kiln. Brik~o. 4 (hejt~o, a. stovo): stove. ~a fero, forko, fumo (Ge 15/17). ~ego, fiery furnace. ~ejo, bake-house, wash-house with copper, ~kesto (bakujo). ~sida, chilly, stay-at-home. Rim.: Waringhien proposes (a) fornelo (kuira ~o), cooking o. or s. ~o alkohola, spirit s. ~o Angla (~bloko), kitchener, kitchen range. ~a plato, chafing dish, plate warmer, kitchener top. (b) stovo (hejt~o), heating s. (c) primuso, "primus", s. using vaporized oil for cooking.

fornel-o, cooking-stove or oven. ➞ forn.

forniks-o, (anat, zl), fornix. ➞ arkaĵ, volb.

forsiti-o, (bot) golden bell, (Forsythia).

forst-o, cultivated forest. ~umi, afforest. Re~umo, reafforestation. -kulturo, sylviculture.

fort-a, [UV] Strong (wide sense). 1 (efika, potenca): efficacious, energetic, forcible, powerful. ~a argumento, brako, esprimo, homo. Mano, memoro, vento, volo. 2 (daŭrema, fortika, firma): durable, firm, robust, solid, stable, stout, tough. ~a bastono, karaktero, kofro, konstitucio, sano. ~aj nervoj. 3 (altgrada, intensa): heavy, vigorous, violent; bad, severe (doloro), hearty (apetito). ~a bezono, diferenco, febro, grado, kolero, lumo, sento, tuŝo, voĉo. 4 (opp diluita): ~a biero, cigaro, dozo, kafo, teo. 5 (akcentita): (mus, pros) ~a puko, silabo. ~e (altgrade, multe) -ly, emphatically, greatly, hard, very much. ~e ami, dubi, senti, voli; ~e pluvis, it rained hard. Staru (tenu vin) ~e, Stand firm (Jes 35/4). (mus) forte! ~o force, might, power, strength, etc. Havi (montri) ~on. Mankas la ~o. Hodiaŭ ~o, morgaŭ morto. Per ĉiuj ~oj (tut~e), with all one’s strength, might and main, Per propra (tuta) ~o. ~o alcentrokura, decentrokura. (ph) anything able to make or modify movement. ~o elektromova, inerta, mekanika, molekula, prema. Akvo~o, hydraulic power. Ĉeval~o (ĉevalpovo), H.P. Lig~o, cohesion. Pez~o (gravito). (pol) ~o mara, milita. ~aĵo (~a flanko), forte, strong point. ~eco, intensity. ~ega, mighty, vehement, violent. ~ege (mus) fortissimo. ~egulo, ➞ Herkul. ~igi, fortify, strengthen. ~igilo (med, phot, tech). ~uzo, exertion, effort. Mal~a, Weak; dim, dull, faint, feeble, infirm, tender. ~~a ĉe muziko, weak in music. ~~aĵo, weakness. Ne~a (delikata, malfortika): delicate, frail, gentle, (s)light. ~~a framo. Per~a, forcible, outrageous. ~~a morto, violent death. ~~o, violence. ~~e, by force, perforce. Eniri ~~e, break in. Postuli ~~e. ~~i (= ~~e devigi) assault, do (offer) violence to, force, outrage, violate. ~~i infanon, virinon, volon. ~~ulo, tyrant. Re~iĝi, recover strength. Sen~a, impotent. ~~igi, debilitate, enervate, enfeeble, weaken. Super~i, master, overcome, overpower, overwhelm), prevail against, subdue. ~~o, pre-dominance, pre-ponderance. ➞ fortik pov.

fortepiano [UV] (col. abbreviation piano), piano(forte).

fortik-a [UV] (rezistokapabla), firm, hefty, resistent, robust, solid, stable, stalwart, strapping, sturdy, f ~a amikeco, firmo, sano, volo. Ligi, stari ~e. ~aĵo [UV] (a. fortreso), fortress, fortification, f stronghold. ~aĵeto, fort. ~eco, power of resistance. ~igi, strengthen structurally, mentally, morally, confirm, consolidate, corroborate, fortify, intensify, stiffen. ~igi armeon, muron, opinion, urbon. Mal~a (delikata, kaduka, neforta), frail, infirm, shaky, unsubstantial. Mal~ulo, weakling. Pli~igi, reinforce. ➞ fer, fort, rok, ŝtal.

fortun-o, fortune. 1 goddess of chance. 2 chance, hap, luck; especially good luck, prosperity. Provi, serĉi sian ~on, try one’s luck, risk it. ➞ destin, hazard, fat(al), feliĉ, sort, sane.

forum-o, [OA] forum. 1 (Roman). 2 place of public discussion. f la ~o de konscienco, scienco, publika opinio. ~a, forensic. ~a elokvento. ➞ kortum, tribunal.

fos-i (-n, abs), [UV] Dig, delve. ~i kanalon, kavon, puton, rokon, sablon, teron. f (profunde esplori, serĉi): ~i en aktaro, libro, en la cerbo, poŝo. ~(aĵ)o, ditch, fosse, hole, pit (➞ put, sulk, tomb, tranĉe) (1 Rĝ 18/35, Ps 5116). ~ejo, (➞ minej), diggings, excavations, mine, etc. ~ilo, [UV] digging implement, e.g., spade (plat~ilo, a. ŝpato), ~ileto, scoop, trowel. Pik~ilo (pioĉo). ~isto, digger, ditcher. ~besto, ~insekto. El~i (elterigi), dig up, excavate. Mekanika el~ilo, ~maŝino, excavator. En~i, bury, dig in. Pri~i (kampon). Sub~i (-n, abs) (sapei, submini), insidiously attack, sap, undermine, aŭtoritaton, potencon, reputacion, sanon. Bor~i, burrow. Fund~i, dig deeply. ➞ bor, fosili, kavig, min, plug, ŝovel.

fosfor-o, [UV] (chem) Phosphor/us (P). ~o blanka, ruĝa, white (red) p. II ~eska, -escent. ~eski (nt), be -escent. ➞ fluoresk, luminesk, reflekt. Combining form: fosf-, Phosph-. ~ato, -ate. Super~ato. ~atacido, -oric acid. ~ido, -ide. ~aturio, (med) -aturia. ~ino, -ine. ~ito, -ite. ~itacido, -orous acid. Hipo~ito, hypo- ite.

fosgen-o, (chem) phosgene COCl₂ (karbonila klorido).

fosili-o (pal) Fossil. ~a eburo, konko, restaĵo. ~iĝi, -ize. ~hava, ~oza, -iferous.

fost-o, [UV] Post, vertical wooden or metal support, upright beam resting in ground; pier, pillar, pole, prop; upright (de dratbarilo, palisaro). Alliga ~o, (mar) ➞ bit, bolard. Apoga ~o, shore. Enakva(grunda) ~o, pile. Funda ~o, foundation pillar. Gol~o, goal p. (ry) Gradienta ~o. Lamp~(Lum~)o, lamp-p. (standard). Lim~o, frontier-p. Lupola ~o, hop-pole. Montra ~o, sign-p. Pord~o, jamb. Retaja ~o, (mar) trellis-mast. Salt~o, jumpg-pole. Son~o, (vn) sound-p. Start~o, startg-p. Telegrafa ~o, tel. pole. Ten-o, (bid) central p. (king truss). ~eto, picket, stake, etc. Sur~a domo, pile dwelling. ➞ baston, palis, stang.

fot-i [OA-9].

fotel-o [OA-8] (brakseĝo), arm-chair, (th) stall.

foto- (Gr. ppfx = light), Photo-. ~elektra, -fobio, -gena, ~gravuri, -kemio, ~lito.

fotografi-o [OA-8], photography.

~metri(i)o, ~no (photon, light quantum), ~sfero, ~sintezo, ~stato, ~tele- grafo, ~terapio (lumkuraco) -tipio.

fotograf-i [F] (col. fot-i) (-n). Photograph. ~ado, ~arto, ~io, -y. ~(aĵ)o, (col) foto, p. ~o momenta, tempa. ~ejo, -ic studio. ~ilo (kamero), -ic apparatus, camera. ~isto, -er. Kolor~o, colour-p. ➞ fot, kamer, kodak.

fove-o (kaveto), (anat) fovea, small pit (cavity, depression).

frag-o, [UV] Strawberry. ~o arbara (sovaĝa), wild s. ~aĵo (~a konfitaĵo), s-jam, etc. ~ejo, ~bedo, s-bed. ~ujo, ~planto, s-plant (Fragaria). f ~marko, s-mark, birth mark, naevus.

fragment-o, [UV] Fragment, bit, fraction, scrap, shred, splinter, etc. (part broken off, incomplete, isolated). ~o de interparolo, osto, poemo, vazo, vitro, vivo. ~oj (rompaĵo), debris, ruins, wreckage. ~a, fragmentary, jerky. ~a scio, stilo. ~igi (dispecigi), break into fragments. ➞ er, part, pec, split, stump.

fragmit-o, (bot) reed (Phragmites). ➞ kan, kareks.

fraĝil-a (a. fragila), (facile rompebla, tuŝotima), fragile, frail.

fraj-o, [UV] Spawn, (hard) roe, eggs of fish (frogs, molluscs), f issue, fry. Sturga ~o (kaviaro). ~i (demeti ~on), s. ~ejo, breeding-pond. ~tempo, s-ing time.

frajt-i (-n) (ekspedi kontraŭpage), Freight. ~i aeroplane, ŝipe. ~(ad)o, load, goods loaded. Ŝip~o (kargo), cargo. ~(ad)o, freightage. ~o ekspresa, ordinara, rapida. ~isto, -er, carrier, ~kosto (portpago). ~letero. ➞ fret, ŝip-lu, transport.

frak-o,, [UV] Dress-Coat (suit), evening dress, tails, ~ulo, person in dress-coat.

frakas-i (-n) [UV] (disrompi, fragmentigi). 1 Shatter, break suddenly and violently, dash to pieces, demolish: ~i kranion, teleron. 2 (plenvenki): confound, overwhelm, rout. ~i armeon. 3 (detrui, ruinigi): ~i nacion, kuraĝon, sanon. 4 (afliktegi): ~i la koron. 5 (nuligi, refuti): argumenton. ~o (bru-krako): crash, etc. Dis~i (-n), utterly s., smash to pieces. ~iĝi (kontraŭ), crash, shatter. (av) fal~iĝi (kraŝi), crash. ~ilo, stone-breaker, stone-crasher.

frakci-o, [OA] Fraction. 1 (mat) ~o decimala. ĉen~o, continued fraction. f = peceto, ~a, -al, ~igi (-n), -ize, express in fractions.

fraksen-o, [UV] ash (tree) (Fraxinus). ~o Amerika, white a. ~o ornama, flowering (manna) ash.

fram-o, (tech) Frame(work), base, substructure (rigid part, skeleton) of apparatus. ~o de biciklo, pordo, lito, seĝo. Brod~o, Fenestra ~o, window sash, (typ) kopia ~o, printing f. Spar~o, (av) spar-f. ➞ ĉasi, kadr, skelet, trabar.

framason-o, [UV] freemason. ~a loĝio. ~aro, ~eco, ~ismo, freemasonry.

framb-o, [UV] Raspberry (fruit). ~a siropo, vino. ~ujo, ~arbusto, r-cane (Rubus idaeus). ➞ rubus. Rubusa ~o (logano), loganberry.

frambesi-o, (med) framboesia, yaws.

Franc-ujo, Francio [F] FR, France.

franci-o, (chem) francium (Fr).

franciskan-o, Franciscan monk.

frand-i (-n) [UV] (plenĝue sin regali per), be fond of (partial to), enjoy, like, have a taste for. ~i bombonon, kukon, sukeraĵon. La vermoj ~u lin (Ij 24/20). ~a (alloga), appetizing, delicate, nice, tasty. ~aĵo, dainty, delicacy, tasty morsel, titbit (PI 4/5, Ge 49/20, Se 26/22). ~ema, sweet-toothed. ~(em)ulo, dainty person, epicure, gourmet. ➞ regal.

frangol-o, [UV] (bot) alder buckthorn (Frangula). ➞ ramn.

frangipan-o, (cul) frangipane, filling cream.

franĉ-o, [UV] Fring/e, ornamental border (edging), usually thread or tasselled. 2 (similar obj). Har~o, front hair brushed over forehead and cut short. ~i, f., border. ~hava, ~ita, fringed, fimbriate. ➞ galon, kvast, penik.

frank-o [F], (num) franc.

frankolen-o, (orn) francolin, black partridge (Franco linus).

frap-i (-n) [UV]. 1 Strike, deal a blow, beat, knock, hit, rap, slap, smack. ~i iun per bastono, ion por gin rompi; al si la kapon. ~ita de fulmo. ~i kontraŭ (sur) -n, s. against, lash, pound (aero vizaĝon, ondoj rokori). 2 Knock (make a sound): ~i ĉe la pordo (sur la pordon), Oni ~as, someone is knocking. La koro (pulso) ~as. 3 (ek-atentigi, mirigi, trafi): strike. ~i atent-(okul-)on. Penso min ~is. 4 (plagi, venkobati): ~ita de blindeco, malamikeco. Mi ~as kaj resanigas (Rd 32/39). Frap! Bang! Rat tat! Slap! ~o, blow, hit, knock, rap, slap, stroke. ~o ĉe la pordo. Elektra ~o (skuo), shock. Sun~o, sunstroke. (mus) ~o de disonanco, beat (percussion) of discord. ~(ant)a (evidenta), powerful, striking. ~a argumento, ekzemplo, simileco. ~e bela. ~aĉi, thump (pianon). ~ego, heavy blow. ~eti, dab, pat, rap, tap (➞ dab). ~iĝi kontraŭ (➞ karambol, kolizi, kunpuŝiĝ). ~ilo, drumstick, knocker (pordo), striker (horloĝo), tongue (sonorilo). Muŝ~ilo, fly-swatter, ~obrui (klak~i), clatter, rattle (as objs in box). Inter~i (Kun~i) la manojn, clap one’s hands. Liaj dentoj inter~iĝis (chattered). Kontraŭ~o, rebound, recoil, repercussion). Kun~i (tintigi) glasojn. Kun~iĝo, collision, shock. Okul~a, evident, loud, glarg, showy, striking. Panik~ita, panic-stricken. Pied~i, kick, stamp. ➞ male, perkut, survang, vip. Rim.: Frap denotes single blow; bat denotes blows continued, repeated. Sometimes both are applicable.

frat-o, [UV] 1 Brother. 2 companion, fellow. ~o en milito, mizero. Milit~o, b. in arms. 3 member of church, guild, order, etc. Laika ~o, lay brother. ~o Laŭrenco. ~(ec)a, -ly, fraternal. Ami~e. ~aro, -hood, fraternity. ~eco, -liness. Esperanto nin ~igas. ~ino, sister. ~ulo, 1 -ly person. 2 Fellow, e.g., de B.E.A. ~mortigo, fratricide. bo~o [UV] (frato de edz(in)o, edzo de fratino), b-in-law. Ge~oj, b(s) and sister(s). (Inter)~iĝi, fraternize. Kun~o, b. (in the faith, etc.), chum, colleague, confrere, mate, partner. Duon~o, half-brother (half-blood relationship). Frato alipatr(in)a. Lakto~o, mam~o, foster-b. Stifa ~o (Stif~o), Step-brother (by remarriage of a parent: no blood-relationship).

fraterkol-o (marpapago), (orn) puffin (Fratercula). ➞ pufen.

fraŭd-o, Fraud, criminal deception, dishonest artifice, piece of trickery. Bonintenca ~o, (col) pious fraud. ~a, fraudulent. ~a bankroto ~e (per ~o), by f., under false pretences, ~i (agi ~e), cheat, swindle, etc. ĉe ekzameno. De~i, Pri~i, Defraud (ion de iu, iun pri io).~~i la doganon, d. the customs. ~ulo, cheat, swindler.

fraŭl-o, [UV] Bachelor, single (unmarried) man. (wedding) Honora ~(in)o, best man, (bridesmaid). Persista ~o, confirmed b. ~a, celibate, single. ~a patrino, unmarried mother. ~eco, b-hood, celibacy. ~ino, [UV] spinster; damsel, maid(en), miss, single woman. ~ineto, lassie, little maid, young miss. Maljuna ~ino, old maid. ➞ junul; needz(in)igit, -igint; senedz, sinjor, viring.

fraz-o, [OA] 1 (gram) Sentence (assertion, question, wish, or exclamation): > propozicio. A simpla ~o (simple s.) has only one finite verb. A malsimpla ~o (compound s.) consists of two or more clauses. A kompleksa ~o (complex s.) has one or more dependent clauses. 2 ~o, ~ero (parolturno, vortgrupo), Phras/e, locution, small, verbless expression. ~o kutima, konvencia, moda. ~i, p. ~ado, (mus) phrasing. ~aro (frazlibro), p-book. ~isto, word-spinner. ~ista sensencaĵo, verbiage. ĉirkaŭ~o, circumlocution, periphrasis (➞ elturniĝ, malrekt, pretekst). Ĵet~o (slogano), slogan (➞ deviz, sibolet). steneografio (vortkunligo), phraseography. ~eologio, p-eology, study of forms of speech. ➞ esprim, propozici, sentenc.

fregat-o, [OA] 1 (mar) frigate. 2 (orn) frigate-bird, man-of-war-bird (Fregata).

frekvenco (vibrorapido), (ac, ph), Frequency, rate of recurrce. ~o (mal)alta, supersona, etc. Flagro~o, flicker-f. ~ometro, f-meter. Alt~a fluo, (el) f- current.

frekvent-i (vizitadi) (-n), frequent, habitually go to (visit). ~i kurson, lernejon, teatron. ~ita (busy) strato. ➞ oft.

fremd-a, [UV] Foreign. 1 (aliula, nepro- pra): extraneous, not one’s own, other people’s, someone else’s. Ne ŝovu nazon en ~an vazon, ŝajnigi sin ~a al siaj fratoj. (Ge 42/7). El ~a poŝo oni facile pagas. 2 (alilanda): alien, coming from elsewhere. ~a kutimo, lingvo. Ministro por ~aj Aferoj. ~eco, strangeness. ~iĝo, estrangement. ~ulo, foreigner, stranger. ~ulo en ~a lando (El 18/3). ~lande, abroad. Mal~a, Ne~a, familiar, home, intimate. ➞ alilanda, eksterlanda, malsamlanda.

fremit-o (vibretado), (med) fremitus, tremor, f purring, quivering, rustling, shuddering, soughing, trembling (of leaves, water in the kettle, wind, etc.). Kora ~o. ~i, (nt) quiver, etc.

frenez-a [UV] (mense malsana), Mad; crazy, insane, out of one’s mind, raving, f (ekster si, furioza, malsaĝega): beside one’s, demented, frantic, frenzied, furious, senseless, wild. ~a de ĝojo, ĵaluzo. ~a amo, deziro, elspezo, ideo. ~e, -ly, very foolishly, etc. ~aĵo, ~eco, craze, folly, insanity, lunacy. ~i (agi ~e). ~eta (duon~a), cracked, not quite right in the head, queer, touched, etc. ~igi (-n), -den, craze. ~ulo, -cap, -man, fool, lunatic. ~ulejo, mental hospital. ~umi (H 51/12), play the role of a -man. ➞ delir, ekstravaganc, idiot, mani.

frenologi-o, phrenolog/y. ~o, -ist.

fresk-o, [OA] fresco, painting on wet plaster. ~(opentr)isto.

freŝ-a, [UV] Fresh (wide sense) 1 Pure, refreshing, not stale or musty: ~a aero, akvo; bracing (vento); just caught (fiŝo), laid (ovo), or made (pano); mint (monero). 2 Unspoilt, unsullied by age or use: ~a entuziasmo, vizaĝo; not cooked or preserved (frukto); not faded or withered (gloro, memoro); not hackneyed (stilo); not salted (butero). 3 (ĵusa, nova) just arrived, new, not previously known or used, novel, recent: ~a modo, tombo, vidpunkto. 4 additnl, different, further (~a argumento, lumo): Plej~a, latest, ~e, -ly, just, lately. ~e falinta neĝo. Printempa ~(ec)o. (Re)~igi, refresh,revive. ~igi aeron, koloron, memoron, sin. ~igaĵo, refreshment. ~aspekta, f-looking. ~brila (sparkling) roso. ~data, of recent date, latest, Mal~a, stale, decayed, flat, hackneyed, insipid, out of date, rotten, withered. ➞ arkaik, kaduk, lac, malnov, mucid, putr, velk.

fret-o, Fret. 1 (arch) f., meander, ornamental pattern, usually of right angles. 2 (tech) binding, collar, ferrule, hoop; (mus) f., bar or ridge on fingerboard (etym. = fer-et). ~ita, ferrul-(hoop-iron-band-)ed)

frez-i (-n), (mec) Mill, remove metal by revolvg multiple-toothed cutter to produce flat or profiled surfaces (grooves, slots). ~i foldon, moneron. ~ado, milling. ~ilo (turnĉizilo), milling cutter (for grooving, slotting, surfacing). ~maŝino, milling machine.

frid-a = malvarma (tech), ~a ĉizilo, kamero, nitado. ~igi, refrigerate. ~igita viando. ~igitaj pizoj. ~igilo, ~ujo, icebox, refrigerator.

frikas-i (-n), (cul) Fricassee, make mincemeat stew. ~(aĵ)o. fricassee.

frikativ-o (frota konsonanto), (phon) fricative.

frikci-o, (mec, ph), friction. ~a bremsrezisto, diskrezisto, kupladrezisto.

fring-o,, [UV] chaffinch (Fringilla coelebs). Monta ~o, brambling (F. monti-frangula). Verda ~o, greenfinch (Chloris). ➞ fringel, kanaben, kardel, kokotraŭst, pirol.

fringel-o, [UV] siskin (Carduelis spinus). Rim.: These are the meanings apparently given by F. to the roots fring, fringel. Stojan proposes the word finkoj (finches) in ordinary language for all the Fringillidae.

fripon-o, [UV] Rascal. 1 knave, rogue, scamp. 2 sharper, swindler., ~a, -ly, knavish. (agi ~e). ~aĵo, ~eco, -ity, knavery. ~eta, roguish. ~eto (petolulo) (col., of a child), little r. Pri~i (fraŭdi, ~e trompi), cheat, swindle. ➞ fraŭd, kanajl, ruz, tromp.

fris-o, [OA] frieze. 1 (arch) part above architrave and below cornice. 2 (orn) decorative band at top of wall, vase, etc. 3 (tex) coarse woollen fabric. ~a supervesto, peajacket. ➞ dekor, kulis.

frit-i [OA] (patkuiri), Fry. ~i fiŝojn, ovojn, terpomojn. ~aĵo, fritter, anything fried. ~ilo (pato), -ing pan. ➞ bak, kresp, patkuk, risol, rost.

fritilari-o (imperiestra krono), (bot) fritillary (Fritillaria). ➞ argen.

frivol-a, [OA] Frivol/ous: giddy, light, not serious, paltry, silly, trifling, trumpery, volatile. ~a konduto, penso, preteksto, virino. ~e, -ously, with levity. ~aĵo, ~eco, -ity. ~ulo, giddyhead. ➞ bagatel, facilanim, malserioz, vant.

friz-i (-n), [UV] Curl (crimp, wave) hair, etc. ~i barbon, kapon, harojn. ~(aĵ)o (hararanĝo), friz, wave, etc. Konstanta ~o, permanent wave. ~ejo, hair-dressing saloon. ~ilo, -er, ~isto, h-dresser. ~fero, curling-iron (tongs). ~papero, c- paper. ➞ barbir, bukl, komb, krisp, tond, raz.

frog-o, (ry) frog, point of intersection of inner rails.

fromaĝ-o, [UV] cheese. ~o kaprina, krema, Nederlanda, Svisa.

frond-o, frond (leaf of fern, thallus of seaweed, etc.).

front-o, [UV] (antaŭo, maldorso), Front (of building), face, foremost part, head; onda ~o, wave f. (Mal)varma ~o, warm, (cold) f. (mil) f., line of battle, van (1 Sa 17/21), Ĉe la ~o de (at the head of). ~a ĉambro, fenestro, paĝo, pordo, rado, front room, etc. ~e, in f. ~e al, facing. ~en, to the f. (al)~i (-n), (kontraŭ), front, brave, confront, face (look) towards, meet, oppose, stand opposite (up) to (➞ defi, spit) ~i ~danĝeron, malamikon, sorton, kontraŭ la parko. ~aĵo, -age. Mal~a, back, rear. ➞ antaŭ, fasad, fronton, frunt. Front! (mil) 4 FA 210/10).

frontispic-o, 1 (typ) frontispiece, illustrate facing title-page, etc. 2= fronton.

fronton-o, [OA] (arch) fronton, pediment, ~o ronda, triangula. ~o direktita al la strato (4 FA 207/14). ➞ fasad, front, iabi

frost-o,, [UV] Frost. La ~o ĉion detruis. Blanka ~o, hoar-f. Surgrunda ~o, ground f. f severe cold. ~i, 1 (impersonal) freeze, be freezing: ~as (estas ~e)! It is freezing. 2 be frozen, icy, stiff with cold: La membroj (planto, tero) ~as. 3 feel cold: Mi ~as (sentas ~on) (Al mi estas ~e), I am freezing. ~a, frosty, frigid, cold. ~a tago, vento, vetero. ~e malvarma, freezing cold. ~aĵo, f-picture (on window). ~igi (lagon, teron), congeal, freeze over. ~igilo, freezer. ~iĝi, freeze, get chilled. La fingroj (tero) ~iĝis. ~iĝinta, benumbed, f-bitten, f-bound. Mal~i (el~igi), unfreeze. ~absceso, ~oŝvelo, chilblain. ~difekto, ~vundo, f-bite, nip. ~kovri, ~izi, (cover as with) frost. ~izita (frosted) fenestro, kuko, lampo. ➞ frid, glaci, malvarm, prujn.

frot-i (-n, abs),, [UV] Rub. la haŭton, pargeton. ~a, abrasive. ~a (fricative) konsonanto. ~(ad)o, -bing, friction. ~eti, rub lightly. ~iĝi, chafe, get rubbed. ~ilo, ~tuko, rubber. ~isto, (floor) polisher. ~lavi, ~purigi, scrub. ~poluri, grind, polish, smooth. ~skrapi, ~vundi, abrade, gall, graze. De~i, rub off, excoriate. Dis~i, triturate. El~I, For~i, rub out, erase, erode. Preter~i, brush against (past). ➞ abrad, frikci, grat, polur, skrap, ŝlif, viŝ.

fru-a,, [UV] Earl/y, forward. ~a floro, mateno, maturiĝo, veno. ~e, early. Leviĝi, veni ~e. Pli bone ~e, ol neniam. Plej~e (unue), first. Pli~e, earlier, before, sooner. Ne pli ~e ol (ne antaŭ) Majo, not before (till) May. Pli-malpli ~e, sooner or later. ~i, be early, ripen e. ~aĵo, e. product. ~igi, advance, put forward. ~sezona, e. in the season. Mal~a, late; backward, behindhand, behind time, belated, slow, tardy. ~~a gasto, horo, rikolto. La horloĝo ~~as. is too slow; ~~iĝas, loses time. ~~igi, delay, retard, set back. ~~sezona, belated (El 9/32). Tro~a (antaŭtempa), premature, untimely. La horloĝo tro~as (is too fast). ➞ antaŭ, ĝis, unua.

frugileg-o, [UV] (kampa korvo), rook (Corvus frugilegus) ~aro, ~ejo, rookery. ➞ kornik.

frukt-o, [UV] Fruit. 1 (bot) (e.g., ĉerizo, frago, glano, porno). ~oj de la tero. Radik~oj, root crops. 2 f offspring. ~o de la ventro. 3 product of action, consequence, effect, result. ~o de ago, imago, laboro, legado, sperto. ~oj, ~aro, harvest proceeds, produce, revenue, yield. ~(odon)i, be fruitful, bear f. ~u kaj multiĝu (Ge 1/28), f give results. La piano bone "-is. ~aĵo, (cul) something made from f., jam. ~(arb)ejo, orchard. ~ema. ~odona, ~oriĉa (fekunda), fruitful, fertile, prolific. ~igi, make -ful, fructify (Ge 48/4). ~(vend)isto, -erer. ~ujo, f-dish, f-jar. ~arbo, f-tree. ~ogusta, -y. -omanĝa, frugivorous. ~opor- ta (Ps 128/3). ~sukero (fruktozo, glukozo). (jur.). ~uzo, usufruct. ~vendejo, f-shop. Sen~a, f-less, barren, sterile, f (senefika, senrezulta, vana), unproductive, unprofitable. Sen~a laboro, provo, tero. ~~ulino (Ps 113/9). Kerno~o (drupo), drupe. ➞ dehisk, produkt, rezult, sem.

frunt-o, [UV] Brow, forehead. ~o amika, glata, nebulita. Sulkigi la ~on, furrow the brow. Rigardi ~en, look straight in the face. ~osto, frontal bone. ➞ brov, fac, front.

ftir-o, crab louse (Phthirus).

ftiz-o, [UV] (med) phthisis, (ordinary language) consumption (Rd 28/22) 1 pulmonary tuberculosis. ~o galopanta. 2 (marasmo), wasting of the body. ~a ruĝo sur la vizaĝo. Vd tuberkuloz.

fu! Phew! denotes impatience; strain, weariness; disgust.

fug-o, (mus) fugue. ~o duobla (dusubjekta), double fugue; strikta (strict); tonala (tonal); triobla (triple); trivoĉa (for 3 voices). ~eca, fugato. ~eto, fugetta.

fuĝ-i (nt, de, el, en) [OA-8], flee, fly, run away, seek safety in flight. ~i antaŭ la malamiko; el Egiptujo; en Palestinon; (for) de danĝero. ~o, flight. ~anto, fugitive. ~igi, put to flight. ~into, refugee. Trans~into, deserter. ➞ dizert, evit, forkur, rifuĝ.

fuk-o, [OA] focus, species of brown algae < kelp, wrack. ➞ aling, koragen, zoster.

fuksi-o, (bot) fuchsia, lady’s ear-rings.

fuksin-o, fuchsine, aniline red, magenta.

ful-i (-n), Full (cloth). ~ado, -ing, ~ejo, -ing mill. ~isto, -er (Jes 36/2, Mai 3/2). ~argilo, -ers’ earth. ~maŝino. ➞ apretur, dipsak.

fulard-o, foulard. 1 thin silk (and cotton) material. 2 (~a koltuko), scarf or handkerchief made from this. ➞ kravat.

fulg-o, [UV] Soot, deposit, smoke black. ~okovrita, ~oplena, ~oza, sootty, smutty. ~i (nt) be -ty. ~eca, ~okolora, ~osimila, black as s. ~ero, flake of s., smut, ~(onigr)igi (-n), blacken, smut. ~isto, sweep. Sen~igi, sweep (kamentubon), decarbonize (aŭton). ➞ bistr, fum.

fulgor-o, firefly, lantern fly (Fulgora) < cikad.

fuligol-o (hupanaso), tufted duck (Aytha fuligula). ➞ anas, nirok.

fulik-o, (orn) coot (Fulica).

fulm-o, [UV] Lightning. ~o sentondra, distant (heat, summer) 1. Glob~o, globular 1., fireball. ~o magnezia. ~o tavola, sheet l. ~o zigzaga, forked 1. f flash. (Ek)~o de genio. ~e (~orapide), in a flash, like 1. ~i, lightning, flash, ~as (impersonal), it is 1. ~is lancoj. ~aĵo, ~ofajro, thunderbolt. ~et(ad)i. ➞ flagr, trembril. ~odaŭra, instantaneous, momentary. ~ofrapi, strike by l. ~osuĉilo, l-conductor, l-rod. ~otondro, thunderstorm. Ek~o, ~i, flash. ➞ ŝtorm, tondr.

fulminat-o, (chem) fulminate (salt).

fulmar-o (glacipetrelo), (orn) fulmar (Fulmarus). ➞ petrel.

fulv-a (brunflava, ruĝflava), brownish, reddish yellow, buff, fallow, fulvous.

fum-o, [UV] Smok/e; fume, reek. ~o de ligno, pipo. Ne ekzistas ~o sen fajro. Pleniĝi je ~o. -plena, ~oza, smoky. ~i, [UV] 1 (emit) s., fume, reek. La kameno, lampo, vulkano ~as. f Kial ~as via kolero? ➞ bol. 2 (-n, abs). ~i cigaron, pipon, tabakon. ~ado, -ing. ~aĵo, something -ed (fiŝo, tabako). ~anta, ~ema, fuming (acid, etc.). ~anto, -er. ~egi (~i kiel kamentubo). ~ejo, -ing-room. ~iĝi (Ps 104/32). ~ilo, censer. ~izi, 1 (~aĵi, ~sekigi), ~i haringon. 2 (purigi): fumigate (ĉambron). 3 (~kovri, ~nigrigi): ~i vitron. ~ujo, ~kamero, ~kesto, s-box. ~difektita, ~gusta, (cul) -y. ~kupeo, -ing compartment. ~nigro, lamp-black, smoke-black. ~nigrigita, s-begrimed. ~nubo, wreath of s. ~tub(ar)o, chimney, s- funnel (stack). El~i (cigaron), s. to the end. Ne~anto, nons-er. Sen~a, s-less. Sen~a karbo, pulvo.

fumari-o, (bot) fumitory (Fumaria).

fund-o, [UV] Bottom. 1 Lowest part, base, basis, depth, floor, ground, foundation; trough (de ondo): ~o de barelo, maro, puto, valo, Abismaj ~oj, abysmal depths. La ~on supre, bottom upwards. Esplori la ~on de la glaso (ebrietiĝi). 2 back, far end, rear: ~o de arbaro, ĉambro, koridoro, ŝranko. 3 (fono): background: ~o de bildo, horizonto, pejzaĝo. 4 inmost (hidden) part: ~o de la animo, koro. 5 (abismo, ekstremo): depth, height. ~o de malespero, mizero. ~a, f ~a klarigo, thorough explanation (➞ kern, fundament). ~e, at (the) bottom. f (ĝisoste, plendetale), thoroughly. Lerni, scii (lingvon) (ĝis) ~e. ~en, to the bottom. Al~iĝi, go to the b. Sen~a (senbaza), bottomless, groundless. Sen~aĵo (abismo), abyss, gulf. ~~igi (knock the b. out of) argumenton. Sur~aĵo, deposit, dregs, grounds, sediment. (➞ fee, rekrement, sediment). ➞ baz, fon, fundament, grund, plank, profundaĵ, ter [Ne= kaso, fonduso].

fundament-o, [UV] Foundation. 1 Bas/is, base, solid ground (Ps 18/7, Mi 1/6). Meti la ~ojn, lay the foundations. 2 Essential basis, underlying principle. ~o de ŝtato, teorio. 3 La "Fundamento" (1905) de E-o (= ĝenerala interkonsendo pri la bazaj ecoj de la lingvo). 4 (ac) ~a tono = ĉefa vibrofrekvenco (in harmonic series). ~a (baza, esenca), basic, cardinal, fundamental, ground. ~a ŝtono, f-stone. (Esperanto) ~a vorto, word in the F. ~a argumento, dokumento, grando, numeralo, regulo. (ph) ~a salo. ~i (bazi, starigi) (Ps 89/2, Am 9/6), (lay the) basis (foundation) (of), establish, found, ground, set up. ~i metodon sur sperto. Kredo bone ~ita (well-founded, on firm basis) ~aĵo, groundwork. 1 warp. 2 (~a parto aŭ principo), fundamental. ~ano, ~isto, (E-o) one loyal to the F. (rel) Fundamentalist. Esprimo kontraŭ~a, laŭ~a. Sen~a, without f., baseless. Plat~a, flat-bottomed. ➞ baz, firmaĵ, fond, fund, grund, starej, subaĵ, ter.

funebr-o, [UV] Mourn/ing. 1 grief. Estis ~o en la lando. 2 (~a ceremonio, funeralo). Ĉeesti ~on. 3 (~aj vestoj): weeds. Porti ~on. Duon~o, half-m. ~a, [UV] dark, dismal, doleful, funereal, gloomy. ~a marŝo, parolo, saluto, soleno, torĉo, vesto. ~a saliko, weeping willow. ~a veturilo, -ing coach. ~i (abs, pri, pro), mourn (weep) for, bewail (person or thing), be in -ing (Ge 23/2, 2 Sa 14/2). ~ado, -ing (Rd 34/8). ~aĵoj, (~a ceremonio, vesto, etc.). ~antaro, ~a procesio. ~igi (PI 2/8). ~isto, mute, professional -er. ~ulo, (Ij 29/25). ➞ ĉerk, enterig, funeral, malĝoj, priplor, ve.

funel-o, [UV] Funnel (utensil), mouth, openg. ~o de gramofono, korno, mikrofono. ~i (-n) (enverŝi per ~o), pour by funnel. ~(form)a, funneled, bell-mouthed. ➞ buŝpec, laŭtparolil.

funeral-o (funebra soleno), funeral. ~isto, undertaker. (American mortician). ➞ enterig, kremati, sepult.

fung-o, [UV] (bot) Fung/us. 1 (gen) > mildew, mould, etc. 2 mushroom and toadstool fam.. ~o manĝebla, ➞ ŝampinjon. ~o venena, toadstool. Buter~o (boleto); Muŝ~o (amanito); Orel~o (aŭrikulario); Polvo~o (likoperdo); Sak~o, (askomiceto). ~(ec)a, fungal. ~aĵo, ~eco, -osity. ~ejo mushroom bed. ~ojda, -oid. ~ologio, micology. ➞ agarik, amanit, bolet, geastr, gist, kantarel, kopren, klavari, laktari, likoperd, marasm, meldu, morhel, ŝampinjon, rusol, ŝim, truf.

fungus-o, (med) fungus (disease).

funikl-o, funicle. 1 (bot) 2 (anat) (umbelika ŝnuro).

funikular-o (kabla fervojo), funicular ry.

funkci-i (nt) [OA], Function, act, operate, work. 1 (person): act as, discharge the duties (do the work, fill the office) of. ~i kiel agent-(instruist-kasist-)o. 2 (thing): La cerbo, kruro, kurso, maŝino, poŝto, sistemo ~as (1 Rĝ 14/4). ~o (agado, devo, ofico, tasko): function, normal activity, calling, duty, employment, office, operation, working. ~o de stomako, vorto en frazo. 3 (mat) variable quantity in relation to others. ~a, functional. ~a malsano. ~ado, working (e.g., of watch, institution) (el) kontinua ~ado, continuous duty. Ne~anta, not working. ~igi. cause to act, make go, operate, set going, start off. ~isto, ~ulo, -ary, operator. Ek~i, come into play. Mal~igo, closing-down. ➞ ag, defor, labor, serv.

funt-o,, [UV] pound (Weight) (lb.). Cent~o, hundred-w. ➞ pundo (£).

fuort-o, (mil) fort. ➞ fortres, fortikaĵ. fiir-o (ĉasputoro), the domestic ferret, a vrty of the polecat (Mustela putorius).

furaĝ-o, [UV] (nutraĵo), Forag/e, fodder, food, provender (especially for animals) (Ge 24/25). ~i go -ing, bring in (search for, supply with) f., f rummage. ~isto, -er.

furi-o, [OA] (myth), Fury, goddess of vengeance. La tri ~oj. f angry or malignant woman, virago. ➞ furioz, meger.

furioz-a, [UV] full of Fury, furious, raging, savage, violent. ~a ag-(nom-hund -veni)o. 1 (kolerega): enraged. 2 (sovaĝa): intractable, wild. 3 (freneza): crazy, frantic, insane, mad, raving. ~o, f„ rage, wrath (Ge 27/44). ~eco, fierceness, etc. ~i (agi ~e), be in a f., rage, rave. La batal-(edzin-vent-)o ~as. ~igi, enrage, madden, infuriate. ~iĝi, see red. ~ulo, madman. ~ulino, f., termagant. ➞ beserk, flam, frenez, furi, koler, pasi, senbrid, tumult.

furnari-o, (orn) oven-bird, (Furnarius).

furor-o, [OA] (momenta ĉiea modo aŭ sukceso), furore, craze, sensation, vogue. ~i, be all the rage (in vogue), come in. Ami ~e, have a craze for, be mad about. ➞ sensaci.

furunk-o,, [UV] (med) Furunc/le, boil. ~a, -ular, -ulous. ~eco, ~ozo, -ulosis. ➞ absces, tumor.

furz-i, (nt) emit intestinal gases, fart. Senbrua ~o. ~eco, flatulence.

fus-o, wide-mouthed whelk (Fusus).

fusil-o, Rifle. ~ado, fusillade, r-fire. ~isto, fusilier. ➞ karaben, musked,pafil.

fust-o, 1 shaft (of pillar). 2 part of object. which one takes hold of, fust, main pt: haft (of axe); handle (of broom, saw); stave (of spear); stem (of candelabra); stock (of gun, plane).

fusten-o, [UV] (tex) fustian, thick twilled cotton cloth with short nap. ➞ korduroj. ~jupo, fustanella (Greek kilt).

fuŝ-i (-n. abs) [UV] (= faraĉi, plenumaĉi, uzaĉi), do awkwardly (blunderingly, clumsily), be a duffer at, boss, blotch, bungle, flounder, fumble, make a hash of, tinker at. ~i laboron, metion, taskon, sian vivon. Intence ~i (saboti). Fuŝ! (interj) Boss! Duffer! Mucked it! Muff! ~a, awkd, blundering, bungling, clumsy, unskilful, unworkmanlike. ~e, clumsily. ~(aĵ)o, botch, hash, mess. Ne~ebla, foolproof. ~isto, ~ulo, bungler, duffer, muff, etc. Mal~i, make a workmanlike job of, straighten out (what was in a mess). Lud~anto, spoil-sport. ➞ aĉ, maltraf, mis.

fuŝ-, [UV] (pfx), similar meaning to aĉ, but applied to actions only. ~haki, hack. ~palpi, fumble. ~pentri, daub. ~uzi, use clumsily.

fut-o, [UV] (metr) foot (measure). Kuba ~o. ➞ pied.

futbal-o (piedpilko), football. ~isto. ~ejo, f -ground.

futur-o (estonteco, os-tempo), future, (gram) ~a tempo, f. tense. ~ismo, ~isto.

fuz-i, fuse, melt; crackle, deflagrate, fizz, (pyr) burn slowly. ~aviadilo, rocket plane.

fuze-o (eksplodigilo) (mil, min) Fuse. Frap~o, percussion fuse. Fuza ~o, tempa ~o, time fuse. Prokrasta ~o, delayed-action f. ➞ fanda drato, fadeno, prajm.

fuzelaĝo, (av) fuselage, body or framework of aeroplane.

G-o [F], letter G. (ac) 784 vibroj sekunde. G-be (G bemola), G flat. G-is (G diesa), G sharp. G-klefo. G-kordo, G string, gabar-o, lighter, flat-bottom barge (non self-propelled, usually towed).

gabardin-o, (tex) gabardine, twill woven cloth of fine worsted.

gabi-o, (mil) gabion.

gabl-o, (bid) gable, vertical triangular upper pt of wall at end of ridged roof, or over door or window. ➞ fronton, pinjon.

Gabon-o GA.

gad-o,, [UV] (ich) member of the cod fam. (Gadus) > eglefin, lusk, merlang, moru, polak. (G. vi>e«.? = coalfish).

gadolin/io, gadolin/ium (Gd). ~ito, (min) -ite.

gaf-o, Gaff. 1 (mar) spar. 2 (hokstango), boat-(gaff-)hook. ~velo (aŭrika velo), g-sail. ➞ his.

gagat-o (< nigra lignito), Jet. ~e (karbe) nigra, j-black.

gage-o (orstelo), yellow star of Bethlehem (Gagea). ➞ ornitogal.

gain-o, tight-fitting undergarment. ~a jup-(korset-)o, sheath skirt (corset).

gaj-a [UV] (ĝojmiena, ridhumora), Gay, Merry; blithesome, cheerful, lighthearted, lively; bright, brilliant, showy. ~a homo, horo, kanto, koloro, spektaklo, urbo, vizaĝo. ~(ec)o, cheerfulness, gaiety, merriment, mirth. ~i (agi ~e) (Pr 8/15). ~aĉa, dissolute. ~aĵo (Jes 30/10). ~ega, hilarious, in high spirits. ~ema, jovial. ~eta, in a good humour. ~igi, brighten up, cheer, enliven, exhilarate, gladden. ~iga, amusing, funny. ~ulo, jolly chap, m-fellow (Jer 31/4). ➞ ĝoj, komik, petol, rid. Malgaj-a, (deprimita, melankolia), melanchol/y, dejected, dismal, doleful, dull, gloomy, glum, overcast, sad, sombre, sorrowful. ~a kanto, tago, vetero. ~o, dejection, depression, dullness, gloom. ~i, be in the dumps, brood, have the blues. ~ega (morte ~a), ~ema, depressed, in low spirits, m-ic, out of tune, morose, peevish, sullen. ~igi, depress.

gajak-o, Guaiac(um), (Guaiacum). ~a ligno, lignum vitae. ~olo, -ol. ~rezino, g-gum.

gajl-o, [UV] Gall(nut). Kverka ~o, oak apple. Roz~o. ~i, prepare with gg. ~ato, -ate. ~atacido, -ic acid (from gg). ~insekto, g-fly (> cecidomio, cinipo .. .).

gajn-i (-n, abs) [UV] (akiri per peno, favoro, sorto), Gain, make, obtain; acquire, earn, secure, win. ~i aŭskulton, batalon, favoron, konfidon, koron, premion, proceson, sperton, tempon. Kiu ~us (profitus) el tio? Pli bone malmulte ~i, ol multe perdi. ~i ĉe loteri-(lud-)o. Kiu ne riskas, tiu ne ~as. ~i teron ( = antaŭeniri). ~i (varbi) iun, win over. ~a numero, winning nmbr. ~(aĵ)o, gains, (increase in) earnings (profit, winnings). ~iga, lucrative, remunerative. ~anto, winner. Mal~i, forfeit, lose (➞ perd). ~~(af)o, casualty, loss, waste. Re~i, re-g, win back. Re~a ŝipo, salvage ship. Super~o, surplus. ➞ ating, enspez, havig, konker, obten, profit, ricev.

gak-i (anserbleki), cackle, gabble.

gal-o [UV] (hepata sekrecio), Bil/e, Gall. Bov~o. f asperity, bitterness, rancour, spite, spleen, venom (PI 3/19). Inciti al iu la ~on, provoke, rile. Mia ~o krevas. ~(em)a, ~humora, ~plena, rancorous, spiteful, ~oza, b-ious. ~acido. ~atako, ~malsano, b-ious complaint. ~dukto. ~ŝtono. ~veziko, g-bladder. Nigre~a, atrabilious, melancholic. ➞ splen.

galag-o (Afrika lemuro), bush baby (Galago).

galaksi-o, galaxy, island universe., e.g., the milky way (lakta vojo). f brilliant assemblage.

galaktit-o (min) galactite.

galant-o, [OA] (neĝborulo, Z.), snowdrop (Galanthus).

galant-a, Gallant, markedly attentive to women. ~i, play the g., flirt. ~aĵo, ~eco, -ry, compliment, politeness to a lady. ~ulo, g., fine gentleman, ladies’ man. ➞ afabl, brav, dand, elegant, ĝentil.

galanteri-o, [UV] fancy goods, small wares, accesories of clothing and toilet: combs, ribbons, powder, rouge, etc. ➞ merceraĵ.

galantin-o, [OA] (cul) galantine (meat in jelly). ➞ aspik.

galban-o, galbanum, gum from Ferula galbanifera (El 30/34). ➞ feral.

galbol-o, (orn) Jacamar (Galbula).

gale-o, tope, dogfish (Galeus).

galeg-o, (bot) goat’s rue (Galega).

galen-o (plumba sulfido), galena, native lead sulphide (ore), (rad) ~a ricevilo, crystal set.

galeops-o, hemp-(stinking-)nettle (Ga- leopsis).

galer-o, [OA] 1 (hist) Galley (remŝipo). 2 (punŝipo), gg., convict ship, hulks, f vera ~o, hell on earth. ~ano, (~a sklavo), g-slave.

galeri-o, [UV] Gallery. 1 covered path (ptly open at side), colonnade, portico, etc. ➞ koridor. 2 (mil, min) (subtera koridoro, trairejo), adit, tunnel. ~o mineja. ➞ tunel, subterej. 3 long room for showing works of art, especially Art~g. Portreta ~o. ➞ muze. 4 (bid) (alta balkono), platform from inner wall. ➞ amfiteatr, balkon. (th) Dua ~o, upper circle. Tria (lasta) ~o, the gods. Unua ~o, dress circle.

galerid-o, (tufalaŭdo), crested lark (Galerida).

gali-o, (bot) bedstraw (Galium) > cleavers (goosegrass), crosswort.

galicism-o, (= Francismo), gallicism, French idiom.

galimati-o, farrago, balderdash, gibberish, pompous nonsense.

galin-o (ĝangala koko), Jungle-fowl (Gallus). Ruĝa ~o, red j-f.

galinag-o (marta skolopo), (orn) Snipe (Gallinago). ~eto, Jack s. (Lymnocryptes). ➞ skolop.

galinol-o, moorhen (Gallinula).

galion-o, (mar) galleon, treasure-ship.

gali(um)-o, (chem) Gallium (Ga).

galon-o, [UV] 1 (tex) cord, lace, (mil) piping, stripe (close-woven braid for bordering or trimming). ŝnur-o, frogging. ~i, bind (ornament, trim) with braid or lace. ~ita lakeo, laced flunkey. ~ita vesto. ➞ border, kordon, pasament. 2 gallon (= 4 kvartoj, 8 pajntoj).

galop-i, [OA] Gallop 1 (of a horse). ~e, at a g., f in a rush. Kuri ~e, scamper. ~anta (med) (rapide evoluanta). ~ege (plen~e), at full g. For~i, gallop away. 2 g. (dance) (mus).

galoŝ-o [UV] (superŝuo), galosh, overshoe (us. of rubber).

galvan-a (el) Galvan/ic. ~aĵo (~a kliŝo, ➞ stereotip). ~ismo. ~izi (apliki elektron) (also figuratively), -ize (➞ zinkizi). ~ometro, ~oplastiko, ~oskopo, ~otipo.

gam-o [UV] (wide sense) in ordinary language vaguely = 1 (amplekso): gamut, full range. ~o de rido, peal (ripple) of laughter. ~o de koloroj. Senfinaj ~oj, infinite modulations. 2 (mus) ( = tonalo), key. 3 (mus) (= skalo), scale. ~noto (=toniko), key note, tonic. ~signo (=tonalsigno), key- signature. ~ŝanĝo (modulado), change of key. Ali~igi (alipiĉigi, transponi), transpose. Laŭ~(sign)a (laŭtonala), diatonic (diatona).

gamaŝ-o, [UV] Gaiter. Kun ~oj, -ed. Vind~oj, (surobendoj); puttees. ➞ tibling.

[gambo = kruro].

Gambi-o GM.

gambit-o (ludkomenca ofero), (chs) gambit.

gamel-o, billy-can, dixie, pannikin, mess-tin.

gamet-o (generoĉelo), (bot) gamete. ~a -al.

Gana-o GH.

gang-o (geol) gangue, valueless earthy matter in ore.

gangli-o, [OA] Gangli/on. 1 (anat) g-cell, nervous centre, f centre of activity (interest). 2 (med) cyst-like swelling on tendon. ~a, -onic. ~forma, -form.

gangren-o, [OA] (med) Gangren/e, canker, mortification, ~a, -ous. f ~o morala. ~i (esti ~a). ~igi, corrupt, mortify. ➞ degener, infekt, kari, malvirteg, putr.

gangster-o, Gangster, member of gang of criminals. ~ismo, -ism.

gant-o, [UV] Glove. ~o senfingra. Sur-met (-tir)i ~on. Ĵeti la ~on, throw down the gauntlet, challenge, defy. Levi la ~on, accept a challenge. ~i, En~igi la manojn. Sen~igi, un-g. Boks~o, boxg-g. Duon~o, Muf~o, mitten. Fer~o, gauntlet. Frot~o, friction-g.

gap-i, (nt) (rigardaĉi), Gap/e, stand -ing, stare open-mouthed. ~anto, ~(em)ulo, gaper, idler, looker-on. ~vagi, mouch around . ➞ osced. II ~ado, the gapes (birda malsano).

garaĝ-o [OA-8] (remizo aŭta, bicikla, boata, vagona), garage.

garanti-i (-n, por, pri, kontraŭ, ke), [UV] Guarant/ee, engage, pledge, promise, undertake (to do); answer (go bail, make one’s responsible, vouch) for; assure (permanence, possessn), secure (ion, al iu, iun pri io). Mi ~os por li (pri tio) (ke). ~i pag-(progres-sukces-)on. ~o, g., safeguard, warranty. ~o de sukceso, pri kvalito. Vendi kun (sen) ~o. ~a kapital-(kas-)o. g. capital (fund). Doni ~e (as a g.) ~aĵo, [UV] g., thing given sum pledged) as g. (mortgage, security Jes 33/6). ~aĵigi, ~doni (doni prunte, kiel ~on) (Am 2/8). pawn, pledge. ~anto, -or. ~ulo,, [UV] hostage, surety. ➞ asekur, aserti vera, certig, hipotek, kaŭci, lombard, prirespond, promes.

garb-o, [UV] Sheaf; bundle, cluster, of things bound or laid lengthwise (Ge 37/7). ~o da fojno, pajlo, sagoj. ~aro, shock, stook. ~arego, rick, stack (➞ stak). ~ejo, barn (➞ fojnejo, grenejo) (Rd 15/14), ~eto (Rut 2/16). ~igi, bind into sheafs. ~igilo, s-binder. ➞ fask.

garcini-o, (bot) garcinia. ➞ gumigut, mangostan.

gard-i (-n, abs, de, kontraŭ, ke), [UV] Guard; keep, take precautions. 1 be in charge of, defend, keep (from harm), look after, mind, protect, save, watch over (➞ atent, defend, prizorg, protekt, Sirm): ~i kontraŭ risko. ~i honoron, lingvon, trezoron, vojon. ~i kiel la pupilon de la okulo. (Vin) ~u, ke vi ne falu, Mind (Take care) you don’t (Beware lest you) fall). 2 keep in check, restrain: ~i lang -(malliberul-parol-pens-)on (➞ kontrol). 3 Hold, keep safe, maintain, preserve, put by, secure, retain: ~i dokumenton, esperon, fidelon, junecon, memoron, monon, oficon, sekreton, sintenon, unuecon. ➞ konserv, Spar, ten. ~o, g., custody, vigil, ward, watch. ~e, on g„ prepared against attack (surprise). Stari ~e, be on sentry duty. ~anto, ~isto, -ian. caretaker, custodian, keeper, protector, warden, watchman (Ge 4/9). Brut~isto (paŝtisto), shepherd. Korp-isto, body-g. Nokta ~isto, night watchman. ~isjejo, g-room, lock-up. ~ista posteno (Ĥb 2/1). ~ilo (sekurig-Sirm-ilo), fender, safe-g., ward, etc. Fand~ilo (fanda drato), (el) fuse, fusible cut-out (fuzaĵo). ~ostaranto, sentinel, sentry. Antaŭ~i (antaŭSirmi kontrau), preserve from, prevent, ward off. ~~a, preservative, preventive, prophylactic. ~~err.a, careful, provident. Sin~(em)a, -ed, careful, cautious, circumspect, discreet, prudent. Nesin~a, careless, imprudent, in-cautious(-discreet). Sin~o, caution, etc. Pri~(Super~)i, keep an eye on, super-intend(-vise), watch over. ➞ fleg, gvardi, ŝirm.

gardeni-o, [OA] (bot) gardenia.

gargar-i (-n), [UV] 1 (frotlavi, skulavi), rinse (glason, tukon). 2 Gargle (la gorĝon). ~e paroli. ~aĵo, g., throat-wash. ~isto, dish-(bottle-)washer, washer-up. ~a bruo, bubbl-(gurg-)ling; rumbling (intesta).

gargojl-o (akvosputilo), (arch) gargoyle, grotesque gutterspout.

gari-o (bot) Garrya (shrub).

garn-i (-n per, almeti ion al) [OA], garnish, add accessories. 1 adorn, decorate, embellish, trim (dress with lace; speech with jokes, hat with ribbons). 2 complete, equip, furnish, line, provide (coat with buttons; dish with sauce, hook with bait; nest with moss; picture with frame; shop with goods). 3 stud: (door with nails). ~aĵo (garnitur-o [OA]), equipment, accessories, fittings, furnishings, mountings, trimmings, gear, kit, outfit, service. Fer~ita, iron-studded. ➞ akcesor, aldon, ekip, kovr, ornam, proviz.

garnizon-o, [OA] Garrison. ~i, furnish with (occupy as) g. ~i urbon.

garol-o, [OA] (orn) jay (Garrulus). ➞ garrulous.

gas-o, [UV] Gas. Brul~o, karb~o, lum~o, coal gas (Mal)Fermi la ~on, turn (on) off the gas. ~o afiksia, lethal gas. Larmiga ~o, tear gas. Marĉ~o, Min~o (metano), marsh-gas, firedamp. Brulinta min~o, after- (choke-) damp. Mustarda ~o (iperito). Olea ~o, oil-gas. Rid~o, laughing-gas (nitrous oxide). 2 (med) wind. ~o intesta, stomaka. 3 (col) empty talk. ~ulo, gas-bag. ~(ec)a, -eous, -sy. ~igi, -ify (➞ vaporig). ~isto, g-fitter(-man), ~akvo, ~atako, ~kamero, ~lampo, ~lumo, ~masko, ~motoro, ~ringo. ~beko, g-jet. ~flamigilo, gas-lighter. ~fornelo, g-oven. ~ometro, gasometer ( = 1 ~komputilo, 2 ~(rezerv)ujo, gas-tank). ~venenita, -sed. ➞ benzin.

gast-o,, [UV] Guest. ~o kutima, regula, habitual visitor. ~o paganta, boarder. Akcepti ~ojn, Por ~o nepetita mankas kulero. ~o sen avizo~~malagrabla sur- prizo. ~i (esti ~o) (ĉe, en), be a g., board, put up, receive hospitality, stay (Ps 5/4, 15/1). ~ado, stay. ~ej(~dom)o, g-house, inn, hostel (➞ hotel, migrulej, pension, pasloĝej). ~ejestro, inn-keeper, landlord. ~igi, entertain, give hospitality, put up, take in. Kaŝe ~igi, harbour. ~iganto, host. ~ama (~igema), hospitable. Ne~ama, in-h. ~oĉambro, g-chamber, visitor’s room. ~prezo, board. Kun~o, fellow-g. Dorm~o, night lodger. ➞ klient, invit, loĝ, parazit, regal, rest.

gasteroste-o (dornfiŝeto), stickleback (Gasterosteus). ~o 3-(\0-\5-)dorna.

gastro- (ppfx) ( ~~ stomak-), gastro-. ~enterito, (s-inflamo), -itis. ~nom/o, -onom/er, epicure. ~~io, -y. -pieduloj (~podoj), gasteropods > bukcen-(helik -limak-patelyoj.

gastrofil-o, horse bot-fly (Gastrophilus).

gastropak-o, lappet moth (Gastropacha). gaŭĉ-o, gaucho, S. American mounted herdsman.

gaŭĝ-o, Gauge. 1 (standard) Measure. 2 instrument to measure dimensions, or test conformity with standard. ~i g. 1 m. exactly (capacity, size), etc. 2 bring to standard size or shape, make uniform. ➞ kalibr, norm. Profund~o. Marka morteza) ~o, marking (mortise) g. Rim.: Rosher ("ĉarpentiloj") proposes gaĝ-o, ~i, and uses gaŭĝ-i = to gouge, ~ilo, gouger (kurba ĉizilo).

gaŭlt-o, (geol) gault (species of bluish-gray clay).

gaŭlteri-o, winter-green (Gaultheria) > checkerberry, shallon. ➞ pirol.

gaŭr-o, gaur, Indian bison (JBibosgaurus). gaŭs-o, (ph) gauss. ~a unuo.

gavial-o, (zoo) gavial, gharial (Gavialis). ➞ krokodil.

gavot-o (dee, mus) gavoste.

gaz-o, [OA] (tex) Gauze, thin transparent fabric of cotton, silk, wire, etc. ~a, g. ~a litkovrilo (kulevitilo).

gazel-o, [UV] gazelle (Gazella) ~ino, (Alt 7/3). ➞ antidork, antilop.

gazet-o,, [UV] gazette, magazine, ~o ĉiumonata, dimanĉa, faka, ilustrita. ~aĉo, rag. ~aro, ~istaro, the Press. ~isto, m-writer, journalist, pressman, ~eltranĉaĵo, press cutting. ~anonco, ~artikolo, ~servo, ~vendisto. ➞ bulten, ĵurnal, kiosk, periodaĵ, revu.

ge-, [UV] (pfx) denotes both sexes (used in the plural only). ~fratoj = brother(s) and sister(s) = one or more of each. ~patroj, parents (a) in gen., (b) of a family. 1 relations: ~av(~fil)oj. 2 other classes: ~sinjoroj, ladies and gentlemen. ~amik(~knab)oj. 3 animals: ~katoj. 4 (a couple): ~fianĉoj. ~sinjoroj B, Mr. and Mrs. B. 5 (col) ~edukado, coeducation. ~lernejo, mixed school. ~koroj. ~o, a pair. ~a (ambaŭseksa), mixed. Vivi ~e. IT Ge may be omitted if understood from context, (ge)edziĝo, marriage. Abraham kaj Sara estis (ge)maljunuloj (Ge 18/11). ➞ "Dearly beloved brethren". IT The experimental forms geedzo (spouse), gepatro (parent) are theoretically indefensible, but have occasionally been found useful.

geastr-o (terastro), (bot) earth star (fungus) (Geaster).

gebi-o, (zoo) gebia (long-tailed crab).

gehen-o, gehenna (➞ hades, infer).

gejser-o (ŝpruefonto), 1 (geol) geyser, hot spring. 2 apparatus for rapidly heating water.

gejŝ-o, geisha, Japanese dancing girl.

gek-o, gecko (various species) (Le 11/30).

gelaten-o, [UV] Gelatin/e. ~i, coat with g., -ize. ~aĵo ➞ ĝel,ĵele, ~(ec)a, -ous.

gem-o, [OA] gem, jewel, precious stone (cut and polished), f prized object. ~eca (~brila). ~isto, lapidary. ➞ kame.

gen-o, (bio) gene.

gencian-o, [OA] (bot) gentian, felwort (Gentiana).

genealog-io [OA] (deventabelo, generaciaro, prapatraro), Genealog/y, fam. descent, pedigree; investigation of this. ~ia arbo, dokumento, listo, registro, tabelo (Ez 2/62) ~o, -ist.

gener-i (-n), Generat/e, beget, bring into existce, engender, procreate, produce. ~i elektron, gason, lumon, varmon. ~a, -ive. ~aj organoj, genitals. ~(ad)o, -ion, production. Sponta ~ado. (ac) ~anto, -or. Du ~antoj, kunsonante, produktas sub- kaj sumtonojn. ~into, genitor, sire. ~ejo (~a stacio), -ing station. ~ema, prolific, (tech) ~ilo (a. ~atoro,) -or. Turbina ~ilo. ~gepatroj (3 FA 48/30). ~ipova, ~iva, potent. Re~i, f 1 renew, 2 freshen, rejuvenate, ~~ado, regeneration. ➞ nask, produkt.

generaci-o, [UV] generation, step in descent or pedigree. En la dua ~o, de ~o al ~o, por ĉiuj ~oj (Ps 103/13; Pr 1/4). La ~aro de Ŝem (Ge 11/10). ➞ geneologi.

general-o [F] [OA], (mil) General, Commander. ~edzino. Ĉef~o, g-issimo, c-in-chief.

genetik-o (heredoscienco), genetics. ~a, genetic.

Genez-o, (Bb) Genesis, f (deveno, origino), genesis, mode of origin. Ciklon~o, ŝtorm~o.

geni-o, [OA] Genius. 1 guardian spirit, f person influencing for good or ill: (mal)bona ~o. 2 (supera inteligento, natura doto); inborn power, mental endowment, natural crea-(imagina-inven-)tive ability. Montri ~on. 3 prevalent character, quality: ~o de aŭtor-(lingv-lok-naci-)o. ~a, of g., brilliant, highly gifted, of inspired cleverness, masterly. ~a aranĝ-(sistem-verk-)o. ~aĵo, stroke (work) of g. ~ulo, man of g. ➞ anim, etos, spirit, talent.

genist-o, [OA] petty whin, needle furze, greenweed (Genista). ➞ laburn, saro- tamn, uleks.

genitiv-o, [UV] (gram) genitive case.

genocid-o, genocide.

genot-o, [UV] genet (Genetta). Rim.: The "o" from the Russian word. ➞ viver.

genr-o, 1 (bio) Genus. ~a, generic. Sub~o, sub-g. ➞ gent, grup, ĝenr. 2 (gram) gender. ~o vira, ina, neŭtra.

gent-o, [UV] Family, People, Race, kin (dred), (zoo) breed, strain, stock. ~o de Priamo, house of P. Homa ~o, human r., genus homo. ~a, f., r-ial, generic. ~e, by birth (r.). ~ano, one of a p. ~estro, chieftain, leader of a p. Sam~ano, compatriot, kinsman, one of same r. ~patro, founder, progenitor (of r. or f.). ➞ famili, klan, naci, ord, ras, trib.

genu-o, [UV] 1 (anat) Knee. Fali sur la ~ojn. Sidi sur ies ~oj (lap). 2 (tech) knuckle (ball and socket) joint. ~a kavo (sub~o, poplito), hough. (Sur)~e, on bended k. ~i, -1, be -ling. ~ado, -ling (1 Rĝ 8/54). (Sur)-iĝi, -fleksi, -1. down, bend (bow) the k„ genuflect (Ge 49/9). ~igi kamelojn (Ge 24/11). ~inge, ~ŝirmilo, k-guard(-pad). ~artiko, k-joint. ~osto (patelo), k-bone(-cap-pan). ~tendeno, hamstring. Gis~e, k-deep. Ĝis~a panta- lono, k-shorts. Inter~aĵo, lap. ➞ kulot.

geo- (ppfx) (~~mond-, ter-), geo-. -centra, -centric.

geodezi-o [OA] (termezurado), geodesy.

geodinamiko, geodynamics. ~fiziko.

geograf/io, [UV] geography. -o, [OA] -er.

geolog/io, [OA] -logy; ~o, [OA] -ist.

geometr-io, [OA] geometry; ~o, [OA] ~ician.

geod-o, (min) geode. ➞ agios ton, gang.

geotrup-o (sterkoskarabo), dung-(dor-) beetle (Geotrupes).

gepard-o (ĉasleopardo), Cheetah, hunting leopard (Acinonyx jubatus).

gerani-o, [OA] Geranium, cranesbill. Robert~o, herb Robert. Rim.: The ordinary language "g" of English flouwer-pots is pelargonio. For this Fulcher and Long propose geraniumo.

geriatr-a, (med) geriatric. ~isto (geron- tologo), gerontologist. geril-o, guerilla, irregular independent war. ~ano, ~i (kontraŭ). gerlen-o (mar) (kableto), warp.

German-ujo, Germanio [F] DE.

germani-o, (chem) germanium (Ge).

gerundi-o, [OA] (gram) gerund (meaning varies with language and author).

gest-o [UV] (movo esprima, signifa) Gest/ ure. ~o indign-(Jes-ne-)a, ~o de koler -(surpriz-)o. f (ago): nobla ~o. ~i (fari -on): -iculate (➞ man-signi). ~a lingvo, sign language (➞ mimik). ~aĉo, antic, caper, ~ado, -iculation. ~ema, demonstrative. Ne~ema (Sen~a), undemonstrative, ex- pressnless, stiff. Spit~i, cock a snook. ➞ formal, mimik, rigid.

get-o (Juda kvartalo), ghetto.

geŭm-o (bot) water avens, herb Bennet (Geum).

gibon-o (zoo) Gibbon (Hylobates).

gibet-o (aperturo en fenestro, muro, pordo); (ry) booking-ofEce; pay-desk, position (at counter), spy-hole. por biletoj, pakaĵoj. ~o fermita, position closed. Teler~o, service hatch. ➞ fenestret, luk. gig-o, (mar) gig, narrow light boat. gigant-o [OA] (grandegulo), Giant (Ge 6/4). ~ino. f something of abnormal size. ~a, g., gigantic, of extraordinary size or force. ~a laboro, monto. ➞ kolos, mamut, ogr, titan.

gild-o (metia korporacio), Guild, craft- association, society for mutual aid or common object., corporation. ~ano, -sman. ~estro, g-master. ~halo, g-hall.

giloŝ-o, (arch) guilloche, ornament imitating braided ribbons, chequered pattern of gold or silver with interlacg curves. ~i desegnafon. ~a fono, figured background.

gilotin-o, [OA] Guillotine (also surg). 2 (binding) trimming machine. ~i, g.

gilum-o, (orn) guillemot (Uria). ➞ alka, fraterkol, mergol.

gimnastik-o, [OA] Gymnast/ics. ~i, do g. ~a ekzerco. ~ejo, gymnasium [Ne= gimnazio]. ~ilo, -ic apparatus. ~isto (a. gimnasto), gymnast. ➞ akrobat, atlet.

gimnazi-o, [OA] Public (grammar) School, first-class classical school preparatory to university. ~ano, p-s. boy. ~estro, head of p-s. ~a diplomito, (abituriento). Knabina ~o, High School for girls. ➞ kolegi. Rim.: In some lands lice-o is used with same meaning.

gimnot-o, (ich) (Gymnotus), similar to elektroforo, but not electric.

gine-o, guinea (21 shillings).

ginece-o, gynaeceum. 1 (hist). 2 (bot) fem. organs of a flower.

ginekolog/io, gynaecolog/y. ~(iist)o, -ist.

gingiv-o (dentkarno), Gum(s). ~ito, in- flammation of the gg. (phon) ~alo (gingiva konsonanto), postdental.

ginglim-o (ĉarnirartiko), (anat) gingly- mus, hinge-joint.

gink-o, (bot) gingko, maiden-hair tree.

ginseng-o, ginseng (Panax shinsheng). (pharm) ~a radiko.

gip-o, griffon vulture (Gyps).

gipaet-o, bearded vulture, lammergeyer (Gypaetus) (Le 11/13, Rd 14/12).

gips-o, [UV] Gypsum. Stuka ~o, Plaster (of Paris), (med) ~a bandaĝo; en~igi kruron. ~i (coat with) p. ~i muron, plafonon. ~(ad)isto, p-er. ~aĵo, p-cast, p-ware, ➞ alabastr, selenit, stuk. [Ne= cigano, plastro].

gipsofil-o, (bot) chalk plant, baby’s breath (Gypsophila).

gir-i, gyrate, go round in circle or spiral, whirl. ~oskopo, ~ostato. ll~eno, (ent) whirligig beetle (Gyrinus).

girfalk-o (iasfalko), gyrfalcon (Falco rusticolus).

girland-o [OA] (florkrono), Garland, wreath (of flowers, leaves, etc.). ~o el rozoj. ~i (-n), crown (deck) with gg. Kap~o, chaplet. ➞ feston.

gis-o an alloy of carbon with a metal. ➞ fand, muld.

gist-o (bierfeĉo), yeast, ~aĵo, leaven. ~pulvoro, baking-powder. ,Sen~a (unleavened) pano.

gitar-o, [UV] Guitar. ~o elektra, Hispana, plektra. Havaja ~o (ŝtala ~o), Hawaian g. Pra~o, gittern. ➞ ukulel.

glac-o (spegula vitro), (plate) Glass. ~isto, glazier. ~izi fenestr-(dom-)on, fit (furnish) with g. ➞ flint, vitr(at).

glace-a. Glaze/d, with high gloss finish, satin, shiny, smooth. ~a karton-(paper -tol-)o, ~a ledo, glace kid. ~igi. 1 g. ➞ glazur. 2 (cul) g., crystallize, gloss, ice, satin (fruktojn, etc.).

glaci-o, [UV] 1 Ice. ~o artefarita. f Rompi la ~on. 2 similar object. Kokosa ~o, coconut i. ~a, icy, very cold. ~a epoko. f (malvarma, frosta): ~a akcepto. ~aĵo, [UV] (cul). i-cream. Vanila ~aĵo. ~aĵisto, i-c man. ~ejo (~amaso), glacier (a. gleĉero). ~ero, piece of i. ~igi, turn to i., freeze. ~igilo, freezing-machine. ~iga punkto. ~iĝi, freeze, congeal, f ~iĝi de timo. ~ujo, ~ŝrank(~tenej)o, -cellar, -safe, cold store. ~flota}o, ~tavolo, -floe. ~benko, ~tavolaro, (bankizo), -pack. ~kampo, -field. ~monto, -bering. ~pendajo, icicle. ~rompajo, break-up. ~rompilo, -breaker. ~ĉirkaŭ(~ten)ita, -bound. Antaŭ~a, preglacial. Sen~a, i-free. ➞ sukerkovri (kukori).

glacis-o, (mil) glacis.

glad-i (-n), [UV] Iron (clothes), smooth with an i. ~ilo, ~ist(in)o, -er. ~felto. ~maŝino. ~otablo, -ing board.

gladiator-o [OA], (hist) gladiator, sword- fighter.

gladiol-o, (bot) corn-flag, sword-lily (Gladiolus) < irid.

glan-o, [UV] 1 (kverka frukto), Acorn, oak mast. ~ingo, a-cup. ~forma, glandiform. Mar~o (balano). 2 (anat) penisa pinto. ➞ gland, nuks.

gland-o, [UV] (anat), Gland. ~o limfa, sekrecia, saliva, ŝvita. ~(ec)a, ~hava, -ular, -ulous. ~a tumoro (adenomo). ~forma (adenojda), glandiform. ~inflamo. ~omalsano, glanders, etc. ➞ tonsil.

glareol-o, (orn) pratincole (Glareola).

glas-o, [UV] (drinking) Glass, tumbler. Vin-o. (Plen)~o da, g-(ful) of. Trinki el ~o. Trinki du ~ojn. (col) Esplori la fundon de la ~o, drink to the dregs. Muzikaj ~oj (~aro, ~harmoniko), musical gg. ~ego, beer-mug, tankard. ➞ kalik, pokal, vaz, vitr.

glat-a,, [UV] Smooth. 1 s-surfaced, bright, sleek, soft, velvety: ~a kiel spegulo. Jakob estis homo ~a. ~a akvo, haŭto, surfaco, ŝtofo, vitro (1 Sa 17/40, Ps 55/21). 2 (facila, senobstrukca): easy, equable, unruffled, without difficulty (hindrance, hitch, impediment). ~a laboro, parolo, stilo, vojo. 3 (dolĉa, ĝentila): bland, conciliatory, honeyed, winning. ~a bus-dang -parol-)o. ~e, easily, evenly, smoothly. La afero iras (vivo fluas) ~e. ~e mensogi. Vivi sate kaj ~e. 4 (mus) legato. ~aĉa, glib, hypocritical. ~(ec)o, -ness, gloss. ~aĵo, s. spot. ~igi, (make) s., plane. ~igi harojn, lignon, vivon, vojon. ~umi (karesi): caress, pass the hand over. ~umi barbon, katon. ~langa, ~parola, ~vizaĝa. s-spoken(-tongued, -faced). For~igi (diferencon, malfacilaĵon), s. away (out, over). ➞ eben, glad, glazur, glit, plan, plat. Mal~a, ne~a, Rough; bumpy, clumsy, coarses, hairy, rude, rugged, unpolished, etc. f awkward. ~~a lango, versaĵo, viro, vojo. ~~aĵo, r-ness, asperity, bump, inequality. ~~igi -en, rasp.

glaŭber-a salo, Glauber’s salt (natria sulfato).

glaŭci-o, yellow horned poppy (Glaucium). ➞ papav.

glaŭk-a (bluverda, marverda, verdgriza), Glauc/ous, dull, greyish green (with whitish bloom). ~a folio.

glaŭkonito, (min) -onite.

glaŭkom-o, (med) glaucoma. ➞ katar- akt.

glav-o, [UV] sword. Nuda ~o, cold steel. ~ingo, scabbard. ~ofrapo, sword-blow, sword-stroke, accolade. ~fiŝo, ~forma, ~mortigi, ~piko, ~puŝo, ~plato (klingo), ~portilo (portepeo). ➞ ksifi, sabr, spad, rapir.

glazur-o,, [OA] Glaz/e (of ceramics), vitreous coating. ~i, g. ~ita briko (tegolo, vazo). ~isto, -ier. ➞ apret, emajl, glace, lak, polur, verniz. gleĉer-o, glacier.

gledici-o, honey locust (tree), (Gleditsia). glekom-o, ground ivy (Glechoma) ➞ nepet.

gli-o, (mus) glee (English form of pt-song for male voices).

gliceri-o, sweet grass (Glyceria). ~o flotanta, flote grass.

glicerin-o, [OA] (a. glicerolo), Glycerin. Nitro~o, nitro-g. ➞ dinamit. glicin-o, (ch, phot) glycine. ➞ soj.

gliciriz-o,, [OA] Liquorice (Glycyrrhiza), ~a radik-(suk-)o.

glikoz-o [OA] (ark), = glukozo [OA].

glim-o, [UV] (min) Mic/a. ~(bril)i, gleam, glimmer, glow. ~(ec)a, ~hava, ~oza, -aceous. ~skisto, m-slate. ➞ skist. gliptik-o, glyptics. ~aĵo, engraved gem > intajl, kame.

gliptodont-o, (pal) glyptodon.

gliptotek-o, glyptotheca, museum of 1 carved gems, 2 sculpture.

glir-o, (dormomuso) > fat dormouse, seven-sleeper (Glis).

glis-i (nt) (Glitflugi), (av) Glid/e, fly without engine. ~ilo, -er. Akvo~ilo, hydroplane, speedboat. ~anguIo, -ing angle. ➞ glit, ŝveb.

glit-i (nt), [UV] Slid/e. 1 slip. ~i sur vaksita pargeto. 2 (~kuri), s., as boys on ice. 3 (~iri), Glide, flow, move gently, pass, steal. Nub-(ole-serpent-sunradi-temp-)o ~as. Boato ~as sur lago. ~i (fall) en mizeron. Li ~is el la cambro. 4 (~fali, el~i), slip. La tranĉilo ~is el miaj manoj. ~o, s., slip, (phon) g. from one sound to another. Flank~o, side-slip. Ter~o, earth-s. Vost~o (av) tail-s. ~a tubo (de trombono). ~e (mus) glissando, portamento. ~ado, glissade. ~aĵo, ~peco (ŝovpeco), (mec) s-er, carriage, -ing „ ring, (umbrella) runner. (Kur) ~ejo, s. Ŝip~eĵo (klinebeno), (mar) slips, slip-way, stocks. ~emigi, lubricate, etc. ~iga (slippery) angul -(parget-voj-)o. ~igi (-n), cause to s. or slip (PI 4/18). ~umi (sketi), skate. ~ilo [UV] (~umilo, sketilo), skate. ~bobeno (tiavedo), shuttle. ~ŝuo, drag-shoe, shoe (of brake), skidpan. ~veturilo [UV] (sledo) sledge, sleigh. Mana ~veturilo, toboggan. El~i, For~i, slip (steal) away (out). En~i, steal in. La pejzaĝo preter~is. Tra~i inter la amaso. ➞ flu, glat, glis, jor, preterportiĝ, ŝov.

glob-o, [UV] Glob/e; orb, sphere. Bilarda (kroketa) ~o. Okul~o (➞ pupil), eyeball, apple of the eye. Ter~o, (geog) terrestrial g. ~(form)a, orbicular, spherical. (Tut)~a milito, global war. ~aĵo (2 Kr 4/12). ~eto, -ule. Aer~eto, gas~eto, bubble (➞ bobel). Rip~eto (umbrella), tip. (Rul)~etoj (gm) marbles. Sang~eto, corpuscule. ~ludo, bowls. ➞ artik, bul, globus, kloŝ, krajon, sfer. [tie~~pilko].

globus-o, Globe (spherical map). ~o ĉiela, tera, astronomical (terrestrial) g.

glor-o [UV]. Glor/y. 1 high fame, honour, lustre, renown (➞ fam, honor, prestiĝ, renom): Sen laboro nenia ~o. 2 effulgence, grandeur, magnificence, majesty, splendour, ➞ belego, brilego, majestego: La ~o de Dio (la ĉielo). 3 (fierind-aĵo, -ulo), ornament, subject for pride: La ~o de la nacio. ~i (-n) (laŭdegi), -ify, extol, laud, magnify, praise. ~i Dion (Ps 148, 150). ~ata estu (=estu ~o al) Dio, praise be to God. Sin~i (fanfaroni), Blow one’s own trum >et, plume one’s. Kiu sin ~as, malbone odorus. ~a, glorious, celebrated, famous, great, illustrious, renowned. ~a poeto, venko. Morti ~e. ~ado, glorification. ~igi, make glorious, exalt, invest with radiance, transform into something splendid (➞ apoteoz). ~inda, grand, magnificent, praiseworthy. ~amo, ~avido, ambition, love of fame. ~himno, ~kanto. (Ne 12/27, 46). Mal~o, disgrace, dishonour, ignominy, infamy, opprobrium, shame. ~~i (malhonori), abuse, defame. Sen~a, in-ious.

glos-o, Gloss (words), elucidatory annotate, comment, note, remark. Marĝena ~o, marginal note. Diri la tutan veron sen ~o (the whole truth and nothing but the truth). ~i (-n), comment on, expound, supply with notes. For~i, explain away. ~aro, glossary. ~isto, commentator, critic. ➞ interpret, koment, signifoklarig.

glosin-o, Glossina > tsetse-fly.

glot-o, (anat) Glott/is. ~a, -al. ~a fendo. ~a plosivo, -al stop.

glu-i (-n), [UV] Glue, Paste, Stick, fasten (join) with adhesive material. (Jes 44/18). ~i markon al koverto. f turn firmly. Okulo, orelo ~ita al la ŝlosilo. ~o, glue, paste. Amela ~o, starch, p., stiffening. Bird~o, bird lime. Faruna ~o, p. Fiŝ~o, fish-glue, isinglass. Ĝelatena, hufa ~o, g. Grajn~o, granulated g. ~oj, adhesives. ~(ec)a, glutinous, sticky, tacky. ~aĉa, clammy. ~aĵo, ~ilo, sticky (adhesive) substance. ~eto, size. (4/w)~>^stot bill s-er. ~izi, g., gum, size (paper, wood, etc.). Al-iĝi al= alkroĉiĝi al, alligiĝi al, stick, adhere closely; f attach one’s., cling close (to). Al~iĝema, adhesive, agglutinative. Kun~i, s. tight. Mal~i, unstick. Kun~i, s. together. ➞ gum, lut, mastik.

glugl-i, (nt) (onom), gurgle (as water bubblg out of bottle or runng over stones); gobble-gobble (turkey).

Glu! glu! (abbreviation) sound of water flowing out of a bottle.

glukoz-o [OA 8] (vinbera sukero), glucose, dextrose, grape-sugar. ➞ glikoz (ark).

glum-o, (bot) glume, husk. ➞ lodikl, pale.

glut-i, [UV] Swallow, absorb. ~i pilolon, teon. f consume, devour. ~iper la okuloj. Ne ~u! Not to be taken! For external use only! ~(aĵ)o, bite, draught, gulp, mouthful. Per unu ~o. Trinku unu ~on (3 FA 74/2) (➞ plenbuŝ). ~ado, -ing. ~ejo, s., gullet, throat. ~ema, gluttonous, greedy. ~emulo, glutton. ~enda, for internal use. ~eto, sip. ~igi, cram down the throat. En~i, For~i, s. (drink) down, consume, devour, eat (drink) up (Ps 124/3). f 1, engulf. Ilin en~is la mar-(ter-)o (El 15/12). 2 (konsumi, kosti, postuli): ~i oron. Ĵete en~i, gulp down. Mis~i, s. the wrong way. ➞ gorĝ, gul, glute-o (sidvango), gluteal muscle, buttock, rump. ~oj (postaĵo), bottom. ➞ pug.

gluten-o, gluten. ~eca, glutinous.

gnafali-o, (bot) cudweed (Gnafalium). Rim.: Some cudweeds are gnafalioj, others are filagoj).

gnejs-o, (min) gneiss.

gnom-o, [OA] (minkoboldo), (myth) gnome, elemental spirit of earth.

gnomon-o, gnomon; style, pillar (of sundial, etc.); (a. geom.).

gnostik-a, ~ulo, (rel) gnostic. ~ismo, -ism.

gnu-o, gnu, wildebeest (Connochaestes).

gobi-o, [UV] (ich) gudgeon (Gobio).

gobius-o, (ich) Goby (Gobius). ~o nigra, black g.

goelet-o = skuno.

gofr-i (-n), Go(ff)(ph)er, crimp, flute, wave (edge, trimmg) with hot iron. ~ilo, -ing iron.

gol-o, (sp) Goal. ~i (trafi ~on)) ~ejo, ~ulo, g-keeper. ~fosto, g-post. ➞ cel.

golf-o, [UV] 1 (geog) Gulf, large narrow- mouthed bay (Jos 18/19). ~o intermonta (fjordo), fjord. ~a fluo, g-stream. ~eto, creek. 2 ~(lud)o, ~i, (sp) golf. ~ejo, g-links. ~eto, putting (gm). ~isto, -er. goliat-o, goliath beetle (Goliathus).

gondol-o, [OA] Gondol/a, Venetian canal- boat. ~a kanto, Vn boat-song. ➞ barkarol. ~isto, -ier.

gong-o (sonora metala disko), (mus) Gong. to g., e.g., ĉe boksado, tagmanĝo. ➞ tamtam.

goniometr-o (angulmezurilo), Goniomet/ er. ~io, -ry.

gonokok-o, gonococcus.

gonore-o, gonorrhoea, clap. ➞ blenore.

gopak-o, gopak, Russian dee.

gorĝ-o, [UV] 1 Throat, gullet, throttle, wind-pipe. Teni ĉe la ~o. Meti trantilon al ies ~o. Premi al iu la ~on(strangoli), strangle, throttle. 2 Monta ~o, defile, gorge, gully, ravine. 3 (mar) narrows. ~a, guttural, throaty. ~a liter-(sori)-o, guttural. ~doloro, sore t. ~ŝirmilo, (arm) gorget. El~igi (el-ĵet-sput-vom-i), disgorge. Plen~e (el tuta ~o), lustily. Ruĝ~o (rubekolo), robin.

goril-o, [OA] gorilla (Gorilla). ➞ timpani.

gotik-a, [OA] Gothic. 1 (arch) (ogiva, pintarka). Fru~a, early g. 2 (typ) ~a litero (sono), g. type (character).

grac-o, (thl) grace, unmerited favour (help, influence) from God. ➞ graci, kompat, korfavor, plat. [Ne= danko temanĝa].

graci-a, [UV] Graceful (of form, manner, movement, etc.) attractive, charmg, dainty, elegant, pretty, refined. ~a stilo, vazo, virino, Jozef estis ~ kaj bela (Ge 39/6). ~(ec)o, -ness, charm. ~ulino, graceful (charming) girl. Mal~a, awkward, clumsy, coarse, gauche, gawkish, hulking, uncouth, ungainly. Mal~ulo, gawk, lout. Sen~a, devoid of grace. ➞ carm, delikat, elegant, gracil, harmoni.

gracil-a, gracefully slender, slight, slim, thin, willowy. ~a kiel kano. ➞ beltali [Ne= malsaneta]. Mal~a lumpy, solid, thickset. ➞ diktrunk, masiv, vastkorp.

gracilari-o (Gracilaria) (ruĝa algo) > Cejlona musko. ➞ agaragar.

grad-o, [UV] Degree, Grade. 1 stage (measure) of proficiency, quality, strength, etc.: ~o de kapablo, perfekto. En tia ~o, to such ad .La plej forta ~o. (gram) ~oj de komparo. 2 (mezuro): d. of scale, pressure, temperature, etc. Kvin ~oj super nulo. (mat) 1/360 of a circle. Angulo de 30 ~oj. 3 (rango): g., rank. (Laŭ)~a (iompostioma, malsubita), gradual. ~e, gradually, by dd. ~igi, arrange in gg., class, graduate, sort. ~igi ekzercojn, instruon. ~izi (make marks on) termometron. ~ado, ~aro, ~eco, ~izo, grad(u)ation, scale. Alt~e, to a high d. Plej alt~e, consummately, highly. De~i (opp alt igi), degrade. Laŭ~e (proporcie). Valor~o, (phlt) denominate. Varm~o, temperature. Unua~(Dua~)a, primary, secondary. ➞ etap, klas, nivel, stadi, ŝtup.

gradient-o, gradient, amount of slope (rise or fall). ~o aerprema, temperatura, traka, voja. ➞ klin.

graf-o, [UV] Earl (England), Count (abroad). Via ~a Moŝto! ~ejo, ~lando, county, e-dom (➞ provinc). ~igi iun. ~ino, c-ess. Vic~o, viscount.

grafik-o, pictorial presentation, especially by diagrams or symbolic curves. ~aj artoj. ~i, plot. ~aĵo, graph. ➞ desegn, grafism, gravur, skrib. grafism-o, (gram) written form of words, ➞d. with sound (opp.fonetism).

grafit-o,, [OA] graphite, blacklead (for pencils), plumbago.

grafolog/io, [OA] grapholog/y. -o, [OA] handwriting expert.

grajl-o, (met) frozen snow-pellets, sleet.

grajn-o, [UV] Grain. 1 small seed: ~o de aveno, pipro, tritiko, rizo (1 Sa 17/17); pip (de pomo, oranĝo, piro). 2 small particle: ~o de oro, pulvo, salo. 3 (iometo): smallest possible quantity. ~o da saĝo, vero. ➞ gut, ombr. ~(ec)a, -plena, ~ita, -y, granul-ar-ated. ~aĵo (Le 2/16). ~eto, granule, jot, particle. ~etoj da sablo (Jes 48/19). ~igi, granulate. ~ledo, shagreen, grained leather (ŝagrino). ~omanĝa, graminivorous. Tut~a (pano), wholemeal. ➞ er, gran, gren, kern, sem.

grajp-o, (mar), gripe, lashing claw.

grak-i, caw, croak (as crow, raven, rook, frog) (also figuratively) ~a voĉo, harsh, hoarse, raucous, scratchy. ➞ raŭk.

gram-o, [OA] gram(me), unit of mass. Centi-(deci-kilo-mili-)gramo.

gramatik-o, [UV] Gramm/ar. ~o ĝenerala, kompara, historia. ➞ fonetik, morfo- logi, sintaks. ~a, -atical. ~isto, -arian. Kontraŭ~a, Ne~a, un-atical.

gramen-oj, -acoj, grain plants (Grami- neae). ➞ gren, gres.

gramofon-o, [OA] gramophone. ~a disko, record. ➞ fonograf, parolmaŝin.

gran-o, (pharm) grain (weight) (0-06 gr.).

granat-o, [UV] Pomegranate (1 Rĝ 7/18). ~arbo, p-tree (Punica granatum). ~a floro, siropo.

grand-a, [UV] 1 great; big, large, vast. ~a ĉambr(kamp - kun ven - liter-mont)o. 2 (amount, quantity): ~a kapitalo, komerco, profito. (el) ~o altern-(oscilant-period -pulsant-)a, alternating (oscillating, periodic, pulsatg) quantity. 3 (quality): (a) (altgrada, supera), major, noble, of high standing (remarkable quality), weighty: ~a intelekto, koro, spirito, talento, valoro, venko, vorto. (b) (forta, intensa, profunda, trea): ~a doloro, ĝojo, kolero. (c) (Altranga, emi- nenta, grava, potenca): ~a homo. 5 (mus) (majora): ~a trito, major third (5/4). ~(ec)o, size, bulk, magnitude, mass, quantity. Natura ~o, life size. ➞ kvant, nombr, valor. ~i, (aspekti ~a), loom, tower, etc. ~aĉa, unwieldy. ~ega, enormous, gigantic, huge, immense, mighty. ~egulo, giant, monster. ➞ gigant, grandioz, elefant, kolos, mamut, titan. ~eta (iom ~a), fairly big, largish. ~iĝi, grow (up). ~ulo, g.man (wide sense) ~aĝa (multjara), aged. ~anima, [UV] high- souled, magnanimous. ~era, ~peca, coarse. ~ere muelita, coarse ground. ~sinjora, lordly. ~industrio, -skala, ~urbo. Ne~a, scanty, etc. Pli~igi, augment, enlarge, extend, increase, magnify. Malpli~igi (redukti), belittle, decrease, diminish, lessen, mitigate, reduce. Po~a (~kvanta), wholesale. Po~a komerco. Tro~a, excessive, exorbitant, extravagant, immoderate. Tro~igi (troigi), carry too far, exaggerate. ➞ ampleks, dikeg, glor, grandioz, nobl, vast. Malgranda, Small, insignificant, little, slight. ~a infano. (mus) (minora), ~a trito, minor 3rd, 6/5. ~a duto, minor tone (10/9). ~aĉa, mean, paltry, petty. ~aĵo (bagatelo), s. matter, trifle. ~ega, diminutive, miniature, minute, tiny, (➞ et, liliput, malgrav, miniatur, minimum). ~egulo (pigmeo, nano), dwarf, pigmy. ~iĝi (malkreski, ŝrumpi), grow s., contract, shrink. Po~isto, retail daler. ~anima, narrow-minded, niggling, of cramped ideas, petty.

grandioz-a [OA] (impone granda), Grand (iose), fine, gorgeous, imposing, magnificent, noble, splendid. ~aĉa, pompous, tawdry. ~(ec)o, -eur, etc. ~e, magnificently. Mal~a, sordid, squalid. ➞ grand, impon, pomp, sublim.

granit-o, [UV] granite. Malmola kiel ~o. ~a monto. f ~a volo.

granul-o (pharm) granule. ➞ grajn.

grapfrukto = pomelo (➞ pampelm).

grapl-o, (mar) grapnel, grapplg iron. ~aj hokoj. ~i grab, grapple.

grapol-o, bunch, cluster, e.g., de cepoj. korintoj, vinberoj.

gras-o, [UV] Greas/e, Fat; butter, cream, oily matter. ~o besta, minerala, planta. Kandel~o, tallow, candle-grease. Gut~o, dripping. Lan~o, wool-g. Pork~o, lard. Ren~o (sebo), suet. ŝmir~o, lubricating g. ~a, fat, greasy, oily (land, cake), rich; (person) adipose, obese; (typ) bold. ~(dik)a bovino. ~eca, ~oza, mult~a, g-y, fatty. ~i (~ŝmiri), g. (➞ lubrik, ole). ~aĉa, g-y, smeary. ~aĵo, fat part. f Manĝi la ~aĵon de la lando. ~ega, obese, swollen. ~eta, plump. ~igi, ~iĝi (Rd 32/15) f-ten. ~histo, adipose tissue. ~makuli, soil with g. ~okuloj (in soup). Mal~a, without fat, lean, meagre, poor, spare. ~~ega, emaciated, scraggy. Sen~a, without fat. Sen~aĵo, lean (of meat), Tro~a, obese, pot-bellied. ➞ dik, ole, vazelin.

grat-i (-n), [UV] Scratch; claw, score, scrape. ~i la kapon, surfacon; je la pordo; per fingro la haŭton, per hufo la teron. ~i la gorĝon, tickle the throat. Kie jukas, tie ni ~as. ~(aĵ)o, s., graze, scar. En unu sako du katoj, tiam mordoj kaj ~oj. ~eto, slight s. ~ilo, scraper, etc. ~vundi, s. open. El~i (s. out) ies okulojn. De~i, for~i, efface. Ungo~i (ungi). ➞ fend, rasp, skrap.

graten-i (cul) bake with cheese and breadcrumbs. ~e, au gratin.

gratif(ik)i, give a bonus (tip). ~o, bonus. ➞ kromsalajr, trinkmon.

gratul-i (-n,pri,pro), [UV] Congratulat/e, express sympathetic joy. Sin ~i, think one’s fortunate. Kun sincera ~o, -ion. ~a (-ory) leter-(parol-)o.

graŭl-i (-nt) Growl (as a dog), murmur angrily. ~o, g., guttural sound of displeasure, rumble, snarl, f complaint. ➞ murmur.

graŭvak-o, (geol) greywacke.

grav-a [UV] (atentinda), Import/ant, grave, impressive, momentous, serious, weighty. ~a decido, dokumento, evento, nomo, kunveno, tago. Plej ~a afero (plej~aĵo), main thing. Ne (estas) ~e! It doesn’t matter! No matter! Never mind! ~e (seriously) vundita. ~i (impersonal) (ke), be i., count, have weight. ~as, ke vi iru. Kiom ~as? What does it matter? ~(ec)o, -ance, gravity, moment, stress, weight. Afekti ~econ, put on airs. ~ega, critical, decisive, momentous, solemn. ~igi (bagatelon), make a fuss about. ~ulo, person of -ance. ~aspekta, i-looking. ~miene, gravely, solemnly. ĉef~a, of prime -ance. Mal~a (bagatela), un-ant, of no -ance (consequence), futile, trifling, trivial. ~~aĵo (bagatelo). Ne~a, of little -ance. Pli~aĵo, (med) complication. Malpli~igi, extenuate, palliate. Viv~a, vital, ➞ alt, eminent, influ, pez, serioz, signif(oplen).

graved-a, [UV] Pregn/ant, enceinte, in the family way, with child (young). Profunde ~a, far advanced. Trimonate ~a, f ~a de ideoj, de pluvo, teeming with ideas, big with rain. ~(ec)o, -ancy, gestation. ~igi (patrinigi), fertilize, im-ate. ~iĝi, conceive (Ge 4/1). Monto ~iĝis, muso naskiĝis. ~iĝema, prolific. ~ulino, woman with child. ➞ akuŝ, nask.

gravit-o (pezforto), Gravit/y, -ation. ~i (nt) -ate. f circle (revolve) round, move towards. ~a, -ational. ➞ pivot.

gravur-i (-n, en, sur), [UV] (En)grave; carve, cut, etch, incise (with instrument or acid). ~i en la kor-(memor-)o. ➞ enskrib, konserv, not. ~ad(~aj~art)o, -ing (2 Kr 2/7). Foto~o, photogravure. Gem-ado (gliptiko). Streka ~ado, line- work. Ligna ~aĵo, woodcut. Elektro~ (kupro~zinko~)aĵo. Ŝtal~aĵo, steeling, ~ilo, gravg tool, burin, style (➞ grifel). ~isto, -er. ➞ akvafort, tiz(el), entrant, giloŝ, strek.

greb-o (a. podicipo), Grebe (Podiceps). ~o nigrakola, black-necked g. ~o orela, Slavonian or horned g. ~o ruĝgorĝa, red-necked g. ~o tufa, great crested g. Malgranda ~o, little g., dabchick.

greft-i (-n, en, sur). Graft. ~i arbon, branĉon en trunkon. (surg) sur~i haŭton. ~(ad)o, grafting. (nwk) invisible mending. Burĝona (okula) ~o, budding, Fenda (flanka, kojna, kopula) ~o, Cleft (side, notch, splice) g-ing. Suĉ~o, inarching. ŝel~o, barking, rinding. ~a bazo (baztrunko), parent stock, wildling. ~a vakso, g-ing wax. ~aĵo (~a branĉeto), scion, shoot. ~ilo, g-ing knife. ➞ markot, transplant.

greg-o [OA] (brutaro), Herd, drove, flock. ~o da anseroj, bovoj, ŝafoj (Ge 29/2-8, 32/16). f (senorda attaro) crowd, multitude. ~a instinkto, herd instinct. ~ejo, fold, pasture (Mi 2/12; Jn 10/16). ~ema, gregarious. ~igi, ~iĝi, herd together. ➞ band, hord, trup.

grejs-o (sabloŝtono), sandstone.

grek-o [OA 8]. G~ujo, G~io [OA-8] GR.

gren-o, [UV] Corn, Grain; cereals. Kia ~o, tia pano. ~a, cereal, corn. ~ejo, [UV] c-loft, garner, granary (Ge 41/56). ~ero, genus of c., seed. ~ujo, c-bin (➞ si I), ~kampo, c-field. ~planto, cereal. ~rikolto (Jes 16/9). ~ventumaĵo, chaff, husks. ~ventumilo, winnow, ➞ cereal, grajn, gran.

grenad-o [UV] (obuseto), (mil) Grenad/e. Fusil~o, man~o, rifle-grenade, hand-g. ~isto, -ier.

Grenad-o GD.

grenat-o, (min) garnet. ➞ ruben.

gres-o, Grass. ~ejo, herbage, pasture. ~landoj, g-lands. -tapiŝo (razeno). ➞ herb.

gri-o, [UV] grits, groats (coarse grain, hulled or crushed, especially oats) (Se 27/22). Hordea ~o, pearl barley. Maiza ~o, hominy, ~aĵo, gruel, porridge. ➞ aven, kaĉ.

grif-o, (myth) griffin, gryphon. ➞ gip.

grifel-o, [UV] 1 slate-pencil. 2 (gravurilo), graver, stylus, etc. (Jes 44/13).

grifon-o (grifhundo), griffon (dog).

gril-o, [UV] (ent) Cricket (Gryllus). Dom~o (Hejma ~o), house c. Kampa ~o, field c. Talpo~o, mole-c (Gryllotaepa). ➞ lokustel.

grimac-o,, [UV] Grimac/e, affected or ugly look, wry face. ~o de doloro (moko). ~i (fari ~on) (Se 10/10), g., make a face. Lip~i (fari dikan Upon) (paŭti). pout, make a lip. Rid~i, grin. ~(ant)a, ~ema, -ing, grinning. ➞ ridetaĉ, rikan, tik.

grimp-i (-n, abs) [OA], Climb; especially clamber, scale, scramble with hands and feet (Jer 4/29, J1 2/7). ~i malsupren tra la kamentubo. ~i sur arbo, al la supro. Rok~nio, rock c-ing. ~aĵo (~a planto), -ing plant, creeper. ~a rozo, rambler. ~anto, ~isto, -er. ~ulo, -er (beast, bird, plant). Mur~ulo, (orn) wall-creeper (Tichodroma). El~i, supren~i, sur~i, trans~i. ➞ ascend, suprenir.

grinc-i (nt), [UV] make a grat-(grind-)ing noise, creak, grate, squeak (kiel grifelo sur ardezo; grilo, maŝino). ~(ad)o, grating, -ado de ĉarnir-(segil-)o. ~igi la dentojn, gnash one’s teeth (Ij 16/9). ➞ ĉirp, grat, klak, knar, skrap.

grip-o, [OA] (med) influenza. ~ulo.

griz-a, [UV] Gray, grey, 1 (between black and white) ~a ĉevalo, lupo, nubo, okulo, vesto. Perl~a, pearl g. 2 between light and dark, clouded, depressing, drab, dull, overcast. ~a tago (vetero). 3 white with age, ancient, hoary. ~i, look g. ~(ec)o, gray(ness). ~igi (~iĝi), make (turn) g. (1 Sa 12/2) ~(barb)ulo, -beard. ~hara, ~kapa, -haired, grizzled.

groc-o, gross, 12 dozen (144). ~o da ovoj.

grog-o, [OA] grog, drink of rum and water, grond-i, (a. grundi, algrundiĝi), (mar) ground, run ashore, strand.

Gronland-o GL.

gros-o, [UV] Gooseberry (Ribes grossul- aria). ~ujo, ~arbusto, g-bush. ➞ rib.

groŝ-o, [UV] groschen (various species). (➞ English groat), f low-value coin. Sen ~o en poŝo. ➞ sold.

grot-o,, [UV] grotto, artificial cavern, picturesque cave. ➞ kavern.

grotesk-a [OA] (ridinde stranga), bizarre, comically distorted, grotesque, ludicrous from incongruity. ~a art-(danc-gest -vizaĝ-)o. ~aĵo, antic, etc. ~ulo, comic figure.

gru-o,, [UV] Crane. 1 (orn) Crane (Megalornis grus). Pav~o (Kron~o), crowned c. Virgulina ~o, demoiselle c. ~aro, flight of cc. 2 (mec) = argano.

grujer-o, (cul) gruyere cheese.

grum-o, groom, stable-lad.

grumbl-i [OA] (plendmurmuri), (nt) Grumbl/e, grouse, growl faintly, murmur complainingly. ~(ad)o, g., -ing. f (intesta bruo), rumble. ~ema, -ing, faultfindg, grumpy, peevish, querulous. Vekiĝi ~ema, get out of bed the wrong way. ~ulo, -er. ➞ graŭl, grunt, murmur, plend.

grund-o, [OA] Ground. 1 Earth, Soil; ~o akveca, argila, batpremita, disfalema, facila. fekunda, firma, gruza, kalka, kompakta, malfekunda, loma, sabla, seka, ŝton(oz)a, marshy, clayey, tamped, loose, light, fertile, firm, gravelly (gritty), chalky, heavy, barren, loam, sandy, dry, stony (g., e., s.). (1 FA 106/29, 108/27). Torfa ~o, peat. 2 (terposedaĵo): ground(s), land estate (biend). 3 bazo, fundamento, starejo, bottom, basis, foundation, substratum, underlying part (Ij 22/16): Stari sur neŭtrala ~o. Firma ~o de faktoj. ~i (ensabliĝi, grondi, surteriĝi), (run a-)ground. Sub~o, sub-s. ➞ bien, fon, fund, hum, parcel, teren. Rim.: Ter and grund are sometimes used synonymously without clear distinction.

grunt-i (nt), grunt, make a low gruff sound as a pig. f express discontent, dissent, etc., by this. ➞ graŭl, ronk.

grup-o, [UV] Group; body, cluster (number of persons or things belonging or classed together): ~o Esperanta, familia, loka. ~o de dokumentoj. Lingvo ~o, language group. Liter~o, (e.g., kl, spr). 2 (soc) (partieto): ~o politika. 3 irregular or unofficial cross- division. ~a kunveno. Sidi ~e. ~ano, member of a g. ~ejo, meetg-place. ~eto, clique, small g. (mus) (turno), ~igi (arigi). ~iĝi (ariĝi). (come together in a) g., rally. Marŝi -ope. ~estro, (sctg) g- leader. ➞ ar, band, koteri, parti, sekt.

gruz-o [OA] (ŝtonetaĵo), Gravel, coarse sand. 2 anything in small pieces, e.g., karba ~o. ~a, -ly, gritty. ~igi, break into small pieces. ~malsano, (med) gravel. ➞ pirit, silik.

guan-o (marbirda ekskremento), Guana. ~i, (manure with) g.

guanak-o, (zoo) guanaco, llama (Lama guanicoe).

guaŝ-o, gouache, painting in opaque water-colour.

guberni-o, [OA] Russian administrative district. ~estro, governor. ➞ departement, distrikt, provinc.

gudr-o, [UV] Tar, pitch, bituminous product from distillation of carbonaceous matters. Karba ~o, coal-t. ~o olea, (pina). ~(ec)a, -ry. -i (~oŝmiri), spray t. ~ita, tarred. ~ita pavimo (ŝipo). ~ila kartono, t-board. ~oakvo, t-water. -openiko, t-brush. -otuko, -paulin.

guf-o, [UV] Eagle owl, grand duke (Bubo) (Jes 13/21, 34/11).

Gujan-o GY

gujav-o, Guava (fruit). ~arbo, g-tree (Psidium). ~a ĵeleo, g-jelly.

gul-o, (zoo) glutton, wolverine (Gulo).

gulaŝ-o, goulash (Hungarian highly seasoned ragout).

gulden-o, [OA] (num) gulden (various species). ➞ floren.

gum-o, [UV] Gum. 1 rezinous material. Amela ~o (dekstrino). Araba (akacia) ~o, g. arabic. Junipera ~o, sandarac-gum. Maĉ~o, chewing-gum. Traganta ~o, g. tragacanth, gum dragon (➞ astragal). ~i (<glui), (smear with) gum. ~(ec)a. -ita, -my, -med. ~arbo, gumtree, indiarubber tree (various species, also ordinary language for eŭkalipto). ~solvaĵo. 2 (elasta ~o, kaŭĉuko), (a) (substance), indiarubber. (b) (grat~o, skrap~o), eraser (inka, krajona). ➞ glu.

gumigut-o, Gamboge, resin from ~arbo, -tree (Garcinia cambogia).

gurd-o, [UV] hurdy-gurdy. Diska ~o, juke-box. Piano~o (stratpiano), barrel-organ. Pingla ~eto, musical box. ~i (ludi -on), f (fari automate, maŝine, rutine): grind out, strum. ~ita (tede ripetita) frazo, hackneyed phrase. ~isto, h-g man.

gurnard-o (ich) grey gurnard (Trigla gurnardus). ➞ trigl.

gust-o, [UV] Tast/e. 1 (impreso surpalata), flavour, relish, savour: ~o acida, amara, bona, sala, sukera. ~o de cepoj, de fumo. Ordonita kiso havas ~on maldolĉan. 2 (senso): organoj de ~o. Havi delikatan ~on. f homo kun ~o, man of (good) taste. 3 (inklino, plaĉo, prefero): fancy, liking, predilection. ~o por sukeraĵoj. ~o nacia, persona. Pri ~oj ne disputu. Laŭ mia ~o, just as I like it. Kiom da homoj, tiom da ~oj. ~oj kaj ~etoj, fads and fancies. ~i (nt), (have the) t. (of). ~i acide, dolĉe, sape, taste sour (sweet, like soap). ~(hav)a, tastful, tasty, stylish, ~igi, season, give t. to. ~umi (-n), [UV] taste (something) 1 (~provi), test by -ing. 2 (~manĝi, manĝeti), have a t. of. f (ĝui, sperti): ~i morton, plezuron, sperton, sukceson. Mima, gustatory. Te~umisto, tea-er. Akre~a, sharp. Antaŭ~o, fore-t. Bon~a, 1 (palatoplaĉa): delicious, nice, palatable, savoury, t-y, toothsome (Alt 2/3) (➞ frandaj). 2 Bon~ulo, person with good t. Brul~a, burnt. Fi~a, unsavoury. Krom-o (~eto), tinge, twang. Malbon~a, nasty, in bad taste. Post~o, after-t. Sen~a, -less, insipid. Sen~a homo, person without taste. Sen~a konduto, parolo.

guŝ-o, pod (of beans, peas, etc.). ➞ silikv.

gut-o, [UV] 1 Drop: ~o da inko, pluvo, sango, ŝvito. 2 (iometo) small quantity: ~o da feliĉo, logiko, saĝo, senco. ➞ er, grajn. 3 (arch, pharm), gutta (pi guttae). ~i (nt), [UV] drop, drip, run down. Larmoj ~as de okuloj, roso ~as de folioj. Ne ~as mielo el la ĉielo. ~e (iom post iom). Feliĉo venas ~e, malfeliĉo flue. ~ado, dropping, dripping (Se 19/13). Rost~aĵo, viand~aĵo, dripping. Maro estas nur ~aro. -eti, trickle, dribble. ~igi (verŝi po~e). (Jĝ 5/4, Rd 33/28). ~igilo (-botelo, ~komputilo), burette, dropper, etc. De~igilo, drainer, plate-rack, etc. (➞ rak). ~ujo, dripping-pan. ➞ defluilo. El~i, exude, leak, ooze out. Po~e (~on post ~o), a d. at a time. Tra~i, percolate.

gutaperk-o, [OA] gutta-percha (latex from various Malayan trees). ~a pilko.

gutural-o (a. velaro), sono gorĝa, vela. (phon) guttural.

guvern-i, [UV] act as tutor, bring up (coach, educate, train) at home, give private tuition. ~i per korespondado (K 207/1) [Ne= regi, reĝi]. ~ado, tutelage. ~at(in)o, pupil, ward. ~anto, ~isto, preceptor, tutor. ~istino, governess. ➞ direkt, instru, reg, vart.

guzl-o (m.i.) guzla (Slava unukorda violono).

gvardi-o [UV] (gardistaro), (mil) (the) Guard(s). Meti ~on antaŭ la pordon. ~a regimento. ~ano, -sman. ~ejo, -house, -room. Antaŭ~o, advance-g., van-g Post~o, rear-g.

gvat-i, (be on the) Watch (look-out) for, lie in wait for, waylay. ~ejo, look-out, crow’s nest (mar), ~isto, look-out (man). ~istaro, watch. Nokta ~istaro, night watch. ➞ gard, insid, observ, sekv, spion, spur.

Gvatemal-o [OA-8] GT.

gvid-i (-n), [UV] Guid/e, Lead (show) the way, conduct, direct, steer. ~i blindulon, konduton, kurson, vizitant-)on. Sin ~i per kompaso. Aliajn ~as, kaj mem ne vidas. ~(ad)o, -ance. Sub Dia ~o. ~a, -ing (principo, stelo). ~anto, ~isto, g., conductor, leader. ~ato (Jes 9/16). ~ilo, g. 1 standard. 2 -ing bar (rail, rope). ➞ direktil, stiril. (av) Radio~ilo, radio-beacon. ~folio, ~libro, ~plako. ~mark ~(sign)o, guide, landmark, referencemark. Mis~i, misguide, mislead. Naz~i, lead by the nose. ➞ direkt, epitom, informil, konduk, mentor, stir.

Gvine-o [OA-8] GN. Gvine-o-Bisaŭ-o [OA-8] GW. Papu-o-Nov-Gvine-o PG.

Ĝ-o [F], letter Ĝ.

ĝajb-i, (velado) gybe, swing across (alter course as when tacking, but so that the wind crosses round the stern (making the boom cross from side to side, possibly violently if not controlled). An accidental ~o (gybe) can have serious results. ➞ tak.

ĝain-o, (rel) jain. ~ismo.

ĝangal-o, jungle, (the) bush. ~a febro.

ĝarden-o, [OA] Garden. ~o botanika, Edena, pejzaĝa, publika, roka, vintra, zoologia. Flor~o, frukto~o, legom~o. ~a floro. ~iloj, garden-tools. ~isto, -er. Ĉef~isto, head -er. ~(um)i, do -ing. ~kultivo, (hortikulturo), -ing. ➞ paradiz, park.

ĝel-o, (chem) gel, semi-solid colloidal solution, ~o agaragara. ~a, colloid. ~igi, ~iĝi, congeal, set (as jelly). ➞ gelatenjele.

ĝem-i (nt), [UV] ~o, Groan, moan, wail. (Mi 1/8). f La arbaro, vento ~as. ~egado (Ce 1/10, 11) Ek~o, sigh. El~i, g. out. For~i la vivon. Pri~i, bewail, mourn for. Dolor~i g. with pain. Plor~i (~krii), blubber, sob. ➞ lament, plend, sopir, suspir, ve.

ĝemel-o, [OA] 1 (kunnaskito), twin. ~oj de gazelino (Alt 4/5). 2 (astr) la ~oj, Gemini. ~ino. f ~a urbo, twin city. ~a ŝipo, sister ship. Kvin-(Tri-)-(an)o, quintu-(tri-)plet. f ~aj urboj.

ĝen-i (-n),, [UV] Embarrass; annoy, be in one’s way, bother, cramp, disturb, grate, hamper, incommode, inconvenience, make uncomfortable (uneasy), trouble. Sin~i, feel restraint, put one’s out, stand on ceremony. Ne ~u vin! Don’t bother (fash yourself)! (abs) Tio ne ~as, It’s no trouble, ~a, -ing, awkward, disagreeable, troublesome, vexg. ~a prokrasto. ~(aĵ)o, bother, inconvenience, nuisance, restraint, trouble. Kiom da ~o mi kaŭzis! ~ata, -ed, bothered, ill at ease, etc. ~ateco, -ment, uneasiness, etc. ~eca, constrained, prim, ~eca sinteno. ~ulo, intruder, nuisance, troublesome person. Sen~a (Sen~ata) (hejmeca, intimeca, negliĝa, neformala, senceremonia), at home, at one’s ease, cool, frank, free and easy, off-handed, unceremonious, unconstrained, unreserved, unrestricted. Trosen~a (maldeca, malkonvena, senhonta), unabashed, imperturbable. ➞ enuig, ted.

ĝendarm-o, [OA] (polica solidato), (mil) Gendarm/e, armed policeman. Rajda ~o, mounted policeman. ~aro, -erie. ~ejo, g. headquarters.

ĝeneral-a [OA] (tutampleksa), General, affecting (relating to) all or nearly all, to a whole class (Not individual, limited, local, sectional, or specialized). ~a amnestio, bildo, kunveno, opinio, pardo, prognozo, regulo. (log) ~a propozicio. ~e, for the most part, in g., in a g. way, on g. grounds, speaking g-ly [Ne= kutime, ordinate, plej ofte]. ~aĵo, -ity, g. principle (law, statement). ~igi, -ize. ➞ komun, universal. (M 2/16, 40/16, 93/24, 186/24, 187/12; 1 FA 9/4, LR 9/13).

ĝeni-o, djinn (of Arabian nights).

genr-o, (art) genre, especially of art or literature. ~a pentraĵo, picture of ordinary life, especially of a particular class.

ĝentil-a, [UV] Courte/ous, Polite; civil, considerate, cultured, of refined manners, well-bred. [Ne= genteel, gentle]. ~a ag-(Jtom-kondut-)o. ~aĵo, c-sy. ~aĵoj, compliments. ~eco, p-ness, civility, urbanity. ~ulo, p. person, gentleman. Mal~a, Rude; boor-(churl-lout-)ish, dis-c, im-p, uncivil. ~~ulo, boor, rough. ~~ulino, impudent hussy. Ne~a, im-p. ➞ afabl.

ĝer-o, pond-skater, water-bug. (Gerris).

ĝerm-o, [UV] Germ. 1 (bio) embryo, first stage. 2 microbe, especially one capable of causing disease. 3 begining, elementary principle, rudiment, seed. ~o de disput -(malsan-revoluci-)o. ~i, -inate, bud, put forth shoots. La semo ~is. f (deveni, fonti, origini, naskiĝi), arise, spring up. Tiu dezir-(dub-ide-)o ~is el... ~ado, -ination. ~igi, cause to -ate. ~igi semon. ~iva, -inable. Sen~a (sterila, nesepsa, senmikroba), sterile. Sen~igi, sterilize.

ĝerman-a (pragermana, germaneca). Germanic, Teutonic. ~aj lingvoj.

ĝet-o, (mar) jetty, groyne, (landing) Pier, protecting mole. Flotanta ~o, boom. Promena ~o, (a. piero), seaside pier. ~a kajo, landing-stage, wharf. ~kapo, j-(p-) head.

ĝi, [UV] (pron) It. Used 1 for objs (a) without sex. (b) of indeterminate sex (=// aŭ Si). Se iu venos, diru al ke… La infano ploras, ĉar ~ volas manĝi. Ĉu ~ estas knabo aŭ knabino? 2 For non-human animals, unless personified. 3 as a synonym of tio. ~ ne estas li. Ĉu ~ estas vi, kiu …? ~ estas virino. Ne kredu ~n. Ho, ~ estas ja tro vera: ~a, its, of it, thereof. En therein. Sur thereon.

ĝib-o, [UV] hump, hunch. 1 of man or beast. Propran ~on neniu vidas. Unu~a kamelo (dromedaro). 2 boss, bump, protuberance. ~a, ~hava, humped, bulging, hunch-backed, (astr) gibbous. ~aĵo, ~eco, gibbosity. La kato ~igis (arched) la dorson. ~igi, become bent, stoop. ~ulo, hunchback (Le 21/20). ➞ bos, elstaraf, konveks, protuberanc, ŝveltuber. ĝig-o, (mus) gigue, jig.

Ĝibuti-o DJ.

ĝigolo, gigolo.

ĝimkan-o, (sp) gymkhana.

ĝin-o, [OA] gin, liquor from grain or malt, usually juniper-flavoured.

ĝir-i [OA 8], (com) (subskribi dorse), Endors/e, back, negotiate (bill or cheque) (transpagi): make over, transfer. ~i ĉekon al iu. ~o, -ment. ~o blanka, blank (open) -ment. ~anto, -er. ~ebla, negotiable. ~ato, -ee. ➞ debit, kredit, trat. ~banko, clearing bank.

ĝiraf-o, [UV] giraffe (Giraffa camelopardalis).

ĝis., [UV] (prep). 1 (loko), as far as, down to, up to: ~ ilia domo. ~ (la loko), kie. ~ tie, as (so) far as there, to there. ~ ĉi tie (Ij 38/11). ~ ii tiu loko (1 Sa 7/12), hitherto. Nur no further than, f ami ~ frenezo, love to distraction. Kortuŝite ~ larmoj. Proponi ~ (as much as, up to) 10s. La prezo falis ~ (to) 3p. 11 (with accusatv). Atendu du jarojn = dum du jaroj. Sim: Atendu du ĝis tri jarojn (or) dum inter du kaj tri jaroj (➞ proksimume du aŭ tri jarojn). Iru du ~ tri paŝojn, 2 (inkludo, mezuro): de kapo ĝis piedoj, from head to foot. De matene ~ vespere, from morn to night. De majesta ~ ridinda estas nur unu paŝo. 3 (tempo), till, until: ~ nun, till (up to) now, as yet. ~ revido! Au revoir! ~ tiam, till then. ~ kiam? How long? Till when? ~ kiam li atendu? How long must he wait? (El 10/3; Ps 13/1, 2; No 14/11). 4 (conj): ~ mi venos, till I come (1 Rĝ 10/7). ~ ili ĉesos paroli (Ij 32/16) (1 Rĝ 22/27; 1 Kr 28/20, Ez 10/14, Ij 14/14, Ps 73/17, 132/5; Alt 2/17; Jer 32/5; Mi 7/9). ITHere Z never used ĝis kiam: possible, but heavy and inadvisable: but see 3 above. In the only exception (No 14/33) the superfluous kiam may have been added by an editor. PFX: ~alpa, cisalpine. ~nuna kutimo, up to the present. ~morta, life-long. Trinki (Manĝi) -ebrie (~sate) (Jeĥ 39/19). ~funde. Vadi ~genue. Labori ~morte. Plena ~rande (to the brim). ~vivi, live till. ➞ al, antaŭ ol, ne plifrue ol.

ĝoji, (nt) (pri, pro, ke, i), [UV] Rejoic/e, be delighted (glad, happy, pleased). Mi ~as vin vidi. ~o, Joy, delight, gladness, pleasure. Amiko en ~o kaj ploro. Difekti ies ~on. Fari (kaŭzi) ~on al iu. Havi (senti) ~on. ~(plen)a, j-ful, j-ous, blithesome, bright, delighted, gay, glad, merry. ~a kor-(kri-okaz-rid-vizaĝ-)o. ~an feston! ~e, j-fully, gladly, fain. ~ado, -ing (Jes 43/14). ~egi (jubili), r. greatly, exult, triumph. ~igi (-n), cheer, delight, gladden. ~krii, shout for j. Sen~a, dull, j-less. Viv~o, j. of life. Mal~i (afiiktiĝi), grieve, be sad (sorry, unhappy). ~o, affliction, grief, sorrow. ~a, dismal, doleful, melancholy, sad, sorrowful, wretched. ~iga, distressg. ~igi, afflict, grieve. ~ulo (Jes 61/2). ➞ aflikt, ĉagren, gaj, ĝu, kontent.

ĝu-i (-n), [UV] 1 Enjoy; find pleasure in, relish (experience) posses sion (use) of. ~i koncerton, manĝon, promenon (Pr 2/24). 2 (posedi, sperti, uzi; profiti el) have benefit (use) of. ~iga, ~plena, -able, delicious, delightful, nice, pleasant. ~(ad)o, -ment, delight, gratification, satisfaction. ~egi, delight (revel) in. ~emulo, pleasure-seeker. ~igi (-n), fill with delight (Se 5/19). ~ilo, means of -ment. ~ama, epicurean, pleasure-loving, sensuous. ➞ ĝoj, frand, plezur.

ĝust-a,, [UV] Right (konforma al regulo aŭ vero), accurate, correct, exact, fair, in order, just (what should be), proper, very. La ~a homo en la ~a loko. ~a pezilo, just balance. ~a respondo, correct answer. Uzi la ~an nomon, call a spade a spade. ~a ag-(esprim-kalkul-manier-metod-\oj ■vort-)o. ~e, just r., correctly, exactly, precisely. ~e difini, juĝi, paroli. Dio ~e faras, neniam eraras. ~e pro tio, just for that, for that very reason. ~e tie, r. there. ~e same, just the same. ~e hodiaŭ, this very day. ~e antaŭ mi, just (r., exactly) in front of me. Jen ~e la viro, the very man. ~e en tiu tago (Ge 7/13), on the very day, the same day exactly. Pli ~e, rather. ~(ec)o, r-ness, correctness, exactness. Fari ~aĵon, the r. thing. ~igi (ordigi, reguligi), put r. (in order). ~igi horloĝon, kravaton, iun; amend, rectify; correct (erarori), settle (disputori). ~igilo (tech) balance-(fiy-)wheel, governor, regulator, etc. ~adire, strictly speaking. ~atempa, opportune, seasonable, timely. Al~igi, adapt, adjust. ➞ adapt, akomod, akord-(konform-konven-)ig. Mal~a, erroneus, wrong. ~a opinio, vojo. ~~aĵo, error, etc. ~~igi, falsify, pervert. Ne~si, in-accurate(-correct-exact). Re~igi (re- bonigi, ripari), readjust, put r. ➞ ekzakt, just, jus, konven, korekt, nur,prav,preciz, tuj, ver.

H-o [F], letter H.

ha!, [UV] (interjection) 1 Ah! denotes sudden emotion (surprise, wonder, etc.). kiel bele! terure! 2 denotes laughter. Haha! ha ha! ➞ aha, ah.

haĉ-i (ombrostreki), (des) hatch, shade with parallel or (kruc~i) intersecting lines. Fono sen~a, solid background. ~aĵo, ~ilo.

hafni-o, (chem) hafnium (Hf).

hagio-grafio, -logio, hagio-graphy, -logy.

Haiti-o HT, Haiti.

hajl-o, [UV] Hail, f shower. ~o da batoj, kugloj. Ŝtona ~o (Jes 30/30). ~a pluvego (Jes 28/2). ~i, (impersonal) ~as, It -s. f Minacoj ~is sur lin. ~ero, -stone. ~neĝo, ~pluvo. ➞ grajl. ~ŝtormo.

hak-i (-n), [UV] Chop, hew (arbon, lignon, viandori). f ~i la klavojn, thump the piano. ~ata (jerky) parolo, stilo, vorto. ~o, c., blow. ~o post ~o. ~(it)aĵo, -ped material, hash, etc. ~eti, c. small, mince. ~ilo, [UV] axe, hatchet. Batal~ilo, battle axe. Pajl~ilo, chaff-cutter, -ileto, chopper. ~tranĉilo, pruning-bill, etc. (arb) ~isto, lumber-jack, woodcutter. Ŝton ~isto, quarryman, stone-mason. De~i, For~i, hew down, fell, lop off. De~aĵoj, chips. Fuŝ~i, hack. Pri~i, Ĉirkaŭ~i, dress, rough-hew, square, trim (lignon, Stonori), poll (arbojri). Tra~i (vojon). ➞ fend, noĉ, tranĉ.

hal-o, [UV] (bid) hall, 1 great roofed space, covered market-place, usually supported by pillars. ~o fest-(foir-stacidom-templ-)a. 2 great room. Koncerta ~o. Trink~o, pump-room of spa.

haladz-o, [UV] (fetora emanaĵo). 1 noxious, unhealthy, unpleasant, unwholesome), exhalation (fume, vapour). 2 bad smell, stench, stink , ~o forna, kloaka, marĉa, strata. ~o de spiro, de putra viando. ~a, f(o)etid, olfensive, stinking. ~i (nt) emit sulfocating vapour, fume, infect (taint) the air, reek. ~igi oleon (Pr 10/1). ➞ infekt, malbonodor, meftt, miasm, mucid, naŭz, sufok.

halebard-o, [OA] Halberd (combined spear and battleaxe). ~isto, -ier.

haleluja! (=Laŭdu Dion!), Halleluja! Alleluia!

haliaet-o (maraglo), sea eagle, white- tailed eagle (Haliaetus).

haliker-o (Halichoerus), grey seal.

haliot-o (marorelo), (zoo) ear-shell, ormer (Haliotis).

halm-o, (gm) halma.

halo! hola! (interjection) hullo! (to call attention, or answer the telephone), halo-o, (opt, phot), Halo. ~o lun-(sun-)a. Kontraŭ~a, anti-h. ~ado, halation. ➞ kron, htm-ring(-rond), nimb.

halogen-o, (chem) halogen (F, CI, Br, I).

hals-o, (mar) tack, lashing line. ~i velon. ~angulo.

halt-i (nt) [UV] (ĉesi agi), (come to a) Halt, Stop; cease to move, (make a) pause, etc. La horloĝo, vagonaro ~is. ~u! (a. Halt!) (4 FA 210/10) ( = estu ~o), Halt! Stop! Hold! Stay! (Na 2/8). Ne ~u! Go on! Continue! ~o, halt, stop, cessation, pause, (mus) (= silento), rest. Batal~o, truce, armistice, suspension of hostilities. Spir~o, pause for breath. ~e, -ingly. ~adi, keep on s-ing, loiter. ~ejo, h., s-ing place, station, ➞ etap, staci. Nokta ~(ej)o, night lodging (quarters) (Ge 42/47). Ŝip~ejo, port of call. ~eti, hesitate. ~igi (-n) (ĉesigi agon), (cause to) halt, stop, bring to rest, to a stand-still. ~igi ĉevalon, maŝinon, oratoron; keep back (larmojn); hold (spiron). ~iga ĉeno, ŝuo, brake-shoe, drag, skid. ~iga ŝraŭbo, s-screw. Sang~iga, styptic. Ne~igebla, irrepressible, irresistable, uncontrollable. ~igilo, brake (➞ brems, brid, klik), s-catch (gun, etc.); check, control, escapement (horloĝo). ~igisto, brakesman. Antaŭ~igi, check, prevent. Sen~a, continuous, uninterrupted, non-stop, through (train). Sen~a flugo, laboro, parolo. ➞ daŭr, kontinu, konstant, senĉes, seninterromp, ➞ ĉes, pane, paŭz, ripoz.

halter-o, (sp) dumb-bell.

halter-o, (ent) haltere, balancer (of diptera).

halucin-o (sensa trompiĝo), (psy) Hallucinate, apparent perception of something not actually present, illusion. ~i (kaŭzi ~on). ~aĵo, h., false image, mirage, phantom vision, etc. ~ato, ~ulo, person with h. ~iĝi (senti ~on).

haluks-o, (anat) big toe.

hamadriad-o, hamadryad. 1 (myth) (arba nimfo), tree-(wood-)nymph. 2 (zoo) large Arabian baboon, tartarin (Cynocephalus hamadryas). ➞ naj.

hamak-o [OA] (pendlito), hammock, hanging bed (Jes 24/20).

hamamel(id)o, (bot) (Hamamelis) > witch hazel (H. virginica).

hamstr-o, [UV] (zoo) Hamster (Cricetus). Ora ~o, golden h. f ~i, hoard (in time of scarcity).

handikap-i (-/;), Handicap, impose a h. on, place at a disadvantage. ~(aĵ)o, h., increased difficulty or burden. ~a kurado. ~isto. ~ita. Sen~a, scratch, handspik-o, (mar) handspike, levering shaft.

hangar-o [OA-8], hangar (remizo por veturiloj, aviadiloj). ~eto, shed. ➞ ŝed.

hant-i (-n) haunt (wide sense). Domo, loko ~ata. ~i iun (lokon). ~ita ideo (vidaĵo) min ~as. ~a memoro. ➞ fantomvizit, frekvent, vizitad.

hapal-o (Hapale), marmoset.

haplologi-o, (rh) haplology, syllabic syncope e.g., praps, Wensday, tragi(ko) komedio. mineral(lo)logio.

har-o, [UV] Hair. 1 ~oj, hair(s). kol~oj, [UV] mane. lip~oj, [UV] moustache. okul~oj, [UV] eyelashes. vang~oj, [UV] side-whiskers. Pub~oj, vost~oj. 2 (bot) (zoo) fur, wool, etc. 3 nap, pile. Brosi, hirtigi, kombi, tondi la ~ojn. La ~oj stariĝis (stood on end). Karesi kontraŭ la ~oj, stroke the wrong way. f Fendi ~ojn (tro subtili), split hairs. Ŝanĝi la ~ojn (pri lupo). Blank~a, ruĝ~a. ĉeval~a, kamel~a, Dens~a (~kovrita, ~plena, ~oza), -y, of h., bristly, shaggy. Mol~a, fluffy, silky. ~aĵo, coat, fleece, etc. ~aro, [UV] mop, thick head of h. ~ego, [UV] stiff (strong) h., bristle, -egoj de histriko. ~eto, fine h., down (➞ cili, filament, lanug, vil). f pendi de ~eto, be in extreme danger. ~aranĝo, coiffure. ~dika, capillary. ~disiĝo, parting. ~fasketo. ~ligo [UV]. ~vosto, lock, pigtail, plait, queue, tress (➞ bukl). ~stariga, creepy, h-raising, horrible. ~tubero, bun, chignon, pad. ~tufo, topknot, toupee, tuft. Sen~a, -less, bald (➞ kalv). ~~aĵo, bald spot, tonsure. ~~iga, delapidatory. ~~ulo, bald-head. ➞ adiant, faden, fibr, lan, peruk.

harakir-o, Harakiri. ~i, commit h.

hard-i (-n, kontraŭ) [UV] (malmoligi), Hard/en, toughen, (tech), anneal, chill, temper (➞ tremp), ~i fandaĵon, feron, glavon. f ~i animon, karakteron, koron. ~i kontraŭ frosto, marmalsano. ~ita (de), -ened, -y, seasoned, weather-beaten (➞ fortikig). Provita, ~ita! ~ita (~iĝinta) krimulo. ~eco, ~iĝi. Mal~i, enervate, soften, weaken. Rapid~a, quick-setting (mortero). ➞ cement.

harem-o [OA] (Islama edzinaro, edzinejo), harem. ➞ ginece.

haring-o [UV] Herring (Clupea harengus). ~o fumizita kaj salizita, bloater. ~o marinita. pickled h. ➞ kiper.

harmon-o, Harmonic. 1 In acoustics = "partial" (sonero): okt(av)o = la dua -o. 2 For the musician = "upper partial" (supertono), and okt(av)o = la unua ~o! ~a serio (la fundamenta vibro kaj ĝiaj obloj), h-series. (org) ~aro (miksaĵo), mixture.

harmoni-o, [OA] Harmon/y. 1 agreement, consonance, agreeable combination of colours, forms, sounds. 2 (mus) (~scienco), branch of music dealg with chords. ~a, -ious, concordant, euphonious, free from dissent, f ~a vivo. Vivi ~e (en ~o), live in concord. ~i (esti en ~o) (kun), -ize, agree (go well) with, match. Lia vivo ~as kun liaj vortoj. ~igi, -ize, bring into h., make -ious. ~scienco (harmonizo), -y. Mal~a, ne~a, in-ious, discordant.

harmoniz-i (-n) (almeti akordojn), (mus) harmon/ize. ~i melodion, h. (put harmony to) a melody. ~o, -y, -ization. ~o diatona, kromata, trivoĉa; etendita, kom- pakta.

harmonik-o,, [OA] (m. i.) mouth-organ (=buŝ~o, anĉ~o, buŝakordiono). Rim.: The root harmonik has various meanings in various langs. (a) Buŝ~o. (b) Tir~o (akordiono, koncertino). (c) Glas~o (frot~o, glasaro), musical glasses, (d) Frap~o, Perkut~o, various instruments of marimba fam., with or without keybord: > celesto, kampaneto (ŝtal~o), ksilofono, marimbo, tipofono. Rim.: Recommendation: Use these names, and reserve harmoniko for mouthorgan.

harmonium-o [OA] (anĉorgeno), harmonium. Suĉ~o (suĉorgeno). American (cabinet) organ.

harp-o, [UV] Harp. Eola ~o, Vent~o, Aeolian h. ~o kromata. ~o pedala (unu- aŭ du-mova), single-(double-) action h. ~(lud)i, ~ist(in)o, -er, -ist. ~ujo, h-case. ➞ zumfer.

harpi-o, [OA] Harpy. 1 (myth), f rapacious woman. 2 (orn) h-eagle (Harpia harpya).

harpun-o [OA], (ŝnurlanco), harpoon. ~i. ~isto. ~ĵetilo (~kanono).

hast-i (nt) (denotes urgency). Hast/e, -en, make h., (be in a) hurry, rush (to do something). Ne ~u! Don’t hurry! ~o, haste, hurry. ~a, hasty, hurried, quick-tempered, rush. ~a adiaŭo, manĝo. ~e decidi, skribi. Sen~e, at leisure. Tro~a, precipitate. ➞ rapid.

haŝiŝ-o (kanaba fumaĵo), hashish, bhang, marijuana.

haŭbiz-o, (mil) howitzer.

haŭl-i (mar) haul, drag, forcibly pull at, tow, tug. ~i je la ŝnuro. ~a vojo, tow-path,

haŭser-o, (mar) hawser, large rope, small cable, for towing; sometimes for mooring.

haŭt-o, [UV] (anat) Skin, cuticle, f sim, covering; film, rind, scum, skim. ~(et)o sur lakto, de banano, kolbaso, terpomo. Vaks~o (birdmembrano), cere. ~a, s., cutaneous. ~a malsano. ~eca, s-like. ~ero, scale, scurf, pellicule, (➞ skvam). ~inflamo, dermatitis. Sen~a, raw (vundo). Sen~igi, s., ➞ senfelig (also figuratively). Sub~a, subcutaneous. Dik~a, thick s-ned. Ruĝ~ulo, ➞ derm, epiderm, fel, membran, cel, tavol.

hav-i,, [UV] Hav/e (wide sense) 1 (disponi, posedi): ~i domon, monon, planon; filon, patron; (kiel) amikon. Mi ne ~as (ion), per kio pagi. Kiu ~as nenion, estas nenio. 2 (posedi en aŭ sur si): ~i aknon, barbon, fundamenton, muron; etaĝojn, paĝojn. 3 (posedi econ): ~i devon, fidon, intereson, povon, signifon. 4 (senti): ~i amon, apetiton, deziron, esperon, plezuron. 5 (esti -a): ~i febron, paciencon, ~i du colojn, jarojn, ( = esti febra, dujara). 6 (porti, teni): ~i bastonon, ĉapelon. 7 (produkti): ~i florojn, fruktojn. 8 (various): (akcepti, preni, ricevi): ~i aprobon, gaston, okazon. (scii): ~i nenion por diri (respondi). ~i nenion kontraŭ iu. (trinki): ~i tason da teo. Kiun daton (Kian veteron) ni ~as? Jen vi ~as! Here’s a pretty kettle of fish! ~(aĵ)o, assets, property. ~o hereda, patrimony. Pli da ~o, pli da klopodo. ~ebla ĉe, obtainable at. ~igi (-n) (alporti, venigi) al, get (obtain, procure) for, provide with. ~inda, desirable, worth having. En~i (Ij 21/34), contain, comprise, hold. ➞ enten, enferm, enkalkul, ampleks, uj. ~~o, contents. ~~kapablo, capacity, tonnage, etc. Mal~i, Ne~i (senti mankon de), lack, miss (be) want(ing in). Nemal~ebla (havenda), indispensable. Sen~a, penurious, destitute, indigent, needy, necessitous. ~~eco, penury. ~~igi, impoverish. ➞ malriĉigi, ruinigi, senmonigi. ~~ulo, lack-all. Senen~a, empty, hollow, vacant. ➞ malplen, sensignif, vant. Sur~i (porti), have on, wear. Bon~a (bonstata, riĉeta), comfortably (well) off, in easy circumstances, well-to-do. SFX: -hava = kun-(mult-)a; ~oza, ~plena, ~riĉa. Argil~a, dorn~a, fer~a, mon~a.

haven-o, [UV] Harbour, Port, haven. ~o komerca, milita, ŝipa. Flug~o, air-p. La ~o dezirata ("where they would be"), f ~o de rifuĝo. ~eto, creek. ~isto, docker. ~digo (moleo), h-bar, mole. ~imposto, h-dues, anchorage. ~urbo, seaside p. ➞ basen, rod, varf.

hazard-o, [OA] Chance, Hazard. Blinda ~o. ~a, h-ous, dangerous, dependent on c., risky, uncertain. Ludo ~a, game of c. ~e, by c., at random. ~i (-n), c., h., venture on (action, guess, statement). ➞ akcident, lot, risk, sane.

he! [OA] (a. hola!). (interjection) (atentigo): 1 Hey! Hi there! 2 Hold on! Enough! Not so fast! Stop!

hebre-o, [OA] ~a, Hebrew.

heder-o,, [UV] Ivy (Hedera) ~(ec)a, hederaceous. -okovrita, ivied, i-mantled. ~o venena. ➞ sumak.

hedon-ismo, ~isto, (phi) hedon-ism, -ist.

hegemoni-o,, [OA] (pol) hegemony, leadership, predominance, supremacy, ~a, ruling, supreme. ➞ domin, konduk, super.

heĝ-o [OA-8] (barilo arbusta), Hedge(row). h. ~isto, ~birdo (➞ pronel).

hegir-o, (Islama era-aro), hegira.

hej ho! (interjection) heigh ho! denotes boredom, disappointment.

hejm-o,, [UV] Home, fixed residence. Pra~o, ancestral h. -a (malfremda), of h., domestic, native. ~a besto, kuirado lingvo. ~a bieno, -stead. ~e, at h., at one’s ease. ~e vestita! ~en, -wards (1 Rĝ 21/4). Iru ~en! ~ena vojo, -ward path, -i, dwell, be at h. ~anaro(~a rondo), h-circle. ~eca, -ly, -like. (➞ intimec, komfort, sengen). ~ama, ~restema, -loving, recluse, stay-at-home, -cela, -ing (pigeon). ~edukita, h-bred. ~ir(ont)a, -ward bound. ~lando, native land, -sida, stay-at-home, -sopiro (nostalgio), -sickness. El-igi, evict. Re~igi, repatriate. Sen~a, -less, ~~ulo (vagulo,) vagrant. ➞ dom(icil), famili(ar), loĝej, penat.

hejt-i (-n) (varmigi) [UV] (Ho 7/4). 1 Fire, Stok/e. ~i fornon, [vapor-]lokomotivon. 2 Heat. ~i ĉambron, domon, lokon. Centra, vapora ~ado. ~aĵo, fuel, ~ejo, s-hole. ~ilo, ~aparato (Jes 44/15). Ban~ilo, bath-heater. (el) Merga ~ilo, immersion heater. ~isto fireman, stoker. ~forno (stovo), stove. ~ligno, firewood. Super~i, overheat. ➞ forn(el), radi, stov.

hekatomb-o, [OA] (ant) great public sacrifice. ➞ masakr.

hekelfon-o, (m.i.) heckelphone.

hekl-i, (pol) heckl/e, ĝeni (interrompi) per embarasaj demandoj. ~ado, -ing. ➞ interpel.

heksa-, (ppfx denotes ,se.s-), hexa-. ~gono, -gon.

heksametr-o, [OA] hexameter.

~podo, -pod (sespieda insekto).

heksano, hexane (CjH₁₄).

heksodo, hexode.

hekto- (ppfx denotes cent.), hecto-. ~graf-o, ~i, -graph. ~gram-o [OA].

hektolitr-o [OA].

hektometr-o [OA]. ~ŭato.

hektar-o, [OA] hectare.

hel-a, [UV] Bright. 1 brilliant, luminous: ~a tago, sunny day. ~a ĉambro, ĉielo, fajro, lumo, vetero. 2 (~kolora): b., light. ~blua, b. blue. ➞ pal. 3 (sound) (sonora): clear, ringing, ~a voĉo. ~(ec)o. -ness, splendour. ~igi, -en, clarify, poke (stir) (la fajron), (phot) ~iga bano. ~igilo, reducer. ~iĝi, -en, clear, -imprescco, ~intenso, luminosity. Mal~a, Dark; dull, dusky, overcast, sombre: ~~a arbaro, nokto, vetero. ~~a bluo, d. blue. ~~a tago, dull (gloomy) day. ➞ dens, intens, nub. ~~eco, d-ness, gloom, obscurity. ~~igi, d-en, obscure. ~~iĝi, cloud over. Rim.: ➞ hela (bright), klara (distinct).

helebor-o, Hellebore (Helleborus). ~o fetida, stinking h. ~o nigra, black h., Christmas rose. ~o verda, green h., bear’s foot.

heleborin-o (chem) helleborine. ➞ veratr.

heliant-o (sunfloro), sunflower (Helianthus). Tubera ~o (terpiro), Jerusalem artichoke (H. tuberosns). ➞ artiŝok.

heliantem-o, (bot) rock (sun) rose (Helianthemum). ~o Kanada, frostweed.

helic-o, [OA] helix. 1 (geom) < spiral curve, coil (thread, wire, etc.). 2 (ŝraŭb ~forma ilo), screw, propeller. Aer~o, air-screw. ~a, spiral, winding. ~a risorto, ŝtuparo, ŝafto. (av) ~a postfluo, slipstream. ~ero, spire, turn (of screw). ~oida, -oid. ➞ heliks.

helik-o, [OA] snail (Helix). ➞ helic, limak.

helikopter-o [OA-8], (av) helicopter.

helikriz-o = imortelo (Helichrysum).

heliks-o, helix, rim of outer ear.

helio- (ppfx = sun-), helio-. ~grafo, ~kromio, ~skopo, ~stato, ~terapio.

heliotrop-o, [OA] heliotrope, cherry pie (Heliotropium). ~a, h.

helium-o, (chem) helium (He).

helmint-o, helminth, species of tapeworm, (med) ~oza, helminthous.

heloderm-o, gila monster, bearded lizard (Heloderma).

help-i (-n; abs, al, kontraŭ), [UV] Help; aid, assist, rescue, succour. Help! ~on! ~u! (interjection) Help! ~i al si, look after one’s. 2 (efiki, rimedi, utili): Kontraŭ kalumnio ~as nenio. Ne ~is petoj, nek minacoj. ~o, h., aid, assistance, succour. Peti ~on (por ~o). Unua (sukuro), ~o, first aid. ~a, auxiliary. ~a lingvo. ~a mono, relief, grant in aid, subsidy. ~a paraŝuto, pilot parachute. ~anto, ~isto, -er, assistant. ~ema, -ful, obliging. ~ilo (~rimedo), aid, means of assistance. Inter~i, Kun~i, cooperate. ~~anto, -mate. mal~i, [UV] hinder, handicap, impede, thwart. ➞ embaras, obstrukc, maloportun. ~~(af)o, barrier, hindrance, obstacle, set-back. Ne~eble! It is past h.! Sen~a, ~e, in distress, alone, by one’s, unaided, without h. Mon~o, financial aid, support, subsidy. ➞ asist, favor, komplez, kunlabor, serv, subten, util. Rim.: Mi ne povas ne iri = I can’t help going. [Do not write Mi ne povas ~i tion. instead of ne povas eviti (malhelpi) tion].

hemant-o (sanglilio), blood-lily (Hae- manthus).

heraati-o, red blood corpuscle.

hematit-o (ferŝtono), haematite (Fe₂0₃). ~o ruĝa, red iron ore.

hematop-o, (orn) (ostrobirdo), Oyster-catcher (Haematopus ostralegus).

hemat/ozo, haemat-osis. II ~urio, -uria > blackwater fever.

hemerokal-o (taglilio), day lily (Hemerocallis).

hemi- (ppfx = duon-), hemi-. ~kranio, (migreno), -crania. ~plegio, -plegia = unuflanka kapdoloro (paralizo), (ent) ~pteroj, -ptera. ~sfero, -sphere (norda, sudd), -stiko, -stitch.

hemion-o, (zoo) kulan (Equus hemionus). ➞ azen.

hemip-o, Syrian wild ass (Equus hemip- pus). ➞ azen.

hemo- (Gk ppfx = sang-), haemo-. ~fUio, -philia. ~globino, -globin. -ragio, -rrhage (sangado). ~rojdoj, -rrhoids, piles. ~stazo, -stasis.

hen-i (nt) (ĉevalbleki), neigh, whinny.

hena-o, henna. 1 Egyptian privet (Lawsonia). 2 preparation from this. la harojn.

hendiadis-o, (rh) hendiadys, two nouns instead of noun and adj., e.g., tasoj kaj oro = oraj tasoj.

henr-o, (el) henry, unit of inductance.

hepat-o, [UV] (anat) Liver (Se 7/23). ~o morua. ~a, Hepat/ic. ~a malsano. (Gras) ~aĵo, pate de foie gras. ~ito. 1 (~inflamo), h-itis, inflammation of the 1. II 2 (min) hepatite. II

hepatik-o (hepata herbo), liver-wort (Hepatica).

hepial-oj (ent) swift and ghost moths (Hepialus).

heptod-o, (rad) heptode.

herakle-o, cow-parsnip, hog-weed (Heracleum).

heraldik-o (blazonscienco), Herald/ry. ~a, -ic, armorial. ➞ herold.

herb-o, [UV] Herb. 1 -aceous (green’ one-year) plant. 2 (cul, pharm), herb- ~o kuir-(medicin-)a. 3 Grass (➞ gramen> gres). Vojon batitan ~o ne kovras. Bird~o (stelario). Drog~o, simple. Hund ~o (agropiro). Kat~o (katario). Lup~o (akonito). Pot~(Spic~)oj, dried (mixed) hh. Pul~o (pulikario). Tern-o (ptarmiko). Vipur~o (ekio). ~(ec)a, -al, h-aceous., g-y. ~aĉo (trud~o), weed. ~aĵo, h-age (Ge 1/30). II ~ario (~kolekto) (3 FA 17/10), h-arium. ~ejo, [UV] (~kampo) (Jes 19/7), grass (green) field, meadow. ➞ razen. ~eja reĝino (ulmario). Paŝt~ejo, pasturage, pasture. ~ero, blade of grass (➞ kulm, tig). ~isto, h-alist. ~obedo, g-plot. ~okovri, turf. ~omanĝa, -ivorous. ~tondmaŝino, g-cutter, lawn-mower.

herc-o, (ph) hertz.

hered-i (ion de iu), [UV] Inherit, (jur) receive by descent or succession, come in for, succeed to. ~i bienon, ŝuldon. (med) malsanon, ruĝajn harojn. f ~i honoron, kutimon. ~(it)a, -ed, hereditary, transmitted. ~a havo, patrimony, ~a ordo, rajto. ~(aĵ)o, -ance, estate, heritage. Dividi ~on. ~aĵo de pasinteco, heirloom. ~anto, heir. ~ebla, heritable, real. ~eco, heredity, germinal constitution. ~igi (ion al iu): leave. ➞ postlas, testament. (iun pro io): make heir to. ~ordo, order of succession. Kun~anto, co-heir. Pri~a juro. Sen~igi, dis-i, cut off.

herez-o [UV] (opinio neortodoksa), Here/sy. ~a, -tical, heterodox. ~a doktrino, kredo. ~i (~e opinii). -ulo, -tic. ĉef~ulo, arch-tic.

hermafrodit-o [OA] (duseksulo), Hermaphrodite. ~a, -ic. ~a besto, planto. ➞ hibrid.

hermet(ik)a, Hermetic, air-tight. ~e fermita, -ally sealed.

herni-o, [UV] Hernia, rupture. ~o ingvena. ~o entordita (strangolita), strangulated h. ~a bendo (bandaĝo), truss. ~ulo (Le 21/20).

herniari-o, (bot) rupture-wort (Herniaria).

hero-o, [UV] Hero. 1 (grandfarulo): ~o de land-(scienc-)o. 2 (ĉefrolulo): ~o de aventur-(histori-)o. ~a, -ic. ~a konduto. -a (rimedo), -ic, kill-or-cure. ~eco, -ism. ~ino, -ine. Mal~o (timulo), coward, poltroon.

heroin-o, (chem) heroin.

herold-o, [OA] Herald. ~i, h., proclaim. ➞ anonc, distrumpet, proklam.

herpest-o (Herpestes). Mongoose (and many related animals). ➞ iĥneŭmon, mung.

herpet-o, (med) herp/es. ~a, -etic. ~o zona (zostro), shingles.

hers-o, (mil) portcullis.

hesperi-o, (ent) skipper butterfly (Hesperia).

hesperid-o, Dame’s violet, sweet rocket (Hesperis).

hetero- (ppfx = ali-), hetero-, other, different. (rad). ~dino, -dyne. ~doksa = neortodoksa. ~gena (diverskonsista).

hetman-o [OA] (kozakestro), hetman, Polish military commander.

hezit-i (nt) (pri, ĉu) [OA], Hesit/ate, show (act, speak, with) indecision, be reluctant, falter, have misgivings (scruples), hold back, shrink (from), waver. ~i inter alternativoj. ~a paŝo, respondo. ~(ad)o, -ation, -ancy. Ne sen ~o, not without misgivings. ~(em)a, (nedecidema), -ant, -ating, doubtful, irresolute, undecided. Sen~a, unhesitating. ➞ dub. Rim.: Heziti denotes mental, ŝanceliĝi, physical, wobbling.

hiacint-o, [OA] Hyacinth (Hyacinthus). ➞ endimion, kampanol, skil.

hialit-o, (min) hyalite, water (colourless vrty of) opal.

hiat-o, hiatus, break, gap. 1 in a series or chain of argument. 2 between two vowels.

hibisk-o, (bot) bush (or shrubby) mallow, (Hibiscus). ➞ alte.

hibrid-o, (bio) Hybrid (offspring of union between different races, species, or varieties), mongrel. ~a, h., crossbred, composed of incongruous elements. ~igi (krucigi), -ize, cross-fertilize, (gram). ~a radiko, e.g., korekt. (see p. 10).

hid-a = malbelega.

hidr-, (ch pfx) hydr-. ~aeido, ~ato, ~ido, -okarbido, -oksido, ~osulflto.

hidr-o, [OA] hydra. 1 (as, myth) many- headed serpent, f thing hard to extirpate. 2 freshwater polyp (Hydra).

hidrange-o, (bot) hydrangea. ➞ hortensi.

hidrant-o, hydrant, pipe nozzle for hose.

hidrarg-o, [UV] Mercur/y, quicksilver (Hg). f Li estas vera ~o! ~a, -ial. ~a spegulo. ~aĵo, preparation of m. -ika, -ic. ~ika klorido, corrosive sublimate (Hg Cl₂). ~ujo, m-cup. ➞ merkurial.

hidrastid-o, (bot) golden seal (Hydrastis).

hidraŭlik-a, hydraulic.-a h. crane (brake).

hidro- (ppfx = akvo), hydro-.

~cefala, -cephalous, with water on the brain.

~dinamiko. -elektra.

hidrofilo (zoo) waterlover, water-scavenger beetle (hydrophilus).

hidrofobi-o, [OA] hydrophobia (akvotimo) (➞ rabi).

hidrogeno, [UV] hydrogen (H). -grafio.

hidrokarido, frog-bit (-charis).

~kinono, (phot) -quinone.

~kotilo, (bot) marsh pennywort (-cotyle). -lizo. -meĥaniko. ~metr(i)o.

-pipro (akvopipro), (bot) water-pepper (Polygonum -piper).

hidroplan-o, sea-plane. Flot-plano, float-plane.

~poniko, -ponies.

~stateko [OA].

hidroterapi-o, [OA] (akvokuraco). ~ejo, hydropathic establishment.

hidrops-o, dropsy. ~ulo.

hien-o, [OA] hy(a)ena.

hieraci-o, hawkweed (Hieracium).

hierar/ĥi-o [OA], (a. ~kio [OA]), hierarchy. ~o eklezia, politika, socia.

hieratik-a, hieratic, priestly. ~a skribo.

hieraŭ, [UV] Yesterday. De since y. ~ nokte, last night. ~ vespere, yester-eve. ~a, of y. Antaŭ~, post~, the day before (after) y.

hieroglif-o [OA] (skribsimbolo). Hieroglyph. 1 figure of an object. representing an idea or sound. ~a, -ic. 2 secret symbol, writing difficult to make out. ➞ ideograf, nedeĉifrebl, nelegebl.

hifo (funga fadeno), hypha.

higien-o [OA] (sanscienco), Hygien/e, principles of health. ~a, -ic. Ne~a, insanitary. ➞ sanitar.

higro- (ppix=malsek), hygro-. ~grafo. higrometr-o [OA]. ~skopo.

hik! (interjection) sound of hiccough. ~i, h. ➞ singult.

hikori-o, hickory wood. ➞ karj, pekan.

hil-o, 1 (arba rano) tree-frog (Hyla). 2 (anat) hilus.

hilumo, (bot) hilum.

himantop-o, (orn) stilt (Himantopus).

himen-o, Hymen, (anat) maidenhead, ~a, -eal.

himenio, (bot) hymenium.

himenofilo, filmy fern (Himenophyllum).

himenopteroj, hymenoptera.

himn-o, [OA] Hymn, song of praise or prayer, (rel) hymn (Mt 26/30). ~o naeia. ~i (laŭdkanti), h., sing hh. ~aro, -ary, h-book. ~olog-o, -io, -olog-ist, -y. ➞ glorkant, kantik, pean, psalm.

Hind-ujo, Hindio (= Barato) IN.

hindu-o, hindu. ~ismo, -ism.

hindustani-o, hindustani.

hiosciamin-o (a. hiskiamino), hyoscyamine, hyoscine.

hipalage-o (rh) hypallage, epithet transference, e.g., "the body of this death" (Ro 7/24) = this mortal body.

hiper- (Gk pfx=super, tro), hyper-, over-, -bato, (rh) -baton, unusual word-order for emphasis, e.g., Akre blovis la vento; Paŭlon mi konas; Li estas~~kie? ~bolo, 1 (geom) -bola. 2 (rh) -bole, exaggerate. ~a, -ic, e.g., Ij. 6/3, 41/12-34; Ps 119/136, Mt 5/29, Lk 14/26. ~kritika. ~metropa, longsighted.

hipertrofi-o, [OA] (trokresko), hypertrophy, excessive development.

hiperik-o, St John’s wort (Hypericum) (3 FA 108/40) > androsem. H. calysimum = Rose of Sharon.

hipnot-o, [OA] Hypnot/ic sleep, hypnosis- ~a, -iga, -ic. ~igi (~izi), -ize. f charm. ~(iĝ)i, be(come) -ized. -ismo, -ism. -isto, -ist. -igito, ~iĝinto, -ic sleeper.

hipo- (Gk pf\=sub-), hypo-. ~derma (subhaŭta) -dermic. Il-dermo, (ent) warble fly (Hypoderma). ~gastro, -gastrium. ~kondri/o, -chondria, morbid depression, low spirits. ~ulo. ll(phot) = "hypo" (natria tiosulfato, Na₂S₂0₃, 5H_aO).

hipodrom-o [OA] (ĉevalkurejo), hippodrome, circus.

hipoglos-o, (ich) halibut (Hippoglossus).

hipokamp-o (mara ĉevaleto), (ich) seahorse (Hippocampus). ➞ rosmar.

hipokerid-o, (bot) catsear (Hypochaeris).

hipokaŝtan-o, horse chestnut (Aesculus hippocastanum). ~arbo.

hipokorism-o (rh) hypocorism, nursery expression, pet name, e.g., hanky, nosey- posey, ĉj, nj.

hipokrit-i, [UV] (nt) play the Hypocri/te, dissemble, (dissimulate, pretend to be what one is not. ~a, -ical, canting, feigned, put on. ~(ad)o, ~aĵo, ~eco, -isy, cant, ~ulo. ➞ afekt, farise, malsincer, kiso Judasa.

hipola-o (Hippolais), species of Warbler > melodious, olivaceous, and olive-tree ww. ~o fiava, icterine w. ➞ silvi.

hipopotam-o,, [OA] Hippopotamus.

hipotek-o, [OA] Mortgage, Havi, porpagi ~on. ~a banko, loan bank. ~a ŝuldo. ~e, on m. ~i, 1 mortgage. 2 secure (debt) by m. Sen~a (unencumbered) bieno. Ŝip~o, bottomry.

hipotenuz-o, (geom) hypotenuse, side opposite right angle.

hipotez-o, [OA] Hypothe/sis, assumption, supposition. ~a, -tical. ~i, assume. ➞ supoz, teori.

hipurid-o, (bot) marestail (Hippuris). ➞ ekviset.

hirak-o (zoo) coney (Se 30/26) = prokavio (Procavia, olim Hyrax).

hirt-a, [OA] Brist/ly, -ling, hirsute, rough, scrubby, shaggy, spiky, unkempt. ~aj haroj. ~a plumo. ~igi (harojn), make stand on end. -iĝi, -le up.

hirud-o [UV], (zoo) Leech (Hirudo). ~bredado, 1-breeding. f bloodsucker. ➞ ekspluat, sangosuĉ, vampir.

hirund-o, [UV] (orn) Swallow (Hirundo). Dom~o, house martin (Delichon). Sablo~o, sand-martin (Riparia). ~a nesto. ~vosto (tech) dovetail, s-tail. ➞ dovel, stern.

his-i (suprentiri) (mar) hoist, raise, run up. ~i flagon, signalon, velon. f Sin ~i (pull one’s up) ĝis la supro. ~ilo, halyard. Duon~ita, at half-mast. Mal~i (mallevi), haul down, lower.

hiskiam-o, [UV] henbane (Hyoscyamus). Il-ino = hiosciamino.

hisop-o, [OA] (bot) hyssop (Hyssopus) (El 12/22, Ps 51/7).

hisp-o, (ent) hispa beetle (Hispa).

Hispanujo, Hispanio [F], ES.

hist-o, (organic) tissue. -ologio, histology.

histerez-o, (ph) Hysteresis, lagging, retardation. Magneta ~o, magnetic h.

histeri-o, [OA] (med) Hyster/ia. f morbid excitement. ~a, -ical. ~ul(in)o.

histori-o (de, pri), [UV] Histor/y. 1 (kroniko) continuous record: career, course of affairs, train of events: ~o de mia vivo, de Anglujo. Biblia ~o. ~o por infanoj. Bela ~o, pretty business. La tuta ~o, the whole affair. Malnova ~o, old story. Mond~o. 2 (scienco): Natura ~o. ~a, -ical. ~a fakto. ~eco, -icity, authenticity, ~eto (anekdoto). -isto, -ian. Antaŭ~a, pre-ic. Pra~o, ancient h. ➞ evolu, rakont.

histrik-o, [UV] porcupine (Hystrix).

histrion-o (aktoraĉo), strolling player, third-rate actor.

hm! (interjection) He! Hm! Hum! denotes 1 polite dissent. 2 hesitation. 3 Ahem! simulated cough to attract attention. ➞ um!

ho!, [UV] (interjection) O! Oh! 1 (vocative, no comma). - Dio\ - mia karal 2 denotes emotion, grief, indignation, protest. -/ Kion vi faras! - ve! Alas! - ~! Ho, ho!

ne! terure! ➞ oho.

hobi-o (ŝatokupo, amata ĉevaleto), hobby.

hoboj-o [OA], (m.i.) oboe, hautboy. Ald~o (Angla korno), English horn.

hodiaŭ, [UV] Today. ~ forto, morgaŭ morto! ~ matene, this morning, ~ nokte, tonight. ~ vespere (ĉi-vespere), this evening. ~ post monato, a month from today, ~a, today’s. En la ~a tago.

hoj! (interjection) Ahoy! Hi! (to call attention). ~i, call, hail (from a distance). ~ilo, hailer.

hok-o, [UV] Hook, claw, fluke (anchor), tendril (vine), (box) ~o dekstra, right hook (sten) ~o dekstrena (horloĝmova). Boat~o, boat-h. Buton~o (butontirilo), button-h. fiŝ~o, [UV] Kurten~o, curtain-h. Pend~o, Vest~o, hanger, coat-peg, hat-peg. pord~o, [UV] door-hinge, gate-hinge. Serur~o, skeleton key. Ŝaf~o, shepherd’s crook, f snare, trap. ~(kapt)i, hook, catch. ~ego, crook (umbrella). ➞ grapl. ~eto (ueto), (typ) = breve over ŭ. ~ingo, eye. ~fadeno, ~ŝnuro, fishing-line. Mal~i, unhook. (mar). La ankro ~~iĝis, is aweigh. Sur~i, attach by hook. ➞ agraf, krot.

hoke-o, (gm) hockey.

hold-o, (ŝipkelo), hold.

holk-o, soft grass (Holcus). Lana ~o, "Yorkshire fog".

holmi-o, (chem) holmium (Ho).

holograf-o, holograph.

holoste-o, (bot) jagged chick-weed (Holosteum).

holoturi-o (markolbaso, markukumo), sea-cucumber (-slug) (Holothuria). > beche de mer, trepang. ➞ aŭrikulari, tripang, tritoni.

hom-o,, [UV] Man (in gen.), Human (being), person. ~o proponas, Dio dis- ponas. Kvazaŭ~o, dummy, lay-figure. Neĝ~o, snow-m. Pajl~o, m. of straw, scare-crow (➞ birdotimigil). ~a, h., of m. ~a figuro, parolo, memoro. ~aĉo, creature, wretch. ~aro, h-ity, h-race, mankind. ~arano, citizen of the world (➞ kosmopolit). ~~ismo, doctrine of universal brotherhood, ~eco, h-nature. ~ego, giant (➞ gigant). ~eto, little person, homuncule, mannikin (➞ pigme, nan). ~idoj (Bb) children of men (Pr 1/13). ~ino (col) female h-being, woman. Mia bona ~ino! (H /148). ~izi, m. (boat, gun). ~ama, benevolent, philanthropic. ~amaso, crowd, populace (Da 11/11). ~evit(em)a, misanthropic, unsociable (➞ mizantrop). ~mortigo, m-slaughter, homicide. ~manĝa, m-eating. ~plena, multe~a, crowded, populous. Fi~o, blackguard, villain (➞ fripon, kanajl). Liter~a, social. Mal~a, in-h, barbarous. (➞ barbar, monstr). Ne~a, non-h. Pra~o, primitive m. Sen~a (dezerta), empty, forsaken, uninhabited. ~~igi, depopulate. Super~o, superman. ~~a, super-h. Ĉiu~a (ĉies, komuna, tuthomara, universala), universal. Du~a segilo. Unu~a, one-m. ➞ human, vir.

homeopat/io, [OA] Homoepath/y. ~a, -ic. f (eta) tiny. ~a dozo. ~(iist)o, homoepath. opposite alopati.

homili-o, Homil/y, lecture, sermon, ~a, -etic. ➞ admon, predik.

homini-o (maiza grio), hominy.

homo- (Gk pfx = .vam-), homo-. ~gama.

homogen-a = samkonsista, samspeca, homogenous, uniform (opp heterogen). ~a miksaĵo.

homolog-a (samrilata), homologous, corresponding. ~a serio. ~aj elementoj.

homonim-o, [OA] homonym, word with same sound but different meaning. ~a, -nymous.

homopter-oj (insects with similar wing-pairs), -ptera. -seksa.

Hondur-o HN, Honduras.

honest-a,, [UV] Honest. 1 not cheating, not stealing. ~a ago, gajno. 2 fair, moderate, reasonable. ~a prezo. 3 decent, honourable, straight, truthful. ~a intenco, knabino, konduto, respondo. ~aj homoj. 4 chaste, virtuous. ~a virino. ~(ec)o, honesty, integrity. Paroli ~e. ~ulo. Mal~a, Ne~a, dis-h, crooked, dishonourable. ➞ ĉast, fidind, honorind, lojal, rekt, virt.

honor-o,, [UV] Honour. 1 high respect (distinction, position). Loko, seĝo de ~o. ~o al, all honour to Rigardi kiel ~on. Ne venas ~o sen laboro. Mi havas la ~on diri, have the h. (beg) to state. 2 good name, nobleness of mind, repute, Afero, ŝuldo de ~o, matter (debt) of h. ~o perdita, ĉio perdita. 3 credit, person (thing) reflecting h. on. Esti ~o (be a credit) al la lando. 4 (~aĵo), mark of esteem. Fari la lastajn ~ojn, pay the last (funereal) honours. (al). ~a devo, gvardio, parolo, debt (guard word) of h. ~a (senpaga, titola), honorary. ~a sekretario. ~e al, in h. of. Sukcesi ~e, with credit, flying colours. ~i (-n), [UV] (fari ~on al), (treat with) honour, do h. to. ~i traton, meet a bill. ~ata, -ed, distinguished, respected. ~igi, confer dignity on. ~inda, -able, worthy of h., of high standing. ~~a homo. Mal~o, affront, disgrace, ignominy, insult, outrage. ~~a dis-ing, derogatory. ~~i, dis-h, besmirch’ defame, discredit, sully (Mai 2/11). Sen~a, without h., unhonoured. ➞ dign, glor, honest, respekt, rever.

honorari-o, [OA] fee, emolument, honorarium, remuneration for professional services, retainer. ~i iun. ➞ pag, rekompenc, salajr.

hont-i (antaŭ, je, pri, pro), [UV] be Ashamed, feel Shame (Ge 2/25). siajn larmojn (M 26/30). ~anta, a., abashed. ~u! S. on you! ~o, s., ignominy, infamy, opprobrium, reproach. Lia ~o ne forgesiĝos. Ne diru "~o!" (H 105/ 17). ~ema, s-faced, ashamed, bashful, embarrassed, timid, shy. Foriri ~e, slink away. ~igi (kaŭzi ~on al), (put to) s., abash, confound, humiliate (➞ humilig). ~iĝi (Ps 25/2). ~inda, s-ful, despicable, dishonourable, infamous, scandalous. ~~aĵo, ignominy, turpitude. ~~ulino (sen~ulino) (PI l/8), hussy, profligate, jade, strumpet. Sen~a, s-less, impudent, un-a. ➞ impertinent. Sen~eco, effrontery, impudence. ➞ konfuziĝ, malglor, malhonor, malrespekt, prud, pudor.

hop-i (salteti) ~o, Hop. ~u! Hop! (interjection) Hop! Now then, jump! Out you go! Hop it! Ne diru "Hop" antaŭ la salto. For~i, hop away. ~ludo (marelo), h-scotch.

hor-o [UV] (tempkalkulo), Hour, Time. 1 60 minutes. Ĉiu~e, h-ly. Duon~o, half- an-h. Ok~a tago. Po~a laboro, t-work. Unu~a distanco. 2 t-measurement. ~o meza, mean t. ~o norma, standard t. ~o astronomi-(somer-sun-ver-)a. ~angul (~zon)o. 3 t. of day, o’clock. Kioma ~o estas? What is the t.? La dua(~o) =2.0. Kvinahora teo, 5 o’clock tea. ~montrilo, h-hand. 4 appointed t., moment. Atendi konvenan ~on, bide one’s t. Venis la ~o, the t. has come. Last~a (latest, stop- press) novaĵo. Lumiga (manĝ-)~o, lightg- up (meal) t. Oficejaj, lernejaj ~oj. ~aro, ~libro, ~tabelo, t-table, ry guide. ~eto, less than an h., only a short t. ~montra ombro (Jes 38/8).

hord-o, horde, band (of nomads, etc.). ~o da Sirianoj (2 Rĝ 24/2). f swarm. ~o da kreditoroj. ➞ apaĉ, band, svarm.

horde-o,, [UV] Barley. 1 grain. 2 b-grass (Hordeum). Perl~o, pearl b. Vintra ~o, winter b.

hordeol-o, (med) sty (on eyelid).

horizont-o, [OA] Horizon, sky-line. Ĉe la ~o. ~o videbla (vera), true (apparent, visible) h. f bounds, limit, outlook. ~o politika. Vastigi sian ~on. ~a ebeno, plane of the h. ~a linio, vanishing line.

horizontala, [UV] Horizontal, level (at right angles to vertical). ~o =~a linio (ebeno), h. ~iĝo, (av) recovery.

horloĝ-o, [UV] Clock, Watch, timepiece. ~o akva, elektra, kukola, mura, pezila, pendola, risorta. Brak~o, Pojn~o, wrist-w. Kontrol~o, timing-c, stop-w. Ripet~o, repeater. Sablo~o, hour-glass, sand-glass. Sun~o, sundial. vek~o, alarm-c. ~a ĉeno, vitro. ~eto (Poŝ~o), watch. Klik~eto, lever-w. ~isto, horologist. ~okesto, ~ujo, c-case, w-case.

hormon-o, hormone.

horor-o, Horr/or, (feeling of) abhorrence, detestation, disgust, repugnance, terror. ~(aj)o, horror, La ~oj de milito. ~(ig)a, -ible, -ifying, awful, creepy, dreadful, fearful, frightful, ghastly, gruesome, hair-raising, shocking. ~i (nt) be horrified, feel (have) a h. (dread) of, (aversion to), shudder. ~igi (teruri), inspire h., -ify, shock.

horoskop-o, [OA] horoscope.

hortensi-o, [OA] (bot) hortensia (Hydrangea hortensis). ➞ hidrange.

hortikultur-o (ĝardenkultivo), Horticulture. ~a ekspozicio, flower show, ~ejo, market garden, nursery, etc. ~isto, -ist.

hortulan-o [UV] (ĝardena emberizo), (orn) ortolan (Emberiza hortulana).

Hosana! (interjection) Hosanna! shout of adoration (Mt 21/9).

hospital-o [OA] (flegejo, malsanulejo), Hospital. ~o kampa, field h. ~a ŝipo, vagonaro.

host-o, plantain lily, funkia (Hosta).

hosti-o, [UV] host, consecrated wafer, ~ujo, ciborium.

hot! (interjection) Gee up! (to horse, cow).

hotel-o, [UV] Hotel, hostelry, inn. Motorista, aŭtista ~o (motelo), motel, ~isto, -keeper, -proprietor.

hotoni-o, water-violet, featherfoil (Hottonia).

hu! (interjection) Coo! (denotes start, or jocular wonder) (Rj /115). ~i 1 (owl), hoot; (crowd) boo, jeer, hoot, shout, derisively. ~i krimulon. Also 2 noise of wind! Hu! HU-U’U (4 FA 76/15, 78/25, 84/28).

hub-o, hide (of land) (G Hube, Hufe), obsolete, but Z. Usable for "small holding, croft, homestead". ~ulo, crofter.

hubar-o, (orn) houbara bustard (Chlamydotis).

huf-o, [UV] Hoof. ~o fenda, havita, cloven h. ~uloj, ungulata, -ed animals. ~bat (~frap)i, kick (➞ stampf). ~fero, ~umo (4 FA 219/1), horse-shoe. (~)feri ĉevalon. shoe. ~feristo, farrier. ~signo, -mark. Supei-aĵo, fetlock.

hugenot-o, (hist) huguenot, French protestant.

hul-o (ŝip-fram-korp-ŝel-o), hull (of ship, plane). ➞ ŝvel.

hum-o, [OA] Humus. 1 vegetable mould. Folia ~o, leaf mould. 2 (o.l. = ĝardena tero), garden mould (soil). ~acido, humic acid. ➞ kompoŝt.

human-a [OA] (malkruela), Human/e, compassionate, considerate, kind, -itarian. ~(ec)o, -ity. ~igi, ~ize. Mal~a, Ne~a, cruel, inhuman, savage, unfeeling, 2 (phi) ~ismo, ~isto, -ism, -ist.

humer-o [OA] (anat) humerus, bone of upper arm. ~a, -al.

humid-a [OA-8] (malseketa, vaporeca), Humid, damp, dank, moist. ~a aero, domo, vetero. ~(ec)o, -ity, moisture. Gradoj de ~eco.

humil-a [UV] (malfiera), hum|ble. 1 modest, unpretending, with a low estimate of one’s own importance. ~a koro, peto. 2 lowly, mean (condition in life). ~(ec)o, -ility (Ce 2/3). Paroli ~e. ~aĉa, ~ega, cringing, grovelling. ~igi, (hontigi), h., abase, humiliate, mortify (Ps 136/23) ~iĝi (antaŭ), h. (submit) one’s, eat h. pie, stoop. Al li ~iĝos la popoloj (El 10/3) ~ulo. Mal~(eg)a, arrogant, haughty, high-handed, imperious, proud.

humor-o, [UV] Humour. 1 Temper, frame of mind, mood, spirits, vein (➞ agordiĝ). ~o gaja, trankvila. Acida ~o, sharp t. Nigra ~o, depression, fit of the blues. 2 (a. humuro), jocose imagination. ~a, h-ous, amusing, droll, facetious, jocular, playful. ~aĵo, funny story, joke, pleasantry, witticism. ~isto, -ist. Bon~a, good t-ed, in a good h. Malbon~a, bad t-ed, cross, grumpy, peevish, out of t., snappy, testy. ➞ em, splen.

humoresk-o (~a muzikaĵo), humoresque.

hund-o, [UV] Dog, Hound (Canis). ~o bojas, homo vojas. Vivi kiel ~o kun kato, ~a, canine. ~a dento, vivo. Dalmata ~o, Dalmatian, coach-d. Dan~o, Dane. Eskima ~o (Sled~o), husky, sleigh-d. Kimra ~o, corgi. Novlanda ~o, Newfoundland. Pekina ~o, Pekinese. Rusa lup~o, borsoi. ĉas~o, hound. Cerv~o, deer-h. Fos~o (teriero), terrier. Pembroka ~~o, sealyham. Gard~o, kort~o, ĉen~o (4 FA 236/1), watch-(yard-)d, mastiff. Kaŝ~o, setter. Kur~o, grey-h. ~~eto, whippet. Lepor~o, hare-h, harrier. Lutro ~o, otter-h. Mel~o, badger-dog, dachs-hound. Montro~o (Halt~o), pointer. Rat~o, setter. Sang~o (Spur~o), blood-h. Ŝaf~o, sheep-d. ~~o Australia, kelpie; Germana, Alsatian; Skota, collie. Trov~o, retriever. ~aĉo, cur. ~aro, pack of hh. ~ido, puppy. ~ino, bitch. ~ujo, kennel. ~herbo (agropiro). ~lango (cinogloso). ~ŝnuro (~vipo), d-lead (whip), ~vosto (cinozuro). Vir~o, male d. ➞ baset, bigl, buldog, ding, dog, grifon, mops, pudel, spaniel, ŝpic, terier.

hungar-o [OA-8], Hungarian. H~ujo, H~io [OA-8] HU, Hungary.

hup-o, 1 (zoo) crest, tuft; top-knot (➞ tup). 2 (mot) ~i, hoot, sound the horn. ~ilo, hooter, horn, klaxon.

hura! [OA] (interjection) (accent: hura’), Hurah! Hooray! ~i, cheer, shout (with approbate, exultation).

hurd-o, 1 (plektobarilo), Hurdle, wattling. 2 (ĉirkaŭbarilo), fold, pen. ~kurado, h-race, steeplechase. ➞ heĝ, latis.

huri-o, houri, nymph of Islamic paradise.

hurl-i, ~o, Howl. 1 (make) long doleful cry as of dog or wolf. 2 long cry of pain, yell of derision. f h., bawl, roar, yell. ~i kun la lupoj, cry with the pack.

husar-o, [UV] hussar, soldier of light cavalry regiment.

huŝ! (a. Ŝŝ!), Hush! Be silent! Quiet! Silence! ~a, h-h, highly confidential, very secret.

huz-o, [UV] Great (White) sturgeon, hausen. (Accipenser huso). ➞ sterled, sturing.

Ĥ-o [F], letter Ĥ.

ĥameleon-o (a. kam-), chameleon (Le 11/30) (Chamaeleo).

ĥamsin-o, (met) khamsin, Egyptian sandy wind from Sahara.

ĥan-o, Khan (Asiatic ruler).

ĥaos-o [UV] (a. kaoso), chao/s. 1 formless void. 2 utter confusion. ~a, -tic.

ĥemi-o, [UV] (a. kemio), Chem/istry. ~a, -ical. ~aĵo, -ical. ~isto, -ist. [Ne= apotekisto]. ➞ apotek, drog.

ĥet-oj (a. ketoj), bristles of some worms. ~uloj, chaetopods.

ĥimer-o, [UV] Chimer/a. 1 (monstro leonkapa, kaprokorpa, serpentvosta). 2 bogy, fanciful conception. ~a, -ical. ~ulo, visionary.

ĥirurg-o, ~io, = kirurg-o, ~io.

ĥiton-o (Le 8/7), robe, tunic. ➞ kiton.

ĥoler-o, [UV] Cholera. Kokina ~o, fowl-c., fowl-pest.

ĥor-o, [UV] (kantistaro; a. koruso), Chor/us, choir. ~o infana, miksita, vira, virina; anĝe1a, birda. ~a, -al. ~e, in c., all together. Deklami, paroli ~e. ~i, sing in c., as choir. ~aĵo, -al work, music for c. ~ejo, c-chancel (➞ absid, galeri). ~estro, c-master. ~an(~ist)o, -ister, member of c. (especially ~knabo, c-boy). ~orgeno, c-organ. ~societo (kantsocieto), -al society. ➞ refren, rekantaĵ.

ĥoral-o, chorale, slow German hymn-tune.

ĥore-o, (med) chorea, St. Vitus’ dance.

l [F], letter I. -greka (ipsilono), Y. -korelativo ( = ia, ial. . .). -fero. -relo. -terpomoj, name given by a child to "chips", -vorto ([verbo).

-i, [UV] ending of infinitive verb. With verb root = to. Mi volas lerni kanti, I want to learn to sing. With other roots denotes state or action. I (adj root) ~~ impresi, stati; Verdi, be green. Abundi, avari, egali, kuraĝi, necesi, pravi, sani, simili; anstataŭi, superi. II (noun root) 1 = use, utilize: Ankri, brosi, ĉeni, harpi, najli, veli, vipi. 2 = izi, supply with. Adresi, gudri, kroni, sali, seli. 3 = produce: Flori, fumi, plani, radii, sangi, streki. 4 = act as: Dandi, estri, profeti, serpenti. 5 (various): Fronti, kongresi, nesti, nombri, ondi, tranokti. 6 = diri. Adiaŭi, bisi, hurai, jesi, nei.

~io, -iisto. If a noun root ends with -grafio, -katio, -manio, -nomio, -patio, -zonio, -iisto can usually be abbreviated to -o. E.g., astronom(iist)o, diplomat(iist)o. Sometimes, however, -io = technique, use of. E.g., stetoskop-io, from the object. stetoskopo. Rim.: Vb rts (fotograf-i, stenograf-i) are in a different class, and form -isto. If Ekonomiisto cannot be reduced to ekonomo, which has a different meaning.

ia [UV] (iuspeca), of some (indefinite) kind (sort) or other, some kind of a, a sort of. Ĝi estas ~ hundo. Nur ~ abomena acidaĵo. Sen ~ kaŭzo, without any reason. ~ ajn, of any kind (whatever) (you like). ➞ iu, kelka, unu.

ial [UV] (iukaŭze, iumotive), for some (a certain) reason. ~ ŝi ne venis. Se if for some reason … ~ ajn, for any reason (whatever).

iam [UV] (iutempe), at some time (or other). (Past): once (upon a time). ~ estis reĝo. Vi amis min ~ ! Ĉu vi ~ ? Did you ever? (Future): some day. Se if ever. Venu ~ ajn, at any time (whenever) you like. ~a, [UV] (past): erstwhile, once enjoyed, one-tm, quondam. Memori ~an feliĉon. (future): to come. Esperi ~an sukceson. ➞ iufoje, unu tagon.

ibeks-o, Ibex, wild goat (Ps 104/18). (Capra ibex). ~ino (Se 5/19).

iberid-o, (bot) candytuft (Iberis).

ibis-o, [UV] Ibis (Ibis ibis) and various related species (Re 14/16).

-icid-o (unoff. sfx), -icide. 1 mortigaĵo. fungicido, herbicido, insekticido, pesticido. 2 mortiginto. Fraticido, patricido, reĝicido. ~a, -icidal (mortiga, ~inta).

-id [UV] (sfx), 1 Child, son, young, of (a) Human beings: reg~o, prince of the blood royal, (b) Other animals: kat~o, kitten, pav~o, pea-chick, (c) Plants: arb~o, seedlg tree; plant~o. (d) Other things: Latin~aj (romance) lingvoj. (e) (astr) Meteors: Perse~oj, Perseids. 2 Offspring, descendant, scion, in gen., irrespective of age (El 20/5). Reĝ~oj = filoj, nepoj, kaj pranepoj de reĝo. Izrael-o, Israelite. Hom~oj, sons of men (No 23/19, Ps 4/2). ~o, c., cub, whelp, etc. ~aro, children, descendants, issue, posterity, progeny, seed (Ge 9/9); brood, litter, young. Sen~a, c-less, barren. ➞ fil, infan, naskit, posteular. ➞ English -ite, Gr. -id, R. -(ov)iĉ. Mnemonics: kid, seed. II Ido (i.l. project).

-ido (ch. sfx), -ide. Brom-(klor-sulf-)ido. Klor~a acido, hydrochloric acid.

ide-o [F], Ide/a, concept, fancy, mental image, notion. ~o falsa, ĝusta, klara. Bona ~o, happy thought. Fiksita ~o, fixed idea. Genia ~o, brainwave. Havi (nenian) ~on. Kia ~o! The idea! Venis al mi la ~o (It occurred to me), ke. Ĉeno de ~oj. La interna ~o de Esp. ~a, of ideas. ~a mondo. ~ismo, (phi) -ism (opposite materiismo, realismo). Sam~ano, fellow-thinker. ➞ samcelano, samidealano. Sen~a, barren of ideas, dull. ➞ imag, komprenaĵ, koncept, noci, opini, pensaĵ, pensbild.

ideografi-o [OA] (~oskribo), -ography, picture-writing. -ogramo, -ogram, -ograph, e.g., Chinese script.

ideologio (idearo), ideology.

ideal-o [OA], Ideal, high aim, model of perfection, vision. Atingi, celi, havi ~on. ~o neatingebla. ~a, ideal, perfect. ~a formo, plano, viro. ~e bela. ~igi, -ize. ~ismo [OA], -ism. ~isma (nobla, malegoisma). ~isto, (~emulo), -ist. ~ulo, model, paragon. Sen~a (proza), without ideals, drab, matter-of-fact. ➞ ide, model, perfekt, rev, subjektiv.

ident-a (kun) [OA], 1 (of one thing): Ident/ical, one and the same, self-(the very) same. 2 (of several things): agreeing in every detail, counterpart, duplicate, synonymous. ~(ec)o, -ity. Atesto pri ~eco. ~igi (pruv -rekon-i), -ify, establish -ity of, name, recognize. ~igi krimul-(lok-)on, A kun B. ~iĝi, be -ied. ➞ egal, sam, tute simil.

idili-o [UV] (paŝtista poemo aŭ priskribo), Idyll, e.g., Georgie de Virgilio. f. ~o de juneco. ~a, -ic, bucolic, pastoral, peaceful, pleasant. ~a pejzaĝo, vivo. ➞ eklog, pastoral.

idiom-o, [OA] Idiom, vernacular (dialect, speech), peculiar to place or age. ~a. -atic, characteristic, colloquial. ~aĵo > idiotismo. ➞ dialekt, lingvaj, slang.

idiosinkrazi-o, Idiosyncr/asy, personal peculiarity, ~a, atic.

idiot-o, [OA] Idio/t, cretin, imbecile, natural fool, f blockhead, booby, dunce, silly ass, simpleton. ~a, -tic, senseless. ~aĵo, ~eco, -cy, rank stupidity, ~eta, feebleminded. ➞ malsaĝ.

idiotism-o [OA] (idiomaĵo), (gram) Idiomatic expression or phrase, lingual peculiarity, (often) illogicality. Uzi la ~ojn de (forms peculiar to) la idiomo (the language used). Perhaps Estas bele!; kiel eble plej; aldoni, eldoni, elteni, elpensi, eltrovi, rideti, subteni; may be called ~oj de Esperanto

idol-o,, [UV] Idol, false god or its image. ~o el arĝento, ligno, oro. (Rd 5/8). f (io, iu, amegata), darling, favourite. Esti la ~o de la nacio, patrino, tago. Mono estis lia ~o. ~ano, ~isto, -ater, heathen. ~ana, pagan. ~isteco (Jeĥ 14/4). ~ejo (~ana preĝejo), heathen temple, ~igi, -ize, be passionately fond of, worship, ~kulto, ~servo, -atry. ➞ fetiĉ.

ie [UV] (iuloke), in some (a certain) place, somewhere (or other). Li loĝas ~ en Kent. ~ kaj here and there. Ĉu ĝi estas ~ (anywhere) en la domo? Ĝi ne estas ~ ajn, not anywhere (at all), ~n, somewhither. Iru ~n ajn, anywhere (you like).

iel [UV] (iumaniere), by some means, in some manner (way), somehow or other. ~ ni sukcesos. Ĉu mi povus ~ (in any way) vin helpi? Faru ĝin ~ ajn, anyhow, in any way (whatever) (you like). ~e (pleon) (M 115/2).

ies [UV] (de iu, de iuj), a certain person’s, somebody’s (-one’s), of some one (or other), of some people. Mi aŭdis ~ voĉon. Ĉu tio estas ~ (anyone’s) propraĵo? Prenu ~ajn, (anyone’s you like, it doesn’t matter whose).

-ig,, [UV] (sfx) make, cause to be, render. Duon~i, halve. Unu~i, unite. I (adj. root): = make -a. Blank~i (igi blanka), bleach. If ➞ English -en, e.g., akr~i, sharpen; -ify, e.g., cert~i, divers~i, klar~i, sankt~i; -itate, e.g., facil~i, neces~i; -ize, e.g., util~i. II (noun root): = make -o; or -a. Buter~i lakton; Esperant~i romanon; nul~i mendon. Rim.: For "to make use of" use -i, not ~igi (vd -I II). e.g. marteli, kroni, veli. Rim.: Compounds: albord~i Upon; detron~i reĝon; elter~i trezoron; enlit~i infanon, senkap~i krimulon. Ill (intransitive verb root): makes a transitive vb. La akvo bolas: mi bol~is ĝin. Pere~i urbon; ven~i pastron. IV (transitive verb root): = igi -ata or -anta according to context. Sci~i amikon pri novaĵo (or, novaĵon al amiko). Kred~i iun pri io (ion al iu). To avoid ambiguity one may use -at or ~ant, e.g., manĝ-at(-ant)igi katon. [Do not use -ig needlessly. Fermi (not: fermigi) fenestron; fini laboron veki dormanton. ➞ interesi = to interest; interesigi = to make interesting], Rim.: Sometimes either igi or fari can be used. Tio igis (or faris) lin ruĝa. But they are not synonymous. Mi faris (not igis) mian laboron. Mi igis (not faris) lin labori. ➞ far, iĝ, instig, kaŭz; G einigen, L fumigare.

iglu-o, igloo, Eskimo dome-shaped hut.

ignam-o, (bot) yam (Diosocorea).

ignor-i (-n) [OA] (intence flankenlasi, preterlasi, malatenti), ignore, act as if ignorant of, avoid noticing, cut, disregard, leave out of view, not take into account, pass over, pretend not to see, regard as unknown, shut one’s eyes to, take no notice of [Ne= be ignorant, ne scii], Saĝulo ~as ofendon. (Se 12/16). Li (Ĝi) ne estas ~ebla. ➞ forsilent, ne konsider, strut.

igvan-o, (zoo) Iguan/a (Iguana), and related genera.

igvanodont-o, (zoo) iguanodon.

-iĝ,, [UV] (sfx) become, come to be, get, grow, turn. Shows change, whether voluntary, or due to external force.
^I. (adj root): Verdi, be green verd~i, turn green. pal~i de timo.
^II. (noun root): = -< -o or -a. Amik~i, maten~i, ruin~i, vesper~i. Compounds: altabM; derel ~i; enlit~i; subakv~i; surmar~i.
^III (intransitive verb root) = iĝi -anta. Sidi, sit (be seated), sid~i, sit down, become seated.
If the vb itself denotes change or momentary action, -iĝi is pleonastic, Droni, fali, halti, kreski, velki (not -iĝi).
If Mort~i (E 39) is possible, but unusual. See ĉes.
^IV (transitive vb root): Makes an intransitive vb; -iĝas = estas (or iĝas) -ata (passive) = oni -as -on. Mi rulas la ŝtonon, ĝi rul~as. La kunveno ferm~as (= estas fermata, oni fermas la kunvenon).
^V Strictly speaking, -iĝi and esti -ata are not exact synonyms. La ŝtono rul~as asserts change of position, however caused: La ŝtono estas rulata = oni rulas la ŝtonon.
^VI -iĝi is a useful variant of sin -i. Klin~i, sin klini. Lev~i, sin levi. The form with sin is, the other may or may not be, reflex v.
^VII Such expressions as La muroj ban~as en la lago; la tero turn~as, conventionally denote state rather than action.
^VIII There is a diffce between vundo and vund~o. When both forms are possible, -o is better. A bato may be given or received. La komenco, fino, fermo (not: -iĝo) de kunveno.
Rim.: Fariĝi is sometimes used as a synonym of -iĝi. There is, however, a difference: -iĝi = become, get, grow, turn, and fariĝi be made, e.g., iĝi maljuna fariĝi reĝo. ➞ ek. Do not say -iĝita (because verbs with -iĝi, being intransitive, cannot be used in the passive); nor -iĝebla, -iĝinda (for these imply a passive verb). Instead of rompiĝita, say rompita or rompiĝinta; Instead of edziĝebla, say edzigebla or edziĝipova].

iĥtio- (a. iktio-), (ppfx) ichthyo-, fish.

iĥtiokolo (fiŝgluo), [UV] isinglass. ~logio, -logy. ~saŭro (fiŝdrako), (pal) -saurus.

-ik, (ch sfx) -ic, denotes a salt with maximum valency. Fer~a (ferric) sulfato.

ikneŭmon-o (a. -iĥx), 1 ichneumon -(cuckoo-)fly (Ichneumon) > ofiono (Ophiori). 2 icheumon, Egyptian mongoose (Herpestes ichneumon). Vd herpest.

ikon-o (sankta bildo), icon, image (representation) of sacred personage. ~adoro, ~rompo. ~oklasto (idolrompisto).

iks-o, name of letter X. ~radioj.

iksi-o, corn lily (Ixia).

iksod-o (< akaro), (ent) tick (Ixodes, etc.).

ikter-o (flava malsano), jaundice, (vet) yellows. ~ulo.

-il [UL] (sfx) 1 object. used to perform an action; appliance, implement, instrument, tool, utensil: Skrib~o, anything used for writing (krajono, plumo, etp.). Hak~o, axe; lud~o, toy; rem~o, oar. 2 means (in gen.): Demand~o, enquiry form; indik~o, sign; transports, means of transport. 3 medium (substance used as means): Solv~o, solvent. Ilo, tool, instrument. ~aro, set of tools. ~ujo, tool-bag(-box). Rim.: With an intransitive root, both ~ilo and ~igilo are used, according to viewpoint (objective or subjective). The sleeper uses his bed as a dorm~o; the nurse gives the patient a dormig-o. Pend~o relates to the criminal; pendig-o to the hangman. Rim.: With a noun root: (a) -ilo=//o por -i, ilo de -ado. Muzik-o, mus. instrument. (b) -igilo = ilo igi -a (-o). Pulvorig~o, pulverizer. Rim.: Ilo = a tool; maŝino, a larger, more complicated piece of machinery. Kudrilo, needle; kudromaŝino, sewing-machine. IT If the root itself denotes the tool, -il is pleonastic. Baston-(bros-)o, not -ilo. ile-o, ileum, pt of small intestine.

ileks-o, [OA] holly (Ilex) (Jes 44/14).

ili, [UV] they, Al to them. Mi vidis ~n, I saw them. ~a, their, theirs, of them.

ilici-o, (bot) (stelanizo), star anise. (Ilicium).

ilium-o, ilium < hip-bone.

ilumin-i (-n), [UV] Illuminat/e. 1 (supply or decorate with) Light(s), 1. up, shed 1. (lustre) on, brighten. ~i dom-(strat-)on. 2 decorate with colored initials. ~i manuskripton. 3 enlighten, give insight. inteligenton, spiriton. ~ado, ~aĵo, -ion. ~ilo, -itoj, illuminati. ➞ ilustr, lamp(ion), lantern, lumig.

ilustr-i (-n), [OA], Illustrat/e. 1 with pictures. ~ita libro, poŝtkarto, revuo. 2 elucidate, explain, exemplify, make clear. ~i regulon (sian penson) per ekzemplo. ~a -ive. ~ado, ~aĵo, -ion, example, picture, ~isto, illustrator.

iluzi-o [OA] (sens-eraro), Illus/ion, deception of the senses. ~o akustika, optika. f Fari al si ~ojn. ~oj de juneco. ~i (-n) (trompi), deceive, delude, hoodwink. (M 141/4). ~a, -ive, -ory, deceptive, phantom, sham, unreal. ~a espero, projekto, promeso. ~aĵo, illusion, castle in the air, soap-bubble. ~iĝi, have an illusion. ~iĝulo, cloudwalker, visionary. ~isto, illusionist (➞ ĵongl). Sen~igi, dis~i, disenchant, undeceive. Sen~iĝo, disappointment (M 141/5). ➞ fantazi, halucin, ĥimer, miraĝ, sonĝ.

imag-i [UV] (mense bildigi), Imagin/e, conceive, fancy, form a mental image, get into one’s head, picture to one’s. ~u mian ĝojon (la scenon)! ~u vin sur mia loko! ~u al vi, ke… . ~(it)a (nereala), -ary, fancied, hypothetical, illusory, shadowy, supposed. ~ita malsano. ~(aĵ)o, -ation, fancy. Forta ~o. "La Malsanulo pro ~o". ~e, in -ation. ~ebla, -able. Ne~ebla (inconceivable, unthinkable) ĝojo, sufero. ~ema, -ative, fanciful. ➞ bild, fantazi, supoz, rev.

imagin-o (insekto seksmatura), (ent) imago.

imanent-a, (phil) immanent, indwelling, inherent (in), intrinsic.

imbrik-i, imbricate, overlap, e.g., of bandages, slates, tiles. ~ita (tegolaranĝa), overlapping.

imit-i (-n) [UV] Imit/ate. 1 be modelled on, copy, follow, reproduce. ~i ekzemplon, geston, mod(el)on, patron. ~i fidele, simie. 2 (burleski, ~aĉi, mok~i), ape, take off, mimic, parody, travesty. 3 counterfeit, forge. ~i diamanton, subskribon. ~(aĵ)o, -ation. ~ado al Kristo. (mus) repetition at another pitch, ~anto, ~isto, -ator, impressionist. ~(em)a, -ative. ~enda, ~inda, to be -ated, exemplary, model, pattern. Ne~ebla, in-able. Son~a, onomatopoeic. ➞ faksimil, fals, kopi, surogat.

imortel-o (a. helikrizo), everlasting flower, immortelle.

impedane-o, (el) impedance. ~a bobeno, choke coil.

imperativ-o [OA] (u-modo), (gram) imperative (volitive) mood, f ~o (devigo) de la konscienco. ~a, i. (also figuratively).

imperfekt-o, [OA] (gram) imperfect (tense).

imperi-o, [UV] empire. 1 dominion, territory. ~o Brita, kolonia. 2 command, sovereign authty (rule, sway). ~a. Imperial. ~estr(in)o, emperor, empress, ~ismo [imperialism-o [OA]], -alism. ~isto, -alist.

imperial-o, [OA] top deck, outside (of bus, tram, cab, etc.).

impertinent-a, [OA] Impertinen/t, cheeky, "fresh", forward, impudent, insolent, pert, rude, saucy. ~a konduto, letero, parolo, rigardo. ~(ec)o, -ce, cheek, effontery, impudence. ~ulo, cheeky rascal, saucy fellow. ➞ malĝentil, malrespekt.

impet-i [OA-8], be impetuous, bound, dash. ~o, impetus, (on)rush, energy (force) of motion, impulse, momentum. ~o de rivero. ~a, impetuous, acting (moving) with rash or sudden energy. ~a gesto, karaktero, parolo, torento, vento. ➞ ard, fervor, impuls, sinĵet, very.

implic-i (-n, ke), Impl/y, involve, hint, insinuate (the truth of something not expressly asserted). ~ita, -icit, -ied, tacit, understood but not expressed. ~ita ideo, kondiĉo, senco. ~ita fido, unreserved faith, (mus) ~ita cifero, -ied figure. ~o, -ication, suggested meaning. (rh) hypocatastasis = -ied metaphor, e.g., "Go tell that fox". Mal~a, definite, explicit, express, stated in detail. ➞ insinu, implik.

implik-i (-n, en, per), [UV] Implic/ate, entangle, entwine. ~i fiŝon en reton, piedon en draton. ~ita (caught) per la kornoj. ~itaj (matted, tangled) fadenoj, haroj. f involve, embroil. ~i iun en disputon, krimon, respondecon. ~o, -ation. ~a, -ative, ~aĵo, entanglement, complication, labirinth. Politika ~aĵo. ~ema, captious. ~igi, be affected by (drawn into), get embroiled, entangled, implicated, involved, mixed (tied) up in (Gen 22/13). ~ilo, (Ps 140/5). Mal~i, clear up, comb out, disentangle, free, unravel. ➞ implic, lig, vind, volv; komplik, konfuz, labirint.

impon-i (al, per) [OA] (trudi respekton), Impress, command respect, make a strong impres sion (on). ~i al la publiko, al simplulo. Li ne ~as per la eksteraĵo, is not much to look at. ~a, -ive, commanding, imposing, striking, venerable. ~a aspekto, fasado, monto, ordeno, ruino, personeco. ~eco, majesty, prestige. ~ega, overwhelming. Ne~a, unimpressive, feeble, insignificant, plain, unpretentious. ➞ altrud, efekt, grandioz, impres, majest, okulfrap, solen. [Ne= tromp].

import-i (-n) [OA], Import. ~i karbon, ideojn, varojn. ~(ad)o, -ation. ~a komerco. ~oj, ~aĵo, -ed goods. ~isto, -er.

impost-o, [OA] Duty, Tax (Ez 7/24). Libera de ~o, t-free. Kolekti, pagi ~on. ~o (ne)rekta. Enspez~o, income-t. Haven~o, harbour due. Hund~o, dog-t. Kap~o, poll-t, capitation. Komerc-o, customs. Lim~o (dogano), Spez~o, purchase-t. Ter~o, land-t. Urb~o, rate. Voj~o, toll. ~i (-n), tax, ~ata, ~ebla, assessable, dutiable, rateable. ~ejo, custom-house. En ~ejo, in bond. ~(kolekt)isto, t-collector. ~evitulo, t-dodger. ~kvoto, assessment, ~paganto, t-payer. Sen~a, d-free. ➞ akciz, dogan, tribut.

impoŝt-o, (arch) impost, upper course of pillar, bearing arch.

impotent-a (sekse senpova), (med) impotent. ~(ec)o, -ulo.

impoz-i (-n), (typ) impose, arrange, lay and secure papers.

impregn-i (-n) (sorbigi), impregnate, permeate, saturate, (bio) fecundate, f imbue. 01e~ita ŝtofo, oilskin, etc.

impres-o, [UV] 1 mental Impress/ion, effect produced on mind or feelings: ~o de sufokiĝo, varmo. ~o forta, profunda. Fari, ricevi, senti ~on. 2 (phot) impress, effect of light on film, sensitized plate. 3 (typ) print. ~i (-n, kiel, kvazaŭ), i., make an -ion on, affect, influence. ~i favore, neforgeseble. Esti ~ata de. Tio ne ~as min, it leaves me cold, ~a, impressive. ~a parolo, programo, spektaklo. ~ebla, ~iĝema, impressible, -ionable, easily influenced, persuasible, sensitive, susceptible. ~~a karaktero, naturo, plato. ~ebligi, sensitize, -ismo, -ionism. ➞ aktiv, efekt, efik, impon, pres.

impresari-o, [OA] impresario, manager (organizer) of public entertainment.

improviz-i (-n, abs) [OA], Improv/ise, compose (perform, utter) without prepar- ation. 1 Extempor/ize. ~i parolon, poemon. (mus) akompanon, vamp. 2 (organizi), get up, provide, think out extempore. ~i ekskurson, manĝon, rimedon. ~e, at a moment’s notice, off-hand, on the spur of the moment, without premeditation. ~(it)a, e-ized, improvised, e-aneous, impromptu. ~ado, ~aĵo, e-, improvization, makeshift. (mus) impromptu.

impuls-o, [OA] impulse; (mech) impulsion, momentary force, propulsion, push; (phi), mental incitement, sudden tendency to act without reflection. ~o de kolero, konscienco. Agi laŭ ~o. ~i (-n), drive, force, impel, move. ~(iĝem)a, impulsive, hot-headed. ~a karaktero, viro. ➞ ekmov, ekpuŝ, impet, incit, instig, pel.

imput-i (-n), Imput/e, ascribe, attribute, put down to. ~i Iculpon al, lay the blame on. ~ado, ~aĵo, -ation. ➞ al-juĝ-kalkul, atribu.

imun-a (kontraŭ) [OA], Immun/e, exempt, not liable (for), protected (proof) against. Akv~a, impermeable. Brul~a, incombustible. Lik~a, water-tight. Pluv~a, rain-proof. Rust~a, rust-proof. ~eco, -ity, freedom (from), protection, security (against). ~eco de iu kontraŭ io. ~igi, -ize. ➞ ne … -ebla, liber, ŝirmit.

-in, [UV] (sfx) denotes Female, Feminine, (a) Human being: avino, edzino, fratino; amikino, profetino, skoltino. (b) National or personal name: Anglino, Jozefino. (c) Animal: bovino, pavino. (d) Other beings:. Anĝelino, diablino, feino [FE], niksino. (e) (Col). Ĉapel~o (or ~ĉapelo), woman’s hat. similar ĉemiz~o, chemise; duet-(fantom-kadavr-voĉ-)ino. Vidv~aĵoj, widow’s weeds. Vidv~eco, widowhood. AS A ROOT: Ino, female; Virbesto kaj ino (Ge 7/2, 9). Du viroj, kvar inoj. ~a, ~seksa, feminine. ~a floro, konduto, rideto, sekso. (pros) feminine, ending with unaccented syllable. ~a rimo, verso. Rim.: If the root itself denotes fem. sex, -in is pleonastic. Amazono, madono, matrono, Sofio (not: -ino). Ŝi (F-ino B.) estas aŭtoro, sekretario; not ~ino, unless it is desired to emphasize the sex. ➞ she is my secretary.

-in (chem. sfx), -yne, denotes triple chain.

inaŭgur[aci]-i (-n) [OA], inaugurate, celebrate the institution of, formally open, institute, introduce with fitting ceremonies, set going, usher in. ~i ekspozicion, kurson. f introduce, start. ~i epokon, reĝimon. ~o, inauguration (2 Kr 7/5, 9; Ne 12/27). ~a, inaugural (No 7/10, 84). ➞ dediĉ, enkonduk, inic(iat), komenc, malferm, senvualig.

incendi-o, (outbreak of) fire, conflagration. ~a, incendiary, f inflammatory. ~into, ~isto, firebrand, incendiary.

incens-o, Incense, various aromatic gums agreeable when burned. ~i -n per, (fumizi), (in)cense, burn incense. ~i altaron. ~ado, f flattery, praise, (M 1/24). ~ilo, ~ujo, censer, thurible (Le 16/12). ~(port)isto, thurifer. ➞ parfum, oliban, timian; flat, laŭd.

incest-o (sangadulto), incest. ~a, incestuous.

incid-i. (nt) (opt) (ph), fall on (a surface), strike. ~o, Incidence, range. ~a angulo, angle of i. ~a ebeno, punkto, radio.

incident-o (eventeto flanka), incident, circumstance, subordinate event or occurrence. ~oj de kongreso, vojaĝo. ~a, incidental, adventitious, fortuitious.

incit-i (-n), [UV] Incit/e, provoke. 1 badger, bait, fret, harass, irritate, torment (l Sa 1/7). ~i abelojn, hundon. ~ita voĉo. 2 awaken, rouse, stir up. ~i al kolero, pasio, ribelo. ~i koleron. egg, (spur, urge) on to action. ~i la fajron, galon, nervojn. ~a, pungent. ~(ad)o (2 Rĝ 23/26), irritation, provocation. ~aĵo, irritant, red rag. ~egi, exacerbate, exasperate, infuriate, overstimulate. ~eti, fret, tease. ~iĝi, fret, fume, get annoyed (cross, peeved). ~iĝema, cross-grained, easily provoked, fretful, irritable, peevish, susceptible, testy (Se 14/16). ~ilo, incentive, spur, stimulus. Frot~i, chafe, fret, gall. Log~i, inflame, lead on (with curiosity, etc.). ➞ instig, pik, provok, stimul, turment, vek.

inciziv-o (tranĉdento), incisor.

-ind-a [UV] (sfx) Worth/y, deservg of (to be … ed, … -worthy). Fid~a, trust-w; Hont~a, shameful; Kompat~a, poor; Lern~a, w. learning; Prez~a, w. the price; Rid~a, ridiculous. Rim.: Sometimes =-able (in this sense only), e.g., admir~a, honor~a, admirable, honourable [Ne= ~ebla]. ~o, 1 -iness, merit. 2 w., value. ~a, -y of, deserving. La afero ne ~as penon, is not w. troubling about. ~eca, dignified. Mal~a, base. Ne~a, un-y. undeserving. Sen~ulo, un-y person. ➞ ebl, end, digit, merit, taŭg, valor.

indeks-o, [OA] Index, alphabetical list of names, subjs, etc. ~i, i., make an i. of. ➞ indic.

indi-o, (chem) Indium (In).

indic-o (gvidsigneto, indikaĵo, signero), (mat) index, characteristic, exponent, mark, sign. ~o bibliografia, logaritma, preza, refrakta, vivkosta. ➞ indeks.

indien-o, indienne, chintz, printed cotton goods, calico printing. ➞ kalikot, meblokatun.

indiferent-a [UV] Indifferen/t. 1 (objective) (tutegala), of no consequence, immaterial, all the same, unimportant. La rezulto estas por mi ~a (all the same either way.) 2 (subjective) (having no preferce for or against), i. to, neutral, taking no interest in, unaffected by, unconcerned as to: Por mi estas ~e (I don’t care, it makes no difference to me) kiam li venos. ~a koro, spirito, ~aj okuloj. ~a por (pri) tio (to that), kontraŭ li (towards him). ~e rigardi fremdan mizeron. ~ismo, -ism.

indig-o, [OA] (chem) Indigo, blue powder from i-plant (3 FA 100/7). ~a bluo, i-blue. ~oplanto, i-plant (Indigofera).

indign-i (kontraŭ iu, pri io), [UV] be Indign/ant (at, with), (Da 2/12), be moved by mingled anger and scorn, or feeling of injured innocence; be shocked at, resent. Pri kio vi ~as? ~o, indignation, anger excited by meanness (injustice, misconduct), resentment. ~a, -ant. ~a rigardo, tono. ~ema (ofendiĝema), resentful, touchy. ~igi, rouse to -ation. ~iga, ~inda, revolting, shocking. ~~a konduto, perfido, trompo. ~indaĵo, indignity.

indiĝen-o, [OA] (landido, praloĝanto). Native, aboriginal (No 15/13,1 Kr7/21). ~a native, indigenous. ~a besto, homo, planto.

indik-i [OA] (precize montri), Indic/ate, be a sign of, betoken, denote, evince, notify, point out, show, specify. ~i adreson, horon, kvaliton, rimedon, vojon. ~(aĵ)o, -ation. ~a, -ative, ~a fosto, sign-post. ~ilo, -ator, -ing apparatus, recording instrument. Brulaj ~ilo, fuel contents gauge. Direkt~ilo, direction finder. Driv~ilo, drift sight. Prem~ilo, pressure gauge. Rapid~ilo, speedometer. Turn~ilo, (mot) turn-indicator. ➞ inform, montri, sugest, sign.

indikativ-o,, [OA] (gram) indicative (mood).

individu-o, [OA] 1 Individual, fellow, single human being, person (opposite grup). 2 single member of class. ~a (aparta, persona, propra), i., of one person, particular, single, separate. ~a instruo, gusto, laboro, libero, opinio. ~e, -ly, in person. ~eco, -ity, separate existence, i. character. ~igi, -ize, specify. ~ismo, ~isto, -ism, -ist.

Indonezi-o ID, Indonesia.

indukt-i, [OA] (log) Infer, generalize, reason a posteriori (from cause to effect, from isolated facts to gen. statement, from parts to whole). ~o, -ence, induction. ~a, inductive. ~a metodo, rezonado. ➞ dedukt.

indukt-o, (el) Induct/ion. ~o elektro- magneta. Inter~o, mutual i. Mem~o, self-i. ~a kurento, induced current. ~ado kontinua, continuous loading. ~eco, -ivity. ~ilo (~a bobeno), -or, i-coil. ~ilo agorda (variigebla). Ne~a, Sen~a, non-ive.

induktanc-o, inductance, -ive resistance. Antena ~o, aerial -ance.

indulg-i (-n, al; abs) [UV] (trakti malsevere, milde, pardoneme). be Indulg/ent (forbearing, lenient, merciful) to, bear with, excuse, let off lightly, make allowance for, pass over, spare. ~i kulpon (pri kulpo). Dio ~u al mi (min). ~i filon (Ge 22/16), malvirtulon (Jes 26/10), malforton, maljunulon, orelojn de infano. ~(em)a, -ent, clement, lenient, magnanimous, merciful, patient. ~o, -ence, clemency, forbearance. Peti ~on. ~inda, excusable, venial. Mal~a, Sen~a, exacting, hard, implacable, inexorable, pitiless, relentless, severe, stern, tough, unsparing. ➞ domaĝ, dorlot, fer, kompat, malsever.

indulgenc-o (rc) indulgence. Vendo de ~oj.

industri-o [UV] Industr/y, productive trade. ~o libra, mina, peza, de la lando. ~a, -ial, of i. ~a arto, lernejo, urbo. ~aĵo, -ial product. ~isto, -ialist. ➞ fabrik, komerc, meti.

inerci-o ( = inerteco), (ph) inertia. ~a fort-(moment-)o. ~a rado, fly-wheel.

inert-a, [OA] Inert. 1 (sen propra movo), without inherent power of action, motion, or resistance, ~a gaso, maso. 2 apathetic, dull, heavy, inactive, lethargic, slow, sluggish. ~a inteligento, spirito. ~a rezisto, passive resistance. 3 chemically inactive. ~eco = inercio. ➞ apati, neagem, pasiv.

infan-o, [UV] Child. 1 (opp plenaĝulo). 2 son or daughter. Adopt(it)a ~o. Al malriĉulo ~oj ne mankas. ~a, c’s, for cc., of a c. ~a argumento, ĉambro, ludo, vesto, voĉo. ~aĉo, brat imp, monkey, scamp. ➞ bub, ~aĵo (1 Ko 13/11), something childish. ~aĵa, puerile. ➞ naiv. ~aro, ge~oj, cc., boys and girls. ~eco [UV] (~aĝo, ~jaroj), -hood, -ishness, infancy. Dua ~eco, dotage. ~eca, -like, -ish, artless, infantile. ~ejo, nursery. ~eto, tiny c., infant. ➞ etui. ~etejo, creche, day (infant) nursery. ~iĝi, grow -ish. (col) ~ino, girl, lassie. ~ismo, infantilism, ~istino, (vartistino), nurse (maid). Mir~o, (infant) prodigy. ~mortigo, infanticide. ~ŝtelisto, kidnapper. Sen~a, -less. Sen ~igi, bereave of cc. (Jeĥ 36/13). Sol~o, only c. Suĉ~o (bebo), infant in arms, Vir~o, male c. ➞ id, knab, naskit.

infanteri-o, [OA] infantry. ~ano, foot- soldier. ➞ landkneĥt.

infekt-i (-n, per), [UV] Infect. 1 (komuniki malbonon, malsanon), contaminate, corrupt, pollute, taint, vitiate. ~i infanon, ŝafaron, vundon. f ~i landon, morojn, iun per herezo. ➞ inokul, kontaĝi. 2 (komuniki kutimon, penson, senton): communicate, imbue with, pass on to. ~i iun per espero, rido, ideoj. ➞ inspir. ~a, infectious, catching. ~a malsano. ~(ad)o, -ion, diffusive influence, ~o de lepro, sur la haŭto. ~aĵo, infected spot, etc. (Le 13/3). ~iĝi (de io, de iu per io), catch. ~ito, -ed person (Le 13/4). ~itaĵo (Le 13/50). Mal~i, Sen~igi, dis~i. ~~i ĉambron, veston. Re~i, reinfect. ➞ astiseps, virus.

infer-o, [UV] the infernal regions. 1 Hell. En ~o loĝante, kun diabloj ne disputu. 2 (subtera mondo), (myth) underworld. ➞ gehen, hades, f (loko suferiga). Tia vivo estas ~o. ~a, ~inda, hellish, fiendish, infernal. ~a maŝino, turmento. f abominable. ~a bruo, karaktero, kruelo. ~ano, ~ulo, devil, fiend (Se 2/18). (myth) inhabitant of lower regions. ➞ diabl.

infest-i (-n), Infest, overrun, swarm about or in (of germs, insects, pirates, etc.). Planto, tero ~ita de, -ed (contaminated) with. ~o, -ation.

infiks-o, (gram) infix, modifying element in middle of word., e.g., fer-i-cianido, kelk-a- foje, ĉiel-en-a vojo.

infinit-o (senfinaĵo), the Infinit/e, -itude, -y. ~a, i., boundless, endless.

infinitezima (senlime malgranda), (mat) infinitesimal, -ely small in amount. ~a kalkulo, kvanto.

infinitivo, [OA] (gram) -itive mood (i-modo).

inflaci-o, (fin) inflation.

inflam-o, [OA] (brulumo, -ito), 1 (med) Inflam/mation. ~i, be -ed. ~a, inflammatory, -ed. ~igi, inflame, irritate, f aggravate, excite passionately. Kontraŭ~a, antiphlogistic.

infloresk-o, (bot) inflorescence, arrangement of flowers of plant in relation to axis and each other. ➞ korimb, panikl, racem, umbel.

influ-i (-n, al, super, sur), [UV] Influence, have an effect on, move, sway. ~i (affect) rezulton. ~i iun (al iu). ~i decidon, sorton. ~o, i., ascendency, pull, weight. Sfero de ~o. Havi, posedi ~on. ~o de lumo al floro, de oratoro sur la publiko(ri). ~(hav)a, -tial, with i. ~a hom-(Jurnal-)o. ~ebla, open to i. Ne~ebla, proof against, refractory, stubborn. Sen~a, without i. ➞ efik.

inform-i (-n, al; ĉu, ke, kiel, pri) [OA], Inform, give -ation, acquaint with, apprise of, enlighten as to, notify, tell. ~u lin (al li), ke … Bone ~ita hom -(gazet-)o. ~o, -ation, communication, intelligce, particulars. Doni ~o(j)n. ~a, -ative. -a bulteno. ~ado, publicity, ~anto, informant, authority. ~(ofic)ejo, -ation bureau, enquiry office. ~iĝi, get -ation, investigate, learn, make enquiries. ~ilo, news bulletin, -peto, request for -ation. Mis-i, mis-i. Pri~i (iun), post, supply with full -ation. ➞ anonc, aviz, kon-(sci-)ig.

infuz-i (-n), [UV] Infus/e, brew, macerate, steep (in liquid), f in-culcate(-spire-stil). ~i herbojn, kafon, teon. ~(aĵ)o, -ion, brew, extract. ~iĝi, i., draw. ➞ dekokt, ekstrakt, tizan.

infuzori-oj, (zoo) infusoria.

-ing, [UV] (sfx) denotes obj in which something is set or put; holder (sheath, socket, stand, etc.) for one object. only. The object. is not completely contained, but fits more or less closely, held usually at one end, the other end being free. Ingo, sheath, socket, stand (El 25/27). Fingr~o, thimble; glan~o, acorn-cup; glav~o, scabbard; ombrel~o, umbrella case; ov-o, egg cup. Ingi, hold, grasp. En-igi, encase, sheathe. El~igi (Mal~i), unsheathe, draw. IT In gen., an ingo is for one object.; an ujo for some (number or quantity). An ingo holds or grasps pt of an object., usually at one end; an ujo contains the whole. Ij Violonujo = vn-case, though holding only one vn. An ingo usually holds firmly, and is shaped to fit; an ujo contains loosely. An ingo is usually for convenience or protection in use; an ujo for convenience in keeping or carrying. ➞ kandel~o, candle-stick; kandelujo, candle-box.

ingredienc-o [OA] (cul) (pharm) ingredient, component pt (element) of mixture. ➞ element, er, konsistaĵ.

ingven-o, [OA] (anat) groin. ~a, inguinal.

inĝeni-a (elpensema, eltrovema), Ingen/ious, clever at contriving, cleverly contrived, showing invention or resource. ~o, -uity.

inĝenier-o, [UV] Engineer. ~o civila, elektr a, milita, mineja. ~a fako, -ing department. ~ado, ~arto, -ing.

inhal-i (-n), (enspiri), Inhal/e, breathe in, take into the lungs, ~u profunde! ~ado, -ation. ~aĵo, -ant. ~ilo, -or.

inhib-i (-n), Inhibit, forbid, (jur) Prohibit (from). ~o, inhibition, (psy) blocking of thought or action by mental resistance. ➞ malpermes.

inic-i (iun), Initiat/e (into office, secret, society, etc.) (col) let into. ~i en misteron, pri ritoj. ~anto, guide, ~o, -ion. ~a, -ory. ~ilo, introduction, guide. ➞ enkonduk, ensekretig, iniciat.

iniciat-i (ion), [UV] Initiat/e, be the first to do or propose, begin, institute, instal, introduce, open, originate, set going (on foot), start, take the -ive. ~i agadon, eksperimenton, enketon, metodon. ~o, -ion, -ive, inception, introduction, start. Manko de ~o, want of push. Laŭ propra ~o, off one’s own bat. Fari (preni) la ~on. ~ema, (entreprenema), with -ive, go-ahead. ~into, -or, author, pioneer. ➞ debut, entrepren, inaŭgur, inic, spont.

injekt-i (-n) [OA-8] (enŝprucigi), (med) (tech) Inject, force into, as by syringe. ~i morfinon. ~a motoro. ~(aĵ)o, -ion. Subhaŭta ~o. ~ilo, -or, squirt, syringe. ➞ inokul.

ink-o, [UV] Ink. ~o anilina; blunigriĝa (blueblack i.); Ĉina (Indian i.,); kopia; marka; sekreta (invisible ink). Pres-o, printers’ i. ~i, (-n), ink. ~ilo, ~cilindro, -er, -ing ball (roller). ~ujo, [UV] -pot, -well. ➞ inokul, ruband, sorb.

inkandesk-a (blankarda), Incandescent, glowing with heat, white-hot. ~a fadeno, korpo, lampo, lumo. ~i, be i., glow.

inklin-o [UV] Inclin/ation. bent, bias, disposition, liking, partiality, penchant, propensity, taste, tendency. ~o al ribelo, virto, por muziko, studo. ~i (nt) (al, por; -i), (havi, senti, ~on). ~e, be -ed (disposed). ~i ridi. Forte ~i, have a good mind to. ~a, -ed, apt, prone, ready (to). ~igi (iun al, por), dispose, incline, induce, make willing, persuade (El 35/22). ~iĝi, become -ed. Antaŭ~o, predilection, predisposition). Kor~o (al). affection, fondness, liking (for). ➞ em, klin, simpati, tendenc, volont. Mal~o, dis-ation, aversion, dislike, reluctance, repugnance. Mal~a, averse, hostile. ➞ antipati, malem, malvol.

inklud-i, include, comprise, count (take) in, cover, embrace, (as part of whole). La prezo ~as trinkaĵojn. ~e de, including. ➞ implic, inkluziv, enkalkul, enten. opposite eksklud.

inkluziv-a, [OA] (inkluda), Inclu/sive. ~e de, -ding. De Marto ĝis Majo ~e, (-sively). (1 Sa 18/4). ~i = inkludi.

inkognit-o [OA], ~e, incognito, (person) concealed under disguised char, or with another name. Vojaĝi ~e. ➞ anonim, kamufl, kaŝ, vual.

inkrust-i (-n), En-(In-)crust, in-(over -)lay, coat over, form a crust on, cake (with mud), fur (kettle). ~ita per argento. ~aĵo, -ation, crust, layer, scab. ~aĵoj de eburo, perlamoto. ➞ tenajl, imbrik, marketr, mozaik, niel.

inkub-o, incubus 1 (myth). 2 (premsonĝo), nightmare: better koŝmaro. f person or thing oppressing the spirit like a nightmare: burden, dead weight.

inkubaci-o (kovado), Incub/ation, brooding, hatching. ~o artefarita. (med) early phase of infection. ~ilo, -ator.

inkunabl-o, incunable, book printed before 1500.

inkvart-o (a. kvarto), (typ) quarto.

inkvizici-o [OA] (rc). Inquisit/ion, ~a, -orial.

inkvizitor-o, [OA] inquisitor.

inokul-i (-n), [UV] inoculate (per, kontraŭ), ~i homon, planton. ➞ greft, vakcin. f implant, instil. ~i al iu kredon. principon, saĝon, senton. ~aĵo, serum. ~iĝi. ~ilo. ➞ infekt, inspir, komunik.

insekt-o, [UV] Insect, f insignificant creature. ~aĵoj, vermin, e.g., pediko, pulo. ➞ fi~oj (Ps 105/31). ~omanĝa, -ivorous. ~icido (~mortigilo).

insert-i, Insert, introduce, put (thrust) into, ~aĵo, -ion. ➞ aldon, enmet, enŝov.

insib-i (iun, kontraŭ, abs), [UV] lay a snare (lie in wait, set a trap) for, lurk, work secretly against. f kontraŭ ies bonfamo, la virto de virino. ~a, insidious, crafty, secret, treacherous, subtle, underhand. ~a demando, kareso, malsano. ~e, by stealth. ~(aĵ)o, ambush, plot, trap (Jos 8/4). ~anoj, ~antoj (Jos 8/19, 21). ~ejo, ambushment (Jos 8/9), ~ema, artful, crafty, cunning, intriguing, perfidious, sly, traitorous, underhand. ➞ artifik, ĉikan, embusk, komplot, konspir, kapiil, ret.

insign-o (distingosigno), [UV] 1 Badge, emblem of dignity, authority, crest, medal, stripe, etc. 2 ~oj, insignia, armorial beargs, coat of arms, paraphernalia of rank. Reĝaj ~oj. 3 (rekonilo), b., token of identification, membership, e.g., la verda stelo. ➞ atribut, blazon, emblem, sign, simbol.

insinu-i, insinuate, convey indirectly, hint obliquely, introduce gradually or subtly. ~o, insinuation. ➞ pensig, subdir, sugest.

insist-i (nt) (ĉe iu, pri io) [OA], insist. 1 (forte aserti aŭ subteni) demand (maintain) positively, dwell on, make a stand on as essential: ~i pri regulo. ~i, ke io estas vera. 2 (forte peti), apply pressure, press, urge: ~i pri lia veno (ke li venu). Ili ~is longe (2 Rĝ 2/17). 3 (forte decidi): ~i iri. ~(em)a (decida, energia), insistent, earnest, emphatic, pressing. ~a peto. ~(ad)o, insistence. Tedi per ~o. ~adi (El 5/13). Sen~e, casually, without rubbing it in. ➞ akcent, devig, obstin, persist, prem, substrek, trud.

inspekt-i (-n) [OA], Inspect, officialy examine (look closely into), review, scrutinize. ~i armeon, fabrikejon, funkciadon, lernejon. ~(ad)o, -ion. ~anto, ~isto, (~oro [OA]), -or (Da 1/11), overseer, shop-walker, surveyor, etc. ~istaro, body of -ors. ➞ ekzamen, kontrol, revizi, revu, superrigard.

inspir-i (-n, al, per), [UV] Inspir/e. 1 lie behind, prompt, suggest: ~i artikolon, ideon, projekton. 2 animate, infuse thought or feeling into, stimulate; ~i al iu amon, kuraĝon, respekton. Liaj vortoj ~is la kongreson. 3 endow with supernatural insight, enlighten, illuminate: ~ita de Dio, de la muzoj. Min io el supre ~is. ~ita elokvento, libro, plumo, profeto. ~ita por harpoj (1 Kr 25/1). ~a, -ing. ~(itec)o, inspiration, afflatus, divine influence. ~o de poeto, laŭvorta. ~iĝi (de, per) be -ed by, draw -ation from. ➞ dikt, influ, instig, nask, sentig, suflor.

instal-i (-n) [OA], Install, establish, introduce, place, set up (in office, position, for use) (1 Rĝ 12/29). ~i banon, elektron, firmon, maŝinon; induct (pastron). Sin ~i (make one’s comfortable) en brakseĝo. ~(aĵ)o, -ation, arrangement. ~aĵoj de fabrikejo, de hospitalo. ➞ aranĝ, enkonduk, establ, fond, inaŭgur, lok, starig.

instanc-o, [OA] 1 instance, jurisdiction. Tribunalo de unua ~o, county court; de la plej alta ~o, High Court. 2 = aŭtoritato decido-pova, juĝo-pova, administrative body, official authty (with power of decision). En la lasta ~o, in the last resort. [Ne= ekzempl, okaz].

instant-o, Instant, moment, precise point of time, "twinkling of an eye". ~a, instant, -ancous, snap. ~e, at once, in an instant, immediately, in a flash (jiffy, trice), in (less than) no time, presto, quick as lightning (thought), on the spur of the moment. ➞ moment, subit, tuj.

instep-o, instep.

instig-i (-n, al, por, kontraŭ) [UV] (inciti al ago). Instigat/e, goad, impel, incite, move, rouse, spur, stir up, urge on (to) (1 Rĝ 21/25). ~i al batalo, laboro, ribelo. ~i ĉevalon per vipo, homon kontraŭ homo. ~a, impelling. ~(ad)o, -ion, prompting. ~o de konscienco. ~aĵo, ~ilo, goad, incentive, inducement, spur, stimulus. Mal~i (iun de ago) (deturni), dis-courage(-suade). Pluv~o, rain-making. ➞ admon, impuls, incit, infiu, inspir, pel, puŝ, spron, stimul, urĝ.

instinkt-o, [OA] Instinct. 1 innate (natural) impulse or propensity. ~o de abelo, formiko, homo, tigro. ~o de migrado, sino, konservo. 2 natural aptitude, intuition, unconscious skill. ~o por muziko. ~a, -ive, automatic. ~a movo. ➞ aŭtomat, impuls, intuici.

instituci-o, [UV] institution. 1 establishing foundation, organization (for promotion of object.). ~o bonfara, jura, publika. 2 building used by this. ➞ institut, organiz.

institut-o, [UV] = institucio arta, eduka, scienca < edukejo. 1 Institute, academy, seminary. 2 Blding used by this. ~o blindula, muzika, scienca. La Franca I~o. ~estro, principal. ➞ instituci.

instru-i (ion al iu, iun pri io, ke, kiel) [UV]: Educat/e, Instruct, Teach. ~i gramatik-(infan-)on. La sperto -as. Mi -os al vi kanti (kion fari). ~(ad)o, t-ing, i-ion, counsel, tuition. Aŭskult-(don -pren-profit-)i -on. Tio servu kiel -o; Prenu tion kiel -on, let that be a lesson to you. ~oj de la vivo. ~a, -ive. -a ekzempl-(rakont-)o. Ministro de Publika ~ado, Minister of E-ion. ~aĵo, t-ing, doctrine, precept. ~ato, pupil, scholar, -ebla, t-able, amenable to i-ion. ~ejo (> instituto, lernejo). ~iĝi, acquire knowledge, learn. ~isto, t-er, i-or, master, ment-(precept-tut-)or. ➞ docent, lektor, profesor. La -ista profesio. ~ita (early writings) (klera), e-ed, erudite, learned, scholarly, -iteca, high-brow (2 FA 29/26). ~arto (pedagogio). Ĉef~isto, headmaster, principal. Sin~ita, self-taught. Ne~ita, Sen~a, illiterate, une-ed, unlettered, untaught. Pri~a, pedagogic. ➞ dres, eduk, guvern, inform, instrukci, klerig, lecion, lernig, pedagog, predik.

instrukci-o, [UV] instructions, directions, orders (1 Rĝ 3/3, 4/28). Laŭ -o, as directed. Doni, sekvi -on pri uzado. give directions, orders. ➞ direkt(iv), instru, komisi, ordon, preskrib.

instrument-o, [OA] Instrument. 1 (ilo), object. used in performg action., especially for delicate or scientific work, implement, tool. ~o optika. f person so used. 2 (muzika ~o) ~oj [anĉaj, blovaj, kordaj, latunaj, lignaj, perkutaj = with reeds, wind, strings, brass, wood-wind, percussion]. ~o mekanika. ~a, -al. ~a muziko. ~isto, -alist. ~faristo, i-maker. ➞ aparat, maŝin.

insul-o, [UV] Island, isle. La ~o Man. f anything detached or isolated. ~ano, -er. ~aro (arĥipelago), archipelago. ~eto, islet, -anima, insular, narrow-minded. Duon~o, peninsular. Trafik~o, island.

insulin-o, insulin.

insult-i (-n) [UV] (parolataki), affront, attack with insulting words, be scornfully abusive, curse, call names, give a piece of one’s mind, inveigh against, mock (rail) at, revile, scold, taunt, upbraid. (2 Sa 16/5-13; 2 Rĝ 19/16, 22; Ps 22/7, 55/12; Ce 2/8). Ŝia patrino ~is ŝin, (demandante) kial ŝi revenis tiel malfrue (E 17). ~i la nomon de Dio. Ne rapidu ~i, volu aŭskulti. ~(em)a, abusive, insulting, scurrilous. ~aj paroloj. ~e, (Ij 16/10). ~(ad)o, ~(aĵ)o, abuse, invective, bad language (PI 3/61). ~ataĵo, object. of scorn. ~egi, swear at. ~egado, tirade, series of invectives. El~i (H 98). Mok~i (Ij 11/3). ➞ malhonor, mallaŭd, ofend, riproĉ.

-int, [UV] ending of past participle active. Forir~a, departed. Mi estas parol~a, I have spoken. Pek~o, one who has sinned. Dir~e tion, li …, after saying (when he had said) that, he … La est~eco, the past.

intajl-o, intaglio, intaille. 1 engraved design, carvg in hard metal. 2 gem with incised design. Opp kame.

integr-a, integral, complete, whole. ~i, integrate, make complete, or combine into a whole. ~ado, integration. ~eco. Mal~i, disintegrate.

integral-o, ~a, (mat) integral. ➞ entjer.

intelekt-o, [OA] Intellect; faculty of thought, brains, mind, reason. ~a -ual, appealing to (marked by) i. ~a forto, kapablo. Malgranda aspekte, sed granda ~e. ~ismo, -ualism. ~ulo (cerbulo), -ual. ➞ cerb, inteligent, mens, raci, spirit.

inteligent-a, [OA] Intelligen/t, brainy, bright, quick, sharp, ”all there”, ~a lernanto. f ~a respond, vizaĝo. ~o, -ce, sagacity. ~ulo, i. person. ~ularo, -tsia. Mal~a, dense, stupid. Ne~a, un-i, dull, obtuse. ➞ prudent, sagac, saĝ.

intenc-i (-n), [UV] Inten/d, design, mean, plan, propose, purpose (El 2/14). Mi -as iri. Nepre -i, be set on. ~o, -tion, aim, design, end, intent. Havi, kaŝi -on. ~(it)a, -ed, -tional; done on purpose. Ek~i, think of doing (plan to do) something. Bon~a, well-disposed (-meaning). Duon~i, have half a mind to. Malbon~o, ill-will, malice. Sen~a (nevolita), unintentional, involuntary, undesigned, (jur) Sen~a mortigo, manslaughter. ➞ cel, plan, projekt, proponi al si, vol.

intendant-o, [OA] person in charge, administrator, bailiff, curator, manager, steward. Sub~o, under-steward. Super~o, superintendent. ~o biena, doma, muzea. ➞ ekonom.

intens-a [OA] (altgrada), Intens/e, -ive (of action, emotion, quality); to a high degree, ardent, eager, energetic, vehement, vigorous, violent; deep (colour), heavy (gunfire), high (fever), severe (pain). ~a kultivo, laboro, lumo, propagando, varmo. ~(ec)o, -ity, force (of wind, etc.). ~igi, -ify. ~iĝo, increase of -ity. Mal~a, Ne~a, feeble, light, mild. ➞ ard, energi, fort, vigl, viv.

inter [UV] (prep) (meze de) (position in place or time). 1 Between, betwixt (two): ~ lulilo kaj tombo (mano kaj buŝo; martelo kaj amboso). Kuru ~ ilin. Distanco ~ A kaj B (= de A ĝis B). ~ 30 kaj 40. Heziti ~ du devoj. Disting-(decid -divid-elekt-)i 2 (inclusion), Among(st) (more than two): Sidi ~ amikoj. ~ lupoj kriu lupe. Eĉ ~ piuloj ne mankas pekuloj. 3 (relation): Batalo ~ bono kaj malbono. Ligitaj ~ si. Kalkulo ~ ni. PFX: 1 (position): ~doma spaco. Skribi ~linie. ~meti, ~veni. -tempo, interval. ~tempe, meanwhile. 2 (inclusion): ~alie, among other things. 3 (mutual or reciprocal relation): ~plekti manojn. ~ŝanĝi ideojn. ~agi, batali, kompreni. ~konsenti, agree together.

interdikt-i, (jur) Interdict, ~o, -ion, injunction, prohibition, restraint.

interes-i (-n), [UV] Interest. 1 Being (appeal) to, awaken i. in, arrest attention, attract (excite) curiosity: La historio tre ~is min [Ne: interesigis]. ~i la publikon pri E-o. 2 affect, concern: Kiel tio ~as (tuŝas) min? ~o, 1 interest felt in (~o de iu pri io): Havi, gajni, konservi, senti, veki ~on (pri). 2 i. possessed by (~o de io por iu): attraction, Tio estas sen ~o por mi. 3 Advantage, profit, welfare: En la ~o de, in the i. of. Zorgi pri sia propra ~o, look after one’s own i. Gardi (servi) la ~ojn de la lando. Ne ekzistas kareso sen ~o. Paroli el la koro, ne pro ~o (on interested grounds), 4 share, stake; Havi (posedi) ~on en entrepreno. ~a (al, por), interesting, of i., attractive. ~a persono, propono, romano. ~aĵo, object. of i. ~ata, -ed, concerned, not impartial. ~ega, absorbing, thrilling. ~igi, make -ing. ~igi libron per ilustraĵoj. ~iĝi (sin ~i) (pri), feel (take) an i. (be -ed) in. Mal~a, ne~a, sen~a, dry, uninteresting; disinterested, un-ed. ➞ absorb, interez, koncern, profit, tuŝ, util.

interez-o (rentumo), (fin) interest. ~o simpla, amasiĝa (kunmetita). ➞ invest, procent.

interfer-o (interkruciĝo de radioj) (opt) (ph) (rad), Interference. ~a, interferential, of i. ~a franĝo, strio. (ac) ~a ŝvelo (sonbato), beat. -ometro, interferometer. ➞ bat, fad, sin intermet.

interjekci-o, [UV] (gram) interjection, ejaculate, e.g., Fi! Ve! Dio donu!

intermez-o, (mus) intermezzo.

intermit-a, [UV] Intermi/ttent, irregular. ~a febro, lumo, pafado, pulso. ~a laboro, casual labour. Pluvi ~e (off and on). ~o, intermission, momentary cessation (gap, pause). Dum la ~oj de lia parolo. ~i, be i., occur intermittently, (mot) misfire. La doloro ~is, ~igi, intermit, discontinue (stop, suspend) intermittently.

intern-a, [UV] (ena, malekstera), Inter-ior, internal, Inside. ~a flanko, malsano, organo. ~a lando, interior, hinterland. Boarding, living in, ~a studento. Civil, ~a milito. (pol) Home, ~aj Aferoj. Inland, ~a maro. i (anima, escenca): inner, inward; essential, fundamental, intrinsic, real. ~a ideo, forto, paco, sento, vivo. Plej ~a, inmost. ~e, inside, in the interior, within, indoors. Putra ~e. ~e de la domo. Diri al si (ekridi, senti) ~e (Ge 18/12). Forto de (el) ~e, from within. ~en, inwards. Iru ~en, go inside, indoors. ~o, i., i-ior. ~o de domo, lando. f La ~o (bottom, innermost recesses) de la koro. ~aĵo, entrails, viscera, ~igi 1 (penetrigi) insert, inculcate, thrust in. 2 confine, shut up. ~igejo, concentration camp. ~iĝi (penetri). ~ulo, boarder, insider. ~ulejo, school boarding-house, etc. ➞ en, inter, profund.

interpel-i (a. interpelaci-i [OA-8]), (pol) Interpell/ate. ~o, -ation, interruption by demanding explanation. ~anto. Pasi sen~e, without challenge. ➞ hekl.

interpol-i (enŝovi), Interpolat/e. 1 make insertions (introduce words) in book, etc., especially to give a false impression. 2 (mat) insert intermediate term in series. ~aĵo, -ion. ~into. ➞ insert.

interpozitiv-o, a preposition preceded and followed by the same noun, e.g., mano(n) en mano, paŝo(n) post paŝo.

interpret-i (-n) [OA], Interpret. 1 Explain, expound, give (bring out) the meaning of. ~i la Fundamenton de Esperanto, leĝon, parolon, sonĝon, tekston. f render (as an artiste). ~i poemon, muzikon. 2 act as -er, translate (from another language). ~i parolon. ~ado, -ation, rendering. ~anto, ~isto, -er, exponent, expositor. Mis~i, mis-i. ➞ ekzegez, komentari, komprenig, traduk.

interpunkci-o [UV] (punktado), Punctuat/ion. ~o Zamenhofa. ~i, -e, insert (divide by) stops, f interrupt with exclamations. ~a signo (punktilo), p-mark.

interstic-o (interspaco), intersti/ce, chink, cleft, crevice, intervening space, ~a, -tial.

interval-o, interval. 1 (mus) (piĉ-diferenco): ~o simpla, kunmetita, invertita; disonanca, konsonanca; maĵora, minora, perfekta, pliigita. 2 (intertempo), period of time. 3 (interspaco), distance, gap, space.

intervju-i (iun) [OA], Interview, meet face to face. ~o, i. ~isto, -er.

intest-o, [UV] Intestin/e, bowel, gut. ~o (mal)dika, (small) large i. ~a, -al, enteric. ~a bruo, rumble. ~a vermo. ~aro, entrails, guts, tripe, viscera, ~inflamo, enteritis.

intim-a, [UV] Intima/te. 1 bosom, close, familiar, heart-to-heart: ~a amiko, rilato. 2 cosy, home-ly-like (➞ famili, hejmec, inter ni, komfort, senceremoni, senĝen): ~a angulo, etoso, festo, parolo, rondo, vizito. 3 deep-seated, inner, inmost, private (➞ intern, nepublik, privat): ~a afero, penso, sento, taglibro, vivo. ~(ec)o, -cy. Paroli ~e (en ~eco). ~aĵo, confidence. ~eca, familiar, ~iĝi (kun), become i., chum up. ~ulo, i. (bosom, close) friend, confidant (Ij 19/19). Ne~a, distant. ➞ komunsent, konfidenc, proksim.

inton-i (-n, abs), 1 Inton/e, recite in singing voice, especially (mus) chant more or less on one pitch. ~i preĝojn. ~ado, -ing. 2 ~ado, -ation, modulation, ring (of voice).

intrig-i (nt; kontraŭ, por -i), [UV] Intrigu/e, (carry on underground) Plot, employ secret influence, scheme. ~o, i., p. (lit) p. (of novel, play). Am~o, love affair. ~anto, ~ulo, -er, schemer, wirepuller. ~ema, addicted to i. ➞ kaŝag, kombin, komplot, ruz.

intrors-a (frontanta internen) (bot) introrse. ➞ ekstrors.

introspekt-o (phi) Introspect/ion. ~i, examine one’s own thoughts and feelings. ~a, -ive.

introvert-a, (psy) introvert. ~o, introversion. ~ulo. i. Opp ekstrovert.

intu(ici)-o, Intuit/ion, immediate insight, apprehension without reasoning. ~a, -ive, perceived by (possessing) -ion. ~e (per ~o) -ively, by -ion. ➞ diven, indukt, inspir, konsci, vizi.

inul-o, (bot) elecampane, golden samphire, ploughman’s spikenard (Inula).

inund-i (-n) [OA] (superakveg, superverŝ), Inundat/e, flood, overflow. La rivero ~is la kampojn, siajn bordojn (also figuratively). ~o (superbordiĝo), -ion (Na 1/8). ~a justeco (Jes 10/22). ~ego (Da 9/26).

invad-i (-n) [OA], Inva/de, make a hostile inroad into. ~i landon. f overflow, overgrow, overrun) (gastoj - domon; herbaĉoj - ĝardenon; ratoj - ŝipon); assail, encroach upon (rajtojn). ~o, invasion. ~o de akridoj. ~anto, ~ulo, invader. ➞ atak.

invalid-o, [OA] disabled person (soldier, workman, etc.). ~a, enfeebled or disabled by illness or injury, incapable of (unfit for) labour (service), infirm [Ne= malsana, nevalida], ~a pensio, disability pension, f ~a (rickety) tablo. ~aĵo, defect, disability, infirmity. Asekuro kontraŭ ~eco. ~ejo, hospitalo (rifuĝejo) por ~oj. ➞ kaduk, kripl.

invent-i (-n) [OA-8] (< elpensi), Invent; contrive, devise, originate (produce) by original thought). ~i instrumenton, maŝinon, metodon, procedon, vorton. f coin (phrase), fabricate (make up) story. ~(aĵ)o, -ion, device. ~o de pulvo. Utila ~aĵo. ~ema (eltrovema, inĝenia). inventive, resourceful. ~into, -or, designer. ~opatento, (letters) patent.

inventar-o, inventory, detailed list (of goods, etc.), stock-sheet. ~i (fari ~on), enter (make an i. of) stock. ➞ bilanc.

invers-a [OA] = en mala direkto, pozicio, rilato. Reverse, contrary, opposite. ~a bildo, komo, ordo, pozicio, proporcio, senco, vortaro. ~a direkto, opposite course, (log) Inverse, contrapositive. (mat) ~a funkcio, inverse function. ~(ec)o, revers (opposite state), vice versa. ~igi, reverse (current, image, result), (sewing) turn inside out. ~igebla, reversible. ~igilo, r-ing lever, change-over switch, (el) ~iri. draw (fall, step) back. ➞ invert, kontraŭ, mal, renvers, retr, return.

inversi-o, (gram) inversion, unusually word-order. ~i (fari ~on).

invert-i (-n) (meti subon supreri), (mus) Inver/t, place root in upper pt., turn upside down. ~i akordon, intervalon, pedalon. ~o, -sion. La dua ~o de triado ( ~~ la tria aŭ „c“ pozieio) estas 6/4-akordo. ~ita, -ted. Sesto estas ~ita trito. ~ita pedalo (=persista noto en voĉo alia ol la baso). ~ebla, -tible. ~ebla kontrapunkto II (chem) ~ita sukero, i. sugar, (typ) ~ita komo.

invertazo, (chem) invertase.

invest-i (-n), Invest. 1 (fin) employ at i